IPPP1/443-250/14-2/EK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 25 lutego 2014 r. (data wpływu 3 marca 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kwot otrzymanych od korzystających z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy leasingu bądź wygaśnięcia umowy leasingu-jest prawidłowe.

W dniu 3 marca 2014 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kwot otrzymanych od korzystających z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy leasingu bądź wygaśnięcia umowy leasingu.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Spółka S.A. (dalej jako: "Wnioskodawca" lub "Spółka") w ramach prowadzonej działalności gospodarczej świadczy usługi leasingu. Spółka oferuje swoim klientom zarówno leasing operacyjny jak i leasing finansowy, w rozumieniu przepisów art. 17b i 17f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 j.t. z późn. zm.).

Zgodnie z Obowiązującymi Warunkami Umowy Leasingu (dalej również jako: "OWUL") stanowiącymi integralną część umowy leasingu, w przypadku wygaśnięcia, umowy na skutek wystąpienia szkody całkowitej Korzystający będzie zobowiązany do zapłaty na rzecz Spółki jednorazowej kwoty, o charakterze odszkodowawczym, równej, co do zasady, różnicy pomiędzy wartością odszkodowania wypłaconego przez firmę ubezpieczeniową Finansującemu a tzw. Kwotą Zdyskontowaną, bądź odszkodowania odpowiadającego Kwocie Zdyskontowanej powiększonej o dodatkowe koszty poniesione przez Finansującego związane z likwidacją szkody (w przypadku odmowy wypłaty przez firmę ubezpieczeniową). Kwota Zdyskontowana, zgodnie z Obowiązującymi Warunkami Umowy Leasingu, oznacza powstającą w przypadku wygaśnięcia lub wypowiedzenia Umowy Leasingu należność Finansującego, stanowiącą sumę zdyskontowanych Okresowych Opłat Leasingowych netto, których termin płatności nie nastąpił do dnia wygaśnięcia lub wypowiedzenia Umowy Leasingu. Dla dyskontowania stosuje się formułę odsetek składanych dla okresów takich, jak ustalone w Umowie Leasingu okresy dla wnoszenia okresowych opłat leasingowych oraz stawkę Stopy Referencyjnej obowiązującą w ostatnim dniu roboczym miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym doszło do wygaśnięcia lub wypowiedzenia umowy leasingu, przy czym w przypadku wypowiedzenia umowy leasingu stosuje się określoną wysokość Stopy Referencyjnej.

Ponadto, zgodnie z OWUL, Finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu z winy Korzystającego (gdy, np. Korzystający pozostaje w zwłoce w zapłacie Wstępnej Opłaty Leasingowej lub jednej Okresowej Opłaty Leasingowej i pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu zapłaty - Korzystający nie uiścił ich).

W przypadku wypowiedzenia umowy leasingu z winy Korzystającego, Korzystający na mocy Obowiązujących Warunków Umowy Leasingu obowiązany jest niezwłocznie, nie później niż w terminie wyznaczonym przez Finansującego (tekst jedn.: Spółkę), zwrócić kompletny przedmiot leasingu na swój koszt i ryzyko w miejsce wskazane przez Finansującego na terenie Polski wraz ze wszystkimi instrukcjami obsługi i innymi dokumentami związanymi z przedmiotem leasingu, wolny od wad fizycznych oraz oznaczeń Korzystającego. Niezależnie od tego Finansujący jest uprawniony do odbioru przedmiotu leasingu na koszt Korzystającego z miejsca znajdowania się przedmiotu leasingu bez potrzeby uzyskiwania odrębnej zgody Korzystającego. W przypadku, gdy po wypowiedzeniu Umowy Leasingu uzyskana przez Finansującego cena sprzedaży netto Przedmiotu Leasingu albo wartość rynkowa netto Przedmiotu Leasingu ustalona przy przekazaniu Przedmiotu Leasingu innemu korzystającemu lub wartość rynkowa netto przyjęta w przypadku przejęcia na potrzeby własne, po potrąceniu kwoty netto kosztów poniesionych przez Finansującego w związku z odebraniem Przedmiotu Leasingu, jego wyceną, naprawą, usunięciem oznaczeń Korzystającego, ubezpieczeniem, przechowaniem, konserwacją lub sprzedażą jest niższa od Kwoty Zdyskontowanej, wówczas Korzystający jest zobowiązany zapłacić Finansującemu różnicę, niezależnie od wszelkich innych wymagalnych wierzytelności głównych i ubocznych Finansującego wobec Korzystającego.

Prawo do żądania przez Spółkę określonych kwot z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy z winy Korzystającego, bądź jej wygaśnięcia ma na celu zabezpieczenie interesów Spółki i zrekompensowanie jej straty z tytułu korzyści, które mogłaby uzyskać w przypadku, gdyby nie doszło do wcześniejszego zakończenia umowy leasingu. Powyższe potwierdza odszkodowawczy charakter wypłacanych kwot. Kwoty wypłacane przez Korzystającego w opisanych sytuacjach mają więc charakter odszkodowawczy i nie stanowią zapłaty za jakiekolwiek świadczenie.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy odszkodowanie zapłacone Wnioskodawcy przez Korzystającego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, kwota odszkodowania otrzymana od Korzystającego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (dalej jako "podatek VAT").

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.; dalej jako: "ustawa o VAT") opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Z powołanych wyżej przepisów wynika, iż opodatkowaniu podatkiem VAT podlega, co do zasady, każde świadczenie na rzecz kontrahenta, które może być zakwalifikowane jako świadczenie usług lub dostawa towarów.

Jednocześnie art. 29a ustawy o VAT przewiduje, iż podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem ust. 2-5, art. 30a-30c, art. 32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5, jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

W opinii Spółki jednorazowe odszkodowanie, do zapłaty którego Korzystający jest zobowiązany w sytuacjach przewidzianych w Obowiązujących Warunkach Umowy Leasingu, to jest w przypadku zaistnienia Szkody Całkowitej i wygaśnięcia umowy lub rozwiązania umowy z winy Korzystającego, nie może być zakwalifikowane jako "zapłata" w rozumieniu art. 29a ustawy o VAT, nie stanowi ono bowiem żadnej formy wynagrodzenia za wykonaną usługę lub dostarczony towar. Zdaniem Spółki wypłacana przez Korzystającego kwota ma charakter odszkodowania. Pojęcie "odszkodowanie" nie ma definicji w ustawie o VAT, natomiast w świetle regulacji Kodeksu Cywilnego stanowi zapłatę za wyrządzone szkody lub poniesione straty. W myśl art. 361 Kodeksu Cywilnego naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Prawo do żądania przez Spółkę określonych kwot z tytułu przedterminowego rozwiązania umowy bądź jej wygaśnięcia z winy Korzystającego ma na celu zabezpieczenie interesów Spółki i zrekompensowanie jej straty z tytułu korzyści, które mogłaby uzyskać w przypadku, gdyby nie doszło do wcześniejszego zakończenia umowy leasingu. Powyższe potwierdza odszkodowawczy charakter wypłacanych kwot.

Argumentem, który potwierdza, że środki wypłacane przez Korzystającego na rzecz Spółki mają charakter odszkodowawczy jest brak odpłatności w przypadku otrzymywanego przez Spółkę świadczenia. W rozumieniu Kodeksu Cywilnego odpłatność zawiera element wynagrodzenia pieniężnego, musi więc istnieć wzajemna ekwiwalentność świadczeń. Natomiast zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (m.in. w sprawach: C-16/93, C-213/99, C-404/99), odpłatność w rozumieniu VAT definiowana jest szerzej, a elementem wyróżniającym jest wynagrodzenie z tytułu dokonanej transakcji, z pominięciem formy tego wynagrodzenia. Niezbędny jest więc związek pomiędzy świadczeniem a otrzymaniem wynagrodzenia.

Odszkodowanie płatne przez Korzystającego przysługuje Spółce w przypadkach określonych w Obowiązujących Warunkach Umów Leasingu. Zalicza się do nich między innymi utratę lub zniszczenie przedmiotu leasingu oraz zaleganie ze spłatą rat przez Korzystającego, które mogą skutkować wypowiedzeniem lub wygaśnięciem umowy leasingu (z winy Korzystającego).

Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku będącym przedmiotem niniejszego zapytania, nie występuje związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy czynnościami opodatkowanymi a zapłatą przez Korzystającego odszkodowania. Obowiązek uiszczenia odszkodowania wynika bowiem z faktu niedotrzymania warunków umowy leasingu i nie stanowi zapłaty za wykonaną usługę. Wobec powyższego nie sposób uznać, iż odszkodowanie stanowi świadczenie ekwiwalentne, wypłacane kontrahentowi z tytułu wykonania usługi lub dostawy towaru.

Na konieczność istnienia związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy wykonaniem usługi lub dostawą towarów a otrzymaną zapłatą wskazał m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w wydanej interpretacji indywidualnej z 14 marca 2013 r. (nr IPPP1/443-1260/12-2/AS), w który podkreślił, iż "zauważyć należy, że aby dana czynność (dostawa towarów, czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego. Otrzymana zapłata powinna być zatem konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia. <...> w przypadku przedwczesnego rozwiązania umowy leasingu Spółka nie będzie świadczyć żadnej usługi na rzecz leasingobiorcy, związanej z roszczeniem z tytułu przedwczesnego rozwiązania umowy. W przedmiotowej sprawie nie zachodzi zatem związek przyczynowy pomiędzy świadczoną usługą a otrzymaniem przez Spółkę wynagrodzenia za tę usługę".

Podobny pogląd został przedstawiony przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 31 stycznia 2013 r., (nr IPPP2/443-1278/12-2/DG).

Spółka pragnie wskazać, iż prawidłowość prezentowanego przez nią stanowiska potwierdzają liczne rozstrzygnięcia organów podatkowych oraz sądów administracyjnych.

Jak podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w prawomocnym wyroku z 1 kwietnia 2008 r. (sygn. akt III SA/Wa 2166/07)"istotą odszkodowań nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie. A zatem otrzymanie odszkodowania nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata określonej kwoty pieniężnej wynika z (...) niewykonania umowy. Zapłata ta stanowi dla podatnika pewnego rodzaju odszkodowanie za utracone zyski, które mógłby uzyskać poprzez dalsze świadczenie usług na rzecz kontrahenta.

Nie można także uznać odszkodowania za wynagrodzenie z tytułu jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Ma ono na celu wyłącznie rekompensatę poniesionej lub przyszłej szkody, która niewątpliwie wystąpi. Uznając, iż odszkodowanie nie stanowi wynagrodzenia za świadczone usługi, należy konsekwentnie stwierdzić, iż podatnik nie realizuje żadnego obrotu. Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Z kolei nieosiągnięcie obrotu powoduje brak obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług z tytułu otrzymania przez stronę odszkodowania."

Z kolei NSA w wyroku z dnia 30 maja 2006 r. (sygn. akt II FSK 699/05) stwierdził, że odszkodowanie jest świadczeniom szczególnego rodzaju, mającym na celu wyrównanie uszczerbku, jakiego doznała osoba na skutek tego, że jej prawnie chronione dobra i interesy zostały naruszone. (...) Zgodnie z ogólnymi warunkami umów leasingu możliwość uzyskania odszkodowania jest powiązana z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniom umowy przez kontrahentów podatnika oznacza to, iż zależność uzyskiwanego w ten sposób przychodu od działań podatnika jest nader ograniczona, aktywność finansującego sprowadza się bowiem najwyżej do przedterminowego rozwiązania umowy leasingu, a więc nie wiąże się z jakimkolwiek świadczeniem na rzecz korzystającego. Ponieważ nie ulega wątpliwości, że umowa leasingu należy ze swej natury do umów wzajemnych, o charakterze dwustronnie zobowiązującym, zachodząca w przypadku zaktualizowania się obowiązki, zapłaty na rzecz finansującego odszkodowania zmiana w łączącym strony stosunku prawnym nie może być obojętna z punktu widzenia przepisów podatkowych. Zabezpieczenie przez finansującego w treści umowy leasingu swoich interesów finansowych w przypadku niewykonania bądź nienależytego wykonania tej umowy przez jego kontrahenta nie jest równoznaczne z wykonywaniem przez niego usług leasingowych - wręcz przeciwnie, prawo do żądania w pewnych okolicznościach odszkodowania bez żadnego świadczenia na rzecz korzystającego zastępuje świadczenia, do których zobowiązane są obie strony realizowanej zgodnie ze swoimi postanowieniami umowy leasingu.

Również organy podatkowe stoją na stanowisku, iż odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu VAT.

W przywołanej przez Spółkę interpretacji indywidualnej z 14 marca 2013 r., (nr IPPP1/443-1260/12-2/AS) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, że mając na uwadze ustawową definicję świadczenia usługi nie można zatem uznać, iż zapłata przez leasingobiorców na rzecz Wnioskodawcy odszkodowania stanowi wynagrodzenie za świadczoną usługę. Istotą odszkodowania nie jest płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika.

Z kolei, w interpretacji indywidualnej z 9 listopada 2009 r. (nr IPPP3/443-775/09-3/MM) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie stwierdził, iż "zapłata przez Leasingobiorcę kwoty tytułem naprawienia szkody za przedwczesne rozwiązanie umowy leasingowej nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako takie nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem".

Analogiczne stanowisko zaprezentował również Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 8 lipca 2009 r. (nr ILPP1/443-465/09-3/BP) oraz interpretacji z 23 lipca 2008 r. (nr IPPP1-443-747/08-6/MPe).

Podobne stanowisko zaprezentował także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 31 grudnia 2012 r. (sygn. IPPP1/443-1007/12-2/JL) wskazując, że "z uwagi na odszkodowawczy charakter płatności otrzymanych przez Spółkę od korzystającego, po wypowiedzeniu umowy leasingu, tj. brak świadczenia ze strony Spółki oraz brak ekwiwalentności za to świadczenie, jak również brak beneficjenta świadczenia, ich otrzymanie przez Spółkę nie może stanowić zapłaty za czynność podlegającą opodatkowaniu VAT. W konsekwencji, kwoty wpłacone na rachunek bankowy Spółki przez korzystającego po wypowiedzeniu umowy leasingu, nie wynikające z wezwania do zapłaty, zaliczane przez Spółkę na poczet odszkodowania za szkodę powstałą w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy leasingu z przyczyn leżących po stronie korzystającego, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT".

Pomimo faktu, iż w związku z nowelizacją ustawy o VAT od 1 stycznia 2014 r. podstawą opodatkowania nie jest "obrót", lecz "wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży", powołane powyżej interpretacje oraz orzecznictwo zachowują swą aktualność również na gruncie obecnie obowiązujących przepisów. Odszkodowanie bowiem nie stanowi żadnej formy zapłaty czy wynagrodzenia z tytułu sprzedaży (odpłatnego świadczenia usług).

W związku z powyższym, uznać należy, iż odszkodowanie wypłacane Finansującemu przez Korzystającego nie będzie opodatkowane podatkiem VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.