IPPB2/436-394/09-2/AF - Możliwość opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn uzyskanego zachowku.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 7 października 2009 r. (data wpływu 12 października 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

W dniu 12 października 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W marcu 2005 r. zmarł ojciec Wnioskodawczyni pozostawiając testament, w którym wszystko zapisał swojej siostrze. Ponieważ, gdyby nie było testamentu, Wnioskodawczyni byłaby jedynym spadkobiercą, wystąpiła z mocy prawa o zachowek w wysokości 1/2 całości majątku. W sierpniu 2005 r. Wnioskodawczyni wystąpiła na drogę sądową celem ustalenia wysokości kwoty zachowku. Do września 2007 r. powodem była siostra ojca Wnioskodawczyni, a po jej śmierci, od czerwca 2008 r. jej mąż i syn. W maju 2009 r. zapadł nie prawomocny wyrok Sądu, gdyż zostało złożone odwołanie. W związku z zapewnieniami strony pozwanej o chęci uregulowania zobowiązania wobec Wnioskodawczyni, w dniu 12 sierpnia 2009 r. wpłacono na konto Wnioskodawczyni I-ratę zachowku.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w świetle art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) Wnioskodawczyni zobowiązana jest do uiszczenia podatku od wypłaconego zachowku.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 4a w związku z art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, biorąc pod uwagę fakt, że obowiązek podatkowy powstaje z dniem wypłacenia zachowku, czyli 12 sierpnia 2009 r., a więc pod rządami nowego brzmienia ustawy o podatku od spadków i darowizn, zdaniem Wnioskodawczyni, jest ona zwolniona od podatku. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 lutego 1999 r. III SA 7642/98 zachowku nie można utożsamiać ze spadkiem, tym bardziej, ze zgodnie z wolą spadkodawcy osoby uprawnione do zachowku nie zostały powołane do spadku. Zachowek stanowi więc pewną rekompensatę z tego tytułu. Wnioskodawczyni zgadza się, że wyrażenie "otwarcie spadku" (śmierć spadkodawcy) jest terminem techniczno-prawnym, który oznacza zespół skutków w sferze prawa podatkowego, jakie następuje z chwila śmierci spadkodawcy. Wnioskodawczyni zgadza się również, że stan rzeczy istniejących w chwili otwarcia spadku decyduje o osobach uprawnionych do zachowku. Jednakże, jako osoba uprawniona do zachowku, Wnioskodawczyni nie wchodzi w prawa majątkowe, ponieważ w toku postępowania sądowego (w procesie o zachowek) może się okazać, że strona pozwana udowodni jej niezgodność stosownie do treści art. 928 Kodeksu cywilnego lub udokumentuje poczynione darowizny na taką kwotę, że Sąd nie przyzna jej żadnych praw majątkowych, gdyż darowizny przewyższają kwotę zachowku. W dniu śmierci spadkodawczyni nie weszła w prawa majątkowe, a jedynie w możliwość wystąpienia o rekompensatę z powodu wykluczenia testamentem ze spadku. Według wiedzy Wnioskodawczyni w prawa majątkowe weszła w dniu wpłacenia I-raty zachowku, a więc 12 sierpnia 2009 r. Art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn wprost mówi, że zwalnia się od podatku nabycie własności lub praw majątkowych w przypadku zgłoszenia do urzędu skarbowego tego faktu w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Natomiast art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy wyraźnie mówi, że obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu zachowku z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz. U. Nr 93, poz. 768) podatkowi od spadków i darowizn, podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

Podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych.

Stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a obowiązek podatkowy przy nabyciu tytułem zachowku powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Zgodnie z przepisami Księgi IV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) osoby uprawnione do zachowku nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych, wynikających z ww. prawa, z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą wykonania tego prawa.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawczyni w dniu 12 sierpnia 2009 r. otrzymała I-ratę zachowku.

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. stosuje się do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 31 grudnia 2006 r.

Według art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej kwotę wolną w wysokości 9.637 zł, jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej. W myśl art. 14 ust. 2 ww. ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2009 r. zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

Wyżej wymienione zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa.

Reasumując, należy stwierdzić, iż kwota wypłacona Wnioskodawczyni tytułem zachowku może korzystać ze zwolnienia od podatku, na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, pod warunkiem, o ile Wnioskodawczyni spełni wszystkie wymienione w tym przepisie warunki.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistniałego zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.