IPPB3/423-937/11-4/GJ - Opodatkowanie CIT przychodu ze sprzedaży nieruchomości wchodzącej w skład masy upadłości.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Syndyka, przedstawione we wniosku z dnia 3 października 2011 r. (data wpływu 10 października 2011 r.), uzupełnionym na wezwanie organu pismem z dnia 27 grudnia 2011 r. (data wpływu - 30 grudnia 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów - jest nieprawidłowe.

W dniu 10 października 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W dniu 26 października 2001 r. spółka O. S.A. dokonała sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego (dla którego Sąd Rejonowy Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr xx/5) na rzecz spółki W. Sp. z o.o. W dniu 8 sierpnia 2002 r. spółka O. S.A. na mocy postanowienia Sądu Rejonowego dla Wydział Gospodarczy w sprawie o sygn. akt. xx/02, xx/02 została postawiona w stan upadłości. Na Syndyka masy upadłości wyznaczono Panią Barbarę O. Pozwem z dnia 5 sierpnia 2004 r. Syndyk wystąpił przeciwko pozwanemu z powództwem o uznanie bezskuteczności w stosunku do niego ww. umowy sprzedaży.

Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2007 r. (sygn. akt xx/04) Sąd Okręgowy Wydział Gospodarczy uwzględnił powództwo Syndyka O. S.A., zaś w dniu 9 czerwca 2008 r. orzeczeniu temu nadał klauzulę prawomocności. Wyrok ten dał Syndykowi uprawnienia do przeprowadzenia egzekucji do majątku usuniętego spod egzekucji (sprzedaży nieruchomości) w stosunku do aktualnego właściciela tego majątku, który go nabył na mocy czynności uznanej za bezskuteczną. Właściciel nieruchomości, tj. spółka W. Sp. z o.o. nie wykonała wezwania Syndyka do dobrowolnego wydania nieruchomości, stąd Syndyk masy upadłości O. S.A. wniósł o nakazanie eksmisji W. Sp. z o.o. Wyrokiem z dnia 23 grudnia 2009 r. (sygn. akt xx/08) Sąd Okręgowy Wydział Gospodarczy orzekł eksmisję pozwanego W. sp. z o.o. Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2011 r. (sygn. akt xx/10) Sąd Apelacyjny Wydział Cywilny nadał klauzulę wykonalności ww. wyrokowi.

Egzekucja nieruchomości, prowadzona bezpośrednio przez syndyka, na podstawie ww. wyroków, polegała na sprzedaży przedmiotowej nieruchomości w drodze przetargu. W dniu 14 września 2011 r. Syndyk podpisał umowę z kupującym - Okręgową Izbą Radców Prawnych. Skutkiem dokonanej przez Syndyka sprzedaży, prawo własności nieruchomości przeszło bezpośrednio z właściciela, tj. spółki W. Sp. z o.o. na nowego nabywcę. Syndyk poinformował spółkę W. Sp. z o.o. o dokonanej sprzedaży na rzecz Okręgowej Izby Radców Prawnych.

W uzupełnieniu Wnioskodawca podał, że podstawą prawną wyroku o bezskuteczności czynności prawnej był art. 56, 57 prawa upadłościowego - rozp. Prezydenta RP z 24.10. 1934 r. (tekst jedn. Dz. U. Nr 118, poz. 5I2 z I991 r. z późn. zm. w związku z art. 531 k.c. Po tym jak W. Sp. z o.o. po doręczeniu jej wezwania do zwrotu spółdzielczego prawa do lokalu i 13 miejsc garażowych stosownie do art. 59 ww. prawa upadłościowego nie zwróciła lokalu - syndyk stosownie do tego przepisu wystąpił z pozwem o wydanie mu tego lokalu i miejsc garażowych. Wyrok pozytywny dla syndyka zapadł w dniu 23112.2009 r. Po jego uprawomocnieniu Komornik wydał lokal syndykowi a syndyk go sprzedał stosownie do art. 59 prawa upadłościowego po dokonaniu wyboru oferenta w drodze przetargu. Syndyk nie dokonał zwrotu żadnych kwot na rzecz W. Taki zwrot jest prawnie niedopuszczalny - syndyk nie może regulować żadnych zobowiązań upadłego sprzed ogłoszenia upadłości. Może jedynie zaspokajać wierzycieli w sposób wskazany w prawie upadłościowym. Co do zwrotu na rzecz W. kwoty równej cenie sprzedaży można teoretycznie rozważać możliwość zgłoszenia przez W. wierzytelności do masy upadłości. Zgłoszenia takiego nie było. Syndyk w drodze powództwa pauliańskiego uzyskała wyrok o bezskuteczności, który nie powoduje utraty spółdzielczego prawa. Stosownie do art. 59 prawa upadłościowego z 1934 r. syndyk tylko na mocy ww. wyroków o bezskuteczności o wydaniu i wydaniu prawa mógł w stosunku do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu i miejsc garażowych prowadzić egzekucję generalną. W. zaś była zobowiązana tę egzekucję znosić. W. sp.z o.o. utraciła prawa do lokalu i miejsc garażowych dopiero na skutek sprzedaży dokonanej przez syndyka (podobnie jak w przypadku egzekucji prowadzonej przez komornika dłużnik traci prawo na skutek licytacji przybicia i przysądzenia własności). Stąd zwrot nie mógł być wykazany w księgach podatkowych. Na podstawie faktury z października 2001 r. na kwotę 2.3100.000 zł, Spółka w okresie od listopada 2001 r. do maja 2002 r. otrzymała zapłatę.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Przedmiotem niniejszej interpretacji są przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych; w zakresie przepisów ustawy od towarów i usług zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad.1

Sprzedaż nieruchomości przez Syndyka, w sytuacji gdy jej uprzednia sprzedaż uznana została przez Sąd za bezskuteczną nie rodzi dla Syndyka skutku w postaci powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Na skutek ogłoszenia upadłości upadły utracił z samego prawa zarząd oraz możność korzystania i rozporządzania majątkiem, należącym do niego w dniu ogłoszenia upadłości, jako też nabytym w toku postępowania. Majątek ten stanowi masę upadłości, tj. część majątku upadłego, która jest przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli. Wyrok o bezskuteczność ma tylko oznaczenie egzekucyjne - z jego mocy syndyk może w stosunku do danej rzeczy, prawa, które było przedmiotem umowy zawartej z pokrzywdzeniem wierzycieli dokonać egzekucji w trybie art. 59 prawa upadłościowego. Syndyk zaś dokonuje czynności sprzedaży egzekucyjnej w imieniu własnym lecz na rzecz wierzycieli, których reprezentuje z mocy prawa upadłościowego. Spółka (obecnie upadła) sprzedała spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w 2002 r. i w stosunku do tego prawa była prowadzona przez syndyka egzekucja w imieniu wierzycieli. To w 2002 r. Spółka otrzymała przychód z tytułu dokonanej sprzedaży i odprowadziła od niego należny podatek, wobec czego, zdaniem Wnioskodawcy, brak podstaw do tego, aby uznać, że upadła Spółka po raz drugi, osiąga przychód z tytułu sprzedaży rzeczy, co od której orzeczono bezskuteczność. Stąd upadła, nie osiąga przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z tytułu sprzedaży w drodze egzekucji, w przypadku gdy jej uprzednia sprzedaż uznana została przez Sąd za bezskuteczną. Syndyk jako działający w imieniu wszystkich wierzycieli umieszczonych na liście wierzytelności prowadzi egzekucję ich wierzytelności z ww. prawa i na rzecz upadłego nie osiąga przychodu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Spółki w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Na gruncie ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.), art. 7 ust. 1 wskazuje jako przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z których ten dochód został osiągnięty. Dochód stanowi nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. Wśród źródeł przychodów w art. 14 ust. 1 ustawy wskazano odpłatne zbycie rzeczy lub praw majątkowych. Zgodnie z tym przepisem przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jednocześnie ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w art. 6 wymienia podmioty, które z mocy ustawy zwolnione są od podatku dochodowego - wśród tych podmiotów brak osób prawnych postawionych w stan upadłości, oraz w art. 12 ust. 4 enumeratywnie wylicza, jakiego rodzaju wartości nie są zaliczane do przychodów podatkowych. Również ostatni przepis nie wymienia przychodów uzyskanych ze sprzedaży majątku upadłego jako przychodów nie podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

W przedmiotowej sprawie doszło do dwóch transakcji zbycia tego samego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego. Pierwsza transakcja miała miejsce w roku 2001, kiedy Spółka O. S.A. dokonała sprzedaży na rzecz spółki W. Drugą transakcję przeprowadził syndyk masy upadłości O. S.A. poprzez sprzedaż w 2011 r. przedmiotowej nieruchomości, z której wcześniej komornik eksmitował spółkę W. Eksmisję przeprowadzono w związku z niewykonaniem przez spółkę W. wezwania syndyka do dobrowolnego wydania nieruchomości na skutek uznania przez sąd czynności sprzedaży lokalu w 2001 r. za bezskuteczną. Skoro w 2002 r. (data otrzymania faktycznej kwoty ze sprzedaży) spółka O. otrzymała przychód z tytułu dokonanej sprzedaży i odprowadziła od niego należny podatek, zdaniem Syndyka "brak jest podstaw do tego, aby uznać, że upadła spółka po raz drugi, osiąga przychód z tytułu sprzedaży rzeczy, co do której orzeczono bezskuteczność". W tym miejscu organ zauważa, że bezskuteczność czynności prawnej jest instytucją, która ma chronić wierzyciela przed nieuczciwością dłużnika. Na gruncie prawa cywilnego bezskuteczność wyraża się między innymi w zastosowaniu tzw. skargi paulińskiej (art. 527-534 kodeksu cywilnego). Polega ona na tym, że zawarta przez dłużnika umowa, która niesie za sobą uszczerbek dla wierzyciela i jest zawierana z osobą trzecią w porozumieniu, by uchronić dłużnika przed odpowiedzialnością - straci swoją skuteczność i w związku z tym wierzyciel uchroni się przed grożącym mu uszczerbkiem. Również przepisy prawa upadłościowego (Rozporządzenie Prezydenta RP z 24 października 1934 r. - tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512 z późn. zm.), w celu zapobieżenia pozbywania się majątku przez dłużnika, przewidują instytucję bezskuteczności czynności prawnych dokonanych przez dłużnika w określonym (krótkim) czasie przed ogłoszeniem upadłości. Uzasadnieniem istnienia tych przepisów jest fakt, że dłużnicy mogą dokonywać takich przesunięć w majątku, aby zmniejszyć wartość późniejszej masy upadłości. Przesunięcia takie dokonywane przed ogłoszeniem o upadłości mogą być uznane za bezskuteczne. Co się dzieje, jeżeli czynność została uznana za bezskuteczną. Jeżeli czynność upadłego jest bezskuteczna, wszystko, co ubyło z majątku upadłego lub co wskutek tej czynności nie weszło do jego majątku, winno być wydane masie upadłości, a gdy wydanie w naturze nie jest możliwe, winna jej być wydana równowartość w pieniądzach. W tych przypadkach świadczenie wzajemne osoby trzeciej winno być jej zwrócone, jeżeli znajduje się w masie upadłości oddzielnie od innego majątku lub o ile masa świadczeniem tym się wzbogaciła. Jeżeli warunki te nie zachodzą, osoba trzecia ma prawo wierzytelność stąd wynikłą zgłosić do masy upadłości.

W sytuacji sprzedaży nieruchomości wchodzącej w skład masy upadłości, uzyskany przychód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych na podstawie art. 14 ust. 1 i 12 ust. 1 ustawy. W przedmiotowej sprawie do sprzedaży doszło w trybie egzekucyjnym i sprzedaż została dokonana w drodze przetargu w celu zaspokojenia wierzycieli. Skutkiem zbycia nieruchomości było przeniesienie własności nieruchomości. Na gruncie ustawy podatkowej istotnym jest fakt dokonania zbycia nieruchomości i powstania przychodu po stronie zbywcy. Natomiast nie ma znaczenia dla skutków podatkowych cel sprzedaży. Przeniesienie własności przedmiotowej nieruchomości nastąpiło za określoną kwotę pieniężną, w związku z tym mamy do czynienia z odpłatnym zbyciem określonym w art. 14 ust. 1 ustawy.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock