IPPB2/436-303/10-4/MZ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 17 czerwca 2010 r. (data wpływu 21 czerwca 2010 r.) uzupełnionym pismem na wezwanie z dnia 5 sierpnia 2010 r. (data nadania 6 sierpnia 2010 r., data doręczenia 17 sierpnia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w drodze egzekucji - jest nieprawidłowe.

W dniu 21 czerwca 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie nabycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w drodze egzekucji.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W 2007 r. Wnioskodawczyni nabyła lokal mieszkalny w L. drogą licytacji za 1/2 ceny. ponieważ ustawa dotycząca praw lokatorów wykazuje, iż nie ma eksmisji na bruk, była dłużniczka do dziś dnia zamieszkuje na Wnioskodawczyni nieruchomości i nie dostała żadnego lokalu socjalnego, ani pomieszczenia zastępczego, co jest obowiązkiem gminy. Art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. definicją kupna-sprzedaży jest: sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Art. 535 Kodeksu cywilnego - Wnioskodawczyni uważa, że w jej przypadku nie doszło do sprzedaży, ponieważ:

* nie posiada protokołu zdawczo-odbiorczego,

* do dziś dnia nie została wprowadzona w stan posiadania ww. lokalu,

* w trakcie postępowania Sądu nie były wydawane orzeczenia, tylko postanowienia,

* najchętniej tę usługę na dzień dzisiejszy Wnioskodawczyni chciałaby zreklamować, prosi o informację gdzie.

Wydane postanowienia o przysądzeniu własności nie mogą więc być traktowane jako sprzedaż, ponieważ posiada braki formalne, którymi Wnioskodawczyni jest obciążona. Lokalem tym Wnioskodawczyni nie może w pełni dysponować: ani sprzedać, ani darować, ponieważ nie ma jak pozbyć się byłego dłużnika.

Wnioskodawczyni jest młodą studentką. Rozumie, że należy płacić podatki, ale w tym przypadku nie jest to pełnowartościowe nabycie, które w konsekwencji jest dla niej tragiczne i opłakane w skutkach. Jest to dla Wnioskodawczyni sytuacja bez wyjścia, a ma płacić za to podatek.

Pismem z dnia 5 sierpnia 2010 r. wezwano Wnioskodawczynię do uzupełnienia wniosku poprzez:

* Wskazanie nazwy i adresu organu podatkowego (Naczelnika Urzędu Skarbowego) właściwego dla Wnioskodawcy ze względu na sprawę będącą przedmiotem interpretacji indywidualnej.

* Wskazanie przedmiotu wniosku, tj. czy wniosek dotyczy zaistniałego stanu faktycznego, czy zdarzenia przyszłego.

* Wskazanie w zakresie jakiego podatku ma być udzielona interpretacja indywidualna (wypełnienie rubryki D.2 wniosku).

* Wskazanie przepisów prawa podatkowego będących przedmiotem interpretacji indywidualnej (wypełnienie rubryki D.3 wniosku).

* Wyczerpujące przedstawienie zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego - część F (rubr. 50)"Opis stanu faktycznego (stanów faktycznych), zdarzenia przyszłego (zdarzeń przyszłych) poprzez: podanie daty odbycia się licytacji, daty postanowienia sądu o przybiciu oraz daty jego uprawomocnienia się.

* Sformułowanie pytania w taki sposób, aby tut. Organ mógł udzielić interpretacji w oparciu o przepisy prawa podatkowego, oraz przedstawienie własnego stanowiska adekwatnie do zadanego pytania (pytań).

Wnioskodawczyni uzupełniła wniosek w terminie informując, iż:

* Właściwym dla Wnioskodawczyni jest Naczelnik Urzędu Skarbowego...,

* Wniosek dotyczy zaistniałego stanu faktycznego.

* Interpretacja ma być udzielona w zakresie przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, tj. art. 1 ust. 1 pkt 1, art. 2 pkt 3 w brzmieniu obowiązującym na dzień 12 listopada 2007 r.

* Interpretacja dotyczy art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

* W następstwie prowadzonej przeciwko dłużnikowi egzekucji komorniczej postanowieniem z dnia 7 sierpnia 2007 r. Sąd Rejonowy udzielił Wnioskodawczyni przybicia własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu. Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 12 listopada 2007 r. (data uprawomocnienia 3 grudnia 2007 r.) Wnioskodawczyni nabyła spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oznaczonego nr X, położonego w L. w budynku przy ul. S.

* Ponadto Wnioskodawczyni sformułowała pytanie oraz przedstawiła własne stanowisko w sprawie oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w oparciu o obowiązujące przepisy prawa podatkowego, a w szczególności ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nabycie w postępowaniu egzekucyjnym na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 12 listopada 2007 r., (data uprawomocnienia 3 grudnia 2007 r.) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego, położonego w L. w budynku przy ul. S. podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, czy nie.

Zdaniem Wnioskodawcy

Przepis art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych określa zakres przedmiotowy i terytorialny podatku od czynności cywilnoprawnych. Ustawa ma charakter jednorodny i odnosi się wyłącznie do opodatkowania czynności cywilnoprawnych.

Ustawa nie zawiera legalnej definicji pojęcia czynność cywilnoprawna. Pojęcia tego nie definiują również przepisy prawa cywilnego. Zdefiniowanie tego pojęcia pozostawiono nauce prawa cywilnego. W doktrynie prawa najczęściej pod pojęciem czynności cywilnoprawnej rozumie się takie zdarzenie prawne, które polega na świadomym dążeniu człowieka (osoby prawnej) do osiągnięcia określonego skutku prawnego (por. A. Wolter, Prawo cywilne. Zarys części ogólnej, s. 276). Komentatorzy Kodeksu cywilnego podkreślają, że podstawowym elementem każdej czynności cywilnoprawnej jest oświadczenie woli, które musi charakteryzować się doniosłością prawną, przez co rozumie się to, iż prawo przedmiotowe wiąże z nim określone skutki prawne w sensie powstania, zmiany, czy ustania stosunku prawnego

Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne, które są wymienione w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy. Przesądza o powyższym użycie w treści tego przepisu terminu "następujące", który wyraźnie odwołuje się do tych czynności cywilnoprawnych, które zostały w nim wymienione. Nie podlegają opodatkowaniu umowy nienazwane o charakterze mieszanym. Ustawa zawiera zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu.

Na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi nie podlega sprzedaż rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym.

Norma art. 45 k.c. stanowi, że rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne. Przepis ten zawiera legalną (ustawową) definicję rzeczy w znaczeniu technicznoprawnym (por. M. Bednarek, Mienie, s. 47; E. Skowrońska-Bocian, Pietrzykowski, k.c. Komentarz, s. 186). Akcentuje tu ustawodawca, że tylko przedmioty materialne są rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego. Rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są materialne części przyrody w stanie pierwotnym lub przetworzonym, na tyle wyodrębnione (w sposób naturalny lub sztuczny), że w stosunkach społeczno-gospodarczych mogą być traktowane jako dobra samoistne" (zob. J. Wasilkowski, Zarys prawa rzeczowego, Warszawa 1963, s. 8-9; por. także E. Gniewek, Prawo rzeczowe, s. 4; A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo cywilne, s. 233). Zatem rzeczami są jedynie przedmioty materialne, które stanowią (mogą stanowić) samoistny przedmiot obrotu i stosunków prawnorzeczowych. Nie budzi wątpliwości, że lokal mieszkalny jest rzeczą w rozumieniu wyżej wskazanej legalnej definicji rzeczy.

Jak wynika z treści art. 244 § 1 k.c. ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu oraz hipoteka.

Przedmiotem ograniczonych praw rzeczowych co do zasady są rzeczy. Z tym, że przedmiotem niektórych praw rzeczowych mogą być tylko rzeczy ruchome (zastaw) albo rzeczy nieruchome (służebność, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, hipoteka).

Ograniczone prawa rzeczowe są, obok prawa własności i użytkowania wieczystego, jedną z kategorii praw rzeczowych. Charakteryzują się tym, że zapewniają uprawnionemu tylko ściśle określony przez ustawę zakres uprawnień względem cudzej rzeczy, które przysługują zwykle właścicielowi. Są zatem prawami na rzeczy cudzej. Z samej definicji ograniczonych praw rzeczowych wynika, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem do rzeczy i dotyczy rzeczy.

Ograniczone prawa rzeczowe mogą również obciążać inne prawa majątkowe niż prawo własności rzeczy. I tak, ustawodawca zezwala na użytkowanie praw (art. 265 k.c.), zastaw na prawach (art. 327 k.c.), hipotekę na prawie użytkowania wieczystego (art. 65 ust. 3 KWU), hipotekę na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu (art. 65 ust. 4 KWU), hipotekę na wierzytelności zabezpieczonej hipoteką (art. 65 ust. 4 KWU), nie wymienia spółdzielczego prawa do lokalu jako prawa majątkowego.

W okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle powołanych wyżej przepisów i stanowiska doktryny, nie budzi wątpliwości, że Wnioskodawczyni w postępowaniu egzekucyjnym nabyła rzecz - lokal mieszkalny, a nie prawo.

Postanowienie o przesądzeniu własności ma charakter konstytutywny, ponieważ przenosi własność nieruchomości, a wiec własność rzeczy na nabywcę, a nie stwierdza tego przeniesienia. Nabycie własności w trybie egzekucji ma charakter pierwotny - ze wszystkimi konsekwencjami tego sposobu nabycia rzeczy.

Należy zauważyć, że w świetle postanowień art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi podlegają tylko czynności cywilnoprawne. Wydanie przez sąd postanowienia o nabyciu lokalu nie stanowi czynności cywilnoprawnej, jest to bowiem orzeczenie sądu. Wyłączenie wymienione w art. 2 pkt 3 obejmuje sprzedaż rzeczy w ramach egzekucji sądowej uregulowanej przepisami art. 758-1095 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), egzekucji administracyjnej regulowanej przepisami ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z późn. zm.), a także w postępowaniu upadłościowym.

Dodatkowo jak wskazano powyżej przyjmuje się w doktrynie, że nabycie rzeczy na podstawie postanowienia sądu o przysądzeniu własności, jest pierwotnym nabyciem rzeczy, a nie przeniesieniem prawa. Skutkuje to tym, że nie wywołuje skutków w sferze prawa podatkowego i na podstawie art. 2 pkt 3 ustawy, jako nabycie rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym nie podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Wśród organów podatkowych prezentowany jest pogląd, że wyłączenie powyższe ograniczone jest wyłącznie do rzeczy (rzeczy ruchomych i nieruchomości), a nie obejmuje jedynie sprzedaży użytkowania wieczystego, z uwagi na fakt, że jest to prawo majątkowe. Powyższy pogląd oparty jest na wykładni językowej ww. przepisu (patrz: Podatek od czynności cywilnoprawnych. Komentarz Jan Zdanowicz, Rok wydania: 2007, Wydawnictwo: C.H. Beck, Wydanie: 5).

Prawomocne postanowienie o przysądzeniu własności przenosi własność na nabywcę i jest tytułem do ujawnienia na rzecz nabywcy prawa własności. Nie może być traktowana jako czynność cywilnoprawna - sprzedaż, a co za tym idzie przeniesienie prawa. Nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie może być kwalifikowane jako sprzedaż prawa majątkowego. takie stanowisko jest bowiem sprzeczne z legalną definicją rzeczy, definicją ograniczonych praw rzeczowych oraz postanowieniami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, które wyłączają z opodatkowania sprzedaż rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym.

Mając na uwadze powyższe Wnioskodawczyni stoi na stanowisku, że nabycie przez nią na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 12 listopada 2007 r., (data uprawomocnienia 3 grudnia 2007 r.) spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oznaczonego, położonego w L. w budynku przy ul. S. nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam co następuje.

Wynikająca z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450 z późn. zm.) zasada stanowi, że opodatkowaniu podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne wymienione w tym katalogu. W art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy wymienione zostały umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy zakresowi przedmiotowemu ustawy podlegają także orzeczenia sądów, w tym również polubownych oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w punktach 1 i 2. Dyspozycja zawarta w art. 1 pkt 2 przedmiotowej ustawy stanowi, że ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o czynnościach cywilnoprawnych, przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych w ust. 1 pkt 2 i 3.

Zgodnie z brzmieniem art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym. Użyte w przepisach ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych pojęcie rzeczy należy interpretować zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), który w art. 45 stanowi, iż rzeczami są tylko przedmioty materialne. Dzielą się one na nieruchomości (gruntowe, budynkowe, lokalowe) i ruchomości.

Kodeks cywilny w art. 46 precyzuje również, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności. W związku z tym, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji rzeczy ruchomych, przyjmuje się, że rzeczami ruchomymi są przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.

Natomiast spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego należy do ograniczonych praw rzeczowych, o których mowa w art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego. Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest to, że są to prawa związane z rzeczą - w przypadku przedmiotowego prawa - z nieruchomością.

Szczegółowe unormowania dotyczące spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawarte są w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.). Zgodnie z art. 172 ust. 1 tej ustawy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku oraz uzupełnienia wynika, że Wnioskodawczyni nabyła w postępowaniu egzekucyjnym na podstawie postanowienia Sądu rejonowego z dnia 12 listopada 2007 r., (data uprawomocnienia 3 grudnia 2007 r.) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położonego w L. przy ul. S.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest jako sprzedaż prawa majątkowego, a nie jako sprzedaż rzeczy i z tej przyczyny podlega opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że tylko licytacyjna sprzedaż lokalu mieszkalnego, co do którego spółdzielnia mieszkaniowa ustanowiła odrębną własność, jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości), jest z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych. Ze zwolnienia tego nie korzysta natomiast licytacyjna sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, gdyż przedmiotem zbycia jest tu prawo, a nie rzecz. Tym samym Wnioskodawca na mocy art. 10 ust. 1 ww. ustawy był obowiązany, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.