IPPB2/415-304/09-2/JB - Powstanie przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku umorzenia przez bank skapitalizowanych odsetek oraz odsetek karnych dłużnika.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 16 kwietnia 2009 r. (data wpływu 22 kwietnia 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia przychodu z tytułu umorzenia odsetek skapitalizowanych oraz odsetek karnych - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 kwietnia 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie ustalenia przychodu z tytułu umorzenia odsetek skapitalizowanych oraz odsetek karnych.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

W marcu 1993 r. Wnioskodawca wspólnie z małżonką nabył spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego położone w R., przy ul.. Małżonkowie ze środków własnych wpłacili do Spółdzielni 20% wymagalnego wkładu budowlanego, a pozostała kwotę kosztów budowy mieszkania sfinansowali kredytem hipotecznym zaciągniętym w Banku S.A. Umowa kredytowa Nr z dnia 8 marca 1995 r. na postawie "Ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych...".

Zdarzenia losowe (długotrwała choroba dziecka, a później jego śmierć) sprawiły, że małżonkowie spłacili swoje zadłużenie nie w pełnej wysokości co oznaczało, iż nastąpiła zwłoka w uiszczaniu należnych rat kredytu.

W związku z powyższym Bank kredytujący przeniósł wierzytelności małżonków na przeterminowane i zaczął naliczać odsetki karne od niedopłaty rat kredytu.

Wnioskodawca wskazuje, iż Bank S.A. znał na bieżąco sytuację finansową i rodzinną i po wielokrotnie składanych przez małżonków podaniach, zaproponował spłatę zaległego kredytu na warunkach finansowych, którym kredytobiorcy mogli sprostać.

Małżonkowie w 2008 r. podpisali z Bankiem S.A. O/L umowę ugody, na jednorazową spłatę części zadłużenia, które na dzień 29 maja 2008 r. wynosiło:

Dzięki podpisanej umowie ugody Nr małżonkowie skorzystali z możliwości redukcji zadłużenia wobec banku. Wnioskodawca wraz z małżonką zapłacili kwotę 30.891,33 zł, a więc 100% należnego kapitału, 30% zadłużenia wobec budżetu Państwa (pozostałe 70% zgodnie z ustawą zostały umorzone przez Budżet Państwa) oraz koszty bankowe. Pozostałe zadłużenie w wysokości 61.766,99 zł (czyli odsetki skapitalizowane w kwocie 12.382,18 zł oraz odsetki karne w kwocie 49.384,81 zł) zostały przez Bank S.A. umorzone.

W marcu 2009 r. Bank S.A. wystawił i przesłał do małżonków PIT-8C "Informacja o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych w roku 2008", w którym wskazał w części D "Informacja o wysokości przychodów, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy" jako przychód małżonków "Redukcję należności - odsetki skapitalizowane - umorzenie odsetek skapitalizowanych" przychód w wysokości 12.382,18 zł oraz "Redukcję zadłużenia - odsetki naliczone umowa ugody - umorzenie odsetek karnych od kredytu na zakup lokalu mieszkalnego" w wysokości 49.384,88 zł. Łączna kwota umorzonych odsetek wynosi 61.766,99 zł

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy redukcja należności przez S.A.- umorzenie odsetek skapitalizowanych oraz odsetek karnych od niedopłaty kredytu spłacanego na podstawie "Ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych..." stanowią przychód małżonków, w świetle art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i czy podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym do uwzględnienia w rocznym zeznaniu o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym 2008 r.

Zdaniem Wnioskodawcy umorzenie odsetek skapitalizowanych i odsetek karnych od kredytu na zakup lokalu mieszkalnego spłaconego na zasadach określonych w "Ustawie o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych..." nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, bowiem nie stanowi przychodu z innych źródeł u Wnioskodawcy. Fakt umorzenia odsetek nie stanowi, zdaniem strony, realnego przysporzenia majątkowego i nie był korzyścią majątkową. Umorzenie odsetek, jakiego dokonał Bank S.A.. było jedynie odpowiedzią banku na trudną sytuację finansową i rodzinną oraz miało na celu pomoc w zlikwidowaniu zobowiązania pieniężnego małżonków wobec banku kredytującego i Budżetu Państwa.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenie prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

W tym miejscu należy się odwołać do przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm.).

W myśl art. 69 ust. 1 tejże ustawy przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji udzielonego kredytu.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, zaznaczyć należy, iż samo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu lub jego części, wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód).

Jednakże odmiennie należy traktować odsetki od kredytu, które są opłatą za korzystanie ze środków finansowych kredytodawcy. Wysokość odsetek (w sposób niebudzący wątpliwości, co do wysokości), jak i zasady oraz terminy spłaty kredytu wraz z odsetkami określone są w umowie kredytowej. Zmiana wysokości odsetek od kredytów w stosunku do pierwotnej umowy kredytowej mieści się w zasadzie swobody kształtowania umów kredytowych i nie wywołuje skutków podatkowych. Dotyczy to zarówno odsetek od kredytu za okres przypadający po zmianie warunków naliczania odsetek, jak również za okres przed zmianą warunków umowy, ale takich, których w dniu zmiany wysokości odsetek termin płatności jeszcze nie nastąpił (odsetek należnych, ale niewymagalnych).

Natomiast umorzenie kwot niezapłaconych odsetek od kredytu zaciągniętego przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, których termin płatności upłynął - jest przysporzeniem, skutkującym powstaniem dochodu podlegającego opodatkowaniu. Dotyczy to zarówno odsetek skapitalizowanych (które de facto po skapitalizowaniu stają się kwotą długu), jak i odsetek wymagalnych, czyli takich, których w myśl postanowień umowy kredytowej termin płatności upłynął.

Z kolei tzw. odsetki karne, czyli przypadające od nieterminowo regulowanych zobowiązań wynikających z umowy należy rozpatrywać w zależności od treści umowy i szczegółowego określenia sposobu ich naliczania. Jeżeli umowa kredytowa jednoznacznie określa zasady naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat rat kredytu i wiąże nimi strony umowy, wówczas odsetki te należy traktować w sposób analogiczny jak odsetki wymagalne. Jeżeli zaś umowa kredytowa daje wierzycielowi jednostronne prawo, z którego może skorzystać lub nie, do naliczania podwyższonych odsetek od nieterminowych spłat kredytów - wówczas odstąpienie przez wierzyciela od naliczania takich odsetek nie stanowi przysporzenia dla kredytobiorcy.

Ponadto wskazać należy, iż zgodnie z art. 4 ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych z dnia 30 listopada 1995 r. (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1115) - pomoc państwa w spłacie kredytów mieszkaniowych polega na:

Przepis z art. 10 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że na wniosek kredytobiorcy zadłużenie z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych podlega umorzeniu przez bank w części odpowiadającej:

Z analizy przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca wraz z małżonką w 2008 r. podpisał z Bankiem S.A. umowę ugody, na jednorazową spłatę części zadłużenia. Wnioskodawca wraz z małżonką zapłacili kwotę 30.891,33 zł, a więc 100% należnego kapitału, 30% zadłużenia wobec budżetu Państwa (pozostałe 70% zgodnie z ustawą zostały umorzone przez Budżet Państwa) oraz koszty bankowe. Pozostałe zadłużenie w wysokości 61.766,99 zł (czyli odsetki skapitalizowane w kwocie 12.382,18 zł oraz odsetki karne w kwocie 49.384,81 zł) zostały przez Bank S.A. umorzone.

Wobec powyższego należy zauważyć, iż Wnioskodawca, będący dłużnikiem, uznał wierzytelność. Zatem przedmiotowe odsetki były wymagalne.

Reasumując, mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane przepisy prawa podatkowego, stwierdzić należy, iż umorzone odsetki od kredytu, zarówno skapitalizowane, jak i karne, stanowią u Wnioskodawcy przychód z innych źródeł i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, co oznacza, iż winny być wykazane w zeznaniu podatkowym za 2008 r.

Jednocześnie wskazać należy, iż zgodnie z art. 14a § 1 ustawy - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie zainteresowanego, a zatem mając na uwadze pytanie zawarte we wniosku wyjaśnić należy, że interpretacja indywidualna skierowana jest wyłącznie do Wnioskodawcy i skutki prawne wywołuje tylko w stosunku do niego.

Uwzględniając powyższe informuje się, że uzyskanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych dla małżonki możliwe jest poprzez złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wraz z wypełnieniem wszystkich warunków określonych w art. 14b i art. 14f ustawy Ordynacja podatkowa.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, ul. M.C. Skłodowskiej 40, 20-029 Lublin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.