IPPB3/423-1498/08-2/JG - Czy koszty finansowego doradztwa inwestycyjnego - dotyczące oceny kondycji finansowej podmiotu nabywanego, wsparcie w przygotowaniu modelu finansowego do wyceny, rekomendacje co do ceny, wspomaganie i/lub doradztwo w negocjacjach mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia bez względu na fakt, czy transakcja dojdzie do skutku?
Pismo z dnia 15 grudnia 2008 r. Izba Skarbowa w Warszawie IPPB3/423-1498/08-2/JG Czy koszty finansowego doradztwa inwestycyjnego - dotyczące oceny kondycji finansowej podmiotu nabywanego, wsparcie w przygotowaniu modelu finansowego do wyceny, rekomendacje co do ceny, wspomaganie i/lub doradztwo w negocjacjach mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia bez względu na fakt, czy transakcja dojdzie do skutku?
INTERPRETACJA INDYWIDUALNA
Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki przedstawione we wniosku z dnia 24 października 2008 r. (data wpływu do tut. Biura 29 października 2008 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z przeprowadzaniem transakcji nabywania akcji i udziałów - jest prawidłowe.
UZASADNIENIE
W dniu 29 października 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z przeprowadzaniem transakcji nabywania akcji i udziałów.
W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe i stan faktyczny:
Zgodnie z przyjętą strategią rozwoju G w W Spółka Akcyjna (zwana dalej: G) prowadzi działalność inwestycyjną polegającą na nabywaniu udziałów i akcji w spółkach z sektora finansowego w kraju i zagranicą. Celem tej działalności jest długoterminowe posiadanie udziałów i akcji w innych podmiotach, w tym spółkach prowadzących giełdy papierów wartościowych w innych krajach, dla rozszerzania działalności i zwiększania przychodów, tak całej grupy kapitałowej, jak i G. Głównym celem w tym zakresie jest budowa silnej marki G w regionie i przyciąganie coraz większej liczby spółek do notowania na w parkiecie.
Istotnym jest w tym miejscu wskazanie, iż G zamierza nie tylko uzyskiwać przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, ale także bezpośrednie przychody (np. z tytułu opłat giełdowych) ze względu na współdziałanie ze spółkami, np. w postaci dualisting, tj. notowania na G spółek równocześnie notowanych na innej giełdzie, w tym także na giełdzie prowadzonej przez spółkę, w której G nabyła akcje lub też poprzez pozyskiwanie spółek do notowania jedynie na G w W. Dodatkowo G wraz z podmiotami, które są celem przejęcia, zamierza prowadzić inne działania celem uzyskiwania przychodów. Istotnym jest wskazanie, że działania i wydatki poniesione w celu doprowadzenia do objęcia przez G udziałów lub akcji w innych podmiotach nie muszą zakończyć się ostatecznie nabyciem tych udziałów lub akcji. Wynika to z faktu, iż w wielu przypadkach G występuje jako jeden z wielu inwestorów, tj. przeprowadzany jest konkurs ofert lub aukcja, a w związku z tym oferta G dotycząca nabywania akcji i udziałów może okazać się z różnych względów nieakceptowalna przez oferującego akcje lub udziały.
W związku z przeprowadzaniem transakcji nabywania akcji i udziałów G ponosi lub może ponosić następujące typy kosztów (oprócz ceny płaconej za akcje i udziały):
koszty finansowego doradztwa inwestycyjnego (świadczone między innymi przez bank inwestycyjny lub firmę doradztwa finansowego/inwestycyjnego) - dotyczące oceny kondycji finansowej podmiotu nabywanego, wsparcie w przygotowaniu modelu finansowego do wyceny, rekomendacje co do ceny, wspomaganie i/lub doradztwo w negocjacjach,
koszty doradztwa finansowego i audytorskiego (świadczone przez firmę audytorską) - przegląd / badania due diligence finansowego - ocena sytuacji bilansowej i finansowej, prezentacja sytuacji finansowej podmiotu badanego,
koszty doradztwa podatkowego (świadczone przez spółkę doradztwa podatkowego) - przegląd I badanie due diligence podatkowe - ocena sytuacji podatkowej, doradztwo podatkowe przy wyborze struktury transakcji,
koszty doradztwa prawnego (świadczone przez kancelarię prawną) - badanie due diligence - przegląd/badanie sytuacji prawnej, opracowanie struktury prawnej transakcji, udział w negocjacjach oraz przygotowanie dokumentacji prawnej - umów,
koszty doradztwa specjalistycznego, świadczone przez wyspecjalizowany podmiot - np. due diligence informatyczne czy środowiskowe,
koszty działań promocyjno-marketingowych ukierunkowanych na uczestników lokalnego rynku kapitałowego, na którym działania podmiot, którego akcje lub udziały ma zamiar nabyć G,
opłaty notarialne,
podatek od czynności cywilnoprawnych lub inny podobny podatek,
koszty opłat administracyjnych.
Koszty wymienione w punktach od a) do f) są ponoszone zarówno w sytuacji, gdy transakcja nabycia udziałów lub akcji dojdzie do skutku, jak też w sytuacji, gdy G nie dokona nabycia udziałów lub akcji, tj. gdy złoży ofertę ale sprzedający/oferujący nie dokona wyboru G jako inwestora. Ponadto pewna część tych kosztów może być poniesiona na etapie studialnym dotyczącym wstępnej analizy inwestycyjnej.
W związku z powyższym zadano następujące pytanie:
Czy koszty wymienione w przedstawionym w stanie faktycznym w punktach od a) do i) mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów G w momencie ich poniesienia bez względu na fakt, czy transakcja dojdzie do skutku...
Zdaniem G w przypadku kosztów wymienionych w stanie faktycznym w punktach od a) do f) mogą być one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia bez względu na fakt, czy transakcja dojdzie do skutku (tj. czy oferta G zostanie przyjęta). W przypadku zaś kosztów wskazanych w stanie faktycznym w punktach od g) do i) uznanie tych wydatków za koszt uzyskania przychodów powinno być odroczone do momentu odpłatnego zbycia nabywanych akcji i udziałów.
G swoje stanowisko uzasadnia następująco:
Zgodnie z ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: z 2000 r., Dz. U. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) - zwana dalej "u.p.d.o.p", zastosowanie w przedmiotowej sprawie znajdują następujące przepisy:
art. 15 ust. 1 - kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.
art. 16 ust. 1 pkt 8 - nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów albo akcji w spółce oraz innych papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych wkładów, udziałów, akcji oraz innych papierów wartościowych, w tym wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia tytułów uczestnictwa lub jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych albo umorzenia jednostek uczestnictwa, tytułów oraz certyfikatów inwestycyjnych w funduszach kapitałowych z zastrzeżeniem ust. 7e.
art. 15 ust. 4d - koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.
Art. 15 ust. 4e - za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Przyjęta przez u.p.d.o.p konstrukcja kosztów uzyskania przychodów oparta jest na klauzuli generalnej wynikającej z art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p, iż koszt uzyskania przychodów stanowić mogą wydatki poniesione:
w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Istotnym jest więc z punktu widzenia ustawodawcy aby dokonując kwalifikacji wydatków do kosztów uzyskania przychodów, pozostawały one w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi lub potencjalnymi przychodami lub też aby wydatki te były ponoszone dla zapewnienia funkcjonowania źródła przychodów. Podatnik prowadząc działalność gospodarczą ponosi bowiem wiele rodzajów kosztów, w tym też koszty, które nie są związane z konkretnym oznaczonym przychodem, ale ponoszone są celem zabezpieczenia prawidłowego funkcjonowania danego podmiotu gospodarczego. Istotnym jest także, iż szereg kosztów ponoszonych być może celem uniknięcia ryzyka utraty źródła przychodów lub też celem uniknięcia strat związanych z podejmowanymi decyzjami gospodarczymi. W przypadku wydatków ponoszonych w związku z procesem inwestycyjnym (nabywaniem akcji i udziałów) innych podmiotów jasny jest cel podejmowanych działań. Jest to rozszerzanie spektrum działalności G celem budowania silnej marki w regionie i w związku z tym zwiększanie przychodów, tak w sposób bezpośredni na zasadzie pozyskiwania nowych spółek do notowań (duallisting) lub też w sposób pośredni m.in. poprzez przyciąganie nowych spółek do notowania ze względu na silną markę G, jak też poprzez organizowanie we współpracy z nabytymi podmiotami przedsięwzięć mających generować przychody lub obniżać koszty funkcjonowania G.
Ponoszenie kosztów wymienionych w punktach od a) do i) ma więc swoje uzasadnienie ekonomiczne. W szczególności dotyczy to kosztów wymienionych w punktach od a) do f), które ponoszone są bez wątpienia celem zabezpieczenia źródła przychodów, w tym poprzez zminimalizowanie ryzyka gospodarczego związanego w sposób nieodłączny z transakcjami przejmowania innych podmiotów (nabywania akcji i udziałów). Co do zasady więc koszty związane z przeprowadzaniem transakcji nabywania udziałów i akcji wypełniają pierwszą część definicji kosztów uzyskania przychodów określonej w u.p.d.o.p, tj. są poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, niezależnie od faktu, czy transakcja nabycia akcji lub udziałów finalnie dojdzie do skutku czy też nie. Niedojście ww. transakcji do finalnego, oczekiwanego skutku może być związane z wieloma czynnikami, jak złożona oferta nabycia przez G akcji i udziałów może nie zostać przyjęta, planowane przedsięwzięcie może okazać się nieefektywne. Zawsze jednak cel jest jasny: zwiększenie potencjału G, czyli wzrost przychodów. Podkreślenia wymaga fakt, iż stosownie do art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p ponoszenie wydatków powinno mieć zamierzony, celowy charakter. Cel działania G w tym zakresie jest jasny: zwiększanie wartości ekonomicznej spółki, umacnianie marki aby przez zabezpieczenie źródła przychodów zwiększać przychody.
Jednak uznawanie ww. kosztów (wydatków) za koszty uzyskania przychodów powinno następować z zastrzeżeniem dokonanym przez ustawodawcę w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p, tj.: za koszty uzyskana przychodów nie uznaje się kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. Tak więc w aspekcie kwalifikacji ponoszonych kosztów, o których mowa w punktach a) - i) stanu faktycznego, analizy wymaga w rzeczywistości art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p, z którego wynika, iż nie są kosztem uzyskania przychodów do momentu odpłatnego zbycia akcji i udziałów wydatki ponoszone na objęcie lub nabycie udziałów i akcji.
W tym zakresie ukształtował się jednolity pogląd, tak w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie organów, którego wyrazem są:
wyrok WSA z 14 kwietnia 2004 r. sygn. akt III SA 2893/02, gdzie WSA wskazał, iż: kosztów obsługi prawnej na etapie podejmowania decyzji o zakupie udziałów nie można traktować jako wydatków na nabycie udziałów w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy, ponieważ pojęcie wydatki na nabycie oznacza koszty bezpośrednio warunkujące nabycie udziałów, tj. takie, bez których poniesienia nie byłoby możliwe ich skuteczne nabycie, np. zapłacona cena, opłaty notarialne, prowizja biura maklerskiego, opłata skarbowa. Takiego charakteru nie można przypisać spornym usługom prawnym, które należy zakwalifikować jako koszty mające związek z prowadzoną przez Spółkę działalnością oraz planowanymi przedsięwzięciami. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych posługuje się pojęciami: koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, koszty związane z przychodami, lecz w art. 16 ust. 1 pkt 8 wyłącza z kosztów uzyskania przychodów jedynie wydatki na nabycie. Określenie to ma znaczenie węższe.
Pismo Ministerstwa Finansów z 7 sierpnia 2002 r. sygnatura PB4/AK-8214-6905-192/02, gdzie stwierdzono: do wydatków na nabycie bądź objęcie udziałów (akcji) zaliczyć należy wydatki bezpośrednio związane z takim objęciem, a więc wydatki, bez których nie byłoby możliwe nabycie lub objęcie udziałów (akcji).
Pismo Ministerstwa Finansów z 2 września 2002 r. sygnatura PB4/AK-060-9093-273/02 o treści: w przypadku więc, kiedy przed dokonaniem inwestycji w akcje lub udziały, lub przed inną inwestycją w papiery wartościowe, podatnik powierza zbadanie kondycji finansowej emitenta tych papierów wyspecjalizowanej firmie, poniesione przez podatnika wydatki związane z tego rodzaju usługą, choć nie stanowią wydatku na nabycie tych papierów wartościowych, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem jednak wykazania przez podatnika celowości takiego wydatku.
interpretacje indywidualne organów podatkowych m.in. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu sygn. ILB3/423-263/07-3/MC z dnia 20 lutego 2008 r.; postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie sygn. 1472/ROP1/423- 214/262/06/DP.
Zdaniem G z przedstawionego orzecznictwa, jak i z interpretacji literalnej przepisów u.p.d.o.p wynika więc, iż jedynie koszty bezpośrednio związane z czynnością nabycia takie jak: cena, koszty notarialne, koszty opłat skarbowych oraz podatku od czynności cywilnoprawnych, koszty opłat administracyjnych nie stanowią kosztu uzyskania przychodu w momencie nabywania udziałów i akcji. Mogą one być uznane za koszt uzyskania przychodów w momencie dokonania odpłatnego zbycia udziałów i akcji. Sytuacja ta dotyczy wydatków wymienionych w punktach od g) do i) stanu faktycznego.
W przypadku innych wydatków niezwiązanych bezpośrednio z przeprowadzeniem transakcji nabywania akcji lub udziałów, w tym kosztów opisanych w punktach od a) do f) wskazanych w opisie stanu faktycznego, należy traktować je według zasad określonych w art. 15 ust 4d i 15 ust. 4e u.p.d.o.p, tj. jako inne niż bezpośrednie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Oznacza to, iż mogą one stanowić koszt uzyskania przychodów w momencie poniesienia, jako że są to wydatki uzasadnione ekonomicznie, których cel należy określić jako zwiększenie potencjału ekonomicznego G celem generowania dodatkowych przychodów oraz zabezpieczenie źródła przychodów poprzez zmniejszanie ryzyka przy nabywaniu akcji i udziałów. Koszty tej grupy nie podlegają rozłożeniu w czasie.
W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego i stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.
Mając powyższe na względzie, stosownie do art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej odstąpiono od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska Wnioskodawcy.
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego i stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.
Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).
Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.