IPPB4/415-113/13-4/MS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 12 lutego 2013 r. (data wpływu 15 lutego 2013 r.) oraz w piśmie z dnia 28 marca 2013 r. (data nadania 28 marca 2013 r., data wpływu 2 kwietnia 2013 r.) uzupełniającym braki formalne na wezwanie z dnia 14 marca 2013 r. Nr IPPB4/415-113/13-2/MS (data nadania 15 marca 2013 r., data doręczenia 21 marca 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci - jest nieprawidłowe.

W dniu 15 lutego 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie możliwości rozliczenia podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Z uwagi na braki formalne, pismem Nr IPPB4/415-113/13-2/MS z dnia 14 marca 2013 r. (data nadania 15 marca 2013 r., data doręczenia 21 marca 2013 r.) tut. Organ wezwał Wnioskodawczynię do uzupełnienia przedmiotowego wniosku poprzez doprecyzowanie stanu faktycznego.

Pismem z dnia 28 marca 2013 r. (data nadania 28 marca 2013 r., data wpływu 2 kwietnia 2013 r.) Wnioskodawczyni uzupełniła wniosek w terminie.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Od dnia 6 października 2008 r. Wnioskodawczyni posiada z mężem rozdzielność majątkową. Od czerwca 2012 r. pozostaje z mężem w separacji faktycznej. Mają dwoje małoletnich dzieci w wieku sześciu i trzech lat. Małżonek Wnioskodawczyni nie mieszka z Nią, nie wychowują wspólnie dzieci i nie prowadzą również wspólnie gospodarstwa domowego.

We wrześniu 2012 r. Sąd Rodzinny ustanowił zasady widywania dzieci (dwa wieczory w tygodniu, co drugi weekend w miesiącu i jeden miesiąc wakacji letnich) i ustalił, że ich miejscem pobytu będzie każdorazowe miejsce zamieszkania Wnioskodawczyni. Sąd orzekł również o wysokości alimentów przysługujących każdemu dziecku.

Dzieci mieszkają wraz z Wnioskodawczynią i pozostają wyłącznie na Jej utrzymaniu. Mąż nie mieszka wraz z żoną i dziećmi, nie jest zameldowany w miejscu ich zamieszkania i nie uczestniczy w wychowaniu dzieci. Wnioskodawczyni sprawuje opiekę nad dziećmi, zajmuje się ich wychowaniem i utrzymaniem.

W uzupełnieniu wniosku z dnia 28 marca 2013 r. Wnioskodawczyni wyjaśniła, iż precyzyjne wyjaśnienie sformułowania "separacja faktyczna" w Jej sytuacji oznacza rozdzielność majątkową, brak wspólnego gospodarstwa, łożenie wyłącznie przez Wnioskodawczynię na utrzymanie domu i dzieci (oprócz zasądzonych alimentów) oraz sprawowanie przez Wnioskodawczynię faktycznej opieki nad dziećmi. Mąż Wnioskodawczyni jest uprawniony tylko do określonych w Ugodzie widzeń z dziećmi oraz spędzenia z nimi jednego miesiąca wakacji. Wnioskodawczyni podkreśla, że w innej Ugodzie, o której mowa poniżej, postanowiono, że miejsce pobytu dzieci jest przy Wnioskodawczyni. Biorąc pod uwagę powyższe, Wnioskodawczyni uważa, że jest w faktycznej separacji z mężem chociaż nie potwierdzonej orzeczeniem sądowym w sprawie separacji. Wnioskodawczyni podkreśla także, że mąż nie mieszka z Nią i z dziećmi (nie jest nawet zameldowany). Ponadto Wnioskodawczyni oświadczyła, że nie ma prawomocnego orzeczenia w sprawie separacji, ale obecnie przygotowuje pozew, który złoży niezwłocznie. Zdaniem Wnioskodawczyni wykonuje Ona władzę rodzicielską na podstawie Ugody zawartej przed Sądem Rejonowym - Protokół Sądowy. W ugodzie stwierdzono, że miejscem pobytu dzieci będzie każdorazowo miejsce zamieszkania Wnioskodawczyni. W załączeniu Wnioskodawczyni doręczyła kopie wzmiankowanych wyżej Protokołów Sądowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przedstawionym wyżej stanie faktycznym będąc osobą zajmującą się samotnie wychowywaniem dwójki małoletnich dzieci Wnioskodawczyni jest uprawniona do preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2012, według zasad określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego obowiązkowi podatkowemu, o którym mowa w art. 3 ust. 1, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci:

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od polowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

W myśl art. 6 ust. 5 ww. ustawy za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Z okoliczności faktycznych wynika, że Wnioskodawczyni jest osobą samotnie wychowującą dzieci. Mąż nie pozostaje z Nią we wspólnym gospodarstwie domowym i nie łoży na utrzymanie domu. Nie mieszka z Wnioskodawczynią i nie mają wspólnoty majątkowej. Mąż Wnioskodawczyni nie uczestniczy również w codziennym sprawowaniu opieki nad ich małoletnimi dziećmi i nie zajmuje się ich wychowaniem, a jedynie spotyka się z nimi na wyznaczonych przez Sąd Rodzinny zasadach. Cały ciężar związany z wychowaniem i utrzymaniem dzieci spoczywa na Wnioskodawczyni. Prawa rodzicielskie męża w stosunku do dzieci nie zostały wprawdzie ograniczone, ale należy stwierdzić, że nie zajmuje się on ich wychowaniem w rozumieniu stałej troski o ich byt materialny i emocjonalny.

O możliwości zastosowania preferencyjnego sposobu rozliczenia w podatku dochodowym od osób fizycznych na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci nie powinien decydować status cywilnoprawny osoby wychowującej, ale stan faktyczny, czyli faktyczne samotne, bez pomocy drugiego rodzica, wychowywanie potomstwa.

W przypadku Wnioskodawczyni cały trud wychowawczy spoczywa wyłącznie na Niej. Separacja Wnioskodawczyni jest stanem faktycznym. Stan ten potwierdzają orzeczenia Sądu Rodzinnego rozstrzygające o losie i miejscu pobytu dzieci przy Wnioskodawczyni oraz akt rozdzielności majątkowej. Mąż wyprowadził się. Nie interesuje się bytem Wnioskodawczyni i ich dzieci, nie łoży również na utrzymanie domu (wyłączając zasądzone alimenty).

Zdaniem Wnioskodawczyni okoliczności faktyczne wskazują na możliwość zastosowania preferencyjnego, wspólnego z dziećmi, rozliczenia dochodów w podatku dochodowym od osób fizycznych pod warunkiem złożenia zeznania podatkowego z wybraniem tego sposobu rozliczenia w terminie przewidzianym ustawą o PIT, czyli do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Wnioskodawczyni nadmienia, że ani Ona ani dzieci nie uzyskiwali w roku podatkowym dochodów opodatkowanych na szczególnych zasadach.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), od osób samotnie wychowujących w roku podatkowym dzieci:

- podatek może być określony, z zastrzeżeniem ust. 8, na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z uwzględnieniem art. 7, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.

W myśl przepisu art. 6 ust. 5 ww. ustawy za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Stosownie do art. 6 ust. 8 ww. ustawy sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków, osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy art. 30c, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub ustawy z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Zgodnie z art. 6 ust. 9 powołanej ustawy zasada określona w ust. 8 nie dotyczy osób, o których mowa w art. 1 pkt 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym niekorzystających jednocześnie z opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej lub z działów specjalnych produkcji rolnej na zasadach określonych w art. 30c albo w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym, albo w ustawie z dnia 24 sierpnia 2006 r. o podatku tonażowym.

Ponadto art. 6 ust. 10 ww. ustawy określa, że sposób opodatkowania, o którym mowa w ust. 2 i 4, nie ma zastosowania do podatników, którzy wniosek, wyrażony w zeznaniu podatkowym, określony w ust. 2 i 4, złożą po terminie, o którym mowa w art. 45 ust. 1. Dodatkowo należy zauważyć, iż termin do złożenia wniosku o zastosowanie preferencyjnej formy opodatkowania dochodów, o której mowa w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - a wynikający z art. 45 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 10 tej ustawy - jest terminem materialno-prawnym i nie podlega przywróceniu, co z kolei oznacza, że po jego upływie podatnik traci prawo do skorzystania z tego uprawnienia.

Cytowane przepisy wprowadzają wyjątek od zasady dokonywania indywidualnego rozliczenia zobowiązania podatkowego podatników poprzez ustalenie preferencyjnego sposobu rozliczenia. W konsekwencji, aby móc rozliczyć się jako osoba samotnie wychowująca dziecko należy spełniać wszystkie warunki określone w stosownych przepisach.

Z powyższego wynika, iż ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnego sposobu opodatkowania przewidzianego dla osób samotnie wychowujących dzieci po spełnieniu łącznie następujących warunków:

Z powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że przepis art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi odstępstwo od generalnej zasady indywidualnego opodatkowania. Możliwość jego zastosowania obwarowana jest szeregiem warunków wyraźnie wskazanych w tej ustawie, które należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie można dokonywać wykładni rozszerzającej ani też zawężającej.

Jak z powyższego wynika, ustawodawca uzależnił prawo do skorzystania z preferencyjnych zasad rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych od spełnienia m.in. warunku samotnego wychowywania w roku podatkowym dzieci (dziecka) wymienionych w art. 6 ust. 4 ww. ustawy.

Aby korzystać z preferencyjnego opodatkowania swoich dochodów na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4, należy mieć ściśle określony stan cywilny oraz wychowywać samotnie dziecko.

Osobami samotnie wychowującymi dziecko są przede wszystkim ci rodzice (przysposabiający) lub opiekunowie, którzy pozostają w stanie wolnym. Dotyczy to zarówno osób, które nigdy nie zawierały związku małżeńskiego (panna, kawaler), osób, których związek małżeński ustał wskutek śmierci współmałżonka (wdowa, wdowiec) - z wyjątkiem roku podatkowego, w którym zdarzenie to nastąpiło - jak i osób, których związek małżeński został rozwiązany poprzez orzeczenie rozwodu (rozwódka, rozwodnik). W tym ostatnim przypadku należy uznać, że status osoby rozwiedzionej nabywa się dopiero poprzez prawomocne orzeczenie o rozwiązaniu małżeństwa. W związku z tym, uzyskanie w danym roku podatkowym jedynie nieprawomocnego orzeczenia o rozwodzie, nie pozwala na uznanie danej osoby za samotnie wychowującą dziecko.

Problemem przy ustaleniu statusu osoby samotnie wychowującej dziecko jest to, że w niektórych przypadkach pozostaje dwoje rodziców czy też opiekunów. Istotne jest wówczas, którą z tych osób należy uznać za "osobę samotnie wychowującą dziecko". Z pewnością bowiem tylko jedna osoba (spośród obydwu rodziców) może być uznana za samotnie wychowująca dziecko w danym czasie. W doktrynie i w praktyce przeważa stanowisko, zgodnie z którym decydujące znaczenie ma tutaj kryterium formalne, jakim jest orzeczenie sądu o powierzeniu władzy rodzicielskiej. Osobami samotnie wychowującymi dzieci mogą być również, wyjątkowo, niektóre osoby pozostające w związku małżeńskim.

Dotyczy to osób, wobec których orzeczono separację. Nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko wymaga prawomocnego orzeczenia o separacji małżonków. Stąd też uzyskanie w danym roku nieprawomocnego orzeczenia w tym względzie nie pozwala na wspólne rozliczenie się z wychowywanym dzieckiem.

Dotyczy to również osób, których małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich. Skutek taki następuje na mocy orzeczenia sądowego. Podobnie jak w przypadku orzeczeń rozwodowych, także i w tym przypadku nabycie statusu osoby samotnie wychowującej dziecko następuje dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądowego w tej kwestii. W przypadku, gdy dana osoba po orzeczeniu rozwodu i pozbawieniu poprzedniego współmałżonka władzy rodzicielskiej, zawrze kolejny związek małżeński, nie jest ona uznawana za osobę samotnie wychowującą dziecko. Władza rodzicielska musi być bowiem wyłączona zarówno w stosunku do poprzedniego współmałżonka jak i względem obecnego (aktualnego) małżonka podatnika, aby mógł on być uznany za osobę samotnie wychowującą dziecko.

Osobami samotnie wychowującym dziecko mogą być również te osoby, których małżonek odbywa karę pozbawienia wolności. Dotyczy to przypadków faktycznego wykonywana tej kary, tzn. sytuacji, w której małżonek tej osoby nie przebywa na wolności.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy stwierdzić, iż Wnioskodawczyni nie można uznać za "osobę samotnie wychowującą dziecko", bowiem jak wskazano w treści uzupełnienia do wniosku, cyt: "Oświadczam, że nie mam prawomocnego orzeczenia w sprawie separacji - ale obecnie przygotowuję pozew, który niezwłocznie złożę".

Zatem Wnioskodawczyni nie przysługuje prawo do skorzystania z preferencyjnego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za rok 2012 według zasad określonych w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres:

Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku ul.1-ego Maja 10, 09-402 Płock.