IPPB2/415-328/12-6/LS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 26 marca 2012 r. (data wpływu 2 kwietnia 2012 r.) uzupełnionym pismem z dnia 7 maja 2012 r. (data wpływu 13 czerwca 2012 r.) na wezwanie z dnia 22 maja 2012 r., Nr IPPB2/415-328/12-2/LS, oraz pismem z dnia 7 maja 2012 r. (data wpływu 28 czerwca 2012 r.) na wezwanie z dnia 19 czerwca 2012 r. Nr IPPB2/415-328/12-4/LS o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonego odszkodowania wraz z odsetkami jest:

* prawidłowe - w części dotyczącej odszkodowania,

* nieprawidłowe - w części dotyczącej odsetek.

W dniu 2 kwietnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zasądzonego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Matka Wnioskodawcy była właścicielką nieruchomości położonej w R. którą przymusowo zbyła umową z dnia 9 października 1979 r. Skarbowi Państwa na cele urządzenia zieleni miejskiej. Działka ta nigdy nie została zagospodarowana zgodnie z celem wywłaszczenia. Została natomiast nabyta w drodze komunalizacji przez Gminę R. a następnie sprzedana umową z dn. 23 marca 1997 r. na cele komercyjne Spółce G. Obiekt 22 pod budowę hipermarketu R. Umowa ta została uznana za nieważną wyrokiem Sądu Okręgowego w G. dnia 27 września 2001 r.

Po uzyskaniu uznania umowy za nieważną w następnej kolejności Wnioskodawca wraz z bratem wystąpili jako spadkobiercy o zwrot nieruchomości w postępowaniu administracyjnym jako zbędnej na cele wywłaszczenia, w trybie art. 136 ust. 3 ustawy z 21 grudnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami.

Postępowanie w sprawie toczyło się w Starostwie R. zakończyło się umorzeniem postępowania 10 marca 2009 r. wobec tego, że zwrot działki okazał się niemożliwy na skutek ponownego wykupu jej przez Spółkę G. Obiekt 22.

Wobec powyższego 17 września 2009 Wnioskodawca wraz z bratem wnieśli o zapłatę odszkodowania o równowartości ceny kupna uzyskanej przez Gminę pomniejszoną o wartość zrewaloryzowaną ceny kupna uzyskaną przez Ich matkę na podstawie umową z dnia 9 października 1979 r.

Gmina odmówiła zapłaty powołując się na przedawnienie sprawy więc sprawa trafiła do sądu.

W dniu 16 września 2010 r. w Sądzie Okręgowym w G., Wydział II Cywilny, Ośrodek zamiejscowy w R. w dniu 8 września 2011 r. zapadł wyrok po rozpoznaniu sprawy z powództwa T.W. i L.W. przeciwko Gminie Miasta R. w którym:

Gmina odwołała się od tego wyroku jednak Sąd Apelacyjny dnia 23 lutego 2011 r. oddalił apelację i podtrzymał wyrok w całości uznając obliczenie odszkodowania jako prawidłowe.

Rozstrzygnięcie o odsetkach ustawowych oparł o art. 481 § 1 k.c., wyjaśniając że w przypadku żądania odszkodowania termin zwrotu nie jest oznaczony w ustawie, przez co zgodnie z art. 455 k.c. świadczenie należy spełnić niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania świadczenia co Wnioskodawca wraz z bratem uczynił 17 września 2009 r.

Przedmiotowy wniosek nie spełniał wymogów formalnych wobec czego pismem z dnia 22 maja 2012 r. wezwano Wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania poprzez:

* doprecyzowanie przedstawionego zdarzenia przyszłego poprzez:

- wskazanie daty śmierci Mamy Wnioskodawcy, po której odziedziczył nieruchomość,

- wskazanie przepisów, na podstawie których przyznano i wypłacono otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie.

Wnioskodawca odpowiedział w terminie pismem z dnia 7 maja 2012 r. (data nadania 11 maja 2012 r.) uzupełniając przedmiotowy wniosek o następujące informacje.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, nieruchomość podlegała zwrotowi jeśli stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Zbycie przez gminę nieruchomości na cele komercyjne bez powiadomienia byłego właściciela spowodowało jej odpowiedzialność odszkodowawczą, Sąd stwierdził, że szkoda stanowi uszczerbek majątkowy i polega na tym, że zostaliśmy z bratem pozbawieni własności nieruchomości mimo braku zrealizowania celu wywłaszczenia. Naprawienie szkody zgodnie z art. 363 § 1 k.c. może polegać albo na przywróceniu stanu poprzedniego, albo na zapłacie odszkodowania. Przywrócenie stanu poprzedniego, czyli zwrot nieruchomości okazał się niemożliwy, stąd zasadne stało się roszczenie odszkodowania. Sąd przyjął zasadność wyliczenia odszkodowania jako wartość utraconej nieruchomości pomniejszonej o wartość zrewaloryzowanego świadczenia jakle otrzymała moja matka w chwili wywłaszczenia. Odsetki zostały zasądzone na podstawie art. 481 § 1 k.c.

W związku z tym, iż na wezwanie z dnia 22 maja 2012 r. Nr IPPB2/415-328/12-2/LS zostało przesłane uzupełnienie pismem z dnia 7 maja 2012 r. (data nadania 11 czerwca 2012 r., data wpływu 13 czerwca 2012 r.), które nie zostało opatrzone własnoręcznym podpisem Wnioskodawcy, tut. organ wezwał ponownie Wnioskodawcę do uzupełnienia przedmiotowego pisma poprzez:

- ponowne przesłanie uzupełnienia, opatrzonego własnoręcznym podpisem Wnioskodawcy w oryginale.

Wnioskodawca odpowiedział w terminie pismem z dnia 7 maja 2012 r. (data nadania 26 czerwca 2012 r.), uzupełniając przedmiotowy wniosek.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Wnioskodawca prosi o informację czy od opisanego powyżej odszkodowania uzyskanego wyrokiem sądowym oraz od odsetek za zwłokę wypłaty odszkodowania należy płacić podatek dochodowy.

Zdaniem Wnioskodawcy,

Artykuł 21 ust. 1 punkt 3b ustawy Dz. U. z dnia 3 marca 2000 r. Nr 14, poz. Zwalnia Wnioskodawcę od płacenia podatku od odszkodowania uzyskanego wyrokiem sądu w opisanej sprawie. Zwolnieniu również podlega zapłata podatku od odsetek za zwłokę wypłaty odszkodowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego stanu faktycznego w zakresie opodatkowania zasądzonego odszkodowania wraz z odsetkami w części dotyczącej odszkodowania uznaje się za prawidłowe, natomiast w części dotyczącej odsetek uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z generalną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolne od podatku są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca wraz z bratem wystąpili jako spadkobiercy o zwrot nieruchomości w postępowaniu administracyjnym jako zbędnej na cele wywłaszczenia, w trybie art. 136 ust. 3 ustawy z 21 grudnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Gmina odmówiła zapłaty powołując się na przedawnienie sprawy więc sprawa trafiła do sądu. W dniu 16 września 2010 r. w Sądzie Okręgowym w G., Wydział II Cywilny, Ośrodek zamiejscowy w R. w dniu 8 września 2011 r. zapadł wyrok po rozpoznaniu sprawy z powództwa T.W. i L.W. przeciwko Gminie Miasta R. w którym:

Z treści przepisu art. 136 ust. 3 ustawy z 21 grudnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wynika że, poprzedni właściciel lub jego spadkobierca mogą żądać zwrotu wywłaszczonej nieruchomości lub jej części, jeżeli, stosownie do przepisu art. 137, stała się ona zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Z wnioskiem o zwrot nieruchomości lub jej części występuje się do starosty, wykonującego zadanie z zakresu administracji rządowej, który zawiadamia o tym właściwy organ. Warunkiem zwrotu nieruchomości jest zwrot przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę odszkodowania lub nieruchomości zamiennej stosownie do art. 140.

Natomiast art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości mówi, że nieruchomość wywłaszczona lub je część podlega zwrotowi na rzecz poprzedniego właściciela lub jego następcy prawnego na jego wniosek, jeżeli stała się zbędna na cel określony w decyzji w wywłaszczeniu.

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania (rekompensaty), które nie stanowią ekonomicznego przysporzenia ponad stan majątkowy będący w posiadaniu podatnika przed ich wypłatą. Na podstawie ww. przepisu opodatkowaniu podatkiem dochodowym - jako wyłączone ze zwolnienia - podlega odszkodowanie otrzymane (na podstawie wyroku lub ugody sądowej) z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy została więc wyłączona (poza odszkodowaniami otrzymanymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą) kategoria odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 361 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu).

Szkodą jest więc uszczerbek majątkowy powstały wskutek pewnego zdarzenia - z wyłączeniem przypadków, gdy zmniejszenie się majątku następuje wskutek woli właściciela tego majątku (darowizna, zbycie rzeczy).

Uszczerbek w majątku może polegać na:

Stosownie natomiast do treści art. 363 § 1 ustawy - Kodeks cywilny, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Wskazać należy, że odszkodowanie jest szczególnym rodzajem świadczenia polegającym na naprawieniu szkody, czyli uszczerbku, jakiego doznaje poszkodowany we wszelkiego rodzaju dobrach chronionych przez prawo. Nadto w literaturze przedmiotu i judykaturze akcentuje się, iż aby wypłacone świadczenie uznać za odszkodowanie konieczne jest wystąpienie:

Żeby rozstrzygnąć kwestię opodatkowania kwoty, będącej odszkodowaniem, a zasądzonej wyrokiem Sądu należy ustalić jaki rodzaj szkody został pokryty tym odszkodowaniem. Szkoda rozpatrywana jako uszczerbek o charakterze majątkowym może mieć w świetle przepisów Kodeksu cywilnego postać dwojaką. Może obejmować stratę, jakiej doznaje mienie poszkodowanego - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas, tzw. szkoda rzeczywista. Ponadto może obejmować utratę korzyści, jakiej poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wskutek doznania tej postaci uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się.

Zakres zwolnienia wynikający z bezpośredniego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje zatem tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Z zaistniałego stanu faktycznego wynika, że roszczenie Wnioskodawcy powstało w konsekwencji odmowy zwrotu wywłaszczonej na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości, która stała się zbędna na cel wywłaszczenia (jako szkody rzeczywistej), wobec czego wypłacone z tego tytułu odszkodowanie podlega zwolnieniu określonemu w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Natomiast w odniesieniu do zasądzonych wyrokiem sądu odsetek należy wskazać, iż stosownie do treści art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze oraz innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodów został uregulowany w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 tej ustawy źródłami przychodów są inne źródła. Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Użyte w tym przepisie sformułowanie "w szczególności" oznacza, iż definicja źródeł przychodów ma charakter przykładowy i otwarty, zatem do tej kategorii należy zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. Przychód podatkowy z innych źródeł powstaje w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe.

Z powyższego przepisu wynika, iż nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Istota odszkodowania związana jest z naprawieniem szkody i stanowi instytucję odrębną od odsetek za zwłokę. Wierzyciel może żądać zapłaty odsetek dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego-są skutkiem niewykonania zobowiązań.

W niektórych sytuacjach w odniesieniu do odsetek ustawodawca przewidział możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Zwolnienie to zostało zawarte w art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu wolne od podatku są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, a więc ze stosunku służbowego, stosunku pracy, w tym spółdzielczego stosunku pracy, członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, a także pracy nakładczej.

W omawianym przypadku mamy do czynienia z odszkodowaniem wraz z odsetkami, nie zaś z wynagrodzeniem, tym samym takie odsetki nie korzystają z powyższego zwolnienia.

Z uwagi więc na to, iż w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od odszkodowań, przyjąć należy, iż podlegają one opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

W związku z powyższym wynikające z wyroku sądowego należne odsetki nie korzystają ze zwolnienia. W konsekwencji wypłata odsetek stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jeżeli przedstawiony we wniosku stan faktyczny różni się od stanu faktycznego występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawcy w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego stanu faktycznego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.