IPPB4/415-625/13-6/JK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.), oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 23 września 2013 r. (data wpływu 24 września 2013 r.) oraz piśmie z dnia 27 listopada 2013 r. (data nadania 28 listopada 2013 r., data wpływu 2 grudnia 2013 r.) stanowiącym odpowiedź na wezwanie z dnia 19 listopada 2013 r. Nr IPPB4/415-625/13-2/JK (data nadania 19 listopada 2013 r., data doręczenia 21 listopada 2013 r.) oraz piśmie z dnia 11 grudnia 2013 r. (fax - data nadania 11 grudnia 2013 r., data wpływu 12 grudnia 2013 r., za pośrednictwem poczty - data nadania 11 grudnia 2013 r., data wpływu 13 grudnia 2013 r.) stanowiącym odpowiedź na wezwanie telefoniczne z dnia 11 grudnia 2013 r., o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z odstąpieniem od długu - jest prawidłowe.

W dniu 24 września 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z odstąpieniem od długu.

Z uwagi na braki formalne, pismem z dnia 19 listopada 2013 r. Nr IPPB4/415-625/13-2/JK (data nadania 19 listopada 2013 r., data doręczenia 21 listopada 2013 r.), tut. Organ wezwał Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku poprzez wyjaśnienie, czy Pan J. S. działa jako ustanowiony przez Wnioskodawczynię pełnomocnik do reprezentacji i odbioru korespondencji dotyczącej wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego. W przypadku, gdy Pan J. S. działa w imieniu Wnioskodawczyni należało dostarczyć oryginał pełnomocnictwa lub urzędowo poświadczonego odpisu pełnomocnictwa, z którego wynika prawo do reprezentacji i odbioru korespondencji dotyczącej wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Pismem z dnia 27 listopada 2013 r. (data nadania 28 listopada 2013 r., data wpływu 2 grudnia 2013 r.), Wnioskodawczyni poinformowała, że fakt wzmiankowania Pana J. S. w informacji zawartej we wniosku nie oznacza udzielonego Mu w tym postępowaniu pełnomocnictwa, ma na celu jedynie poszerzenie informacji o okolicznościach sprawy zgłoszonej do rozpatrzenia.

W związku z powyższym, interpretacja indywidualna skierowana jest wyłącznie do Wnioskodawczyni.

W związku z dalszymi wątpliwościami, tut. organ wezwał telefonicznie Wnioskodawczynię w dniu 11 grudnia 2013 r. (na tę okoliczność została sporządzona notatka służbowa) do uzupełnienia braków formalnych wniosku poprzez doprecyzowanie przedstawionego zdarzenia przyszłego.

Pismem z dnia 11 grudnia 2013 r. (fax - data nadania 11 grudnia 2013 r., data wpływu 12 grudnia 2013 r., za pośrednictwem poczty - data nadania 11 grudnia 2013 r., data wpływu 13 grudnia 2013 r.), Wnioskodawczyni uzupełniła powyższe.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawczyni jest niepracującą i nadal uczącą się studentką Uniwersytetu wciąż wspólnie zamieszkującą i będącą na utrzymaniu ojca. Po matce zmarłej w dniu 7 sierpnia 2011 r. Wnioskodawczyni dziedziczyła wraz z ojcem na mocy ustawy. Rozliczenie podatku z tytułu spadku z Urzędem Skarbowym nastąpiło w przepisowym terminie. Mieszkanie, w którym oboje mieszkają jest obciążone wpisem w księdze wieczystej pod zabezpieczenie kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup tego mieszkania. Umowę kredytową w 2001 r. podpisał ojciec Wnioskodawczyni wraz z żoną jako wspólnota majątkowa. Ojciec Wnioskodawczyni wystąpił do Banku o aneks do aktualnej umowy kredytowej określający go jako pozostałego po śmierci żony kredytobiorcę. Ojciec Wnioskodawczyni zobowiązał się spłacać w całości wszystkie zobowiązania związane z tym kredytem, zarówno w swojej części jak i części odziedziczonej przez Wnioskodawczynię po matce. Bank początkowo twierdził, że konsekwencją dziedziczenia według ustawy jest konieczność wpisania Wnioskodawczynię w miejsce Jej matki jako kredytobiorcy. Po ponownej wycenie mieszkania oraz sprawdzeniu zdolności kredytowej ojca Bank odstąpił od roszczenia dopisania Wnioskodawczynię jako kredytobiorcy, lecz jednocześnie stwierdził, że w takim przypadku jest zobowiązany powziąć od Wnioskodawczyni oświadczenie o odstąpieniu od długu (odnoszące się do kredytu w części odziedziczonej po matce), co zdaniem Banku rodzi w konsekwencji konieczność zgłoszenia przez Bank oświadczenia podatkowego PIT do Urzędu Skarbowego. Uprzedzając o tym, Bank stwierdził, że przypadający na Wnioskodawczynię w skutek odstąpienia podatek byłby rzędu trzydziestu kilku tysięcy zł (całość kredytu wynosi obecnie mniej niż 400 tys. polskich złotych według denominacji kursem CHF).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy w przypadku odstąpienia przez Wnioskodawczynię od długu, kiedy zarówno kwota kredytu obciążająca ojca pozostała do spłaty jak i warunki kredytowania pozostają niezmienione, zatem zasoby jakimi dysponujemy (ojciec wspólnie z Wnioskodawczynią) nie zmieniają się, powstaje po stronie Wnioskodawczyni obowiązek podatkowy, a jeżeli tak, czy przedstawione okoliczności stanowią wystarczającą podstawę do zwolnienia Jej z tego obowiązku podatkowego.

2. Czy zatem zamiar Banku wystawienia PIT-8C w celu obciążenia podatkiem jest właściwym postępowaniem dla wyżej opisanej okoliczności.

Zdaniem Wnioskodawczyni, ponieważ:

* jako osoba nadal ucząca się oraz nie posiadająca własnych dochodów, nie jest podatnikiem,

* wraz z ojcem dokonała rozliczenia podatku spadkowego po matce w terminie,

* po odstąpieniu od długu odziedziczonego po matce z tytułu kredytu hipotecznego zawartego przez nią wspólnie z ojcem, kwota zadłużenia ojca wobec Banku, ani warunki spłaty kredytu nie zmieniają się,

* z uwagi na prowadzenie przez Wnioskodawczynię wraz z ojcem wspólnego gospodarstwa domowego (w tym ojciec jest jedynym podatnikiem odprowadzającym należny podatek dochodowy od pozyskiwanych dochodów z tytułu stałej umowy o pracę), odstąpienie Wnioskodawczyni od wyżej wymienionego długu nie przysparza realnie korzyści przychodu ani Wnioskodawczyni, ani Jej ojcu,zatem skutek ww. odstąpienia w tym przypadku:

* nie podlega obowiązkowi podatkowemu wywołującemu zgłoszenie podatkowe PIT od osób fizycznych, jaki zamierza wystawić Bank

lub też

* obowiązek ten podlega zwolnieniu z tytułu okoliczności jego powstania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W prawie cywilnym pojęcie "świadczenia" rozpatruje się na tle stosunku zobowiązaniowego w ten sposób, że przez świadczenie rozumie się zachowanie dłużnika zgodne z treścią zobowiązania i polegające na zadośćuczynieniu podlegającego ochronie interesowi wierzyciela (art. 353 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.). Najogólniej rzecz biorąc świadczenie polegać może na zachowaniu się czynnym - działaniu lub zachowaniu się biernym, tj. zaniechaniu, czyli powstrzymywaniu się od jakiegoś działania.

Pojęcie nieodpłatnego świadczenia dla celów podatkowych ma jednak szerszy zakres niż w prawie cywilnym. I tak przez nieodpłatne świadczenie należy rozumieć te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne (tekst jedn.: nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu) przysporzenie majątku, mające konkretny wymiar finansowy. Innymi słowy, pod pojęciem tym należy rozumieć każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest nie związane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy (uchwała NSA z dnia 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02).

W doktrynie prawa podatkowego oraz orzecznictwie sądów administracyjnych wskazuje się, że na pojęcie "nieodpłatnego świadczenia" składają się łącznie dwa elementy: po pierwsze chodzi o wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, w wyniku których podatnik otrzymuje w sposób nieodpłatny, tj. nie związany z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątkowe mające konkretny wymiar finansowy, oraz po drugie takie przysporzenie majątkowe jest uzyskiwane kosztem innego podmiotu.

Świadczenia nieodpłatne to szczególnego rodzaju świadczenia, w przypadku których otrzymujący odnosi określoną korzyść pod tytułem darmym, co oznacza, że nie świadczy nic w zamian. Świadczenie ma charakter nieodpłatny tylko wówczas, gdy otrzymujący w związku z wykonanym na jego rzecz świadczeniem nie świadczy niczego w zamian ani obecnie, ani też w przyszłości. Przychód może być wyrażony wyłącznie w pieniądzu. Stąd też, przychodem są nie tyle same świadczenia, lecz ich wartość.

Przychód z tytułu otrzymanych nieodpłatnie rzeczy lub praw oraz wartości innych nieodpłatnych świadczeń powstaje w przypadku, gdy podatnik otrzymuje rzecz, prawo lub innego rodzaju świadczenie w sposób nieodpłatny, podczas gdy w warunkach rynkowych otrzymanie tego rodzaju świadczenia odbywałoby się z zachowaniem odpłatności. W szczególności, zgodnie z art. 11 ust. 2a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się - za wyjątkiem przypadków określonych w pkt 1-3 - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Przepis art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i zasadnym jest, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Na gruncie prawa podatkowego przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest każda forma przysporzenia majątkowego (korzyść) tzn. zarówno pieniężna jak i niepieniężna.

Stosownie do treści art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów (PIT-8C) i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Pojęcie spadku oraz zakres odpowiedzialności spadkobierców za długi spadkowe reguluje ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Stosownie do art. 922 § 1 i § 2 tej ustawy, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, chyba że są ściśle związane z osobą zmarłego lub przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Bezspornie umowa kredytu nie należy do żadnego ze wskazanych wyjątków art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego. Wobec czego, w świetle ogólnej reguły, wynikające z niej zadłużenie, jest obowiązkiem (długiem) przechodzącym na spadkobierców. Zaznaczyć przy tym należy, że art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, wyraża tzw. zasadę sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkodawcy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki, czy kredytu.

Zgodnie z przepisem art. 1012 Kodeksu cywilnego, spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić. W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza - w myśl art. 1031 § 2 Kodeksu, spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku, przy czym powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nieistniejące długi.

Zgodnie z art. 1034 § 1 i § 2 Kodeksu, do chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi spadkowe. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może on żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości udziałów. Od chwili działu spadku spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów.

Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. Oznacza to, że wierzyciel spadkowy (tekst jedn.: osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji na wypadek, gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni po matce zmarłej w dniu 7 sierpnia 2011 r. dziedziczyła wraz z ojcem na mocy ustawy. Mieszkanie, w którym oboje mieszkają jest obciążone wpisem w księdze wieczystej pod zabezpieczenie kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup tego mieszkania. Umowę kredytową w 2001 r. podpisał ojciec wraz z żoną (matką Wnioskodawczyni) jako wspólnota majątkowa. Ojciec Wnioskodawczyni wystąpił do Banku o aneks do aktualnej umowy kredytowej określający go jako pozostałego po śmierci żony kredytobiorcę. Wnioskodawczyni chciałaby odstąpić od kredytu odziedziczonego po matce, ojciec zobowiązał się spłacać w całości wszystkie zobowiązania związane z tym kredytem, zarówno w swojej części jak i części odziedziczonej przez Wnioskodawczynię po matce. Bank odstąpił od roszczenia dopisania Wnioskodawczynię jako kredytobiorcy, lecz jednocześnie stwierdził, że w takim przypadku jest zobowiązany powziąć od Wnioskodawczyni oświadczenie o odstąpieniu od długu (odnoszące się do kredytu w części odziedziczonej po matce).

Przenosząc przywołane powyżej przepisy na grunt przedstawionego zdarzenia przyszłego, należy zgodzić się z Wnioskodawczynią, że w zaistniałej sytuacji w związku z odstąpieniem od długu nie powstanie dla Niej przychód podatkowy. Zawarcie z bankiem porozumienia w zakresie odstąpienia od długu, w sytuacji gdy zobowiązanym do spłaty niespłaconej jeszcze części kredytu będzie ojciec, który ma prawo dochodzić od Wnioskodawczyni kwoty spłaconego zobowiązania do wielkości udziału spadkowego - nie skutkuje powstaniem przychodu po stronie Wnioskodawczyni podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Wnioskodawczyni nie uzyska bowiem - kosztem majątku banku - korzyści majątkowej w wysokości odpowiadającej kwocie kredytu stanowiącego przedmiot zwolnienia z długu. Zwolnienie przez bank Wnioskodawczyni z długu nie spowoduje zatem żadnych konsekwencji w zakresie stosunków zobowiązanych. Kredyt ten będzie bowiem nadal wymagalnym, tylko zmieniły się warunki (zasady) jego spłaty. Nastąpi jedynie zmiana umowy kredytowej polegająca na zmianie stron umowy kredytowej. Osobą, która będzie zobowiązaną wobec banku, będzie ojciec Wnioskodawczyni, który zobowiązał się spłacać w całości wszystkie zobowiązania związane z tym kredytem, zarówno w swojej części jak i części odziedziczonej przez Wnioskodawczynię po matce.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy zgodzić się z Wnioskodawczynią i stwierdzić, że w przypadku odstąpienia od długu, po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W tej sytuacji Bank nie będzie miał obowiązku wystawienia dla Wnioskodawczyni informacji PIT-8C.

Należy ponadto zgodzić się z Wnioskodawczynią, że fakt spłacenia kredytu przez ojca nie spowoduje po Jej stronie powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Nie można natomiast zgodzić się z tym, że podlega on zwolnieniu podatkowemu. Fakt ten nie ma jednak znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszą interpretacją.

Z uwagi na to, że wniosek z dnia 23 września 2013 r. (data wpływu 24 września 2013 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczy 1 zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z odstąpieniem od długu, natomiast opłata została uiszczona w kwocie 75,00 zł, zatem różnica w wysokości 35,00 zł zgodnie z art. 14f § 2a Ordynacji podatkowej zostanie zwrócona.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.