IPPB5/423-979/11-2/RS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 13 września 2011 r. (data wpływu 26 września 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych przez Spółkę na nabycie usług gastronomicznych i produktów spożywczych spożytych podczas spotkań biznesowych, spotkań o charakterze szkoleniowym, integracyjnym, integracyjno-szkoleniowym oraz podczas spotkań promocyjnych organizowanych przez Spółkę bez względu na miejsce, w którym odbywa się spotkanie, tzn. niezależnie od tego, czy przedmiotowe spotkania odbywają się w siedzibie Wnioskodawcy czy w lokalu gastronomicznym - jest nieprawidłowe.

W dniu 26 września 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych przez Spółkę na nabycie usług gastronomicznych i produktów spożywczych spożytych podczas spotkań biznesowych, spotkań o charakterze szkoleniowym, integracyjnym, integracyjno-szkoleniowym oraz podczas spotkań promocyjnych organizowanych przez Spółkę bez względu na miejsce, w którym odbywa się spotkanie, tzn. niezależnie od tego, czy przedmiotowe spotkania odbywają się w siedzibie Wnioskodawcy czy w lokalu gastronomicznym.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca - Wydawnictwo C. Sp. z o.o. (dalej: Wydawnictwo, Spółka) w ramach prowadzonej działalności gospodarczej organizuje:

* spotkania biznesowe z kontrahentami - osobami, z którymi Spółka współpracuje lub zamierza nawiązać współpracę, dostawcami, autorami, księgarzami, przedstawicielami handlowymi,

* spotkania o charakterze szkoleniowym dla pracowników, współpracowników (przedstawiciele handlowi) oraz dla pracowników księgarń, hurtowni itp.,

* spotkania pracowników oraz współpracowników - przedstawicieli sprzedaży, o charakterze integracyjnym, integracyjno-szkoleniowe itp.

* spotkania promocyjne.

Przedmiotowe spotkania odbywają się bądź to w siedzibie Wydawnictwa, bądź to organizowane są w restauracjach, oraz w innych lokalach gastronomicznych - w zależności od charakteru spotkania, potrzeb zgłaszanych przez klientów, kontrahentów itp. W związku z organizacją przedmiotowych spotkań Wydawnictwo ponosi koszty zakupu usług gastronomicznych.

Szczegóły dotyczące charakteru spotkań oraz usług gastronomicznych, których koszty ponosi Wydawnictwo przedstawiają się następująco:

* spotkania z kontrahentami

Spotkania odbywają się zwykle w siedzibie Wydawnictwa. Czasami w trakcie takich spotkań zamawiana jest usługa cateringowa do biura w postaci kanapek, rzadziej lunchu, czy obiadu. Bywa również, iż spotkania, ze względów praktycznych (np. lepszy dojazd, wygodniejsza dla obu stron lokalizacja, spotkanie odbywa się w innym mieście niż siedziba biura) odbywają się poza siedzibą Wydawnictwa np. w restauracji, kawiarni itp.

* spotkania o charakterze szkoleniowym dla pracowników oraz współpracowników - przedstawicieli handlowych

Spotkania szkoleniowe organizowane są zarówno dla pracowników Wydawnictwa, jak i współpracowników - przedstawicieli handlowych, świadczących usługi na rzecz Wydawnictwa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Celem przedmiotowych spotkań jest m.in. omówienie:

* wyników sprzedaży,

* funkcjonowania sieci sprzedaży,

* technik sprzedaży,

* działalności wydawnictw konkurencyjnych oraz

* prezentacja nowych produktów.

Spotkania odbywają się w siedzibie Wydawnictwa. Prowadzone są one przez pracowników Wydawnictwa, posiadających wiedzę w zakresie omawianego zagadnienia - mają one charakter wzajemnej wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy pracownikami oraz współpracownikami Wydawnictwa. Spotkania często mają charakter całodzienny. Często w związku z faktem, iż Wydawnictwo nie ma warunków lokalowych do zapewnienia członkom spotkań miejsca posiłku w siedzibie, pokrywa koszty obiadu, czy lunchu spożytego w ramach przerwy w lokalu gastronomicznym.

* spotkania integracyjne (w tym szkoleniowo-integracyjne) pracowników i współpracowników (przedstawicieli handlowych świadczących usługi na rzecz Wydawnictwa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej)

Spotkania - o charakterze integracyjnym organizowane są poza biurem - wtedy Wydawnictwo pokrywa koszty wynajmu sali, drobnego poczęstunku w ramach przerwy kawowej oraz lunchu.

Spotkania mogą również mieć formę jedno-, dwu-, albo trzydniowych wyjazdów. Celem przedmiotowych wyjazdów jest przekazanie uczestnikom wyjazdów stosownej wiedzy, oraz integracja i motywacja pracowników oraz współpracowników.

Organizując tego typu spotkania Spółka ponosi typowe koszty takie jak wynajem sali konferencyjnej, noclegi, artykuły spożywcze, usługi gastronomiczne oraz koszty dodatkowych atrakcji (muzyka, zajęcia sportowe itp.)

Wydawnictwo organizuje również inne spotkania integracyjne dla pracownikóww.spółpracowników całej Spółki lub poszczególnych działów w formie wspólnego wyjścia do restauracji, pubu, kiedy to pokrywa koszty poczęstunku.

* spotkania promocyjne

Imprezy promocyjne, których uczestnikami są osoby ze środowiska wydawniczego (autorzy, księgarze, dziennikarze) organizowane są w biurze, ewentualnie, w przypadku większej grupy uczestników, mają charakter zewnętrzny. W takich przypadkach Wydawnictwo zamawia poczęstunek w formie napojów, słodyczy, kanapek. Budżet imprez zatwierdzany jest dla każdej imprezy w ramach dostępnego budżetu na marketing.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy koszty poniesione przez Wydawnictwo w związku z zakupem usług gastronomicznych i produktów spożywczych spożytych podczas opisanych w stanie faktycznym spotkań stanowią koszty uzyskania przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, koszty zakupu usług gastronomicznych oraz produktów spożywczych spożytych podczas spotkań opisanych w przedstawionym stanie faktycznym, bez względu na miejsce (siedziba Wydawnictwa, kawiarnia, restauracja), w którym odbywa się spotkanie, mogą stanowić koszty uzyskania przychodu.

Spółka podnosi, iż zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Z brzmienia przepisów wynika, że aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, między tym wydatkiem a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku ma wpływ na powstanie lub zwiększenie przychodu, zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodu. Jednocześnie, stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, kosztami uzyskania przychodu nie są wydatki na reprezentację, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów.

Spółka podnosi, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, podobnie jak inne ustawy podatkowe, nie zawiera definicji prawnej "reprezentacji". W związku z powyższym, w celu wyjaśnienia tego pojęcia należy posłużyć się wykładnią językową. Przez reprezentację rozumie się "okazałość, wystawność w czyimś sposobie życia, związaną ze stanowiskiem, pozycją społeczną" (Uniwersalny Słownik Języka Polskiego Wydawnictwa Naukowego PWN). Zgodnie z powyższym, zdaniem Spółki, należy przyjąć, że reprezentacja to występowanie w imieniu Spółki, wiążące się z okazałością w celu wywołania dobrego wrażenia.

Zdaniem Spółki, analizowany przepis art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie może być interpretowany jako zabraniający zaliczania do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków na zakup usług gastronomicznych czy żywności. Z przepisu wynika, że wydatki na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodu tylko wtedy, gdy będą elementem działań kwalifikowanych jako reprezentacja. W przeciwnym razie należy zastosować zasady ogólne i określić, czy wydatki niebędące reprezentacją są związane z działalnością gospodarczą Spółki. W konsekwencji, zdaniem Spółki, jeżeli spotkania organizowane przez Spółkę mają charakter informacyjny bądź szkoleniowy, reklamowy wówczas wszelkie wydatki ponoszone na organizację takich spotkań powinny być tak samo kwalifikowane.

Wymienienie wśród kosztów reprezentacji wydatków na nabycie usług gastronomicznych, zakup żywności oraz napojów ma zdaniem Spółki charakter wyliczenia przykładowego.

Spółka pragnie wskazać, iż powyższe stanowisko znalazło potwierdzenie w praktyce organów podatkowych i sądów administracyjnych. W szczególności w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12 czerwca 2008 r. (sygn. akt III SA/Wa 157/08), w którym WSA stwierdził, iż wymienienie jako przykładowych wydatków na usługi gastronomiczne, zakupu żywności i napojów, nie oznacza, iż wydatki te nigdy nie będą kosztami. Stwierdzić należy, że nie są one kosztami jedynie wówczas, gdy mają charakter reprezentacyjny.

Podobny pogląd zaprezentował WSA w Warszawie w wyroku z dna 21 stycznia 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 1601/06)"nie wszystkie działania podejmowane na zewnątrz w kierunku potencjalnych klientów mogą być potraktowane jako reprezentacja, gdyż w tak określonych działaniach mieszczą się również inne przedsięwzięcia z zakresu marketingu, reklamy, promocji itd. konieczne jest tu, aby głównym celem takiego działania było zaprezentowanie podmiotu - jego wystawności, okazałości, wysokiego standardu."

Zdaniem Spółki opisane powyżej działania w postaci organizacji spotkań, imprez promocyjnych nie mają charakteru reprezentacyjnego, są natomiast związane z działalnością Spółki i wykazują bezsprzecznie związek z osiąganymi przychodami. Dlatego też, wydatki na ww. działania powinny stanowić koszt uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Poniżej Spółka przedstawia bardziej szczegółową argumentację w odniesieniu do rodzaju organizowanego spotkania.

* Spotkania z kontrahentami

W opinii Spółki wydatki poniesione na poczęstunek kontrahentów w trakcie spotkań biznesowych wykazują związek z jej działalnością przyczyniając się w sposób pośredni do uzyskiwania przez Spółkę przychodów, dlatego należy uznać je za koszty uzyskania przychodów. Spólka podnosi, iż podczas takich spotkań mogą być przeprowadzane negocjacje, zostać zawarte kontrakty handlowe bądź ustalone zasady dalszej współpracy między Spółką a kontrahentem. Ponadto, Spółka organizuje powyższe spotkania również z potencjalnymi kontrahentami w celu prezentacji swoich produktów. Tym samym, Spółka uznaje, iż na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych należy je uznać za koszy uzyskania przychodów, jako wydatki związane z ogólną działalnością Spółki.

Co więcej, według Spółki, powyższe wydatki nie podlegają wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na gruncie art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W opinii Spółki powyższych wydatków nie można uznać za koszty reprezentacji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zdaniem Spółki zapewnienie kontrahentom podczas spotkania zwyczajowego poczęstunku (kawa, woda mineralna, słodycze, lunch i obiad itp.) nie jest przejawem okazałości i wystawności. Spółka zaznaczyła, iż poczęstunek jest tylko elementem dodatkowym spotkania, a nie celem samym w sobie. Ponadto, poczęstowanie kontrahenta kawą czy wodą mineralną stanowi, zdaniem Spółki powszechnie obowiązujący kanon kultury. Poczęstunek nie wykracza więc poza główny cel organizowanych spotkań i poza zwykły przejaw gościnności, czy dobrych obyczajów. Tym samym, wydatki na zakup artykułów spożywczych, usług cateringowych (obiad, lunch), w opinii Spółki, stanowią koszty uzyskania przychodów jako koszty związane z ogólną działalnością Spółki oraz koszty poniesione w cela uzyskania przychodów. Spółka podnosi, iż powyższe znajduje potwierdzenie w indywidualnych interpretacjach wydanych przez organy podatkowe, przykładowo przez:

* Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w decyzji z dnia 15 lipca 2008 r. (nr IBPB1/415- 313/08/MW),

* Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w decyzji z dnia 30 października 2008 r. (Nr IPPB3/423-1220/08-2/MW),

* Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w decyzji z dnia 6 stycznia 2009 r. (nr ILPB3/423- 666/08-2/KS),

* Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy w decyzji z dnia 29 czerwca 2010 r. (nr ITPB3/423- 154/10/MK).

Według Spółki również w sytuacji, w której przedmiotowe spotkania odbywają się poza siedzibą Spółki - w restauracjach, kawiarniach, Wydawnictwo ma prawo uznania wydatków na usługi gastronomiczne za koszty podatkowe.

Spółka podnosi, iż organizacja spotkania poza siedzibą nie ma bowiem na celu zaimponowanie kontrahentowi rozmachem, czy wystawnością, tym samym nie ma cech reprezentacji. Jest ona spowodowana wyłącznie względami praktycznymi, takimi jak dogodna lokalizacja. Spotkania takie organizowane są również w lokalach gastronomicznych, w sytuacji gdy kontrahent ma siedzibę w innym mieście. Biorąc pod uwagę fakt, iż często kontrahentami Wydawnictwa są osoby fizyczne (autorzy), księgarnie itp. nie ma innej możliwości organizacji spotkania niż w lokalu gastronomicznym. Tym samym, spotkania poza siedzibą Spółki wynikają wyłącznie ze względów praktycznych, do których zmusza sytuacja. W konsekwencji, w przedmiotowej sytuacji zdaniem Spółki nie można mówić o jakiejkolwiek chęci zaimponowania klientowi przez Wydawnictwo. Spółka podnosi, iż poniesienie kosztu kawy, czy obiadu, lunchu kontrahenta spożytego w restauracji, czy kawiarni nie jest działaniem nadzwyczajnym, a wyłącznie powszechnie spotykaną praktyką w świecie biznesu, stanowiącą wyraz przestrzegania zasad kultury, dobrych obyczajów. Spólka podnosi, iż przedmiotowe stanowisko znajduje potwierdzenie w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. (Nr IPPB5/4240-24/09-2/AM), w której to organ stwierdził, iż: "Należy potwierdzić stanowisko Skarżącej, iż poniesione wydatki nie są kosztami jedynie wówczas, gdy mają charakter reprezentacyjny. Decydujące znaczenie dla stwierdzenia tego czy, wydatki związane z danym spotkaniem mogą być kwalifikowane jako koszty reprezentacji ma charakter spotkania. W związku z tym, niektóre z wydatków ponoszonych na zakup artykułów spożywczych, czy usług gastronomicznych nie powinny być rozpatrywane jako wydatki o charakterze reprezentacyjnym lecz jako "zwykle" koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W konsekwencji wydatki te powinny być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Spółka zaprosiła kontrahenta do restauracji mając na celu przede wszystkim przeprowadzenie rozmów biznesowych, a nie okazywanie przepychu, wydatki poniesione w związku z takim spotkaniem powinny być uznane, w opinii Spółki za koszty uzyskania przychodów. Strona wskazuje, iż organizując spotkanie nie miała na celu okazywania "wystawności".

Rację trzeba przyznać Skarżącej, iż ponoszone przez nią wydatki nie wiążą się z okazałością, wytwornością, a zatem nie mają charakteru reprezentacyjnego. Zaproszenie kontrahenta na kawę, "zwykły" lunch, czy obiad do restauracji nie jest działaniem o charakterze nadzwyczajnym. Jest to powszechnie spotykana praktyka. Posiłek spożywany w restauracji nie jest "okazały" ani "wykwintny", bo powodem organizacji spotkania w restauracji nie jest chęć zaimponowania kontrahentowi okazałością czy wystawnością. Tym samym brak podstaw aby uznać, iż ponoszone przez Spółkę wydatki związane z organizacją spotkań z kontrahentami spełniały przesłanki wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 28, wyłączające je z kosztów uzyskania przychodów."

Spółka podnosi, iż podobne stanowisko zawarte zostało w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 1 czerwca 2010 r. (sygn. akt I SA/Bd 382/10), zgodnie z którym wydatki gastronomiczne mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów bez względu na to, czy spotkanie miało miejsce w siedzibie podatnika, czy w restauracji lub innym lokalu gastronomicznym. Zdaniem WSA w Bydgoszczy wydatki poniesione na zwyczajowe posiłki spożyte podczas spotkania z kontrahentami w lokalu gastronomicznym oraz siedzibie Wnioskodawcy, które to spotkanie poświęcone jest omówieniu wzajemnych kontaktów handlowych, nie mają charakteru reprezentacyjnego.

Podsumowując, zdaniem Spółki, zaprezentowane wydatki powinny zostać zaliczone w poczet kosztów uzyskania przychodów dla celów podatku dochodowego od osób prawnych.

* Spotkania o charakterze szkoleniowym.

Zdaniem Spółki, wydatki związane z organizacją spotkań szkoleniowych, takie jak koszty zwyczajowych posiłków, artykułów spożywczych, w całości stanowią koszt uzyskania przychodów. Są to bowiem wydatki pośrednio związane z przychodami z działalności, a równocześnie wydatki te nie są wymienione w katalogu zawartym w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Spółka podnosi, iż celem organizacji spotkań szkoleniowych jest przekazanie uczestnikom specjalistycznej wiedzy z zakresu technik sprzedaży oraz dystrybucji towarów Wydawnictwa, omówienie wyników pracy oraz zasad funkcjonowania sieci sprzedaży W związku z powyższym, przyczynia się ono do zapewnienia oraz zwiększenia przychodów.

Ponadto, zdaniem Spółki, należy wyraźnie zaznaczyć, iż wydatki na przedmiotowe spotkania nie są zawarte w katalogu wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów. Tym samym, nie można uznać, iż mają one charakter wydatków z zakresu reprezentacji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W opinii Spółki, organizacja szkolenia mająca na celu przekazanie jej uczestnikom szczegółowej wiedzy na temat sposobu dystrybucji Spółki nie może być utożsamiana z reprezentacją. Przedmiotowe szkolenia mają, bowiem charakter instruktażowy. Oferowanie przez Spółkę podstawowych artykułów spożywczych podczas szkolenia nie jest przejawem okazałości, tylko zwyczajowym zachowaniem z racji pełnienia funkcji organizatora spotkania. W związku z tym, że szkolenia zwykle są całodzienne, aby zapewnić ich prawidłowy przebieg, Spółka oferuje nieodpłatny posiłek. Tym samym, zapewnienie posiłków nie ma na celu reprezentacji Spółki, tylko jest częścią składową organizowanego spotkania. W konsekwencji, w opinii Spółki, koszty obejmujące wydatki na organizację szkolenia stanowią koszty uzyskania przychodu, gdyż są ponoszone w celu osiągnięcia przychodów.

Spółka podnosi, iż jej stanowisko odnośnie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na organizację szkoleń znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie, jak też w indywidualnych interpretacjach organów podatkowych. Przykładowo w piśmie z dnia 18 lutego 2008 r. Nr IP-PB3-423-471/07-2/DG Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając z upoważnienia Ministra Finansów zgodził się z możliwością zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na nabycie usług cateringowych przez podatnika, który zorganizował dni otwarte dla potencjalnych kontrahentów, w celu przedstawienia swoich produktów, itp. zapewniając równocześnie odwiedzającym poczęstunek w postaci dań i napojów. Analogicznie w piśmie z dnia 15 listopada 2007 r. Nr 1401/BP-I/4210-71/07/SP/PP-I Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie zgodził się z zaliczeniem omawianych wydatków do kosztów uzyskania przychodów przez podatnika organizującego szkolenia dla przedstawicieli swoich kontrahentów dystrybuujących materiały budowlane produkowane przez podatnika. Także Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 27 lipca 2006 r., sygn. akt II FSK 1008/05 stwierdził, iż: "Nie jest w tym znaczeniu reprezentacją ani reklamą działanie podatnika polegające na organizowaniu szkoleń dla kontrahentów (klientów) firmy, których celem jest zapoznanie się z parametrami technicznymi produktów czy też szkolenie w celu instruktażu obsługi zakupionego towaru. W niniejszej sprawie szkolenia organizowane przez skarżącą niewątpliwie miały charakter instruktażowy, bowiem klienci byli szkoleni w zakresie instalowania, użytkowania, czyszczenia czy też konserwacji skomplikowanych wyrobów nabywanych od Spółki. Celem tych szkoleń nie było pozyskiwanie nowych klientów. W tej sytuacji koszty szkoleń obejmujące wydatki na wynajęcie sali, sprzętu, wynagrodzenie wykładowców oraz wydatki na wyżywienie i zakwaterowanie klientów biorących udział w szkoleniu stanowią koszty uzyskania przychodu dla organizatora szkolenia jeżeli koszty takie poniesione zostały w celu osiągnięcia przychodów. Okoliczności te w rozpatrywanej sprawie są niesporne. Należy je zatem traktować kompleksowo i niezrozumiałym jest dzielenie tych kosztów na koszty przychodu i reprezentacji".

Wydawnictwo, zwraca uwagę, iż również w sytuacji w której ponosi koszty lunchu, czy też obiadu uczestników szkolenia spożywanych poza siedzibą Spółki, koszty te stanowią koszty uzyskania przychodu. Wspomniane posiłki spożywane są bowiem w lokalach gastronomicznych w związku z faktem, iż Wydawnictwo nie ma w swojej siedzibie odpowiednich warunków, aby zapewnić miejsce do spożycia posiłków członkom spotkań. Dodatkowo, często tego rodzaju spotkania trwają cały dzień - w związku z czym uczestnicy preferują wyjście do lokalu gastronomicznego niż spożycie posiłku w biurze.

Reasumując, zdaniem Spółki, ponoszenie kosztów posiłków spożywanych poza siedzibą Spółki nie jest spowodowane chęcią pokazania wystawności, czy okazałości Wydawnictwa, a brakiem możliwości ich organizacji w biurze. Tym samym, zarówno w sytuacji w której Wydawnictwo pokrywa koszty posiłków spożywanych w biurze (w przypadku mniejszej liczby uczestników spotkania) oraz w lokalach gastronomicznych (gdy warunki lokalowe Wydawnictwa są niewystarczające do zapewnienia miejsca posiłku dla uczestników spotkania), przedmiotowe wydatki stanowią koszt uzyskania przychodu.

* Spotkania o charakterze integracyjnym (w tym szkoleniowo-integracyjnym)

Spółka podnosi, iż również wydatki na usługi gastronomiczne związane z organizacją spotkań pracowniczych o charakterze integracyjnym związane są prowadzoną przez podatnika działalnością. Mają na celu poprawę atmosfery pracy, zintegrowanie pracowników z pracodawcą, co w konsekwencji wpłynie na zwiększenie efektywności ich pracy, a w przypadku spotkań szkoleniowo-integracyjnych podniesie ich kwalifikacje zawodowe. Tym samym, zdaniem Spółki, zorganizowanie dla pracowników imprez integracyjnych oraz spotkań szkoleniowo-integracyjnych sprzyja wytworzeniu dobrej atmosfery w pracy, wpływa na wzrost motywacji w zakresie wykonywanych obowiązków przez pracowników, na wydajność pracowników, co służy sprawnemu funkcjonowaniu Spółki i przekłada się na osiągane przez nią przychody.

Dodatkowo w przypadku spotkań szkoleniowo-integracyjnych, Spółka wskazuje na korzyści wynikające ze zdobycia przez pracowników nowej wiedzy i umiejętności w zakresie zagadnień związanych z jej działalnością. Uczestnicząc w tego rodzaju spotkaniach, pracownicy konsolidują się z firmą a mając świadomość, że pracodawca o nich dba, sumienniej wywiązują się ze swojej pracy.

Z uwagi na powyższe skutki imprez integracyjnych oraz integracyjno-szkoleniowych wydatki poniesione na ich organizację mogą, w ocenie Wnioskodawcy, być uznane za koszty uzyskania przychodu.

Spólka podnosi, iż stanowisko powyższe znajduje także potwierdzenie w wydawanych przez organy podatkowe interpretacjach indywidualnych. Przykładowo:

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 26 maja 2011 r., Nr IPPB5/423-375/11-2/RS

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 2 grudnia 2010 r., Nr IPPB5/423-721/10-2/JC

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 23 września 2008 r., Nr ILPB3/423-390/08-4/KS oraz z dnia 5 marca 2008 r., Nr ILPB3/423-1/08-2/MC,

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 lipca 2008 r., Nr IP-PB3-423-777/08-2/DG; z dnia 26 sierpnia 2009 r., Nr IPPB5/423-412/09-2/JC; z dnia 3 lipca 2009 r., Nr IPPB5/423-187/09-2/DG,

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 21 maja 2008 r., Nr ITPB3/423-101/08/MK,

* interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 18 kwietnia 2008 r., Nr IBPB3/423-60/08/MS/ lub z dnia 4 lutego 2009 r., Nr IBPBI/2/4240-2/09.

Spółka podnosi, iż kwestia zaliczenia w poczet kosztów podatkowych wydatków na imprezy integracyjne była także przedmiotem orzeczeń sądów administracyjnych, przykładowo w wyroku z dnia 13 lutego 2007 r., sygn. III SA/Wa 4283/2006 Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał: "W ocenie sądu, to może niewątpliwie wpływać pozytywnie na pracowników, wskazywać im, że pracodawca za sumienną i bardziej efektywną pracę nagradza ich. Cel działania podatnika nie jest więc bezinteresowny, podatnik organizujący takie spotkanie ma wpłynąć pozytywnie na pracowników, a przez to zwiększyć efektywność ich pracy. W takim przypadku można przyjąć, iż pomiędzy prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą oraz wydatkami ponoszonymi, nawet w sposób pośredni, na lepszą, bardziej wydajną pracę pracowników, a przez to na zwiększenie przychodów osiąganych przez podatnika, istnieją określone związki. W związku z powyższym, w ocenie sądu, wydatki ponoszone na zorganizowanie imprezy integracyjnej mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów."

Podobny pogląd wyraził również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (sygn. akt III SA/Wa 3298/10) w wyroku z dnia 10 czerwca 2011 r. w odniesieniu do spotkań integracyjnych pracowników i podwykonawców.

* Spotkania promocyjne

Zdaniem Spółki, wydatki na organizację spotkań promocyjnych, w tym na usługi gastronomiczne mają charakter wydatków reklamowych i z tych względów zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów.

Spółka podnosi, iż w ustawie o CIT nie zawarto definicji reklamy, która ma kluczowe znaczenie w odniesieniu do spotkań promocyjnych. Ponownie odwołując się do wykładni językowej pojęć użytych a nie zdefiniowanych w prawie podatkowym, pojęcie reklamy można rozszyfrować zgodnie z definicją słownikową (Słownik Wyrazów Obcych opracowany przez L. Wiśniakowską, PWN, Warszawa 2004) oznacza "działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług" lub "działanie polegające na prezentowaniu zalet produktu lub usługi". Spółka podnosi, iż taki właśnie cel przyświeca organizacji spotkań promocyjnych. Spotkania te organizowane są w celu rozpowszechniania informacji o produktach dostępnych w ofercie Spółki. Przedmiotowe spotkania adresowana są do osób ze środowiska wydawniczego-autorów, księgarzy, prawników, dziennikarzy.

Stąd, zadaniem Wydawnictwa, wydatki na ich organizację jako stanowiące wydatki reklamowe (koszty reklamy) stanowią dla Spółki koszty uzyskania przychodu (koszty podatkowe). Spółka podnosi, iż podobne stanowisko zostało zaprezentowane m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 maja 2011 r. (Nr IPPB5/423-238/11-4/RS) oraz z dnia 31 maja 2010 r. (Nr IPPB5/423-144/10-4/AS).

Zdaniem Spółki dla kwalifikacji przedmiotowych wydatków jako kosztów podatkowych nie ma znaczenia, gdzie odbywa się impreza promocyjna - czy w siedzibie Wydawnictwa, czy też w restauracji, czy w innym lokalu. Zarówno w jednym, jak i w drugim przypadku spotkania promocyjne mają za cel reklamę produktów Wydawnictwa. Tym samym, wydatki gastronomiczne związane z organizacją spotkań promocyjnych stanowią koszty uzyskania przychodów Spółki.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.

A zatem, warunkiem uznania wydatku poniesionego przez podatnika za koszt uzyskania przychodów, jest łączne spełnienie następujących przesłanek:

* został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

* jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, które nie są wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy podatkowej. Koszty ponoszone przez podatnika należy oceniać pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów. Aby określony wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodów, między tym wydatkiem, a osiągnięciem przychodu musi zachodzić związek przyczynowy tego typu, że poniesienie wydatku musi mieć wpływ na powstanie, zwiększenie lub zabezpieczenie tego przychodu.

Kosztami podatkowymi są m.in. tzw. "koszty pracownicze". Koszty te obejmują przede wszystkim wynagrodzenia zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie i diety oraz wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników. Mogą również obejmować wydatki ponoszone na rzecz pracowników w celu ich integracji np w postaci organizacji dla nich spotkań szkoleniowo - integracyjnych (w tym wyjazdowych), spotkań integracyjnych grupy pracowników, spotkań okolicznościowych z okazji świąt lub innych ważnych wydarzeń, itp. Są one bowiem związane z prowadzoną przez podatnika działalnością, mają na celu poprawę atmosfery pracy, zintegrowanie pracowników z pracodawcą, co w konsekwencji wpłynie na zwiększenie efektywności ich pracy.).

W każdej sytuacji jednakże trzeba sprawdzić, jaki jest cel takiego spotkania. W przypadku, jeżeli wydatki poniesione zostały na zorganizowanie spotkania integracyjnego mającego na celu poprawę komunikacji wewnętrznej i motywacji do pracy poprzez zintegrowanie pracowników z firmą, budowanie zespołu, poprawy atmosfery pracy oraz ułatwienie ułożenia wzajemnych relacji między pracownikami i w efekcie poprawę efektywności pracy a przez to zwiększenie przychodów osiąganych przez podatnika, to wówczas spełniają warunki, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą zostać zakwalifikowane do kosztów podatkowych. Jeśli jednak spotkanie nie służy takiemu celowi, a przebywanie pracowników ze sobą czy konsumpcja są celem samym w sobie, to w takim przypadku nie można uznać, iż wydatki poniesione na organizację takiej imprezy mają związek z przychodem, wobec czego nie stanowią one kosztu uzyskania przychodów.

W tym miejscu należy podkreślić, iż to obowiązkiem podatnika, jako odnoszącego ewentualną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie, w oparciu o zgromadzone dowody, związku pomiędzy poniesieniem kosztu a uzyskaniem przychodu (w tym zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów), zgodnie z dyspozycją powołanego art. 15 ust. 1 ww. ustawy. Zaznaczyć należy, iż to organ podatkowy dokonuje analizy zakwalifikowanych przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów wydatków, w oparciu o zgromadzony przez tychże podatników materiał dowodowy. Dowody powinny potwierdzać wystąpienie związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy kosztami a przychodami Spółki.

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy. Z tak udokumentowanych wydatków winno ponadto wynikać, że mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i bezpośrednio lub pośrednio wpływają na wielkość osiąganych przez podatnika przychodów.

Należy także pamiętać o wyłączeniach wynikających z uregulowań zawartych w art. 16 ust. 1 ww. ustawy.

W myśl art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków pracodawcy na działalność socjalną, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych; kosztem uzyskania przychodów są jednak świadczenia urlopowe wypłacone zgodnie z przepisami o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 16 ust. 1 pkt 28 cytowanej ustawy, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje pojęcia reprezentacji, wobec czego, w pierwszej kolejności, należy uznać, że pojęcie to powinno być w kontekście analizowanego przepisu rozumiane w sposób przyjęty w języku potocznym. Innymi słowy dokonując wykładni językowej należy również odwołać się do znaczenia jakie pojęcie "reprezentacja" ma w języku potocznym. Obecnie, współcześnie na gruncie języka polskiego słowo "reprezentacja" oznacza:

"Reprezentacja" może być też rozumiana jako "okazałość, wystawność w czyimś sposobie życia, związana ze stanowiskiem, pozycją społeczną" (Nowy Słownik Języka Polskiego, PWN, Warszawa, 2003).

Natomiast pojęcie "reprezentować" to

Również w wyroku z dnia 6 maja 1998 r. - sygn. akt SA/Sz 1412/97, niepubl., Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że reprezentacja nie musi odnosić się do okazałości, wystawności, a odnosi się do dobrego reprezentowania firmy, które może polegać na odpowiednim ubiorze pracowników, wystrojów firmy, jego logo, tablicach informacyjnych, sposobie podejmowania interesantów i kontrahentów. Za reprezentację w potocznym rozumieniu tego słowa należy uznać wszelkie działania, związane z tworzeniem wizerunku firmy, utrzymywaniem dobrych relacji z kontrahentami, które wprawdzie nie są konieczne dla osiągania przychodu lub zabezpieczenia jego źródła, ale sprzyjają temu celowi, są z nim w sposób pośredni powiązane.

Podkreślić należy, że obecnie tego typu kwalifikowanie wydatków i celów ich poniesienia znajduje ponadto odzwierciedlenie w doktrynie prawa podatkowego. Reprezentacja to przede wszystkim działania polegające na kontaktach oficjalnych i handlowych z innymi podmiotami gospodarczymi, związane w szczególności z utrzymywaniem delegacji lub kontrahentów, uczestnictwem w przyjęciach związanych z pobytem tych podmiotów (B. Brzeziński, M. Kalinowski, Podatek dochodowy od osób prawnych. Komentarz, Warszawa 1997, str. 159). Za koszt uzyskania przychodów nie będą mogły być uznane bankiety z kontrahentami w restauracjach. Dotyczyć to będzie nie tylko wystawnych kolacji, ale również tzw. lunchu biznesowego (W. Nykiel, A. Mariański - pod red., Komentarz do ustawy do podatku dochodowego od osób prawnych 2009, Gdańsk 2009, str. 493).

Uzasadnione jest zatem twierdzenie, że na płaszczyźnie gospodarczej, reprezentacja winna być rozumiana jako działania, które polegają na kontaktach oficjalnych i handlowych z innymi podmiotami gospodarczymi, i które mają na celu kształtowanie oraz utrwalanie korzystnego, pozytywnego wizerunku firmy poprzez, np. sposób podejmowania kontrahentów, poczęstunek, wręczanie upominków. Reprezentacja ponadto nie musi odnosić się wyłącznie do okazałości, wystawności, ale przejawiać w dobrym reprezentowaniu firmy. W konsekwencji o reprezentacji należy mówić w odniesieniu do każdych działań mających na celu stworzenie i utrwalenie jak najkorzystniejszego wizerunku firmy na zewnątrz, to jest w relacji z kontrahentami (ich przedstawicielami), gośćmi i potencjalnymi klientami. Obejmuje ona zarówno działania zmierzające do:

* stworzenia oczekiwanego wizerunku, pozycji podatnika jako podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, jak i

* stworzenia korzystnych warunków w celu nawiązania nowych lub też podtrzymania (rozszerzenia) dotychczasowych kontaktów.

Brak więc podstaw, by twierdzić, że celem poniesienia wydatków musi być wyłącznie kreowanie wizerunku firmy - ustawodawca wyłączył z kosztów wszystkie te wydatki, które dotyczą reprezentacji - niezależnie od stopnia ich wpływu na wizerunek. Nie ma w tej kwestii również potrzeby odwoływania się do nieokreślonych, niesprecyzowanych, ogólnikowo wskazanych jako powszechne, norm czy zwyczajów przyjętych w tzw. obrocie gospodarczym. Przyjęcie odmiennego stanowiska mogłoby prowadzić do sformułowania np. błędnego stwierdzenia, że w świetle art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy wydatki na spotkanie i stosunkowo niewielki poczęstunek w prestiżowej restauracji, nie będą uznane za reprezentację, gdyż spotkanie miało także charakter biznesowy, a celem poniesienia wydatków nie było kreowanie wizerunku firmy. Spotkanie służyło bowiem omawianiu bieżących spraw dotyczących wyłącznie współpracy podmiotu z danym kontrahentem (kontrahentami), np. warunków sprzedaży towarów, przedstawienie aktualnej oferty handlowej, negocjacje warunków umów, itp. Jednostka - w swoim subiektywnym odczuciu ponosiła wydatki na "zwykłe, drobne posiłki", a swoim działaniem nie wyszła poza ustalone na świecie, w tego typu podmiotach gospodarczych normy czy zwyczaje.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, iż Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej organizuje:

* spotkania biznesowe z kontrahentami - osobami, z którymi Spółka współpracuje lub zamierza nawiązać współpracę (tj. dostawcami, autorami, księgarzami, przedstawicielami handlowymi), które zazwyczaj odbywają się w siedzibie Wydawnictwa. Zamawiana jest wówczas usługa cateringowa do biura w postaci kanapek, rzadziej lunchu, czy obiadu. Bywa również, iż ww. spotkania odbywają się w restauracji, kawiarni itp.

* spotkania o charakterze szkoleniowym dla pracowników, współpracowników (przedstawicieli handlowych, świadczących usługi na rzecz Wydawnictwa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) oraz dla pracowników księgarń, hurtowni itp. Celem przedmiotowych spotkań jest m.in. omówienie: wyników sprzedaży, funkcjonowania sieci sprzedaży, technik sprzedaży, działalności wydawnictw konkurencyjnych oraz prezentacja nowych produktów. Spotkania odbywają się w siedzibie Wydawnictwa i często mają charakter całodzienny. W związku z powyższym Wydawnictwo pokrywa koszty obiadu, czy lunchu spożytego w ramach przerwy na miejscu w siedzibie firmy lub w lokalu gastronomicznym w przypadku większej liczby uczestników oraz gdy uczestnicy spotkania zamiast spożywania posiłku w biurze preferują wyjście do lokalu gastronomicznego.

* spotkania pracowników oraz współpracowników (ww. przedstawicieli sprzedaży), o charakterze integracyjnym, integracyjno-szkoleniowe itp. Spotkania o charakterze integracyjnym organizowane są poza biurem w wynajętej sali i wtedy Wydawnictwo pokrywa koszty m.in. drobnego poczęstunku w ramach przerwy kawowej oraz lunchu. Spotkania mogą również mieć formę jedno-, dwu-, albo trzydniowych wyjazdów. Celem przedmiotowych wyjazdów jest przekazanie uczestnikom wyjazdów stosownej wiedzy, oraz integracja i motywacja pracowników oraz współpracowników. Spółka ponosi wówczas m.in. koszty artykułów spożywczych i usług gastronomicznych. Wydawnictwo organizuje również inne spotkania integracyjne dla pracownikóww.spółpracowników całej Spółki lub poszczególnych działów w formie wspólnego wyjścia do restauracji, pubu, kiedy to pokrywa koszty poczęstunku.

* spotkania promocyjne, których uczestnikami są osoby ze środowiska wydawniczego (autorzy, księgarze, dziennikarze). Spotkania te organizowane są w biurze, ewentualnie, w przypadku większej grupy uczestników, mają charakter zewnętrzny, tzn. odbywają się w restauracji lub w innym lokalu. W takich przypadkach Wydawnictwo zamawia poczęstunek w formie napojów, słodyczy, kanapek lub w przypadku restauracji korzysta z usług gastronomicznych.

Zdaniem Spółki, koszty zakupu usług gastronomicznych oraz produktów spożywczych spożytych podczas spotkań opisanych w przedstawionym stanie faktycznym, bez względu na miejsce (siedziba Wydawnictwa, kawiarnia, restauracja), w którym odbywa się spotkanie, mogą stanowić koszty uzyskania przychodu.

Odnosząc się do przedstawionych w stanie faktycznym zagadnień należy w pierwszej kolejności wskazać, iż rozgraniczenia wymagają poszczególne przejawy aktywności gospodarczej podejmowanej w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ponieważ inny charakter ma podstawowa działalność (produkcja, handel, usługi) i towarzyszące tej działalności przedsięwzięcia o charakterze marketingowym, promocyjnym, reklamowym oraz reprezentacyjnym - dotyczące sprzedaży wytwarzanych dóbr i usług oraz relacji z aktualnymi i potencjalnymi nabywcami, kontrahentami.

W związku z powyższym rozważenia wymaga fakt, czy, jak twierdzi Wnioskodawca, korzystanie z usług gastronomicznych w lokalach gastronomicznych oraz spożywanie drobnych posiłków w siedzibie Spółki podczas spotkań wymienionych w stanie faktycznym zaliczyć należy do kosztów ponoszonych w związku z reprezentacją firmy czy też jako wydatki związane ze zwykłą działalnością podatnika mogą stanowić koszty uzyskania przychodów.

Ustosunkowując się do spotkań biznesowych organizowanych przez Spółkę z kontrahentami, które mają miejsce zarówno w biurze Spółki jak i w restauracjach należy w pierwszej kolejności rozstrzygnąć, czy oba rodzaje spotkań ukierunkowane są na reprezentowanie firmy oraz budowanie jej prestiżu (reprezentacja), czy też nie mają tego charakteru a służą wyłącznie zachęcaniu potencjalnych klientów do nabywania oferowanych produktów bądź utrzymania kontaktów biznesowych czy współpracy.

Biorąc pod uwagę powyższe wywody oraz przepisy prawa podatkowego należy wskazać, iż w ocenie tutejszego Organu w przypadku wydatków Spółki z tytułu zakupu w restauracji lub innym lokalu gastronomicznym posiłków dla kontrahentów mamy doczynienia z pierwszym z tych wyznaczników. Mając na uwadze, iż spotkania z kontrahentami odbywają się w restauracji, w czasie których omawiane są różnorakie sprawy biznesowe (między innymi przeprowadzane są negocjacje, zostają zawarte kontrakty handlowe bądź ustalane zasady dalszej współpracy między Spółką a kontrahentem), wątpliwości budzi miejsce takiego spotkania, tj. lokal gastronomiczny.

W kontekście zdefiniowanego wyżej pojęcia "reprezentacja" oraz z analizy przytoczonego art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jednoznacznie wynika, iż ponoszone przez Spółkę wydatki na usługi gastronomiczne w lokalach zewnętrznych wiążą się z tworzeniem i utrwalaniem pozytywnego wizerunku firmy, a zatem nie mogą być uznane za koszt uzyskania przychodów. Ich charakter bezsprzecznie świadczy o kreowaniu pozytywnego wizerunku firmy, czyli kształtowaniu lepszego postrzegania Spółki na zewnątrz. Powoływanie się w tym kontekście przez Wnioskodawcę na okoliczność, że zaproszenie kontrahenta do restauracji nie nosi cech okazałości czy wystawności i brakiem wysokiego standardu, nie odbiera wyżej wymienionym czynnościom cech reprezentacji.

W odróżnieniu od spotkań organizowanych w siedzibie podatnika, w przypadku spotkań biznesowych w restauracji trudno mówić o braku chęci wyeksponowania zasobności podmiotu gospodarczego, zaś podawanym tam posiłkom (zwłaszcza w postaci lunchu, obiadu lub kolacji) odmówić cech okazałości i wystawności. Są to więc typowe wydatki reprezentacyjne, które, wolą ustawodawcy, wyłączone zostały na mocy art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z kosztów uzyskania przychodów. Podkreślić należy, że działania reprezentacyjne obejmują nie tylko imprezy czy spotkania organizowane z wielkim rozmachem, wystawne bankiety z ekskluzywnym menu. Istotny jest bowiem cel tych działań, którym w przedmiotowej sprawie jest stworzenie oczekiwanego wizerunku firmy, ułatwienie zawarcia umowy bądź kontraktu, stworzenie miłej atmosfery podczas spotkań z kontrahentami itd., w której partner będzie czuł, że jest traktowany z szacunkiem, właściwie "ugoszczony". Bez znaczenia pozostaje tu fakt, że taka forma spotkań, która obecnie jest szeroko rozpowszechniona ułatwia kontakty z kontrahentami.

Nie jest przy tym istotny także jednostkowy koszt poniesiony na takim spotkaniu w restauracji lub innej placówce gastronomicznej, ale cel, jaki zostanie dzięki temu osiągnięty. Zarówno kawa, jak i obiad lub kolacja w restauracji lub innej placówce gastronomicznej stanowi "usługę gastronomiczną", która zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 28 ww. ustawy nie może zostać zaliczona kosztów uzyskania przychodów.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż wydatki poniesione przez Spółkę na nabycie usług gastronomicznych podczas spotkań biznesowych z kontrahentami organizowanych w lokalach gastronomicznych nie będą stanowiły kosztów uzyskania.

Natomiast, według tut. Organu, wydatki ponoszone przez Spółkę na nabycie produktów spożywczych (np. kawy, herbaty, drobnych słodyczy, napoi bezalkoholowych, itp.) czy usługi cateringowej (w postaci kanapek, lunchu czy obiadu) do biura, pozostawionych do dyspozycji kontrahentów odwiedzających siedzibę Spółki - o ile nie noszą znamion wystawności, nie będą stanowiły kosztów związanych z reprezentacją. Co prawda koszty te dotyczą oficjalnych kontaktów biznesowych utrzymywanych przez Wnioskodawcę, jednak z uwagi na zwyczajowy, nie związany z okazałością, charakter oferowanego poczęstunku, nie stanowią one kosztów reprezentacji w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Spółka może zatem zaliczyć te wydatki - jako ogólne koszty funkcjonowania - do kosztów uzyskania przychodów, na podstawie art. 15 ust. 1 tej ustawy, o ile przedmiotowe wydatki nie miały charakteru kosztów reprezentacji.

Odnosząc się do kosztów ponoszonych przez Spółkę na nabycie artykułów spożywczych, usług cateringowych i usług gastronomicznych podczas spotkań szkoleniowych, szkoleniowo-integracyjnych i integracyjnych organizowanych przez Spółkę dla jej pracowników należy w pierwszej kolejności wskazać, iż z reguły kosztami podatkowymi mogą być wydatki sfinansowane ze środków obrotowych, ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich spotkań integracyjnych bądź integracyjno-szkoleniowych, pod warunkiem jednak, że podatnik wykaże, iż mają one związek z prowadzoną przez niego działalnością oraz mają na celu zwiększenie efektywności pracy (poprzez m.in. poprawę atmosfery pracy i zintegrowanie pracowników, zwiększenie kompetencji zawodowych) i w efekcie służą uzyskaniu bądź zwiększeniu przychodu. Trzeba jednakże przy tym pamiętać, że spotkania te nie mogą mieć jedynie charakteru konsumpcyjnego czy rozrywkowego lecz powinny dążyć do realizacji dalej idącego celu, wydatki nie powinny wykraczać poza główny cel spotkania jakim jest integracja bądź szkolenie i nie powinny mieć charakteru reprezentacji (okazałości czy wystawności).

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż do kosztów uzyskania przychodów Spólka będzie mogła zaliczyć wyłącznie wydatki poniesione na nabycie usług cateringowych (np. obiadu, lunchu) bądź artykułów spożywczych spożywanych przez uczestników ww. spotkań szkoleniowych, szkoleniowo-integracyjnych i integracyjnych w miejscu odbywania szkolenia, tj. w siedzibie Spółki lub w wynajętym do tego celu lokalu.

Kosztem takim mogą być także wydatki ponoszone przez Spółkę na wyżywienie pracowników w trakcie ww. spotkań mających formę spotkań wyjazdowych (jedno, dwu lub trzydniowych), o ile oczywiście nie będą nosiły znamion wystawności i o ile ww. wyjazdy nie będą miały wyłącznie charakteru rozrywkowego i konsumpcyjnego.

Według tut. Organu znamiona reprezentacji i wystawności będą natomiast nosiły wydatki poniesione przez Spółkę na pokrycie kosztów obiadu czy lunchu spożytych przez uczestników ww. szkoleń w restauracjach czy innych lokalach gastronomicznych. Tym bardziej, jeżeli w przedmiotowych szkoleniach będą brali udział współpracownicy Spółki (przedstawiciele handlowi świadczący usługi na rzecz Spółki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) a także pracownicy księgarń, hurtowni, itp. Przemawia za tym także stwierdzenie zawarte przez Spółkę we własnym stanowisku: " (...) uczestnicy preferują wyjście do lokalu gastronomicznego niż spożycie posiłku w biurze." Zdaniem tut. Organu przedstawione okoliczności przemawiają za tym, iż Spółka poprzez poniesienie ww. wydatku zamierza zaprezentować swoją zasobność, podnieść swój prestiż w oczach pracowników, współpracowników i kontrahentów.

Do kosztów uzyskania przychodów Spółka nie będzie mogła zliczyć także wydatków poniesionych na usługi gastronomiczne w trakcie spotkań integracyjnych organizowanych dla pracowników Spółki w formie wyjścia do pubu bądź restauracji. Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego oraz z własnego stanowiska Wnioskodawcy wynika, iż ww. spotkania mają charakter stricte konsumpcyjny i rozrywkowy. Brak jest motywu, który by wskazywał, iż przedmiotowe spotkania mają przyczynić się do integracji pracowników firmy czy też mieć wpływ na zwiększenie motywacji do wykonywania powierzonych im obowiązków.

Na marginesie sprawy, w odniesieniu do spotkań integracyjnych organizowanych w pubie, podnieść należy, że w świetle ww. wymienionych przepisów, a tym bardziej cytowanego wyżej art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych brak jest podstaw do przyjęcia, że konsumpcja alkoholu jako jeden z elementów organizowanych przez Spółkę spotkań współtworzy motywacyjno - organizacyjny ich charakter, a więc pozwala wypełnić przesłankę art. 15 ust. 1 ww. ustawy. W świetle powyższego, stwierdzić należy, że wydatki na zakup napojów alkoholowych przeznaczonych na imprezy integracyjne nie przyczyniają się do osiągnięcia przychodów lub zachowania bądź zabezpieczenia źródła przychodów przez Spółkę. Zatem, nie można ich uznać za koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 tej ustawy.

W odniesieniu do wydatków ponoszonych przez Spółkę na nabycie artykułów spożywczych, usług cateringowych i usług gastronomicznych podczas spotkań szkoleniowych, szkoleniowo-integracyjnych w stosunku do współpracowników (przedstawicieli handlowych świadczących usługi na rzecz Spółki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) a także pracowników księgarń, hurtowni, itp. biorących w nich udział to według tut. Organu znamion reprezentacji nie będą nosiły, tak jak w przypadku pracowników Spółki, wyłącznie koszty związane z nabyciem usług cateringowych i artykułów spożywczych spożywanych przez uczestników szkolenia w miejscu jego odbywania tj. w siedzibie Spółki bądź w specjalnie wynajętej sali. Natomiast koszt posiłków spożywanych w restauracji będzie podlegał wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów na mocy cytowanego wyżej art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Ponadto należy wskazać, iż w odniesieniu do wydatków poniesionych przez Spółkę na wyżywienie współpracowników Spółki biorących udział w spotkaniach szkoleniowo-integracyjnych mających charakter wyjazdów jedno, dwu lub trzydniowych należy w pierwszej kolejności rozstrzygnąć, czy ww. wyjazdy, miały kształtować popyt na świadczone przez Spółkę usługi wytwarzane produkty, poprzez zachęcenie jak największej liczby osób i podmiotów do korzystania z nich, czy też miały służyć budowaniu relacji z kontrahentami i wywołaniu jak najlepszego wrażenia przy reprezentowaniu Jednostki.

Należy podkreślić, iż o ile przedmiotowe wydatki, nie noszą znamion reprezentacji i mają związek z uzyskiwanymi przez Spółkę przychodami to z reguły mogą być zaliczone przez Spółkę do kosztów uzyskania przychodów.

Na uwagę jednakże zasługuje okoliczność, iż w przypadku, gdy możliwość uczestniczenia w ww. wyjazdach będą mieli tylko wyselekcjonowani partnerzy Spółki - grupa podmiotów o określonym "potencjale zakupowym czy dystrybucyjnym danych usług", i jeśli wyjazdy te zostaną przygotowywane z myślą o budowaniu relacji z nimi, wydatki na ich organizację będą miały charakter reprezentacyjny. Innymi słowy, wskazane koszty mogą mieć zarówno znamiona wydatków na promocję, reklamę, jak i na reprezentację w zależności, od całokształtu okoliczności związanych z organizacją danych wyjazdów.

W odniesieniu do wydatków ponoszonych przez Spółkę na nabycie artykułów spożywczych, usług cateringowych i usług gastronomicznych podczas spotkań stricte integracyjnych w stosunku do współpracowników (przedstawicieli handlowych świadczących usługi na rzecz Spółki w ramach prowadzonej działalności gospodarczej) a także pracowników księgarń, hurtowni, itp., którzy oprócz pracowników Spółki biorą w nich udział, należy podkreślić, iż współpraca kilku powiązanych ze sobą podmiotów, które podjęły współpracę na bazie świadczonych przez Spółkę usług, sprzedawanych produktów, nie skutkuje tym, iż stają się one jednym bytem prawnym. Przepisy podatkowe nie przewidują możliwości odnoszenia w ciężar kosztów uzyskania przychodów ponoszenia wydatków pokrywających koszty związane z funkcjonowaniem innego podmiotu gospodarczego, a takowymi są opisane przez Spółkę w stanie faktycznym/zdarzeniu przyszłym wydatki ponoszone przez Wnioskodawcę na organizację spotkania integracyjnego dla pracowników innych firm, podmiotów, nie zatrudnionych w Spółce osób fizycznych. Chodzi tu bowiem o odrębne podmioty prawne, odrębnych podatników, zaś stopień ich powiązania lub współzależności ekonomicznej nie może być wyznacznikiem i decydującym motywem uznania danych wydatków za koszty uzyskania przychodów.

Tym samym, według tut. Organu, przedmiotowe wydatki nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodów Spółki.

Ustosunkowując się do wydatków ponoszonych przez Spółkę na nabywanie artykułów spożywczych lub usług gastronomicznych w trakcie spotkań promocyjnych, których uczestnikami są osoby ze środowiska wydawniczego (autorzy, księgarze, dziennikarze) należy w pierwszej kolejności wskazać, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera legalnej definicji "reklamy", wobec czego należy odwołać się do innych dziedzin, w których to pojęcie występuje.

W ujęciu słownikowym, za reklamę należy uznać działanie mające na celu zachęcenie potencjalnych klientów do zakupu konkretnych towarów lub do skorzystania z określonych usług.

Podobnie orzecznictwo sądowe uznaje, że celem reklamy jest przekazywanie informacji o towarach bądź usługach i nakłanianie potencjalnych klientów do ich nabycia, polega ona głównie na prezentowaniu danego towaru, danej usługi, ewentualnie marki (oznakowania produktu lub producenta), cech jakościowych, użytkowych lub konsumpcyjnych, zalet technicznych, estetycznych i zdrowotnych, rozwiązań nowoczesnych, modnych czy nawet prowokujących, aby skłonić jak największą liczbę potencjalnych nabywców do zakupu lub do korzystania z usługi. Reklama może być realizowana za pomocą rozmaitych środków wyrazu oraz przy użyciu zróżnicowanych środków przekazu.

W przedmiotowej sprawie rozważenia wymaga, czy Spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zarówno wydatki poniesione na poczęstunek zamówiony w formie napojów, słodyczy, kanapek spożyty w trakcie spotkania promocyjnego zorganizowanego w siedzibie firmy lub innym lokalu jak i koszty usług gastronomicznych poniesione w trakcie spotkania promocyjnego zorganizowanego w lokalu gastronomicznym.

Według tut. Organu wydatki ponoszone podczas spotkań organizowanych w restauracjach lub innych placówkach gastronomicznych wiążą się z kreowaniem i utrwalaniem pozytywnego wizerunku firmy i wykraczają poza cel spotkania o charakterze promocyjnym, gdyż odpowiadają pojęciu reprezentacji mającej na celu przede wszystkim stworzenie oczekiwanego wizerunku firmy i ułatwienie zawarcia umowy, bądź kontraktu, a także podtrzymanie pozytywnych relacji handlowych na przyszłość. Za "reprezentację" bowiem, w potocznym rozumieniu, należy uznać działania zmierzające do stworzenia jak najkorzystniejszego wizerunku firmy.

Z kontekstu zdefiniowanego powyżej pojęcia "reprezentacja" oraz analizy przytoczonego art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jednoznacznie wynika, że wydatki Wnioskodawcy ponoszone na usługi gastronomiczne podczas spotkań promocyjnych organizowanych przez Spółkę i dotyczących reklamy oferowanych przez nią produktów w restauracjach lub innych placówkach gastronomicznych nie mogą być uznane za koszty podatkowe, pomimo ich związku z przychodem, gdyż jako wydatki o charakterze reprezentacyjnym zawierają się w katalogu wyłączeń z ww. art. 16 ust. 1 pkt 28.

Spółka będzie mogła zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jedynie wydatki na artykuły spożywcze ponoszone podczas spotkań promocyjnych organizowanych przez Spółkę i dotyczących reklamy dystrybuowanych przez nią produktów, usług w takich miejscach jak siedziba Wnioskodawcy czy wynajęta do tego celu sala - o ile wypełniają definicję reklamy i nie noszą znamion reprezentacji oraz nie wykraczają poza główny cel danego spotkania.

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa należy stwierdzić, iż stanowisko Spółki odnośnie zagadnienia będącego przedmiotem interpretacji indywidualnej jest nieprawidłowe, gdyż tut. Organ dokonując analizy poszczególnych rodzajów spotkań przedstawionych przez Wnioskodawcę w przedmiotowym wniosku jednoznacznie wykazał, iż możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków ponoszonych przez Spółkę na nabycie usług gastronomicznych i produktów spożywczych spożywanych podczas opisanych w stanie faktycznym spotkań zależy także, oprócz wypełnienia innych ww. przesłanek, od miejsca, w którym odbywa się dane spotkanie.

Końcowo informuje się, iż tut. Organ nie ustosunkował się do możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów innych wydatków ponoszonych przez Spółkę w związku z przedmiotowymi spotkaniami, które zostały wymienione w przedstawionym stanie faktycznym, gdyż nie było to przedmiotem zapytania.

Ponadto należy wskazać, iż pełna weryfikacja prawidłowości zaliczenia poszczególnych wydatków Wnioskodawcy do kosztów uzyskania przychodów może być dokonana jedynie w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego, będącego poza zakresem instytucji interpretacji indywidualnej, do której zastosowanie mają przepisy określone w art. 14h (w zamkniętym katalogu) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Dokonując interpretacji indywidualnej organ podatkowy działający z upoważnienia Ministra Finansów przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji).

Dodatkowo zauważyć należy, że w celu wykazania związku pomiędzy kosztem, a przychodem podatnik musi dysponować wymaganymi przez prawo dowodami. W myśl art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy. Z tak udokumentowanych wydatków winno ponadto wynikać, że mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą i bezpośrednio lub pośrednio wpływają na wielkość osiąganych przez podatnika przychodów. W zakresie obowiązków podatnika, jako odnoszącego ewidentną korzyść z faktu zaliczenia określonych wydatków w poczet kosztów uzyskania przychodów, jest wykazanie, w oparciu o zgromadzone dowody, związku pomiędzy poniesieniem kosztu, a uzyskaniem przychodu, zgodnie z art. 15 ust. 1 tej ustawy.

Na tle więc wymienionych w piśmie bardzo ogólnie rodzajów wydatków, bez badania ich charakteru w świetle weryfikacji zgromadzonych przez Spółkę konkretnych dowodów - nie można jednoznacznie przesądzić, że wydatki te powinny być jednoznacznie zaliczone do kosztów bezpośrednio bądź pośrednio związanych z uzyskiwanym przychodem oraz, że są racjonalnie uzasadnione. Samo ogólne przedstawienie wydatków nie wystarcza, aby można je było uznać za koszty uzyskania przychodów bez analizy ich związków z przychodem. Należy przy tym podnieść, że tego rodzaju kwestie nie są przedmiotem postępowania w trybie art. 14a ustawy - Ordynacja podatkowa, gdyż to postępowanie opiera się na przyjęciu stanu faktycznego opisanego przez podatnika - a nie na weryfikacji, czy taki stan faktyczny ma miejsce w rzeczywistości, tj. czy w tym konkretnym przypadku Wnioskodawca poprzez posiadane konkretne dowody udowodnił, że szczegółowe pozycje i kwoty kosztów są kosztem uzyskania przychodów, gdyż jest to właściwość postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej.

W odniesieniu do wyroków sądów administracyjnych powołanych przez Wnioskodawcę, należy wskazać, iż artykuł 87 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.) stanowi, że źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są; Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia i akty prawa miejscowego.

Katalog źródeł prawa zawarty w art. 87 Konstytucji wyraźnie wyklucza orzecznictwo sądów jako źródło prawa powszechnie obowiązującego, a zatem zasady konstytucyjne nie nadają orzecznictwu sądów administracyjnych mocy powszechnie obowiązującej. Wskazać także należy, iż przedstawione we wniosku orzeczenia sądów administracyjnych, zostały wydane w indywidualnych sprawach w określonych, odrębnych stanach faktycznych i tylko do nich się odnoszą. Nie są natomiast wiążące dla tut. organu, który wydał przedmiotową interpretację indywidualną.

Dodatkowo należy wskazać, iż powołane przez Wnioskodawcę rozstrzygnięcia w sprawie interpretacji przepisów prawa podatkowego zostały wydane w indywidualnych sprawach, przez co nie mogą wpływać na przedmiotowe rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia przedstawionego w stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.