IPPB2/436-416/09-2/MK1 - Zachowanie ulgi w podatku od spadków i darowizn w przypadku zawarcia umowy dożywocia, której przedmiotem jest odziedziczony lokal mieszkalny.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 18 października 2009 r. (data wpływu 22 października 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości utraty ulgi z art. 16 w sytuacji zawarcia umowy dożywocia. - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 października 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie możliwości utraty ulgi z art. 16 w sytuacji zawarcia umowy dożywocia.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spadkodawca zmarł w 1999 r. Postępowanie spadkowe przeprowadzono w 2009 r., w wyniku którego całość spadku nabyła jego żona - zgodnie z treścią notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Całość majątku odziedziczonego stanowi nieruchomość lokalowa stanowiąca przedmiot odrębnej własności, wchodząca uprzednio do wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Spadkobierczyni (żona) od lat 60-tych XX wieku do chwili obecnej bez przerwy jest zameldowana i zamieszkuje w ww. nieruchomości lokalowej. Należy zatem ona do osób zaliczanych do I grupy podatkowej. Spadkobierczyni skorzystała ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 5a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednakże ze względu na podeszły wiek rozważa ona zawarcie umowy dożywocia w 2010 r. obejmującą całą nieruchomość albo obejmującą jedynie udział ??? własności lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź w zakresie podatku od spadków i darowizn.

W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydana odrębna interpretacja indywidualna.

W zakresie pytania nr 3 zostanie wydane postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Ad. 1)

Wnioskodawczyni zawierając hipotetyczną umowę dożywocia w 2010 r., w wyniku której własność lokalu mieszkalnego przeszłaby w całości na osobę trzecią nie utraciłaby ulgi wynikającej z art. 16 ust. 2 pkt 5a ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ nabyła ona spadek w 1999 r., z chwilą jego otwarcia. 5 letni termin przedawnienia upłynął zatem z końcem 2004 r. Ponadto wnioskodawczyni nie byłaby obowiązana do zapłaty podatku dochodowego wynikającego z art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwagi na fakt nabycia spadku w 1999 r., gdyż stwierdzenie nabycia spadku ma jedynie charakter deklaratoryjny, zatem należy stosować przepisy z tamtego okresu, które dopuszczały skorzystanie z ulgi meldunkowej. Przewidziany w niej okres 12 miesięcznego zamieszkiwania i zameldowania upłynął w 2000 r.

Ad. 2)

Nawet gdyby przyjąć, że pogląd (wnioskodawcy z pkt 1 jest błędny, to będzie on właściwy w przypadku przeniesienia jedynie 1/2 udziału we własności nieruchomości tytułem zawarcia ewentualnej przyszłej umowy dożywocia, ponieważ w niej zostanie przeniesiony udział w nieruchomości, który nie został nabyty w drodze spadkobrania po nieżyjącym mężu, lecz udział wnioskodawczyni, który oddzielnie się jej należy z tytułu ustania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej z mocy ustawy. Udział nabyty w wyniku spadkobrania nie byłby przedmiotem hipotetycznej umowy dożywocia, zatem skoro wnioskodawczyni zamieszkuje i jest zameldowana w tejże nieruchomości od lat 60-tych XX wieku, więc termin 5 letni wynikający z ww. przepisów byłby zdecydowanie zachowany.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego, stwierdzam, co następuje.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia "spadek", dlatego należy w tym zakresie odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). W myśl przepisu art. 922 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Na spadek składa się ogół praw i obowiązków należących do zmarłego w chwili jego śmierci, które ze swej istoty mogą przejść na jego następców prawnych. Zgodnie z poglądami doktryny przedmiotu, nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Określenie spadku następuje w drodze zastosowania czterech kryteriów: prawa i obowiązki mają charakter cywilnoprawny, majątkowy, nie są ściśle związane z osobą zmarłego, nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy osoby te są spadkobiercami.

Od dnia 1 stycznia 2007 r. wskutek nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn uległy zmianie zasady opodatkowania spadków i darowizn. Jednakże zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222 poz. 1629) do nabycia w drodze spadku własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosuje się przepisy w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r.

Zgodnie z treścią art. 922 Kodeksu cywilnego spadek to prawa i obowiązki zmarłego wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które z chwilą śmierci przechodzą na następców prawnych. W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem podlegającym przepisom prawa spadkowego.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje z chwilą przyjęcia spadku. W przypadku, gdy nabycie nie zgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem (w tym przypadku akt poświadczenia dziedziczenia) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Przy nabyciu w drodze dziedziczenia decydujące znaczenie będzie mieć data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy.

Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania prawne stwierdzić należy, że w przedmiotowej sytuacji nabycie w drodze spadku nastąpiło z dniem śmierci spadkodawcy, tj. w 1999 r.

Z uwagi na fakt, iż nabycie ww. nieruchomości w drodze spadku nastąpiło przed 1 stycznia 2007 r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2007 r., z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

W myśl z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.), w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2006 r., podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem spadku.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 ??? powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga, o której mowa w art. 16 ust. 1 ustawy przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki (art. 16 ust. 2 ww. ustawy):

Mając na uwadze ww. przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stwierdzić należy, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy lub darczyńcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą zamieszkać w uzyskanej nieruchomości przez okres 5 lat.

Zgodnie z art. 16 ust. 7 powołanej powyżej ustawy, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.

Umowa o dożywocie została uregulowana w art. 908-916 ustawy - Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 908 § 1 Kodeksu cywilnego jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni nabyła w drodze spadku po zmarłym w 1999 r. mężu nieruchomość lokalową. Wnioskodawczyni w przedmiotowym lokalu jest zameldowana i zamieszkuje od lat 60-tych. Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć umowę dożywocia w 2010 r. obejmującą cały lokal mieszkalny lub udział ???189; własności lokalu mieszkalnego.

Warunkiem niezbędnym do skorzystania przez Wnioskodawczynię z ulgi, o której mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest zobowiązanie do zamieszkiwania w nabytej nieruchomości lokalowej przez 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego, jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni dotyczące stwierdzenia, że zawierając umowę dożywocia w 2010 r., w wyniku której własność lokalu mieszkalnego przeszłaby w całości na osobę trzecią nie nastąpiłaby utrata ulgi wynikającej z art. 16 ust. 2 pkt 5a ustawy o podatku od spadków i darowizn, ponieważ nabyła ona spadek w 1999 r., z chwilą jego otwarcia. 5 letni termin przedawnienia upłynął zatem z końcem 2004 r. należy uznać za nieprawidłowe.

Reasumując fakt, iż Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć umowę dożywocia zarówno w stosunku do całego lokalu mieszkalnego jak i obejmującą jedynie udział ??? własności lokalu mieszkalnego, o ile będą spełnione łącznie warunki wynikające z art. 16 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, m.in. jeżeli Wnioskodawczyni będzie zamieszkiwać w nabytym lokalu przez 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego nie spowoduje utraty prawa do ulgi o której mowa w art. 16 ust. 1 ww. ustawy. Natomiast jeżeli Wnioskodawczyni nie będzie zamieszkiwać w nabytym lokalu przez 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego nastąpi utrata prawa do przedmiotowej ulgi.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.