IPPB4/415-164/08-2/PJ - Ustalenie skutków podatkowych umorzenia przez bank nieściągalnych należnych od osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 1 grudnia 2008 r. (data wpływu do tut. Biura - 3 grudnia 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego, dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia przez Bank nieściągalnych należnych od osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej:

* odsetek od kredytu (oprocentowania) - jest prawidłowe,

* odsetek za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami - jest prawidłowe,

* prowizji i opłat należnych - jest prawidłowe.

W dniu 3 grudnia 2008 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia przez Bank nieściągalnych należnych od osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej:

* odsetek od kredytu (oprocentowania),

* odsetek za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami,

* prowizji i opłat należnych.

W przedmiotowym wniosku zostały przedstawione następujące stany faktyczne:

Wnioskodawca wykonując czynności bankowe zawiera z osobami fizycznymi nie prowadzącymi działalności gospodarczej umowy kredytu i umowy rachunku bankowego. Na skutek nieściągalności należności od klientów bank umarza:

* odsetki (oprocentowanie) od kredytu, których termin zapłaty upłynął, obliczone zgodnie z zawartą umową kredytu i art. 69 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.),

* odsetki za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami, obliczone zgodnie z zawartą umową kredytu i art. 481 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego,

* prowizje i opłaty należne zgodnie z zawartą umową rachunku bankowego i art. 52 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.).

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy bank umarzając nieściągalne należne od osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej:

* odsetki (oprocentowanie) od kredytu, których termin zapłaty upłynął, obliczone zgodnie z zawartą umową kredytu i art. 69 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.),

* odsetki za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami, obliczone zgodnie z zawartą umową kredytu i art. 481 1 i 2 Kodeksu cywilnego,

* prowizje i opłaty należne zgodnie z zawartą umową rachunku bankowego i art. 52 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.)

- jest zobowiązany wystawić i złożyć informację o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych na druku PIT-8C.

Zdaniem Wnioskodawcy, bank umarzając nieściągalne należne od osób fizycznych nie prowadzących działalności gospodarczej: odsetki (oprocentowanie) od kredytu, których termin zapłaty upłynął, obliczone zgodnie z zawartą umową kredytu i art. 69 ust. 1 i 2 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), odsetki za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami, obliczone zgodnie z zawartą umową kredytu i art. 481 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego, prowizje i opłaty należne zgodnie z zawartą umową rachunku bankowego i art. 52 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1 997 r. Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.) jest zobowiązany wystawić i złożyć informację o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych na druku PIT-8C.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionych stanów faktycznych uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła.

W myśl art. 11 ust. 1 ustawy przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Natomiast stosownie do art. 20 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 14 I 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, iż otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Odmiennie należy traktować odsetki od kredytu, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych).

Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu, których termin płatności upłynął jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które faktycznie po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął.

Z kolei tzw. odsetki karne, czyli przypadające od nieterminowo regulowanych zobowiązań wynikających z umowy należy rozpatrywać w zależności od treści umowy i szczegółowego określenia sposobu ich naliczania. Jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat rat kredytu i wiąże nimi strony umowy, wówczas odsetki te należy traktować w sposób analogiczny jak odsetki wymagalne. Natomiast, jeżeli umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo, z którego może skorzystać lub nie, do naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat kredytów - wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy.

Z przedstawionych we wniosku stanów faktycznych wynika, że Bank zwalnia z długu osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej i umarza nieściągalne z tytułu umowy kredytowej odsetki od kredytu (oprocentowanie), odsetki karne (ustawowe; za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami) oraz dodatkowe koszty związane z obsługą kredytu (prowizje i opłaty należne), których termin płatności upłynął. Z powyższego wynika, że Bank uprzednio skorzystał z przysługującego mu prawa i naliczył odsetki za zwłokę, które stały się wymagalne, jak również naliczył należne prowizje i opłaty.

Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, iż umorzenie przez Bank dłużnikom odsetek głównych (oprocentowanie kredytu), naliczonych odsetek za zwłokę w spłacie kredytu wraz z odsetkami (karnych, ustawowych) oraz dodatkowych kosztów związanych z obsługą kredytu (prowizji i opłat należnych), staje się dla dłużników przysporzeniem skutkującym powstanie dochodu podlegającego opodatkowaniu. Zatem dokonane przez bank umorzenie powyższych należności, stanowi dla dłużników świadczenie nieodpłatne, gdyż na skutek jego otrzymania nie został uszczuplony ich majątek. Do uszczuplenia takiego doszłoby, gdyby nie umorzenie tych należności. W tej sytuacji przychodem z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest kwota naliczonych i umorzonych przez Bank należności z tytułu zawartych umów kredytu. Momentem uzyskania przychodu, zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy jest moment dokonania umorzenia.

Zatem w świetle uregulowań art. 42a ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych Bank zobowiązany jest do sporządzenia informacji PIT-8C. Zgodnie bowiem z treścią art. 42a ww. ustawy, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, O których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.

Interpretacja dotyczy zaistniałych stanów faktycznych przedstawionych przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzeń w przedstawionych stanach faktycznych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 5 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.