IPPB2/415-220/12-2/MK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana przedstawione we wniosku z dnia 2 marca 2012 r. (data wpływu 8 marca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z nabyciem udziałów spółki z o.o. wycenionych poniżej wartości rynkowej - jest prawidłowe.

W dniu 8 marca 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z nabyciem udziałów spółki z o.o. wycenionych poniżej wartości rynkowej.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

W najbliższym czasie Wnioskodawca planuje nabyć udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce. Od kilku lat spółka ta (dalej: "Spółka") generuje straty (zarówno dla celów p.d.o.p. jak i prawa bilansowego), a jej kapitał własny jest ujemny. Brak jest także jednoznacznych sygnałów o tym, że Spółka w krótkim okresie zaczęłaby wykazywać zysk. Spółka nie dysponuje także wartościowymi, płynnymi aktywami.

W ocenie Wnioskodawcy uzasadnia to niską (wręcz symboliczną) wycenę udziałów Spółki.

Wnioskodawca dopuszcza ewentualność, że organ podatkowy - w ramach swoich uprawnień - dokonałby innej oceny sytuacji Spółki, co miałoby wpływ na ocenę zastosowanej przez strony transakcji ceny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w przedmiotowym stanie faktycznym można byłoby uznać, że różnica pomiędzy ceną rzeczywiście zastosowaną przez strony a wartością rynkową, skalkulowaną przez organy podatkowe, stanowi przychód dla celów podatku dochodowego (p.d.o.f.).

Zdaniem Wnioskodawcy, ww. różnica nie stanowi przychodu, podlegającego opodatkowaniu p.d.o.f.

Nie stanowi ona bowiem realnego przysporzenia po stronie Wnioskodawcy, a jedynie hipotetyczną wartość, która dopiero wtedy stałaby się rzeczywistym przysporzeniem, gdyby Wnioskodawca zdecydował się na sprzedaż udziałów w Spółce.

W takim przypadku zostałby wygenerowany przychód (dochód), podlegający opodatkowaniu w myśl zasad art. 17 u.p.d.o.f.

Pomimo, że u.p.d.o.f. nie wyraża wprost tej zasady, na podstawie już ustalonej linii orzecznictwa, należy uznać, że jedynie rzeczywiste przysporzenia (o charakterze trwałym) podlegają - jako przychody - opodatkowaniu p.d.o.f. Potwierdzają to, między innymi, wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 listopada 2004 r. (sygn. III SA 303//09) oraz z dnia 25 czerwca 2009 r. (III SA/Wa 363/09); jak również, przykładowo, interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dn. 25 maja 2010 r. (ILPB3/423-198/10-2/KS).

W opisanym wyżej przypadku do takiego przysporzenia nie doszłoby. Dopóki udziały Spółki pozostałyby własnością Wnioskodawcy, dopóty różnica, o której mowa wyżej, pozostałaby niezrealizowana. Jedynie sprzedaż tych udziałów doprowadziłaby do powstania przychodu, a jednocześnie, umożliwiłaby jego wycenę.

Wnioskodawca zauważa, że wycena udziałów spółek - z definicji - nie zawsze jest procesem, który pozwala na ustalenie precyzyjnych, stałych wartości. Z uwagi na konieczność posługiwania się założeniami (w tym, co do otoczenia makroekonomicznego przedsiębiorstwa) często wyniki tego procesu prezentowane są w formie przedziałów wartości. Dodatkowo, wycena ta może zmieniać się w czasie.

Mając powyższe na uwadze, Wnioskodawca zauważa, że ustawodawca nieprzypadkowo w szczególny sposób uregulował zasady powstawania przychodu, gdy przychód ten dotyczy udziałów w spółkach (będących osobami prawnymi). Zasady te zostały w sposób kompleksowy uregulowane w art. 17 u.p.d.o.f.

Przepis ten jednak nie znajduje zastosowania w odniesieniu do stanu faktycznego opisanego we wstępie, tj. ww. stan faktyczny nie został ujęty w hipotezie tej regulacji.

Na okoliczność tę zwrócił uwagę Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 5 października 2011 r. (II FSK 517/10) wydanym wskutek złożenia skargi kasacyjnej przez Ministra Finansów:

" (...) Autor skargi kasacyjnej formułuje pogląd, iż przysporzenia wynikające z nabycia przez uczestników programu na preferencyjnych zasadach akcji od Spółki luksemburskiej, stanowią nieodpłatne świadczenie, mające konkretny wymiar finansowy. Ze względu na otwarty charakter definicji przychodów z innych źródeł "osoby uczestniczące w programie motywacyjnym uzyskają, jego zdaniem, przychód w wysokości różnicy pomiędzy wartością ceny rynkowej istniejących akcji, a ceną za jaką akcje nabyto. Będzie to przychód zakwalifikowany do innych źrodeł" w rozumieniu art. 20 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.

Naczelny Sąd Administracyjny poglądu powyższego nie podziela.

(...) interes podatkobiorcy uwzględniony i zabezpieczony natomiast zostanie systemowo poprzez opodatkowanie zbycia tych akcji, albowiem zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) u.p.d.o.f., stanowi ono podstawę powstania opodatkowanego przychodu z kapitałów pieniężnych (...) Samo objęcie akcji poniżej ich wartości rynkowej oznacza jedynie, że wartość obejmowanych akcji jest poniżej ich wartości rynkowej w dniu ich objęcia. Wartość akcji z dnia objęcia jest jednak tylko wyceną wartości akcji, która się zmienia wraz ze zmianą kursu akcji.

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym spór w przedmiotowej sprawie, pogląd powyższy w pełni podziela. Opodatkowanie preferencyjnie nabywanych akcji już w momencie ich nabycia, nie wyłączy spod opodatkowania sprzedaży akcji. Nie ulega bowiem wątpliwości, że osoby uczestniczące w programie motywacyjnym, w sytuacji sprzedaży akcji uzyskają przychody z kapitałów pieniężnych i będą zobowiązane do określenia podstawy opodatkowania, jaką jest różnica pomiędzy kwotą uzyskaną ze sprzedaży, a kwotą po jakiej te akcje zostały nabyte (w rozpoznawanej sprawie 1 grosz)

Słusznie wskazywał wnioskodawca w skardze do Sądu I instancji, ze konsekwencją przyjęcia interpretacji organu, jako prawidłowej, jest podwójne opodatkowanie tego samego dochodu. (...)

Podwójne opodatkowanie tego samego dochodu, podatkiem dochodowym od osób fizycznych naruszałoby wskazane przepisy Konstytucji RP. (...) Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego rozpoznającego niniejszą sprawę, w przypadku przychodów ze zbycia papierów wartościowych ustawodawca świadomie przesunął w czasie moment opodatkowania. Świadczy o tym treść art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) w zw. z art. 24 ust. 11 -12a u p.d.o.f. Skoro przychód powstanie dopiero w momencie odpłatnego zbycia akcji, opodatkowanie potencjalnego wzrostu majątku przy ich nabyciu nie znajduje uzasadnienia w świetle przepisów u.p.d.o.f."

Zdaniem Wnioskodawcy Sąd słusznie zwrócił uwagę, że nawet jawnie preferencyjne warunki nabycia udziałów nie doprowadzą do powstania przychodu (obowiązku podatkowego w zakresie p.d.o.f.) już w momencie nabycia tych udziałów. Tym bardziej przychód w przedstawionym, zdarzeniu przyszłym u Wnioskodawcy nie powstanie.

Stan faktyczny, do którego odnosił się ww. wyrok, oraz stan faktyczny, opisany we wstępie niniejszego wniosku, są zbieżne.

Zdaniem Wnioskodawcy daje to podstawy, aby w przedmiotowym przypadku uwzględnić wykładnię prawa dokonaną przez NSA.

Takie samo stanowisko zostało wyrażone, między innymi, przez

* WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 23 sierpnia 2011 r. (I SA/Gl 572/11),

* WSA w Warszawie w wyroku z dni 10 października 2011 r. (III SA/Wa 521/11),

* NSA w wyroku z dnia 27.04. 2011 r. (II FSK 2176/09)

Wnioskodawca zauważa, że w procesie wydawania interpretacji indywidualnych organy podatkowe powinny uwzględniać orzecznictwo sądów.

Jak stwierdził, przykładowo, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dn. 20 stycznia 2009 r. (III SA/Wa 1916/08):

"Odnosząc się natomiast do stanowiska Ministra Finansów wyrażonego w odpowiedzi na skargę, iż przy wydawaniu interpretacji indywidualnych organ może jedynie posiłkować się wydanymi rozstrzygnięciami sądów, bez możliwości ich stosowania wprost z tego powodu, iż nie stanowią one materialnego prawa podatkowego, zauważyć należy, że choć orzecznictwo sądowe, w tym sądów administracyjnych, nie ma w polskim systemie prawnym charakteru precedensowego, to w zakresie interpretacji podatkowych (ogólnych i indywidualnych) orzecznictwo to zyskuje szczególnie na znaczeniu. Zgodnie bowiem z art. 14a Op. minister właściwy do sprawa finansów publicznych dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów (podkreśl. Sądu) oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (interpretacje ogólne). Orzecznictwo to ma więc normatywne przełożenie na tworzenie warunków jednolitego stosowania prawa podatkowego w płaszczyźnie ogólnej. Jeszcze większa jest jego rola w zakresie eliminowania wadliwych interpretacji, o czym stanowi art. 14e § 1 Op. Wolą ustawodawcy minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów (podkreśl. Sądu), Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Tym samym orzecznictwo sądów stało się przesłanką do formułowania oceny poprawności funkcjonujących w obrocie prawnym interpretacji, także interpretacji indywidualnych, co szczególnie należy podkreślić w rozpoznanej sprawie. Skoro więc organ wydający interpretacje indywidualne może w ramach działania ex oficio zmienić wydaną już uprzednio interpretację z racji stwierdzenia jej wadliwości w świetle orzecznictwa sądowego, to tym bardziej ma obowiązek dokonywać analizy tego orzecznictwa w postępowaniu zmierzającym do wydania takiej interpretacji, a zwłaszcza w przypadku, gdy na takowe orzecznictwo powołuje się osoba składająca wniosek o jej wydanie."

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej opisanego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Natomiast w myśl art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ww. ustawy, za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych.

Dodatkowo, zgodnie z regulacją art. 17 ust. 2 ww. ustawy przy ustalaniu wartości przychodów, o których mowa m.in. w art. 17 ust. 1 pkt 6, stosuje się odpowiednio przepisy art. 19.

Z kolei art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że przychodem z odpłatnego zbycia m.in. praw majątkowych jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Dodatkowo, art. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych daje organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej prawo do określenia przychodu w wysokości wartości rynkowej zbywanych praw majątkowych w przypadku, gdyby ich cena - bez uzasadnionej przyczyny - znacznie odbiegała od ich wartości rynkowej.

W świetle art. 30b ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dochodem z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub art. 23 ust. 1 pkt 38.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uważa się za koszty uzyskani przychodów wydatków na nabycie udziałów (akcji) w spółce mającej osobowość prawną; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji), z zastrzeżeniem ust. 3e.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawca planuje nabyć udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce. Ponieważ od kilku lat spółka, której akcje zamierza nabyć Wnioskodawca generuje straty, a jej kapitał własny jest ujemny, nabycie udziałów nastąpi po cenie znacznie niższej od ich wartości rynkowej.

W związku z powyższym powstała wątpliwość czy gdyby organ podatkowy - w ramach swoich uprawnień - dokonałby innej oceny sytuacji Spółki, co skutkowałoby na ocenę zastosowanej przez strony transakcji ceny, po stronie Wnioskodawcy jako nabywającego udziały powstałby przychód dla celów podatku dochodowego.

Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz przywołane uregulowania prawne Organ podatkowy zauważa, że ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w szczególny sposób uregulował, zasady opodatkowania przychodów zakwalifikowanych do źródła przychodu jakim są kapitały pieniężne. W art. 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z kapitałów pieniężnych zostały enumeratywnie wyszczególnione.

Jak wynika z przeprowadzonej analizy, przepis art. 17 ww. ustawy nie znajdzie zastosowania w przedstawionym zdarzeniu przyszłym bowiem ww. regulacja prawna nie obejmuje swoją hipotezą opodatkowania przychodu z tytułu nabycia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną za srodki pienięzne.

Powyższe skutkuje tym, że również w przedstawionym zdarzeniu przyszłym nie znajdzie zastosowania przepis art. 19 w związku z art. 17 ust. 2 ww. ustawy bowiem przepis ten odnosi się do opodatkowania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia papierów wartościowych a nie do ustalenia przychodu z tytułu ich nabycia.

Natomiast zgodzić się należy z Wnioskodawcą, że ewentualna sprzedaż udziałów nabytych po cenie znacznie niższej od ich wartości rynkowej i osiągnięty dochód skutkować będzie przysporzeniem, objętym regulacją art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując, stwierdzić należy, że ewentualne nabycie za pieniądze przez Wnioskodawcę udziałów w spółce z o.o. po cenie znacznie niższej od ich wartości rynkowej nie stanowi przychodu dla celów podatku dochodowego.

Ponadto odnosząc się do przywołanych przez Wnioskodawcę orzeczeń Wojewódzkich Sądów Administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego należy stwierdzić, iż w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyroki nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa i tym samym nie mogą być wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację, nawet jeżeli kształtuje określoną linię orzeczniczą. Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia. Dlatego tut. organ nie może w oparciu o powołane wyroki sądów potwierdzić stanowiska Wnioskodawcy. Ponadto przywołane orzeczenie Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczy nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego nabycia akcji przez pracowników w ramach prowadzonych programów motywacyjnych a więc odmiennego stanu faktycznego od przedstawionego w przedmiotowym wniosku.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1-go Maja 10, 09-402 Płock.