IPPB3/4510-635/15-2/GJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 13 lipca 2015 r. (data wpływu 20 lipca 2015 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania z tytułu wywłaszczenia części nieruchomości - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 lipca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania z tytułu wywłaszczenia części nieruchomości.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny

Decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej Prezydent miasta dokonał wywłaszczenia części nieruchomości uregulowanej w Księdze Wieczystej jako działki nr 16. W wyniku tego wywłaszczenia Prezydent miasta ustalił odszkodowanie za nieruchomość wywłaszczoną tj. dz. nr ewid. 16/1 o pow. 506 m² w kwocie 547 974,00 zł.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie:

Czy od otrzymanego odszkodowania Spółdzielnia winna zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Wywłaszczenie i odszkodowanie nastąpiło wbrew woli Spółdzielni.

W ocenie Spółdzielni przychody uzyskane z tytułu odszkodowania nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Artykuł 17 pkt 54a Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych mówi, że wolne od podatku są "przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów ustawy z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu, w tym z tytułu wywłaszczenia nieruchomości...".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Spółki w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

W przedmiotowej sprawie do rozstrzygnięcia jest kwestia opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych odszkodowania uzyskanego przez Wnioskodawcę za wywłaszczenie części nieruchomości na realizację inwestycji drogowej. Zdaniem Wnioskodawcy uzyskane odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Wnioskodawca wskazał art. 17 pkt 54a ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych jako jako przedmiot interpretacji.

Na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 z późn. zm.- dalej u.p.d.o.p.) art. 7 ust. 1 wskazuje jako przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z których ten dochód został osiągnięty. Dochód stanowi nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. Ustawa nie zawiera definicji przychodu, precyzując poprzez przykładowe wyliczenie zawarte w art. 12 rodzaje przychodów, a także enumeratywnie wyliczając, jakiego rodzaju wartości nie są zaliczane do przychodów (art. 12 ust. 4 ustawy). Przepis art. 12 ust. 1 pkt 1 stanowi, że przychodami są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Użycie w przepisie sformułowania "otrzymane" oznacza, że momentem powstania przychodu pieniężnego jest moment otrzymania, czyli wpływu bezpośrednio do majątku podatnika lub na jego rachunek bankowy wymienionych środków, skutkującego powstaniem po stronie podatnika możliwości dysponowania tymi środkami.

Odszkodowanie to szczególny rodzaj świadczenia, którego celem jest naprawienie szkody. Przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania. Oznacza to, że w tym zakresie należy posiłkować się przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 131 z późn. zm.) - dalej k.c. Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody.

W przedmiotowej sprawie zdarzeniem, z którym związane jest odszkodowanie jest wywłaszczenie.

Wywłaszczenie polega na pozbawieniu lub ograniczeniu służącego określonej osobie prawa rzeczowego do oznaczonej rzeczy na mocy indywidualnego aktu prawnego. Wywłaszczeniu podlega zarówno prawo własności nieruchomości (gruntowej, budynkowej jak i lokalowej), jak i prawo użytkowania wieczystego oraz pozostałych ograniczonych praw rzeczowych. W Polsce wywłaszcza się tylko dla wykorzystania rzeczy na określony cel publiczny (np. budowę drogi, szkoły, pod zalanie sztucznego zbiornika wodnego) i tylko za słusznym odszkodowaniem odpowiadającym wartości wywłaszczonej nieruchomości lub wartości odebranego prawa. Oznacza to, że wywłaszczenie nieruchomości może zostać dokonane tylko na ściśle określone cele, które zostały szczegółowo wskazane w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2015 r. poz. 782 z późn. zm.) oraz w kilku ustawach szczególnych (np. ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.), ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z 2013 r. poz. 1393 z późn. zm. i in.). W zakresie ww. ustawy o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych zwanej "specustawą drogową" w wyniku nowelizacji z roku 2008 (Dz. U. Nr 154, poz. 958) wprowadzono nowy rodzaj decyzji administracyjnej - zezwolenie na realizację inwestycji drogowej, co znacznie przyspieszyło uzyskiwanie zgody na rozpoczęcie inwestycji. Wcześniej procedura administracyjna obejmowała pięć odrębnych decyzji. Wniosek o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej ma prawo wnieść zarządca drogi publicznej. Natomiast decyzję w tej sprawie wydaje Wojewoda (drogi krajowe i wojewódzkie) lub starosta (drogi powiatowe gminne). Decyzja jest doręczana tylko wnioskodawcy. Pozostali zainteresowani dowiadują się o niej w drodze obwieszczeń w urzędzie wojewódzkim lub starostwie powiatowym oraz w urzędach gmin właściwych ze względu na przebieg drogi. Informację o decyzji można znaleźć także na stronach internetowych tych organów, a także w prasie lokalnej. Właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości dostaje zawiadomienie o wydaniu takiej decyzji na adres wskazany w ewidencji gruntów. Decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej z dniem, w którym stała się ostateczna, powoduje, że wskazane w niej nieruchomości stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Kolejnym etapem związanym z wywłaszczeniem nieruchomości na budowaną drogę jest wydanie decyzji ustalającej wysokość odszkodowania za przejęte nieruchomości.

W przedstawionym stanie faktycznym doszło do wywłaszczenia części nieruchomości Spółdzielni na realizację inwestycji drogowej za odszkodowaniem. Spółdzielnia uzyskała zatem zgodnie z ww. przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychód w formie odszkodowania. Może go pomniejszyć co do zasady o dokonane wydatki na nabycie wywłaszczonej nieruchomości (oczywiście, jeżeli taki wydatek poniosła).

Momentem uzyskania przychodu jest wynikający z art. 12 ust. 1 pkt 1 u.p.d.o.p. dzień otrzymania odszkodowania.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Z treści powyższego przepisu wynika, że aby dany wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodów muszą zostać spełnione dwa warunki: po pierwsze musi zaistnieć związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wydatkiem a osiągnięciem przychodów lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów, a po drugie wydatek ten nie został wymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Koszty nabycia gruntu, którego własność Spółdzielnia utraciła (i za które należne jest jej odszkodowanie) spełniają powyższe warunki. Pomiędzy poniesionymi przez Spółdzielnię wydatkami na nabycie gruntu, a przychodem jaki Spółdzielnia uzyskała z tytułu odszkodowania istnieje związek przyczynowo-skutkowy. Bez nabycia gruntu niemożliwa byłaby utrata jego własności i uzyskanie odszkodowania za tę utratę. W związku z powyższym nie ma podstaw do przyjęcia stanowiska Spółdzielni o braku opodatkowania odszkodowania podatkiem dochodowym. Wskazany przez Spółdzielnię przepis art. 17 ust. 1 pkt 54a u.p.d.o.p., zgodnie z którym wolne od podatku są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów ustawy z dnia 11 sierpnia 2001 r. o szczególnych zasadach odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku działania żywiołu (Dz. U. Nr 84, poz. 906 oraz z 2010 r. Nr 149, poz. 996), w tym z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, nie ma w przedmiotowej sprawie zastosowania. Powołana w tym przepisie ustawa jak wynika z art. 1 określa szczególne zasady odbudowy, remontów i rozbiórek obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku powodzi, wiatru, osunięcia ziemi lub działania innego żywiołu, oraz zagospodarowania terenów oraz zasady i tryb nabywania nieruchomości w celu realizacji miejscowych planów odbudowy, w związku z osunięciem ziemi. Kwestia wywłaszczenia i odszkodowania uregulowana w tej ustawie związana jest z umożliwieniem odbudowy na obszarach innych niż objęte aktami prawa miejscowego, obiektów budowlanych zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku osunięcia ziemi. Wówczas rada gminy może uchwalić miejscowy plan odbudowy obiektów budowlanych, zwany "miejscowym planem odbudowy" (ar. 13d ust. 1). Zgodnie z art. 13f. ust. 1. w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie miejscowego planu odbudowy wójt, burmistrz albo prezydent miasta przekazuje właściwemu miejscowo staroście wykaz nieruchomości objętych miejscowym planem odbudowy, w odniesieniu do których istnieje konieczność wywłaszczenia na rzecz gminy w celu realizacji miejscowego planu odbudowy. Z tytułu wywłaszczenia nieruchomości, właścicielowi, użytkownikowi wieczystemu lub osobie, której przysługuje ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości, przysługuje odszkodowanie (art. 13f ust. 4).

W przedmiotowej sprawie nie chodzi o wywłaszczenie w celu realizacji miejscowego planu odbudowy obiektu zniszczonego lub uszkodzonego w wyniku osunięcia ziemi, lecz o wywłaszczenie w celu realizacji inwestycji drogowej, które dokonywane jest na podstawie powołanej wyżej "specustawy drogowej". W zakresie tej ustawy ustawodawca nie przewidział zwolnienia podatkowego dochodów z tytułu odszkodowania z tytułu wywłaszczenia.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.