IPPB5/423-458/10-4/JC - Wydatki poniesione na organizację spotkań integracyjnych i szkoleniowych dla pracowników w kosztach podatkowych.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 14 lipca 2010 r. (data wpływu 20 lipca 2010 r.) oraz piśmie z dnia 27 sierpnia 2010 r. (data nadania 30 sierpnia 2010 r., data wpływu 2 września 2010 r.) uzupełniającym braki formalne na wezwanie Nr IPPB5/423-458/10-2/JC z dnia 20 sierpnia 2010 r. (data nadania 20 sierpnia 2010 r., data doręczenia 26 sierpnia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na organizację:

W dniu 20 lipca 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na organizację spotkań integracyjnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

S. Sp. z o.o. jest spółką z branży informatycznej, liderem w zakresie doradztwa IT. W ramach prowadzonej działalności Spółka realizuje kompleksowe usługi informatyczne dotyczące projektów technologicznych, integracyjnych, utrzymaniowych oraz outsourcingu systemów informatycznych. Oferowane przez Spółkę usługi obejmują następujące obszary:

Spółka zatrudnia specjalistów z zakresu IT, począwszy od analityków, poprzez deweloperów, kierowników i koordynatorów projektu, do testerów i administratorów. Projekty realizowane są przez zespoły projektowe złożone z pracowników firmy i/lub podwykonawców. Kluczowym czynnikiem w prowadzonej przez Spółkę działalności są współpracownicy (pracownicy lub podwykonawcy) posiadający wysoko specjalistyczne kwalifikacje, których pozyskanie na rynku jest stosunkowo trudne i kosztowne. Spółka dąży więc do nawiązania zarówno z pracownikami jak i podwykonawcami trwałej współpracy. W szczególności Spółka dużą wagę przywiązuje do zapewnienia pracownikom i podwykonawcom odpowiednich warunków współpracy m.in. poprzez budowanie przyjaznej dla pracowników atmosfery w firmie i tworzenie więzi między członkami zespołu (pracownikami i podwykonawcami). Charakter pracy wykonywanej przez pracowników (praca w siedzibie u klienta, poza biurem Spółki) nie daje wszystkim pracownikom i współpracownikom firmy możliwości wzajemnego poznania się poprzez codzienny kontakt. Natomiast współpraca między pracownikami i/lub podwykonawcami staje się szczególnie ważna w przypadku jeśli zostaną oddelegowani do wspólnego projektu.

Spółka widząc istotną potrzebę zapewnienia pracownikom i podwykonawcom możliwości nawiązania więzi, które umocnią ich wzajemną współpracę, organizuje spotkania integracyjne, w których uczestniczą pracownicy i/lub podwykonawcy. Spotkania integracyjne obejmują następujące rodzaje spotkań:

Wydatki ponoszone na zorganizowanie spotkań integracyjnych obejmują m.in.: wynajęcie sali, usługi cateringowe i/lub gastronomiczne, koszty rejestracji fotograficznej, usługi firm zajmujących się organizowaniem integracji (tzw. "team building"), koszty szkoleń oraz koszty dojazdu uczestników i/lub noclegów (w przypadku wyjazdów integracyjnych).

Koszty spotkań integracyjnych finansowane są przez Spółkę z bieżących środków obrotowych.

Firma rozpoczęła działalność w styczniu 2006 r., zatrudniała 5 osób, a obroty na koniec marca 2006 r., tj. na koniec pierwszego roku obrotowego, wyniosły 28 tys. złotych. Dzięki przyjętej polityce budowania więzi i relacji pomiędzy współpracownikami, zespołami roboczymi Spółka osiąga dużą skuteczność świadczonych usług i rozwija się dynamicznie. Na koniec marca 2007 r. (tj. kolejnego roku obrotowego) roczne obroty Spółki stanowiły kwotę około 2 milionów zł W następnym roku obrotowym doszło do czterokrotnego zwielokrotnienia obrotów, których wysokość wyniosła około 9 milionów złotych, przy wzroście liczby pracowników do 67 osób, a podwykonawców do 23. Obroty następnego okresu (koniec marca 2009 r.) wyniosły około 21 milionów złotych, przy kolejnym wzroście zatrudnienia pracowników do 116 osób i zwiększeniu liczby podwykonawców do 40. Stan na koniec marca 2010 r. wskazywał na kolejny wzrost obrotów do poziomu 30 milionów złotych, zatrudnienia do poziomu 156 osób i liczby podwykonawców do 71.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej "u.p.d.o.p.") "kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1."

Z powołanych przepisów wynika zatem, że podatnik ma prawo do odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod warunkiem, iż nie zostały one wymienione w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. oraz że wykaże związek z prowadzoną działalnością a ich poczynienie ma lub może mieć wpływ na możliwość powstania przychodu (w tym zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów). Związek wydatków z osiąganymi przychodami może mieć charakter bezpośredni lub pośredni, tzn. kosztem uzyskania przychodu będą wydatki, które mogą przyczynić się do powstania konkretnego przychodu oraz wydatki związane z funkcjonowaniem podatnika (zabezpieczeniem źródła przychodów).

Zdaniem Spółki koszty spotkań integracyjnych przedstawionych w punktach od 1 do 4 w opisie stanu faktycznego spełniają zawarty w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. warunek zakwalifikowania ich do kosztów uzyskania przychodów. Jak przedstawiono w opisie stanu faktycznego, Spółka ponosi koszty organizacji spotkań integracyjnych bowiem widzi istotną potrzebę wzmacniania więzi między współpracownikami i pracownikami i zwiększenie efektywności pracy zespołowej wszystkich twórców projektu (pracowników i podwykonawców). Charakter pracy wykonywanej przez pracowników (praca w siedzibie u klienta, poza biurem Spółki) nie daje wszystkim pracownikom możliwości wzajemnego poznania się poprzez codzienny kontakt. Natomiast współpraca między pracownikami oraz podwykonawcami staje się szczególnie ważna w przypadku jeśli zostaną oddelegowani do wspólnego projektu. Realizacja złożonych projektów informatycznych wymaga efektywnej współpracy członków zespołu projektowego ze względu na potrzebę zapewnienia wysokiej jakości usług jak również terminowe wykonanie prac. Skuteczna współpraca zespołu zapewnia przede wszystkim sprawną realizację projektu oraz efektywną komunikację w zespole (właściwe monitorowanie postępu prac przez managera projektu, ewaluację poprawności wykonanych przez członków zespołu zadań jak również skorygowanie ewentualnych pomyłek).

W ocenie Spółki wydatki ponoszone na organizację spotkań integracyjnych mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, bowiem wpływają na jakość świadczonych przez firmę usług (sprawna realizacja projektów), a zatem mają (lub mogą mieć) wpływ na przychody osiągane przez Spółkę. Efekty organizacji imprez integracyjnych i szkoleniowo-integracyjnych są jak najbardziej widoczne w dynamicznym rozwoju firmy, która istniejąc na rynku od ponad trzech lat osiągnęła ogromne postępy skutkujące znacznymi wzrostami dochodów oraz stale i istotnie zwiększa zatrudnienie. Wydatki ponoszone na organizację spotkań integracyjnych spełniają zatem przesłanki uznania ich za koszty uzyskania przychodów, w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Analizowane wydatki nie zostały ponadto ujęte w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, zawartym w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

W odniesieniu do spotkań integracyjnych opisanych w punkcie 1 -2 w opisie stanu faktycznego, podkreślić należy, że program wyjazdów przewiduje wspólne zajęcia integracyjne, które wzmacniają przede wszystkim pracę zespołową (tzw. team-building). Spotkania te są więc efektem przygotowania konkretnych programów przeprowadzanych np. w formie zadań o charakterze rozrywkowym lub sportowym, które umożliwiają wdrożenie lub pogłębienie umiejętności pracy zespołowej u osób, które współpracują lub będą w przyszłości współpracować w ramach jednego zespołu projektowego. Dodatkowo, atmosfera w pracy, tworzenie więzi między pracownikami wpływa na efektywność pracowników i ich zadowolenie z wykonywanych obowiązków, a te z kolei na jakość świadczonych przez Spółkę usług. Ponadto, w przypadku spotkań opisanych w punkcie 2 stanu faktycznego, oprócz walorów integracyjnych, mają służyć podnoszeniu kwalifikacji zawodowych pracowników. Wobec powyższego, przedmiotowe wydatki spełniają przesłankę celowości ich poniesienia, wynikającą z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. i stanowią pośrednie koszty uzyskania przychodów, tzn. potrącane w dacie ich poniesienia.

W odniesieniu do spotkań integracyjnych przedstawionych w punkcie 3 w opisie stanu faktycznego, poza oczywistym aspektem integracyjnym, spotkania te mają przede wszystkim na celu wymianę doświadczeń i omówienie strategii rozwoju firmy. Jak już wspomniano, ze względu na charakter wykonywanej pracy (praca u klienta, poza biurem), wielu spośród pracowników nie ma możliwości codziennego kontaktu. W przypadku jeśli pracownicy mieliby możliwość codziennego kontaktu, wymiana doświadczeń i opracowywanie strategii działalności, przebiegałoby w sposób niejako naturalny. Ze względu na specyfikę funkcjonowania firmy, Spółka decyduje się zatem na organizowanie spotkań pracowników z różnych działów/placówek, aby umożliwić im sprawną i efektywną współpracę oraz wymianę doświadczeń. Spotkania te, mają zdaniem Spółki, istotny wpływ na bieżącą działalność operacyjną firmy, a zatem mają związek z osiąganymi przychodami.

Podobne stanowisko prezentują organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych. Między innymi Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu potwierdził, że wydatki na spotkania integracyjne i okolicznościowe, jak również spotkania łączone ze szkoleniowymi i informacyjnymi, ze względu na wzrost motywacji, wzajemnego zaufania pracowników i identyfikacji z firmą, a przez to wzrost wydajności i zaangażowania pracowników, mają niewątpliwy wpływ na osiągane przez Spółkę przychody. W związku z powyższym, a także w związku z brakiem w art. 16 wyłączenia tego rodzaju wydatków stanowią one pośrednie koszty uzyskania przychodów" (sygn. ILPB3/423-424/09-5/MC, z 1 września 2009 r.).

Konsekwentnie, wydatki na spotkania integracyjne dla pracowników i podwykonawców, opisane w punkcie od 1 do 4, w ocenie Spółki również stanowią koszt uzyskania przychodów. Podwykonawcy w momencie zlecenia im wykonania usługi, stają się członkami zespołu projektowego na czas realizacji zlecenia. Z tych samych, co w przypadku pracowników powodów, ich współpraca z pozostałymi członkami zespołu jest kluczowa dla efektywnego i terminowego zakończenia projektu. Wydatki na organizację ww. spotkań pracowników i podwykonawców mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, bowiem efektywna współpraca wszystkich członków zespołu projektowego wpływa na jakość świadczonych przez Spółkę usług. Wydatki ponoszone na organizację spotkań integracyjnych spełniają zatem przesłanki uznania ich za koszty uzyskania przychodów, w rozumieniu art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Analizowane wydatki nie zostały ponadto ujęte w katalogu wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, zawartym w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

W odniesieniu do spotkań integracyjnych, w których uczestniczą pracownicy wraz z osobami towarzyszącymi (partner, członek rodziny), opisanych w punkcie 4 stanu faktycznego, Spółka uważa, że całość ponoszonych wydatków może stanowić koszt uzyskania przychodów. Celem takich spotkań jest bowiem nie tylko wzajemna integracja pracowników, która wpływa na efektywność pracowników, lecz także zwiększenie identyfikacji pracowników ze Spółką, poprzez okazanie pracownikom i ich rodzinom dbałości o zatrudnione w niej osoby i stworzenie "rodzinnej" atmosfery, w której pracownicy chętnie będą uczestniczyć. Jak argumentowano powyżej poprawa atmosfery pracy i zintegrowanie pracowników z pracodawcą w konsekwencji wpłynie na zwiększenie efektywności pracowników.

Dodatkowym argumentem przemawiającym w ocenie Spółki za uznaniem wydatków na organizację spotkań integracyjnych za koszty uzyskania przychodów, jest specyfika współczesnego rynku pracy w Polsce. Pozyskanie wysoko wykwalifikowanych pracowników jest kluczem do sukcesu każdej firmy, a w szczególności działającej w branży tak innowacyjnej jak branża informatyczna, w której Spółka prowadzi działalność. W branży informatycznej pozyskanie nowych pracowników o odpowiednich kwalifikacjach często jest trudne i kosztowne (m.in. koszty rekrutacji). W związku z powyższym Spółka przywiązuje dużą wagę do stwarzania pracownikom szczególnie korzystnych warunków pracy, które obejmują poza wynagrodzeniem i świadczeniami "pozapłacowymi" np. formie kart sportowych (doliczanymi do wynagrodzenia podlegającego opodatkowaniu), również organizację spotkań integracyjnych dla pracowników, które wpływają na przyjazną atmosferę w firmie i budowanie więzi między członkami zespołu. Wiele nowoczesnych firm, decyduje się również na ponoszenie wydatków na rzecz budowania przyjaznej atmosfery, w celu tworzenia wizerunku firmy jako "atrakcyjnego pracodawcy". Dla wielu osób czynnikiem motywacyjnym poza wynagrodzeniem jest również atmosfera w firmie.

W związku z powyższym, zdaniem Spółki wydatki na organizację spotkań integracyjnych są kosztami ponoszonymi na rzecz pracowników i stanowią koszty uzyskania przychodów. Pracownicy są podstawowym "zasobem" Spółki i świadczone przez tych pracowników usługi informatyczne stanowią źródło jej przychodów podlegających opodatkowaniu.

Podsumowując, wydatki na organizację spotkań integracyjnych opisanych w punktach 1-4 stanu faktycznego, sfinansowane ze środków obrotowych Spółki będą stanowiły pośredni koszt uzyskania przychodów.

Zgodnie z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p. koszty te będą potrącalne w dacie ich poniesienia.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje:

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Na podstawie powyższego przepisu możliwe jest zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatku, który - racjonalnie oceniając - mógłby przyczynić się do powstania przychodu czy jego zwiększenia, nawet jeżeli przychód faktycznie nie wystąpi.

Decydującym czynnikiem pozwalającym zaliczyć dany wydatek do kosztów uzyskania przychodów jest zatem poniesienie go w celu osiągnięcia przychodu, bądź zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przy czym każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanym w ustawie - wymaga indywidualnej oceny pod kątem adekwatnego związku z przychodami i racjonalności działania podmiotu.

Nie każdy koszt poniesiony w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów może zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów. Takimi kosztami bowiem nie mogą być wydatki enumeratywnie wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

* został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

* jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

* pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

* poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

* został właściwie udokumentowany,

* nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Powyższe oznacza, iż wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiągniętymi przychodami, w tym służą zachowaniu albo zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów.

Odnosząc się do przedstawionego przez Spółkę we wniosku stanu faktycznego należy wyodrębnić wydatki poniesione na organizację spotkań integracyjnych dla pracowników oraz wydatki poniesione na spotkania integracyjne dla osób współpracujących ze Spółką (podwykonawcy) i osób towarzyszących (członkowie rodzin).

Odnosząc się do wydatków przeznaczonych na organizację spotkań integracyjnych dla pracowników należy zauważyć, iż kosztami podatkowymi są tzw. koszty pracownicze. Koszty te obejmują przede wszystkim wynagrodzenia zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie i diety oraz wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników. Mogą również obejmować wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez okolicznościowych (integracyjnych), lecz w każdej sytuacji trzeba sprawdzić, jaki jest cel takiego spotkania.

W przypadku, gdy wydatki poniesione zostały na zorganizowanie spotkań integracyjnych mających na celu poprawę komunikacji wewnętrznej i motywacji do pracy poprzez zintegrowanie pracowników, budowanie zespołu, poprawy atmosfery pracy oraz ułatwienie ułożenia wzajemnych relacji między pracownikami i w efekcie poprawę efektywności pracy a przez to zwiększenie przychodów osiąganych przez podatnika, to wówczas spełniają warunki, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych i mogą zostać zakwalifikowane do kosztów podatkowych. Jeśli jednak impreza integracyjna nie służy takiemu celowi, a spotkania pracowników mają charakter typowo rozrywkowy i konsumpcyjny, to w takim przypadku nie można uznać, iż poniesione wydatki mają związek z przychodem, wobec czego nie stanowią one kosztu uzyskania przychodów.

Należy jednocześnie zaznaczyć, iż prawidłowe zaliczenie wydatku do kosztów uzyskania przychodów uwarunkowane jest wykazaniem jego celowości i związku z przychodem, jak i prawidłowym udokumentowaniem. Trzeba pamiętać, że to na podatniku ciąży obowiązek wykazania związku poniesionych wydatków z przychodami, bo to on wywodzi skutki prawne w postaci zmniejszenia zobowiązania podatkowego. Stosownie bowiem do przepisu art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych podatnicy są obowiązani do prowadzenia ewidencji rachunkowej zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający określenie wysokości dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy.

Spółka podkreśla, iż wydatki ponoszone na organizację spotkań integracyjnych mają związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, bowiem wpływają na jakość świadczonych przez firmę usług.

W ocenie tutejszego Organu wydatki na organizację spotkań integracyjnych dla pracowników, które ponosi Spółka, przy spełnieniu wyżej wymienionych warunków, będą mogły stanowić koszty uzyskania przychodów zgodnie z dyspozycją art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W świetle powyższego, poniesione przez Spółkę wydatki na organizację:

* spotkań integracyjnych dla pracowników firmy: jedno-lub kilkudniowe wyjazdy o charakterze integracyjnym,

* spotkań integracyjno-szkoleniowych dla pracowników firmy: jedno-lub kilkudniowe wyjazdy o charakterze integracyjno-szkoleniowym,

* spotkań integracyjnych pracowników z poszczególnych działów firmy: jedno-lub kilkudniowe wyjazdy,

* spotkań integracyjnych dla pracowników w biurze firmy lub organizowane poza biurem (np. w restauracji)

finansowane ze środków obrotowych Spółki, stanowią - w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - koszty uzyskania przychodów.

Odrębnej analizy wymaga kwestia wydatków ponoszonych na organizację spotkań integracyjnych dla podwykonawców oraz osób towarzyszących (członków rodzin).

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w oparciu o które należało ocenić zasadność ujęcia w kosztach podatkowych opisanych przez Spółkę wydatków na organizację spotkań integracyjnych dla podwykonawców oraz osób towarzyszących, to art. 15 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 28.

Pierwszy z tych przepisów stanowi, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Zgodnie zaś z art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kosztów reprezentacji, w szczególności poniesione na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych.

W ocenie tut. Organu wydatki ponoszone na organizację spotkań integracyjnych dla podwykonawców, nawet takich, z którymi Spółka pozostaje w "trwałej współpracy", nie stwarza podstaw do zaliczenia ponoszonych z tego tytułu wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Tego rodzaju wydatki winny być uznane za koszty reprezentacji.

Z uwagi na to, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawierają definicji pojęcia "reprezentacja", dlatego należy posłużyć się ich wykładnią słownikową. Reprezentacja oznacza "okazałość, wystawność w czyimś sposobie życia, związaną ze stanowiskiem, pozycją społeczną" (Uniwersalny Słownik Języka Polskiego pod redakcją prof. Stanisława Dubisza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007).

W komentarzu pt. "Podatek dochodowy od osób prawnych" pod red. J. Marciniuka (Warszawa 2008, Wydawnictwo C.H.Beck) autorzy wskazali na przykładowe wydatki na reprezentację, do których zaliczono m.in.: koszty poczęstunku gości podmiotu gospodarczego, uczestników konferencji, przyjęć i posiedzeń, koszty poczęstunków z okazji świąt branżowych, państwowych, wręczania nagród i odznaczeń; koszty imprez artystycznych organizowanych z okazji uroczystości, zakupy kwiatów do dekoracji pomieszczeń oraz przeznaczonych do wręczania określonym osobom; kosztów uczestnictwa na zewnątrz firmy w przyjęciach, spotkaniach, posiedzeniach, konferencjach, zjazdach i innych imprezach organizowanych okazjonalnie lub na okoliczność świąt, rocznic i celowych przedsięwzięć reprezentacyjnych, również w imprezach towarzyszących, w tym także koszty wyjazdów zagranicznych związanych z reprezentowaniem firmy w tych imprezach (...).

Jednakże należy mieć na uwadze fakt, iż "reprezentacja" nie musi odnosić się do okazałości, wystawności, a odnosi się do dobrego reprezentowania firmy, które może polegać na odpowiednim ubiorze pracowników, wystroju firmy, jej logo, sposobie podejmowania klientów.

Na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych, "reprezentację" należy zatem postrzegać jako wszelkie działania związane z tworzeniem wizerunku przedsiębiorcy, utrzymaniem dobrych relacji z kontrahentami, podwykonawcami. Przede wszystkim zaś jest to właśnie dążenie do stworzenia skierowanego na zewnątrz, pozytywnego wizerunku firmy.

Innymi słowy, wydatki takie mają się przyczynić do pozytywnego względem Spółki nastawienia podwykonawców.

Organizacja spotkań integracyjnych staje się powszechnym zwyczajem, właśnie z tego względu, że jest ona uznawana za pomocną w zbudowaniu tego pozytywnego nastawienia (wizerunku). Powszechność zwyczaju nie odbiera mu cech reprezentacji.

Bez wątpienia realia współczesnej działalności gospodarczej, odbywające się w warunkach rynkowych, wymagają od przedsiębiorców nawiązania licznych kontaktów z innymi podmiotami gospodarczymi (podwykonawcami). Kontakty te często decydują o pozycji przedsiębiorcy, szans rozwoju, czy też powodzeniu podejmowanych przedsięwzięć. Różnego rodzaju spotkania integracyjne mające na celu zwiększenie pracy zespołowej, stały się codziennym elementem działalności gospodarczej. Jednakże nie oznacza to, że każdy wydatek związany z takimi spotkaniami może być uznany za koszt uzyskania przychodów.

Podsumowując, w kontekście zdefiniowanego wyżej pojęcia "reprezentacja" oraz analizy art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy, jednoznacznie wynika, iż ponoszone przez Spółkę wydatki na organizację:

* spotkań integracyjnych dla podwykonawców firmy: jedno-lub kilkudniowe wyjazdy o charakterze integracyjnym,

* spotkań integracyjnych dla podwykonawców w biurze firmy lub organizowane poza biurem (np. w restauracji)

wiążą się z tworzeniem i utrwaleniem pozytywnego wizerunku firmy, a zatem nie mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów pomimo ich związku z przychodem.

Z kolei wydatki w części dotyczącej osób towarzyszących (członków rodzin), nie stanowią - na podstawie art. 15 ust. 1 ww. ustawy - kosztów uzyskania przychodu z uwagi na fakt, iż wydatki te nie przyczynią się (nawet pośrednio) do osiągnięcia przez Spółkę przychodów, ani też zachowania bądź zabezpieczenia źródła Jej przychodów.

Udział osób towarzyszących w spotkaniach, których celem jest np. "stworzenie rodzinnej atmosfery" pozostaje bez wpływu na przychód, który Spółka uzyskuje w prowadzonej działalności gospodarczej.

W odniesieniu do powołanej przez Wnioskodawcę interpretacji indywidualnej Nr ILPB3/423-424/09-5/MC należy stwierdzić, iż zapadła ona w indywidualnej sprawie osoby, która się o nią ubiegała i nie jest wiążąca dla organu wydającego przedmiotową interpretację, ponadto nie jest ona sprzeczna z niniejszą interpretacją i potwierdza stanowisko w niej zawarte wskazując, iż:

"Jednocześnie należy dodać, że do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wyłącznie wydatki związane z organizacją spotkań szkoleniowo - integracyjnych (w tym wyjazdowych) przeznaczonych tylko dla pracowników, tzn. osoby trzecie nie biorą w nich udziału".

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul.1-go Maja 10, 09-402 Płock.