IPPB3/4510-381/16-2/DP - Konsekwencje podatkowe zawarcia ugody administracyjnej dotyczącej odszkodowania za wywłaszczenie gruntów.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 4 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 29 marca 2016 r. (data wpływu 1 kwietnia 2016 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie konsekwencji podatkowych zawarcia ugody administracyjnej dotyczącej odszkodowania za wywłaszczenie gruntów - jest prawidłowe.

W dniu 1 kwietnia 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie konsekwencji podatkowych zawarcia ugody administracyjnej dotyczącej odszkodowania za wywłaszczone gruntów.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Sp. z o.o. (dalej także jako Spółka, bądź Wnioskodawca) (wcześniejsza nazwa Międzyresortowy... sp. z o.o.) w latach 1985-1993 nabyła na terenie ówczesnego Miasta niezabudowane grunty. W latach 1989-2002 Spółka, w związku z podziałami gruntów i wydzieleniem ich części pod drogi lub w związku z zajęciem gruntu pod drogi utraciła z mocy prawa własność części gruntów na rzecz Miasta (obecnie Dzielnica miasta) oraz na rzecz Państwa. Utrata własności gruntów przez Spółkę następowała na przestrzeni ww. lat w różnych trybach tj.:

W myśl powołanych powyżej przepisów własność gruntów przechodziła na rzecz Miasta albo Państwa z mocy prawa i następowało to albo z dniem, w którym decyzje zatwierdzające podział nieruchomości stawały się ostateczne, albo z dniem 1 stycznia 1999 r. Decyzje zatwierdzające podział stały się ostateczne w latach 1989-2002, a więc przejście prawa własności gruntów ze Spółki na Miasto lub Państwo następowało albo na przestrzeni lat 1989-2002 (na podstawie przepisów ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości lub ustawy o gospodarce nieruchomościami) albo z dniem 01.01.1999 r. (na podstawie przepisów ustawy Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną). Łącznie w ww. latach Spółka utraciła własność kilkuset działek gruntów.

Pomimo upływu długiego okresu czasu od złożenia wniosków Spółka do dnia dzisiejszego nie uzyskała odszkodowania za żadną z utraconych pod drogi działek gruntu. Postępowania zainicjowane wnioskami Spółki wciąż trwają. Wysokość należnych Spółce odszkodowań nie została jeszcze określona ostateczną decyzją administracyjną.

Z uwagi na trwający od ponad 10 lat spór z Miastem oraz impas w negocjacjach dotyczących wysokości odszkodowania, rozważane jest zawarcie ugody administracyjnej na podstawie art. 114 kodeksu administracyjnego, która to następnie zostałaby zatwierdzona postanowieniem kończącym postępowanie administracyjne.

Zgodnie z analizowaną koncepcją ugody, Wnioskodawcy zostałoby wypłacone odszkodowanie w kwocie X, natomiast Miasto zobowiązałoby się dodatkowo do wykonania inwestycji na rzecz Dzielnicy osiedle S... - jako zadania publicznego. Wnioskodawca nadmienia jednocześnie, iż nie jest żadnym organem związanym z Miastem, nie realizuje zadań publicznych, nie jest jednostką samorządową, ani miejską spółką celową, a występuje jako niezależna osoba prawna, która to w ramach własnej działalności statutowej stara się wspierać inicjatywy społeczne i prowadzić prywatne inwestycje zwiększające atrakcyjność ww. Dzielnicy.

Wnioskodawca wskazuje również, iż inwestycje, które zostałyby ewentualnie dokonane przez Miasto byłby wykonane w ramach zadań własnych Miasta na podstawie ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym, (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1515 z późn. zm.), czy Ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy. (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1438).

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy - w okolicznościach stanu faktycznego - przy zobowiązaniu się w ugodzie administracyjnej i wykonaniu inwestycji przez Miasto na terenie Dzielnicy, poza wypłaconym odszkodowaniem w formie pieniężnej z tytułu wywłaszczenia, Wnioskodawca powinien wykazać w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych przychód podatkowy z tytułu ugody w wysokości wartości inwestycji, które Miasto wykona w ramach zadań własnych (a nie na rzecz Wnioskodawcy)?

2. Czy gdyby doszło do zawarcia i wykonania ugody administracyjnej przewidującej wartość odszkodowania z tytułu wywłaszczenia na rzecz Wnioskodawcy w wysokości niższej niż wyliczonej zgodnie z art. 130 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami, doszłoby po stronie Miasta do nieodpłatnego świadczenia na jego rzecz, to czy z tego tytułu Wnioskodawca pełniłby funkcję płatnika?

Stanowisko Wnioskodawcy:

Ad. 1) Pod pojęciem wywłaszczenia należy rozumieć pozbawienie lub ograniczenie służącego określonej osobie prawa rzeczowego do oznaczonej rzeczy na mocy indywidualnego aktu prawnego. Wywłaszczeniu podlega zarówno prawo własności nieruchomości (gruntowej, budynkowej jak i lokalowej), jak i prawo użytkowania wieczystego oraz pozostałych ograniczonych praw rzeczowych. Wywłaszczenie dotyczy wyłącznie nieruchomości, a więc gruntów wraz z ich częściami składowymi. Regulacje dotyczące wywłaszczenia - przesłanek i zasad jego dokonywania, sposobu postępowania w tym przedmiocie, zasad ustalania odszkodowania itp. - znajdują się w ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 z późn. zm.) oraz w ustawach szczególnych (np. ustawa z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.).

Istota wywłaszczenia, jak wskazano wyżej, polega więc na przymusowym odjęciu własności lub prawa wieczystego użytkowania, ograniczeniu tego prawa lub zniesieniu, bądź ograniczeniu innego prawa rzeczowego do nieruchomości, w drodze decyzji administracyjnej. W związku z wywłaszczeniem, własność nieruchomości przechodzi z dotychczasowego właściciela na inny podmiot (Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego). Wywłaszczenie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej, odpowiadającym wartości tych praw. Z treści ww. ustawy wynika natomiast, iż odszkodowanie za wywłaszczenie przybiera albo formę pieniężną, bądź za zgodą osoby wywłaszczanej, może przybrać również formę wydania jej nieruchomości zamiennej.

Ustawodawca na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z otrzymaniem środków pieniężnych w formie odszkodowania za wywłaszczenie niewątpliwie wiąże uzyskanie przez podatnika przychodu podatkowego. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych przychodami są otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Biorąc pod uwagę, że odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nie stanowi wydania rzeczy, zbycia praw majątkowych ani wykonania usług, nie mają zastosowania przepisy art. 12 ust. 3a, ust. 3c i 3d ustawy - w tej sytuacji datę powstania przychodu ustalić winno się na podstawie art. 12 ust. 3e ustawy. Użycie w przedmiotowym przepisie sformułowania "otrzymania" oznacza, że momentem powstania przychodu pieniężnego jest moment otrzymania odszkodowania czyli jego wpływu, bezpośrednio do majątku lub względnie na jego rachunek środków pieniężnych, skutkującego powstaniem po stronie podatnika możliwości dysponowania tymi środkami.

W opinii Wnioskodawcy, zgodnie z opisanym stanem faktycznym, wykonanie przez Miasto inwestycji miejskich (tekst jedn.: np. budowa dróg, szkół, przedszkoli), do których to zobowiązałoby się Miasto w formie ugody, nie spowoduje po stronie Wnioskodawcy przysporzenia skutkującego powstaniem przychodu. Inwestycje te przeprowadzonoby bowiem jako zadania własne Miasta m.in. na podstawie ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie terytorialnym. (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1515 z późn. zm.), czy Ustawy z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy, (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1438), a Wnioskodawca nie byłby ich faktycznym beneficjentem, byliby to mieszkańcy Dzielnicy.

Zgodnie z art. 7 ustawy o samorządzie terytorialnym zadaniem własnym gminy jest zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W szczególności zadania własne obejmują sprawy:

W opinii Wnioskodawcy, w związku z tym, iż Miasto dokonałoby inwestycji w ramach zadań własnych, a Wnioskodawca nie uzyskałby z tego tytułu bezpośredniego przysporzenia np. poprzez uzyskanie udziałów czy kontroli nad inwestycją (byłyby to wyłącznie inwestycje miejskie), nie powinien on wykazać w podstawie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych przychodu podatkowego z tytułu ugody administracyjnej w wysokości wartości inwestycji, które Miasto wykona w ramach zadań własnych (a nie na rzecz Wnioskodawcy).

Potwierdza to również sama ustawa o gospodarowaniu nieruchomościami, która rozróżnia wyłącznie dwie formy odszkodowania z tytułu wywłaszczenia, tj. wypłata środków pieniężnych, bądź wydania środków pieniężnych. Oznacza to, iż powyżej opisanego zobowiązania nie należy formalnie identyfikować jako odszkodowania.

Ad. 2) Zgodnie z art. 130 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami "Wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. W przypadku gdy starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej, wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu, wysokość odszkodowania ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości w dniu pozbawienia lub ograniczenia praw, a w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 i art. 106 ust. 1 ww. ustawy, według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przepis art. 134 ww. ustawy stosuje się odpowiednio".

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do powstania przychodu z nieodpłatnych świadczeń musi zaistnieć stosunek prawny, w ramach którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi zaś otrzymuje to świadczenie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie zwiększając w ten sposób swoje przychody podlegające opodatkowaniu.

Zdaniem Wnioskodawcy, w opisanym stanie faktycznym, ewentualne przyznanie w formie ugody administracyjnej na jego rzecz odszkodowania z tytułu wywłaszczenia w wysokości potencjalnie niższej niż wynika to z art. 130 ust. 1 ustawy o gospodarowaniu nieruchomości nie spowoduje, iż po jego stronie dojdzie do nieodpłatnego świadczenia. O ile przychód z nieodpłatnych świadczeń mógłby ewentualnie powstać to miałby on miejsce wyłącznie po stronie Miasta.

Jednocześnie, w opinii Spółki, gdyby potencjalnie doszło do takiej kwalifikacji zdarzenia gospodarczego, ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, nie nakłada na Wnioskodawcę obowiązków płatnika, tj. pobrania zaliczki na podatek dochodowy, jak to ma miejsce choćby w ustawie o podatku od osób fizycznych przy relacji pracownik-pracodawca.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej, odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej przez Spółkę oceny swego stanowiska.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr z 2012 poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.