IPPB3/4510-834/15-2/AG

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2014 r. poz. 851, z późn. zm.) oraz § 4 pkt 4) rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 25 września 2015 r. (data wpływu 1 października 2015 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów - jest prawidłowe.

W dniu 1 października 2015 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie kosztów uzyskania przychodów.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Spółka S.A. jest polskim rezydentem podatkowym, podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych na zasadach ogólnych. P. jest uczestnikiem funduszu inwestycyjnego zamkniętego aktywów niepublicznych i posiada nie w pełni opłacone certyfikaty inwestycyjne tego FIZANu (wpłaty miały charakter pieniężny).

P. posiada 80% udziałów w spółce V. sp. z o.o. będącej polskim rezydentem podatkowym. W nadchodzących miesiącach P. planuje dokonać wpłaty (de facto dopłaty), zgodnie z art. 128 i art. 137 ustawy z 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 157 z późn. zm., dalej: ufi) na już posiadane i częściowo opłacone certyfikaty inwestycyjne FIZAN wszystkimi posiadanymi Udziałami w V. Na potrzeby wpłaty na CI, Udziały w V. zostaną stosownie wycenione (w wartości godziwej), zgodnie z wymogami art. 128 ust. 2 ufi. Nie jest wykluczone, że po opłaceniu CI Udziałami w V., P. sprzeda CI na rzecz Banku 86% CI opłaconych Udziałami V.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy w przypadku sprzedaży przez P. 86% CI opłaconych Udziałami w V. do B., P. może rozpoznać jako koszt uzyskania przychodów w p.d.o.p., iloczyn 86% i wartości stanowiącej wydatki na nabycie (opłacenie) CI przez P., tj. wpłaty pieniężnej na opłacenie certyfikatów oraz wartości Udziałów w V. przyjętych dla celów opłacenia CI, zgodnie z ufi.

Zdaniem Wnioskodawcy.

W ocenie Wnioskodawcy, w przypadku sprzedaży przez P. 86% CI opłaconych Udziałami w V. do B., P. może rozpoznać jako koszt uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych, iloczyn 86% i wartości stanowiącej wydatki na nabycie (opłacenie) CI przez P., tj. wpłaty pieniężnej na opłacenie certyfikatów oraz wartości Udziałów w V. przyjętych dla celów opłacenia CI, zgodnie z ufi.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm. dalej: "u.p.d.o.p."), nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Wymaga zatem ustalenia, jak rozumieć "wydatki na nabycie", o których mowa w przytoczonym przepisie, w przypadku tzw. rzeczowej (tekst jedn.: poniesionej w formie niepieniężnej) zapłaty za CI.

Zgodnie z art. 128 ust. 1 ufi statut funduszu inwestycyjnego zamkniętego (np. takiego jak w przedmiotowej sprawie, tj. FIZAN) może przewidywać dokonywanie wpłat na certyfikaty inwestycyjne papierami wartościowymi, udziałami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością lub prawami, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2 ufi. Zgodnie z ust. 2 art. 128 ufi, w przypadku, o którym mowa w ust. 1, papiery wartościowe, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i prawa, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2, będą wyceniane według metody przyjętej przez fundusz dla wyceny aktywów. Zgodnie z art. 130 ust. 2 ufi, jeśli wpłaty do funduszu inwestycyjnego dokonywane są m.in. udziałami w spółkach z o.o., podmiot zapisujący się na certyfikaty inwestycyjne przenosi, w drodze umowy, zgodnie z odrębnymi przepisami, prawa z udziałów na towarzystwo funduszu inwestycyjnych oraz składa u depozytariusza kopię tej umowy.

Zgodnie z § 23 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z 24 grudnia 2007 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości funduszy inwestycyjnych (Dz. U. Nr 249, poz. 1859, dalej: rwfi) aktywa funduszu wycenia się, a zobowiązania funduszu ustala się w dniu wyceny oraz na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego. Natomiast zgodnie z § 24 i § 25 rwfi, składniki lokat wyznacza się według "wartości godziwej".

W zakresie "wartości godziwej" rwfi (§ 2 pkt 20 rwfi) odsyła do art. 28 ust. 6 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 z późn. zm.), zgodnie z którym za wartość godziwą przyjmuje się kwotę, za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami. Wartość godziwą instrumentów finansowych znajdujących się w obrocie na aktywnym rynku stanowi cena rynkowa pomniejszona o koszty związane z przeprowadzeniem transakcji, gdyby ich wysokość była znacząca. Cenę rynkową aktywów finansowych posiadanych przez jednostkę oraz zobowiązań finansowych, które jednostka zamierza zaciągnąć, stanowi zgłoszona na rynku bieżąca oferta kupna, natomiast cenę rynkową aktywów finansowych, które jednostka zamierza nabyć, oraz zaciągniętych zobowiązań finansowych stanowi zgłoszona na rynek bieżąca oferta sprzedaży.

Reasumując, wycena Udziałów w V. dla celów opłacenia CI dokonywana będzie w oparciu o ich wartość godziwą, tj. w istocie rynkową (zbywczą). FIZAN musi mieć bowiem pewność, że wpłata rzeczowa za CI, z punktu widzenia interesów uczestników FIZAN i polityki inwestycyjnej FIZAN oraz wyceny aktywów FIZAN, będzie tym samym, co wpłata pieniężna na CI, tj. że składniki majątku przenoszone na FIZAN de facto stanowią ekwiwalent pieniądza. Metoda dotycząca określania wartości wynikająca z art. 128 ufi ma charakter normy bezwzględnie wiążącej. Wartość udziałów w spółce z o.o., papierów wartościowych albo praw, o których mowa w komentowanym artykule, określa się bowiem na podstawie art. 128, a nie w drodze umowy pomiędzy podmiotem zamierzającym nabyć certyfikaty a funduszem (zob. teza wyroku WSA w Warszawie z dnia 31 marca 2009 r., III SA/Wa 3471/08).

u.p.d.o.p. nie definiuje pojęcia "poniesienie wydatku". Stanowi jedynie, że warunkiem uznania kosztu za koszt podatkowy jest jego poniesienie przez podatnika. Przez "poniesienie" kosztu należy w takim wypadku rozumieć zarówno poniesienie wydatku, jak i zakwalifikowanie faktycznie zrealizowanego odpisu lub innego zmniejszenia aktywów lub zwiększenia strat. W piśmiennictwie prezentowany jest pogląd, że kosztem jest każde kwotowo określone zmniejszenie aktywów albo zwiększenie zobowiązań lub rezerw, które prowadzi do zmniejszenia zysków (dochodów), a szerzej kapitałów własnych podatnika albo do zwiększenia jego strat - zob. wyrok NSA z 14 stycznia 2014 r. sygn. II FSK 219/12, wyrok NSA z 23 maja 2007 r., sygn. II FSK 1558/06.

Dlatego też w przedmiotowej sprawie za "wydatki na nabycie" CI, poniesione przez P. należy uznać wartość wpłat pieniężnych dokonywanych na CI oraz wartość Udziałów w V. przyjętą dla celów wpłaty na CI, wynikającą z wyceny dokonanej przez FIZAN zgodnie z wymogami ufi, która będzie odpowiadać wartości godziwej Udziałów w V., w proporcji do ilości zbywanych CI (planowane zbycie ma dotyczyć 86% CI). Na dzień opłacenia CI Udziałami w V., wartość Udziałów w V. stanowić będzie bowiem rzeczywisty, ekonomiczny ciężar (uszczuplenie majątku P.) poniesiony na nabycie (opłacenie) CI, ekwiwalent pieniądza (gdyby Wnioskodawca pokrywał certyfikaty wpłatami pieniężnymi, powinien wpłacić na pokrycie CI równowartość w pieniądzu Udziałów w V. wynikającą z wyceny dokonanej przez FIZAN). Pogląd powyższy znajduje potwierdzenie np. w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 26 marca 2015 r. sygn. akt: ILPB3/423-711/14-3/JG (oraz licznie przytoczone tam interpretacje), zgodnie z którą "do kosztów nabycia (objęcia) certyfikatów inwestycyjnych w FIZ zaliczyć należy wartość rynkową (godziwą) Udziałów w Spółkach Zagranicznych w zamian za które objęto certyfikaty w FIZ (ustaloną na moment ich wniesienia do FIZ) oraz ewentualne inne koszty bezpośrednio związane nabyciem certyfikatów inwestycyjnych". Podobnie Dyrektor Izby Skarbowej w Toruniu w interpretacji indywidualnej z 6 sierpnia 2015 r., sygn. ITPB4/4511-97/15/KW: "w świetle powołanego wyżej art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. do kosztów warunkujących nabycie certyfikatów inwestycyjnych zaliczyć należy zapłaconą cenę za certyfikaty inwestycyjne odpowiadającą wartości rynkowej udziałów w zamian za które objęto certyfikaty oraz inne koszty bezpośrednio związane z tym zakupem. Nie ma bowiem wątpliwości, że w analizowanym przypadku w celu osiągnięcia przychodu z odpłatnego zbycia certyfikatów inwestycyjnych lub ich umorzenia konieczne jest poniesienie przez spółkę kosztu w postaci pomniejszenia posiadanych aktywów uosabianych przez wartość rynkową udziałów, w zamian za które nastąpiło nabycie certyfikatów inwestycyjnych oraz kosztów bezpośrednio warunkujących nabycie certyfikatów inwestycyjnych". W przypadku zbycia części posiadanych przez P. CI (86%), koszt uzyskania przychodu z tytułu ich zbycia, powinien być rozpoznawany proporcjonalnie do przypadającej na tą zbywaną część CI wydatków na ich nabycie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851) przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty, w wypadkach, o których mowa w art. 21 i art. 22 przedmiotem opodatkowania jest przychód.

Stosownie do art. 7 ust. 2 cytowanej ustawy dochodem (z zastrzeżeniem art. 10 i 11 tej ustawy) jest nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Gdy koszty przekraczają przychód, różnica jest stratą.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przykładowym przychodem są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym różnice kursowe.

Należy wskazać, że co prawda ustawodawca nie definiuje pojęcia wartości pieniężnych, jednak przyjmuje się (por. L. Błystak, H. Łysikowska w: Podatek dochodowy od osób prawnych, op. cit.s.196), że pod pojęciem tym rozumieć należy aktywa finansowe, stanowiące substytut pieniądza, a więc przede wszystkim papiery wartościowe, a także środki płatnicze (jak weksle, czeki, akredytywy, przekazy).

Tryb dokonywania wpłat do funduszu inwestycyjnego w celu objęcia certyfikatów uczestnictwa w funduszu podlega przepisom ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 157 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy, fundusz inwestycyjny jest osobą prawną, której wyłącznym przedmiotem działalności jest lokowanie środków pieniężnych zebranych w drodze publicznego, a w przypadkach określonych w ustawie również niepublicznego, proponowania nabycia jednostek uczestnictwa albo certyfikatów inwestycyjnych, w określone w ustawie papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego i inne prawa majątkowe.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy, wpłaty do funduszu inwestycyjnego są dokonywane w formie pieniężnej. Zgodnie z art. 7 ust. 2 tej ustawy, mogą być wniesione:

Zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych, w przypadku wpłat do funduszu inwestycyjnego, dokonywanych w innych niż zdematerializowane papierach wartościowych, udziałach w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością, lub w prawach, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2, osoba zapisująca się na certyfikaty inwestycyjne przenosi, w drodze umowy, zgodnie z odrębnymi przepisami, prawa z tych papierów, udziałów lub prawa, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2, na towarzystwo oraz składa u depozytariusza kopię tej umowy, a w przypadku papierów wartościowych, także te papiery lub, jeżeli papiery wartościowe nie mają formy dokumentu, dokument potwierdzający ich posiadanie wydany na podstawie właściwych przepisów.

W myśl art. 128 ust. 1 tej ustawy, statut funduszu inwestycyjnego zamkniętego może przewidywać dokonywanie wpłat na certyfikaty inwestycyjne papierami wartościowymi, udziałami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością lub prawami, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2. W tym przypadku, papiery wartościowe, udziały w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością i prawa, o których mowa w art. 147 ust. 1 pkt 1 lit. a i b oraz pkt 2, będą wyceniane według metody przyjętej przez fundusz dla wyceny aktywów (art. 128 ust. 2 ustawy o funduszach inwestycyjnych).

Powołane regulacje ustawy o funduszach inwestycyjnych wskazują, że wpłata do funduszu inwestycyjnego w postaci udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi szczególną formę ich zbycia. Przemawia za tym także fakt, że w odniesieniu do udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, wniesienie ich do funduszu związane będzie z obowiązkiem zachowania wymogów przewidzianych przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z późn. zm., dalej: "k.s.h."), regulującymi m.in. kwestię formy prawnej zbycia udziałów w spółce z o.o. (art. 180 k.s.h.), jak również zawiadomienia spółki o fakcie zbycia udziałów (art. 187 § 1 k.s.h.). Oznacza to, że poprzez wniesienie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością do funduszu inwestycyjnego, w zamian za jednostki uczestnictwa, dochodzi do ich zbycia na rzecz funduszu oraz do jednoczesnego nabycia innych papierów wartościowych, tj. certyfikatów inwestycyjnych. Dokonujący zatem ich zbycia (wszelkie prawa własności przechodzą na fundusz inwestycyjny zamknięty), otrzymuje w zamian ekwiwalent w postaci certyfikatów. Certyfikaty te, będące papierami wartościowymi stanowią substrat pieniądza, a więc wartość pieniężną w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Tym samym należy stwierdzić, że w momencie przeniesienia praw z udziałów podatnik otrzymuje przychód o określonej (dającej się wyrazić w pieniądzu) wartości ze zbycia tych udziałów. Powyżej zaprezentowane stanowisko potwierdzają liczne orzeczenia sądowe, m.in.: NSA z dnia 21 marca 2014 r., sygn. akt II FSK928/12, NSA z dnia 6 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 2056/09, NSA z dnia 30 listopada 2011 r. sygn. akt II FSK 896/10 oraz z dnia 22 sierpnia 2012 r. sygn. akt II FSK 54/11.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że opisana przez Wnioskodawcę wpłata do FIZAN (funduszu inwestycyjnego zamkniętego aktywów niepublicznych) w postaci udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialności (V.), na już posiadane i częściowo opłacone certyfikaty inwestycyjne, stanowi formę ich zbycia. W konsekwencji przeniesienie udziałów na rzecz FIZAN należy uznać dla celów podatkowych za opodatkowaną transakcję odpłatnego zbycia tych udziałów, przy czym wysokość tego przychodu będzie równa wartości rynkowej objętych certyfikatów inwestycyjnych - art. 12 ust. 1 w związku z art. 12 ust. 3 i art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednocześnie przychód ten odpowiednio pomniejsza się o kosztu jego uzyskania w postaci wydatków na nabycie udziałów zbywanych na rzecz FIZAN (zgodnie z odpowiednimi przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - w zależności od sposobu ich nabycia).

W przypadku zaś dalszej sprzedaży przez Wnioskodawcę tak nabytych certyfikatów inwestycyjnych po jego stronie powstanie przychód podlegający opodatkowaniu w wysokości wynagrodzenia za sprzedawane certyfikaty, zgodnie z art. 12 ust. 1 w zw. z art. 12 ust. 3 i art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodzić się należy ze Wnioskodawcą, że w momencie sprzedaży przez niego tych certyfikatów, wydatki Wnioskodawcy na nabycie certyfikatów inwestycyjnych, odpowiadające wartości za jaką nastąpiło ich nabycie, będą kosztem uzyskania przychodów, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W myśl bowiem tego przepisu, nie uważa się za koszty uzyskania przychodu wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych wkładów udziałów akcji oraz innych papierów wartościowych w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa tytułów uczestnictwa oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych.

Nie ma wątpliwości, że w analizowanym przypadku w celu osiągnięcia przychodu z odpłatnego zbycia certyfikatów inwestycyjnych, konieczne jest poniesienie przez Wnioskodawcę kosztu w postaci pomniejszenia posiadanych aktywów uosabianych przez wartość wpłat pieniężnych oraz wartość rynkową (godziwą) udziałów V. (z dnia ich wniesienia do FIZAN), w zamian za które nastąpiło nabycie certyfikatów inwestycyjnych w FIZAN oraz kosztów bezpośrednio warunkujących nabycie certyfikatów inwestycyjnych, na przykład opłat notarialnych, prowizji biura maklerskiego

W konsekwencji w przypadku sprzedaży przez Wnioskodawcę części (86%) certyfikatów inwestycyjnych w FIZAN, nabytych poprzez wpłatę pieniężną, oraz poprzez wniesienie przez Wnioskodawcę do FIZAN udziałów V., koszt uzyskania przychodu z tego tytułu należy ustalić proporcjonalnie do zbywanych certyfikatów. Oznacza to, że kosztem uzyskania przychodu z tytułu sprzedaży 86% certyfikatów inwestycyjnych w FIZAN przez Wnioskodawcę będzie 86% wartości stanowiącej wydatki Wnioskodawcy na nabycie (opłacenie) certyfikatów FIZAN, tj. wartości wpłaty pieniężnej na opłacenie certyfikatów oraz rynkowej (godziwej) wartości udziałów V. wniesionych przez Spółkę do FIZAN (z dnia ich wniesienia do FIZ), w zamian za objęcie certyfikatów inwestycyjnych FIZAN, powiększonej o inne wydatki bezpośrednio warunkujące nabycie certyfikatów.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.