IPPB3/423-1477/08-2/JB - Czy zapłacone przez Spółkę wynagrodzenie za doradztwo związane z transakcją wykupu od Akcjonariusza akcji własnych w celu ich umorzenia stanowią koszt uzyskania przychodów Spółki?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 27 października 2008 r. (data wpływu do BKIP 28 października 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zapłacone przez Spółkę prowizje i odsetki od kredytów na wykup od akcjonariusza akcji własnych w celu ich umorzenia oraz wynagrodzenia za doradztwo związane z tą transakcją stanowią koszt uzyskania przychodów Spółki - jest nieprawidłowe.

W dniu 28 października 2008 r. wpłynął wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy zapłacone przez Spółkę prowizje i odsetki od kredytów na wykup od akcjonariusza akcji własnych w celu ich umorzenia oraz wynagrodzenia za doradztwo związane z tą transakcją stanowią koszt uzyskania przychodów Spółki.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka jest jednym z wiodących producentów wyrobów mlecznych. Spółka prowadzi przedsiębiorstwo w większym rozmiarze. We wrześniu 1999 r. Spółka przeprowadziła emisję akcji "Serii D" w celu uzyskania środków finansowych na rozszerzenie działalności gospodarczej. Emisja akcji była skierowana do spółki C SA. (zwana dalej "Akcjonariuszem") i dotyczyła 1.500.000 akcji na okaziciela. Po objęciu akcji "Serii D" Akcjonariusz rozpoczął skupywanie akcji od pozostałych akcjonariuszy Spółki. W wyniku nabycia dodatkowych akcji, na koniec 1999 r. Akcjonariusz był właścicielem 6.029.300 akcji na okaziciela. Akcje te stanowiły łącznie 52,43 % ogółu akcji Spółki. Akcjonariusz jest właścicielem kilku spółek z branży spożywczej. Jedna z nich, działająca w Polsce jest głównym konkurentem Spółki. Z powodu tego, że Akcjonariusz miał dostęp do ważnych danych o Spółce, takich jak sytuacja finansowa i planowana strategia Spółki, przychody Spółki ze sprzedaży wyrobów zmalały. Przychody ze sprzedaży wyrobów Spółki w 2005 i 2006 r. był najniższe w jej historii. W związku z tym, pozostali akcjonariusze Spółki osoby fizyczne postanowili odkupić akcje od Akcjonariusza w celu ich umorzenia. W dniu 27 grudnia 2006 r. zgodnie z art. 359 i 360 oraz 455 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) oraz statutem Spółki Walne Zgromadzenie akcjonariuszy Spółki podjęło uchwałę zezwalającą na wykupienie akcji należących do Akcjonariusza. Spółka nabyła 4.517.385 akcji od Akcjonariusza. Równocześnie akcjonariusze Spółki podjęli uchwałę o umorzeniu nabytych akcji, obniżeniu kapitału zakładowego i zmianie statutu Spółki. Pozostałe 1.511.915 akcji należących do Akcjonariusza zostało nabyte przez osobę fizyczną - akcjonariusza Spółki. Następnie Spółka nabyła również te akcje od swojego akcjonariusza. Nabycie tych akcji nastąpiło w 2007 r. Nabycie akcji zostało sfinansowane przez bank X S.A., który udzielił Spółce następujących kredytów:

Spółka poniosła również wydatki na doradztwo dotyczące nabycia akcji w celu ich umorzenia. Były to wydatki za następujące usługi:

Łączna kwota tych wydatków wyniosła 1.366.450,40 zł. netto (1.646.029,85 zł. brutto). Spółka zapłaciła prowizję i ok. 5% kwoty odsetek od kredytu w grudniu 2006 r. Pozostałą część wydatków odsetkowych oraz około połowy wydatków na doradztwo Spółka poniosła w 2007 r.

Spółka zaznacza, że w 2007 r. osiągnęła znaczący wzrost przychodów, w tym przychodów ze sprzedaży swoich wyrobów.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy zapłacone przez Spółkę prowizje i odsetki od kredytów na wykup od Akcjonariusza akcji własnych w celu ich umorzenia oraz wynagrodzenie za doradztwo związane z tą transakcją stanowią koszt uzyskania przychodów Spółki...

Spółka stoi na stanowisku, że zapłacone przez nią prowizje i odsetki od kredytów oraz wydatki na doradztwo dotyczące nabycia od Akcjonariusza akcji w celu ich umorzenia stanowią koszt uzyskania przychodów Spółki.

Zdaniem Spółki zaciągnięcie kredytu na sfinansowanie wykupu akcji umożliwiło Spółce efektywne zarządzanie środkami finansowymi. Uzyskanie środków finansowych z kredytu umożliwiło użycie posiadanych przez Spółkę środków na bieżącą działalność służącą maksymalizacji przychodów. Spółka nie posiadała bowiem takiej ilości wolnych środków finansowych, które mogłyby zostać użyte do wykupienia akcji od Akcjonariusza. Na koniec 2006 r. Spółka mogła uzyskać środki potrzebne do wykupienia akcji od Akcjonariusza wycofując je z trwających przedsięwzięć gospodarczych albo sprzedając własny majątek. Wycofanie się z trwających przedsięwzięć gospodarczych spowodowałoby przerwanie tych przedsięwzięć i przyniosło Spółce większe straty niż ewentualne koszty kredytu uzyskanego w banku. Sprzedaż majątku Spółki i uzyskanie tą drogą środków na sfinansowanie wykupu akcji nie było możliwe z uwagi na bardzo krótki termin, jaki Akcjonariusz wyznaczył Spółce na wykup akcji. Akcjonariusz zgodził się bowiem sprzedać akcje Spółce pod warunkiem, że otrzyma zapłatę do końca 2006 r. Dlatego Spółka skorzystała z relatywnie najmniej dolegliwej formy uzyskania środków na wykup akcji jakim był kredyt z banku. Spółka przytacza również stanowisko wyrażone przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie dotyczące odsetek od kredytu zaciągniętego dla nabycia akcji w celu ich umorzenia (decyzja z dnia 12 listopada 2007 r., sygnatura 1401/BP-II/ 4210-51/07/GZ). Dyrektor Izby Skarbowej uznał w niej, że wydatki na spłatę odsetek od kredytu otrzymanego dla wykupienia akcji w celu ich umorzenia stanowią koszt uzyskania przychodów podatnika. Zdaniem Spółki uzyskany kredyt, podobnie jak w powołanej powyżej decyzji Dyrektora Izby Skarbowej - umożliwił efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi przez Spółkę. W związku z tym, Spółka zarządzając efektywnie środkami finansowymi, mogła osiągnąć wyższy dochód z prowadzonej działalności gospodarczej. Za 2007 rok zysk netto Spółki wyniósł 22.125 tys. zł., podczas gdy za 2006 rok tylko 654 tys. zł. Spółka uzyskując kredyt na wykup akcji, utrzymała płynność finansową dzięki czemu była w stanie regulować swoje zobowiązania finansowe w przewidzianym terminie. Nie wywiązanie się przez Spółkę z zobowiązań finansowych w terminie, oznaczałoby konieczność zapłaty odsetek za zwłokę. Oznaczałoby to dodatkowe wydatki dla Spółki oraz ryzyko dochodzenia przez wierzycieli swoich roszczeń na drodze sądowej, co powiększyłoby wydatki na obsługę prawną Spółki. Dlatego Spółka stoi na stanowisku, że zaciągnięcie kredytu umożliwiło jej racjonalne gospodarowanie środkami finansowymi i dalsze prowadzenie działalności gospodarczej.

Spółka podkreśla, że wymienione wyżej wydatki zostały poniesione przez Spółkę w celu zachowania rozmiarów prowadzonej dotychczas działalności gospodarczej a nawet jej rozszerzenia, o czym świadczy poziom przychodów ze sprzedaży galanterii mlecznej osiągnięty w 2007 r. - 304,4 mln zł, które były wyższe od osiągniętych w 2006 r. o 15 %. Akcje nie zostały nabyte od Akcjonariusza Spółki z przeznaczeniem ich do późniejszej sprzedaży. W związku z tym, zdaniem Spółki do prezentowanej przez nią sytuacji nie będzie miała zastosowania argumentacja wyrażona m.in. przez Dyrektora Izby Skarbowej w Gdańsku w podobnej sprawie będącej przedmiotem rozstrzygnięcia organu podatkowego (decyzja z dnia 19 sierpnia 2006 r., sygnatura BI/4218-0013/06). W sprawie będącej przedmiotem tamtej decyzji Organ podatkowy stanął na stanowisku, że wnioskująca spółka umarzając udziały nie mogła osiągnąć przychodów z ich zbycia, w związku z czym odsetki od kredytu poniesionego na wykup tych udziałów nie są kosztem uzyskania przychodu. Zdaniem Spółki, opisane przez nią w poniższym wniosku wydatki powinny być traktowane jako koszty poniesione w celu zachowania istniejącego źródła przychodów, tj. działalności gospodarczej - a nie osiągnięciu przychodów z późniejszej sprzedaży tych akcji. Wykupienie akcji od Akcjonariusza zapobiegło negatywnym skutkom wynikającym dla Spółki z faktu, że jej Akcjonariusz był jednocześnie głównym konkurentem. Twierdzenie Spółki potwierdza to, że w 2007 r. Spółka osiągnęła widoczny wzrost przychodów ze sprzedaży swoich produktów: 304 miliony złotych w 2007 r., w stosunku do 280 milionów zł. w 2005 r. i 264 milionów w 2006 r. Dlatego zapłacone prowizje i odsetki od kredytów stanowią - zdaniem spółki - koszt uzyskania przychodu Spółki. Usługi wykonane przez kancelarie prawne takie jak np.: sporządzenie umowy kredytu lub ekspertyzy audytorów były konieczne do uzyskania przez Spółkę kredytu. Również pozostałe usługi prawne takie jak np.: reprezentowanie Spółki w toku negocjacji z bankami oraz doradztwo dotyczące nabycia akcji i ich umorzenia były potrzebne aby uniknąć ewentualnych ryzyk prawnych związanych z tymi transakcjami.

W związku z tym opisane powyżej wydatki tj.: prowizje od kredytów "A" i "B" oraz odsetki od kredytu "A" a także koszty doradztwa stanowią dla Spółki koszt uzyskania przychodu. Dotyczy to zarówno wydatków poniesionych przez Spółkę w 2006 r. jak i w 2007 r. Zgodnie z treścią art. 15 ust 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. kosztem uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Opierając się na tym przepisie Spółka uważa, że wydatki poniesione po 1 stycznia 2007 r. - jako służące zachowaniu źródła przychodów - stanowią koszt uzyskania przychodu. Również wydatki poniesione przed tą datą stanowią koszt uzyskania przychodu Spółki. Zgodnie z praktyką organów podatkowych oraz orzecznictwem sądów administracyjnych dotyczącymi stanu z przed 1 stycznia 2007 r., wydatek dotyczący całokształtu działalności gospodarczej podatnika - osoby prawnej - stanowi jego koszt uzyskania przychodów. Stanowisko to wyraził Minister Finansów w piśmie z dnia 10 czerwca 2002 r. (sygnatura PB3/GM-8214-127/02) a także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 czerwca 2006 r. (sygnatura 1401/PD-4230Z-46/06/ZO). W obu powyższych przypadkach, organy podatkowe odnosząc się do wydatków podatników na doradztwo w toku postępowania podatkowego i procesowego uznały, że są to wydatki służące całokształtowi działalności gospodarczej i stanowią koszt uzyskania przychodów. Podobnie orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (wyrok z dnia 28 września 2008 r., sygnatura akt III SA/Wa 656/08 - orzeczenie nie jest prawomocne). W wyroku tym sąd orzekł, że wydatki na doradztwo prawne są kosztem uzyskania przychodu, nawet gdy nabyte doradztwo nie służy bezpośrednio osiągnięciu przychodu przez podatnika ale jest związane z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika. Zdaniem Spółki również wydatki na doradztwo dotyczące zakupu akcji w celu ich umorzenia były nierozerwalnie związane z działalnością Spółki - umożliwiły bowiem otrzymanie kredytu oraz zakup i umorzenie akcji. Dlatego powinny stanowić koszt uzyskania przychodu Spółki.

W odniesieniu do przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje:

Stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy.

Zatem, aby uznać wydatek za koszt uzyskania przychodów, muszą być spełnione warunki:

Z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika wprost, iż kosztem uzyskania przychodów są nie tylko wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodów, ale również w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, tak aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości. W takim ujęciu kosztami będą koszty, w stosunku do których zostanie wykazane, że zostały w sposób racjonalny poniesione w celu uzyskania przychodów, w tym dla zagwarantowania funkcjonowania źródła przychodów. Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów powinno być uzależnione przede wszystkim od jego przeznaczenia.

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnicy często korzystają z zewnętrznych źródeł finansowania, w szczególności w postaci pożyczek i kredytów. Spłata pożyczki (kredytu) zaciągniętej na prowadzoną działalność gospodarczą nie stanowi dla podatnika kosztu uzyskania przychodu; kosztem są naliczone i zapłacone odsetki- art. 16 ust. 1 pkt 10 i 11 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Należy jednak odróżnić sytuację, w której zachodzi potrzeba dofinansowania działalności gospodarczej podatnika i pożyczka mająca na celu finansowanie bieżącej działalności zostaje zaciągnięta i wydatkowana na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, od sytuacji, w której środki są przeznaczone na sfinansowanie obniżenia kapitału zakładowego.

Umorzenie akcji w spółce akcyjnej zostało uregulowane w przepisach art. 359-361 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm. - oznaczonej w dalszej części skrótem k.s.h.). Zgodnie z art. 359 § 1 k.s.h. akcje mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi. Akcja może być umorzona albo za zgodą akcjonariusza w drodze jej nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne), albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie dobrowolne nie może być dokonane częściej niż raz w roku obrotowym. Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa statut. W myśl art. 360 § 1 k.s.h. umorzenie akcji wymaga obniżenia kapitału zakładowego. Uchwała o obniżeniu kapitału zakładowego powinna być powzięta na walnym zgromadzeniu, na którym powzięto uchwałę o umorzeniu akcji.

W niniejszej sprawie Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Spółki podjęło uchwałę zezwalającą na wykupienie akcji należących do większościowego akcjonariusza. Równocześnie akcjonariusze Spółki podjęli uchwałę o umorzeniu nabytych akcji, obniżeniu kapitału zakładowego i zmianie statutu Spółki. Ze względu na brak środków własnych, Spółka zaciągnęła kredyty, które miały służyć wykupieniu akcji. Dzięki pozyskanym w ten sposób środkom, możliwa była realizacja wykupu akcji oraz realizacja procedury związanej z uchwałą o obniżeniu kapitału zakładowego Spółki. Spółka wskazuje, iż jednocześnie poniosła szereg wydatków na usługi związane z doradztwem dotyczącym nabycia przedmiotowych akcji.

Ustawa o podatku o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji przychodu, precyzuje jednak poprzez przykładowe wyliczenie zawarte w art. 12 ust. 1-3, kategorie zaliczane do przychodów, a także enumeratywnie wylicza, jakiego rodzaju wpływy podatnika podatku dochodowego od osób prawnych nie są zaliczane do przychodów (ust. 4).

W katalogu tym nie wskazano, iż przychodem Spółki jest wartość nabytych od akcjonariusza przez Spółkę własnych akcji w celu ich umorzenia. Powyższe jest konsekwencją wyłączenia z przychodów wartości wkładów wnoszonych przez akcjonariuszy tytułem pokrycia wydanych im za wkłady akcji. Zgodnie bowiem z przepisem art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy podatkowej, do przychodów nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, funduszu udziałowego albo funduszu założycielskiego, albo funduszu statutowego w banku państwowym, albo funduszu organizacyjnego ubezpieczyciela.

Skoro z woli prawodawcy, wyrażonej w art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy, nie stanowią przychodów podatkowych, środki otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, to tym samym nie mogą stanowić kosztów podatkowych, wydatki ponoszone przez Spółkę na umorzenie tych kapitałów, wydatki poniesione na obsługę operacji nabycia, a w zasadzie odkupienia od akcjonariusza wydanych mu akcji w kapitale zakładowym. Wyrazem woli ustawodawcy w tym zakresie jest zamieszczenie w ustawie podatkowej przepisu art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c). Zgodnie z tym przepisem nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na umorzenie kapitałów pozostających w związku z utworzeniem (nabyciem), powiększeniem lub ulepszeniem źródła przychodów.

Kredyt, o którym mowa we wniosku miał ma celu sfinansowanie obniżenia kapitału zakładowego Spółki. Kapitał zakładowy jest pierwotnym źródłem finansowania działalności spółki akcyjnej. W tym przejawia się jego funkcja gospodarcza. W sytuacji umorzenia akcji w kapitale zakładowym dochodzi do naruszenia kapitału poprzez jego obniżenie. De facto dochodzi do umorzenia w części kapitału zakładowego pozostającego w związku z utworzeniem źródła przychodów. W ocenie organu wydającego interpretację odsetki od kredytu, zaciągniętego na wypłatę udziałowcowi wynagrodzenia za umarzane akcje należy zaliczyć do wydatków, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c) ustawy, co oznacza że nie mogą zostać one zaliczone do kosztów podatkowych.

Podobnie należy potraktować wydatki poniesione z tytułu prowizji i innych opłat związanych z otrzymaniem kredytu oraz doradztwem związanym z tą transakcją. Wydatki te pozostają bowiem w związku z obniżeniem kapitału zakładowego, a zatem należą do kategorii kosztów nie będących kosztami uzyskania przychodów.

W związku z powyższym rozpatrywanie ponoszonych przez Spółkę wydatków w kontekście przepisu art. 15 ust. 1 ustawy, tj. celowości ponoszenia opisanych wydatków pozostaje bez znaczenia.

W odniesieniu do powołanych przez Spółkę postanowień interpretacyjnych organów podatkowych należy stwierdzić, że nie stanowią one źródła prawa, a rozstrzygnięcia w nich zawarte zapadły w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego interpretację indywidualną.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.