IPPB3/423-775/09-3/ER - Opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem u źródła odsetek wypłaconych z tytułu umowy o zarządzanie środkami finansowymi.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 13 października 2009 r. (data wpływu 20 października 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie opodatkowania zryczałtowanym podatkiem u źródła odsetek wypłaconych z tytułu Umowy o zarządzanie środkami finansowymi - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 października 2009 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie w zakresie opodatkowania zryczałtowanym podatkiem u źródła odsetek wypłaconych z tytułu Umowy o zarządzanie środkami finansowymi (oznaczone we wniosku numerem 3).

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka S.A. (zwana dalej: Spółka) planuje przystąpienie do Umowy zarządzania środkami finansowymi ("Treasury Agreement", zwanej dalej: Umowa) pomiędzy E. NV z siedzibą w Holandii (zwaną dalej: Spółką Centralizującą) i spółkami będącymi jej podmiotami zależnymi (zwanymi dalej: Spółkami Scentralizowanymi). Udziałowcem Spółek Scentralizowanych (w tym E. z siedzibą w Hiszpanii, posiadającej 76 % udziałów w Spółce) jest Spółka Centralizująca.

Zgodnie z Umową Spółki Scentralizowane będą brały udział w cash-poolingu ze Spółką Centralizującą. Jak wynika z punktu 4.4. Umowy, w przypadku gdy na wewnątrzfirmowym rachunku będzie saldo kredytowe (dodatnie) to wówczas, uczestnik cash-poolingu otrzyma odsetki w wysokości Euribor 1 month - 0,05 %. Natomiast w przypadku, gdy na wewnątrzfirmowym rachunku bankowym będzie saldo debetowe (ujemne) to wówczas, uczestnik cash-poolingu zapłaci odsetki w wysokości Euribor 1 month + 0,25 %.

Spółka jest w posiadaniu dokumentu opisującego strukturę przepływów pieniężnych w ramach cash-poolingu (Liquidity Management in Poland). Środki pieniężne będą przepływać między subkontami, a kontem głównym Spółki prowadzonymi przez D. Następnie przepływy następują pomiędzy kontem głównym Spółki prowadzonym przez D., a kontem głównym Spółki prowadzonym przez D. Jest to przelew międzynarodowy. Środki pieniężne przepływają pomiędzy kontem głównym Spółki prowadzonym przez D., a kontem T... (będącym kontem Spółki Centralizującej) prowadzonym przez D. W analogiczny sposób przepływają środki pieniężne pomiędzy pozostałymi uczestnikami cash-poolingu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy Spółka powinna od wypłacanych z tego tytułu odsetek pobrać podatek u źródła.

Zdaniem wnioskodawcy.

Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy o p.d.o.p. podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium Polski siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Polski. Zgodnie natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.d.o.p., podatnicy podlegający ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, uzyskujący jest terytorium Polski przychody między innymi z tytułu odsetek, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym w Polsce w wysokości 20 % tych przychodów. Z treści przytoczonych przepisów jednoznacznie wynika, iż ustawa o p.d.o.p. nakazuje pobranie podatku u źródła w wysokości 20 % przychodów w przypadku wypłaty wynagrodzeń na rzecz nierezydentów. Przepisy art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o p.d.o.p. stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Polska (art. 21 ust. 2 ustawy o p.d.o.p.

Jak czytamy w umowie w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu między Polską, a Królestwem Niderlandów (dalej: UPO), odsetki, które powstają w Polsce i są wypłacane osobie mającej siedzibę w Holandii mogą być opodatkowane w Holandii (art. 11 ust. 1 UPO). Na podstawie art. 11 ust. 2 UPO, odsetki mogą być także opodatkowane w Polsce, tj. w państwie, w którym powstają i zgodnie z polskim ustawodawstwem, jeżeli jednak osoba uprawniona do odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w Holandii, to podatek w ten sposób ustalony nie może przekroczyć 5 % kwoty brutto tych odsetek.

W opinii Spółki podmiotem uprawnionym do dysponowania środkami pieniężnymi jest Spółka Centralizująca - cash-pool lider, która posiada ekonomiczne władztwo nad otrzymanymi odsetkami wypłacanymi przez Spółkę. Zobowiązanie Spółki do zapłaty odsetek jest zobowiązaniem Spółki wobec cash-pool lidera, a nie wobec innych podmiotów. Tym samym, Spółka, o ile będzie dysponować certyfikatem rezydencji Spółki Centralizującej, może zastosować postanowienia art. 11 ust. 2 UPO. Oznacza to, iż o ile Spółka będzie dysponować wspomnianym certyfikatem rezydencji, będzie możliwe potrącanie podatku u źródła w wysokości 5 % kwoty brutto tych odsetek z chwilą ich zapłaty.

Warto zwrócić uwagę, że w orzecznictwie organów podatkowych występują poglądy, zgodnie z którymi cash-pool lider nie jest tzw. rzeczywistym odbiorca (beneficial owner) korzyści w postaci odsetek, przez co polski podatnik wypłacający odsetki podmiotowi, który pełni taką rolę w ramach umowy cash-poolingu, nie może stosować umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej z państwem rezydencji cash-poolera. Autorzy przytoczonego poglądu powołują się na tzw. klauzulę "beneficial owner" (rzeczywistego odbiorcy korzyści). Klauzula "beneficial owner" wprowadzana jest do poszczególnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania z reguły pod postacią zwrotów: właściciel, osoba uprawniona. W omawianej umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO) mowa jest o "osobie uprawnionej". W ocenie Spółki odmienności w nazewnictwie przy próbie ustalania znaczenia tego samego w gruncie rzeczy zjawiska (wprowadzenie klauzuli "beneficial owner") wskazują na szerokie rozumienie klauzuli "beneficial owner", którą należy interpretować w kategoriach faktycznego, w danym kontekście gospodarczym, odbiorcy należności.

W ocenie Spółki takie rozumowanie klauzuli "beneficial owner", zgodnie z którym cash-pool lider nie mógłby być uznany za rzeczywistego odbiorcę odsetek, mija się z istotą tej instytucji, która służy niwelowaniu zjawiska unikania podwójnego opodatkowania przez wykorzystanie zapisów poszczególnych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (tzw. treaty shopping). Wprowadzenie klauzuli "beneficial owner" do poszczególnych umów ma na celu uzyskanie sytuacji prawnej, w której postanowienia umowne (w tym korzystne obniżenie stawek podatku potrącanego u źródła) będą mieć zastosowanie do "rzeczywistych" stron transakcji. Taka konstrukcja eliminuje sytuację, w której z postanowień określonej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, korzystać będzie podmiot ustanowiony jedynie dla potrzeb przeprowadzenia danej transakcji, pośredniczący w przepływie należności

W ocenie Spółki, w zaistniałej sytuacji wskazane powyżej podejście nie znajduje uzasadnienia. Zawierana przez strony Umowa cash-poolingu jest bowiem prawnie dopuszczalną, szeroko stosowaną formą zarządzania płynnością finansową w ramach grup kapitałowych. Celem takiego porozumienia nie jest w żadnym wypadku chęć czerpania nieuzasadnionych korzyści majątkowych.

Przewidziany w zawieranej umowie sposób rozliczeń, rzutujący na trudność w identyfikacji stron przepływów pieniężnych (odsetek) wynika z istoty i charakteru zawieranej umowy. Specyficzna i ekonomicznie uzasadniona konstrukcja praw i obowiązków stron umowy cash-poolingu nakazuje w ocenie Spółki uznać, że podmiotem uprawnionym do otrzymania odsetek od Spółki jest cash-pool lider.

Warto jednocześnie zwrócić uwagę na fakt, że podejście zgodnie z którym faktycznego odbiorcy odsetek należy identyfikować wśród pozostałych uczestników umowy cash-pooling (tj. poza cash-pool liderem), może prowadzić do podwójnego w sensie ekonomicznym opodatkowania dochodu z tytułu odsetek. W przypadku trudności (lub niemożliwości) w ustalenia takiego odbiorcy, pobór podatku nastąpi zgodnie ze stawką wynikającą z polskiej umowy (20 %). Jednocześnie, podmiot uzyskujący odsetki nie będzie mógł odliczyć zapłaconego w swoim państwie podatku dochodowego z uwagi na brak możliwości identyfikacji stron, między którymi dochodzi do przepływu określonych środków - odsetek. W konsekwencji, Spółka stoi na stanowisku, że na gruncie analizowanej Umowy, podmiotem uprawnionym do dysponowania środkami pieniężnymi jest cash-pool lider, co uzasadnia pobór tzw. podatku u źródła od wypłacanych na jego rzecz odsetek z uwzględnieniem stawki wynikającej z UPO.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), podatnicy jeżeli nie mają na terytorium Polski siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Polski.

Zgodnie art. 26 ustawy, osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz będące przedsiębiorcami osoby fizyczne, które dokonują wypłat należności z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz w art. 22 ust. 1, są obowiązane, jako płatnicy, pobierać zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat.

W myśl art. 21 ust. 1 ustawy, podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium Polski, przez podatników nieposiadających w Polsce siedziby ani zarządu, przychodów z odsetek ustala się w wysokości 20 % tych przychodów. Przepis ten stosuje się z uwzględnieniem postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 i ust. 2 konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Królestwem Niderlandów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu (Dz. U. z 2003 r. Nr 216, poz. 2120), odsetki które powstają w Umawiającym się Państwie i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się Państwie mogą być opodatkowane w tym drugim Państwie. Jednocześnie art. 11 ust. 5 konwencji definiuje, jakiego rodzaju dochody należy uznać za odsetki. Zgodnie z tym przepisem, określenie "odsetki" oznacza dochody z wszelkiego rodzaju wierzytelności, zarówno zabezpieczonych, jak i nie zabezpieczonych hipoteką, lecz niedających prawa do uczestniczenia w zyskach dłużnika, a w szczególności dochody z państwowych papierów wartościowych oraz dochody z obligacji lub skryptów dłużnych, włącznie z premiami i nagrodami związanymi z takimi papierami wartościowymi, obligacjami lub skryptami dłużnymi.

Należy przy tym zwrócić uwagę na tekst Modelowej Konwencji stanowiącej wzór umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawieranych przez Polskę, jak i brzmienie Komentarza do niej. Zostały one wypracowane w drodze konsensusu przez wszystkie państwa członkowskie OECD, które zobowiązały się tym samym do stosowania zawartych w nich postanowień. Modelowa Konwencja, jak i Komentarz do niej, nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa, natomiast stanowią wskazówkę, jak należy interpretować zapisy umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.

Z Komentarza do Konwencji Modelowej OECD wynika, iż postanowienia umów (konwencji) o unikaniu podwójnego opodatkowania w zakresie dotyczącym odsetek mają zastosowanie jedynie w przypadku, gdy to podmiot uzyskujący odsetki posiada status rzeczywistego odbiorcy - osoby uprawnionej ("beneficial owner"), czyli jest podmiotem, którego prawo do dysponowania otrzymaną płatnością nie ma wyłącznie formalnego charakteru.

Co do zasady, w sytuacji, gdy płatność dokonywana jest na rzecz pośrednika będącego rezydentem określonego państwa, który następnie przekazuje tę płatność ostatecznemu odbiorcy, państwo w którym powstaje dana płatność nie jest zobowiązane do zastosowania wobec tego pośrednika postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Byłoby to bowiem sprzeczne z przedmiotem i celem Konwencji, gdyby państwo źródła przyznawało obniżkę lub zwolnienie od podatku tylko z tego powodu, że bezpośredni odbiorca dochodu ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie.

Cash pooling jest formą zarządzania finansami stosowaną przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej (holdingu) lub podmioty powiązane ekonomicznie w inny sposób, która polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków (sald) poszczególnych jednostek (rachunków uczestników) - na wspólnym rachunku grupy (rachunek główny, docelowy) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą.

Prawo cywilne - w części zobowiązaniowej - nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy, stąd umowa cash poolingu pozostaje na gruncie polskiego prawa umowa nienazwaną. Mając natomiast na uwadze charakter i sposób funkcjonowania cash poolingu można stwierdzić, iż jest to transakcja zarządzania funduszami w grupie, której celem jest zapewnienie maksymalnych korzyści finansowych i minimalnych strat finansowych.

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że środki pieniężne będą przepływać między subkontami, a kontem głównym Spółki prowadzonymi przez D. Następnie przepływy następują pomiędzy kontem głównym Spółki prowadzonym przez D. a kontem głównym Spółki prowadzonym przez D. AG. Jest to przelew międzynarodowy. Środki pieniężne przepływają pomiędzy kontem głównym Spółki prowadzonym przez D.., a kontem T... (będącym kontem Spółki Centralizującej) prowadzonym przez D. W analogiczny sposób przepływają środki pieniężne pomiędzy pozostałymi uczestnikami cash-poolingu.

Z powyższego nie wynika, jak twierdzi Spółka, iż właścicielem odsetek jest Spółka Centralizująca. Co prawda środki finansowe do poszczególnych spółek uczestniczących w umowie cash-poolingu przekazywane są za pomocą rachunku Spółki Centralizującej, jednak sam fakt fizycznego przepływu środków pieniężnych pomiędzy rachunkami uczestników i rachunkiem docelowym Spółki Centralizującej nie powoduje, iż E. NV z siedzibą w Holandii staje się osobą uprawnioną. Jest ona jedynie ekonomicznym dysponentem odsetek, natomiast podmiotem uprawnionym (właścicielem należności odsetkowej) do odsetek pozostaje inny uczestnik umowy cash-poolingu przekazujący nadwyżkę środków. Potwierdza to sama Spółka, która wskazuje, iż w przypadku gdy na wewnątrzfirmowym rachunku będzie saldo kredytowe (dodatnie) to wówczas, uczestnik cash-poolingu otrzyma odsetki w wysokości Euribor 1 month - 0,05 %. Natomiast w przypadku gdy na wewnątrzfirmowym rachunku bankowym będzie saldo debetowe (ujemne) to wówczas, uczestnik cash-poolingu zapłaci odsetki w wysokości Euribor 1 month + 0,25 %.

Należy zwrócić uwagę, iż fakt bycia rezydentem określonego państwa i otrzymania płatności nie jest wystarczającym warunkiem do skorzystania z postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania w sytuacji, gdy prawo do dysponowania dochodem ma ograniczony charakter. Oznacza to, iż postanowienia umów o unikaniu podwójnego opodatkowania mają zastosowanie do podmiotów będących faktycznymi odbiorcami odsetek.

Błędem jest utożsamianie, jak czyni to Spółka, właściciela odsetek wyłącznie z podmiotem dysponującym roszczeniem o ich wypłatę i posiadającym prawo do dysponowania nimi. Jak wcześniej wspomniano, status osoby uprawnionej przysługuje ekonomicznemu właścicielowi udostępnionego kapitału, (a nie ekonomicznemu dysponentowi samych odsetek).

Uprawnionym właścicielem może być podmiot posiadający prawo do kapitału, z tytułu którego udostępnienia należne będą odsetki, jak i prawo do gospodarowania tymi odsetkami, jako ich właściciel, a nie podmiot posiadający prawo tylko do dysponowania nimi.

Należy zgodzić się ze Spółką iż, wprowadzenie klauzuli "beneficial owner" do poszczególnych umów ma na celu uzyskanie sytuacji prawnej, w której postanowienia umowne (w tym korzystne obniżenie stawek podatku potrącanego u źródła) będą mieć zastosowanie do "rzeczywistych" stron transakcji. Taka konstrukcja, zdaniem Spółki, eliminuje sytuację, w której z postanowień określonej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, korzystać będzie podmiot ustanowiony jedynie dla potrzeb przeprowadzenia danej transakcji, pośredniczący w przepływie należności.

Nie można jednak zgodzić się z poglądem, iż Spółka E. NV z siedzibą w Holandii jest rzeczywistym odbiorcą odsetek. Jak wskazano wyżej spółkami uprawnionymi do odsetek będą poszczególne spółki biorące udział w systemie cash-pooling.

Podmiot działający w charakterze pośrednika (przedstawiciela) lub zastępcy nie może zostać uznany za "beneficial owner", ponieważ takie działanie byłoby sprzeczne z przedmiotem i celem Modelowej Konwencji. W związku z tym podmiot nieposiadający prawa do pełnego decydowania, kto i w jakim zakresie używa lub ma prawo dysponować danym majątkiem nie może być uznany za "beneficial owner", tak w rozumieniu postanowień umowy polsko-holenderskiej, jak i w odniesieniu do celów, dla których ta umowa została zawarta.

W związku z powyższym stwierdzić należy, iż 5 % stawka podatku od odsetek wynikająca z przepisów polsko-holenderskiej umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od zysków majątkowych, znajdzie zastosowanie jedynie w odniesieniu do podmiotów będących faktycznymi odbiorcami odsetek. Warunkiem zastosowania obniżonej stawki podatkowej jest bowiem, aby podmiot otrzymujący odsetki był ich właścicielem.

Spółka Centralizująca będzie rzeczywistym odbiorcą odsetek (właścicielem) tylko w przypadku, gdy będzie spełniała warunki wynikające z umowy, tj. będzie jej przysługiwał, proporcjonalny do wielkości, salda na jej rachunku, udział w należności odsetkowej. Wtedy znajdzie zastosowanie art. 11 ust. 2 Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Królestwem Niderlandów. Wówczas Spółka "X" S.A. będzie zobowiązana do pobrania podatku od wypłaconych odsetek z możliwością zastosowaniem obniżonej 5 % stawki podatku określonej w Umowie (przy spełnieniu warunku określonego przepisem art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych).

Reasumując, skoro Spółka dokonuje wypłaty odsetek na rzecz E. NV z siedzibą w Holandii, która nie spełnia kryteriów klauzuli "beneficial owner", do wypłaty odsetek nie znajdzie zastosowania obniżona 5 % stawka podatku, o której mowa w art. 11 ust. 2 Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Królestwem Niderlandów. Spółka będzie mogła jednak zastosować w momencie wypłaty (art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) zgodnie z postanowieniami art. 21 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, preferencyjną stawkę podatkową wynikającą z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską, a państwem rezydencji podatkowej podmiotu uprawnionego, uzyskującego przychód z tytułu odsetek, a więc poszczególnych spółek z grupy, które uczestniczą w systemie zarządzania środkami finansowymi.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy), w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.