IPPB2/415-201/11-3/MS - Zwolnienie od podatku dochodowego od osób fizycznych odszkodowania uzyskanego w związku z wywłaszczeniem nieruchomości z rażącym naruszeniem prawa.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 20 lutego 2011 r. (data wpływu 2 marca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania - jest prawidłowe.

W dniu 2 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

W 1982 r. zmarła matka Wnioskodawczyni. Matka Wnioskodawczyni testamentem ustanowiła Wnioskodawczynię jedyną spadkobierczynią. Postępowanie spadkowe zostało zakończone w 1983 r. Po zmianach jakie zaszły w kraju po roku 1989 r. okazało się, że rodzina Wnioskodawczyni (w tym również Wnioskodawczyni - spadkobierczyni po zmarłej matce) może ubiegać się o odszkodowanie za szkodę jaką poniosła w 1971 r. wskutek wydania przez Prezesa Dzielnicowej Rady Narodowej błędnej, podjętej z rażącym naruszeniem prawa decyzji podziałowej (decyzja z dnia 22 listopada 1971 r.). W wyniku tej decyzji rodzina Wnioskodawczyni została zobowiązana do bezpłatnego przekazania na własność Skarbu Państwa gruntu, który był jej własnością.

Potwierdzeniem tego faktu jest wydane w 2005 r. orzeczenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, że ww. decyzja wydana przez Prezesa Dzielnicowej Rady Narodowej w 1971 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie mogło jednak orzec o nieważności ww. decyzji z powodu zajścia nieodwracalnych skutków prawnych. Obecnie Wnioskodawczyni dochodzi swoich praw o odszkodowanie na drodze sądowej.

Wkrótce Wnioskodawczyni spodziewa się pozytywnego dla Niej wyroku i otrzymania odszkodowania.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W chwili śmierci w 1982 r. Matka Wnioskodawczyni nie wpisała do masy spadkowej zabranego naruszeniem prawa gruntu, ponieważ uważała, że prawo do niego bezpowrotnie straciła.

Przedmiotem niniejszej interpretacji jest odpowiedź na pytanie 1 odnośnie skutków podatkowych w zakresie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odnośnie skutków podatkowych w zakresie ustawy o podatku od spadków i darowizn zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie (pytanie 2).

Zdaniem Wnioskodawcy:

Wnioskodawczyni uważa, że nie powinna zapłacić podatku dochodowego od odszkodowania za zabrany z naruszeniem prawa grunt ponieważ:

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. z 2010 r. Dz. U. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wszelkie przychody, których nie można zakwalifikować do źródeł przychodów wymienionych w poprzedzających punktach tego artykułu kwalifikuje się do przychodów z innego źródła.

Z ogólnej definicji przychodów zawartej w art. 11 cyt. ustawy o podatku dochodowym wynika, że przychodami są w szczególności otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Definicja ta, dla potrzeb opodatkowania dochodów uzyskiwanych z innych źródeł została uzupełniona w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy podatkowej, który stanowi, że za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14 ustawy, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w nieujawnionych źródłach.

Z treści powołanych powyżej przepisów wynika, iż opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega dochód, uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy. Tak, więc, podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku, których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Zgodnie natomiast z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że w 1982 r. zmarła matka Wnioskodawczyni. Matka Wnioskodawczyni testamentem ustanowiła Wnioskodawczynię jedyną spadkobierczynią. Postępowanie spadkowe zostało zakończone w 1983 r. Po zmianach jakie zaszły w kraju po roku 1989 r. okazało się, że rodzina Wnioskodawczyni (w tym również Wnioskodawczyni - spadkobierczyni po zmarłej matce) może ubiegać się o odszkodowanie za szkodę jaką poniosła w 1971 r. wskutek wydania przez Prezesa Dzielnicowej Rady Narodowej błędnej, podjętej z rażącym naruszeniem prawa decyzji podziałowej (decyzja z dnia 22 listopada 1971 r.). W wyniku tej decyzji rodzina Wnioskodawczyni została zobowiązana do bezpłatnego przekazania na własność Skarbu Państwa gruntu, który był jej własnością. Potwierdzeniem tego faktu jest wydane w 2005 r. orzeczenie Samorządowego Kolegium Odwoławczego, że ww. decyzja wydana przez Prezesa Dzielnicowej Rady Narodowej w 1971 r. została wydana z rażącym naruszeniem prawa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze nie mogło jednak orzec o nieważności ww. decyzji z powodu zajścia nieodwracalnych skutków prawnych. Obecnie Wnioskodawczyni dochodzi swoich praw o odszkodowanie na drodze sądowej. Wkrótce Wnioskodawczyni spodziewa się pozytywnego dla Niej wyroku i otrzymania odszkodowania.

W myśl art. 160 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania decyzji z naruszeniem przepisu art. 156 § 1 albo stwierdzenia nieważności takiej decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosi ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie. Natomiast zgodnie z art. 160 § 2 Kodeksu do odszkodowania stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem art. 418 tego Kodeksu.

Odszkodowanie przysługuje od organu, który wydał decyzję z naruszeniem przepisu art. 156 § 1, chyba że winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie ponosi inna strona postępowania dotyczącego tej decyzji; w tym ostatnim przypadku roszczenie o odszkodowanie służy w stosunku do strony winnej powstania tych okoliczności, o czym stanowi art. 160 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego. Jednocześnie zgodnie z § 4 tego artykułu o odszkodowaniu przysługującym od organu wymienionego w § 1 orzeka organ administracji publicznej, który stwierdził nieważność decyzji z powodu naruszenia przepisu art. 156 § 1 albo stwierdził, w myśl art. 158 § 2, że decyzja została wydana z naruszeniem przepisu art. 156 § 1. Dochodzenie odszkodowania od strony winnej powstania okoliczności wymienionych w art. 156 § 1 następuje w postępowaniu przed sądem powszechnym. Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 160 § 5 strona niezadowolona z przyznanego jej odszkodowania przez organ administracji publicznej wymieniony w § 4, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia jej decyzji w tej sprawie, może wnieść powództwo do sądu powszechnego.

Przepis art. 160 ww. ustawy został jednakże uchylony z dniem 1 września 2004 r. przez art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1692). Jednocześnie na mocy art. 5 ww. nowelizacji stosuje się go w tych sprawach, w których decyzja nieważnościowa (art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego) stała się ostateczna przed dniem 1 września 2004 r. Natomiast wydanie w tym trybie decyzji po tej dacie skutkuje objęciem wniosku odszkodowawczego regulacją art. 417#185; § 2 Kodeksu cywilnego, a zatem jego rozpoznanie następuje przed sądem powszechnym.

W związku z powyższym, o ile nie zachodzi żadna z negatywnych przesłanek wskazanych w lit. a)-g) art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, to odszkodowanie, które będzie wypłacone Wnioskodawczyni na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, z tytułu szkody rzeczywiście poniesionej (damnum emergens) będzie korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując należy stwierdzić, iż odszkodowanie, które Wnioskodawczyni otrzyma z tytułu szkody rzeczywiście poniesionej, przyznane w oparciu o przepisy prawa powołane powyżej, będzie korzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy podatkowej.

W tym miejscu organ podatkowy wskazuje, iż Wnioskodawczyni powołała w treści własnego stanowiska art. 21 ust. 1 pkt 3 k.p.a. Organ przyjął, iż intencją Wnioskodawczyni było powołanie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, co pozostało bez wpływu na rozstrzygnięcie przedmiotowego wniosku.

Jeżeli jednak przedstawione we wniosku zdarzenie przyszłe różni się od zdarzenia przyszłego, które wystąpi w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie chroniła Wnioskodawczyni w zakresie dotyczącym rzeczywiście zaistniałego zdarzenia przyszłego.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.