IPPB1/4511-462/16-4/ES - PIT w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących nieściągalne wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 z późn. zm.) oraz § 5 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko - przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2016 r. (data wpływu 5 maja 2016 r.) uzupełnione pismem z dnia 16 czerwca 2016 r. (data nadania 17 czerwca 2016 r., data wpływu 20 czerwca 2016 r.) na wezwanie z dnia 9 czerwca 2016 r. Nr IPPB1/4511-462/16-2/ES (data nadania 10 czerwca 2016 r., data odbioru 14 czerwca 2016 r.)o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących nieściągalne wierzytelności - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 maja 2016 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących nieściągalne wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jako osoba fizyczna prowadzi indywidualną działalność gospodarczą opodatkowaną 19% podatkiem liniowym. Zdarzenia gospodarcze ewidencjonowane są w księgach rachunkowych (pełna księgowość). W zapisach księgowych figuruje należność od firmy, pochodzi z okresu IX 2014 r. - 30 XII 2014 r. za sprzedane towary handlowe. Została ona zarachowane do przychodów należnych.

W 2015 r. nastąpiły trudności z zapłatą. W kwietniu 2015 r. uzyskano nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i sprawę przekazano do komornika celem ściągnięcia należności. Dnia 3 sierpnia 2015 r. Sąd Rejonowy wydał postanowienie ogłaszające upadłość, obejmującą likwidację majątku dłużnika.

Na koniec 2015 r. utworzono odpis aktualizujący na kwotę niezapłaconych należności. Odpis ten został zaliczony do pozostałych kosztów operacyjnych (bilansowo). Podatkowo uznano, że nie jest kosztem uzyskania przychodu (w kwocie netto - bez VAT).

Na wartość podatku VAT skorzystano z ulgi na złe długi.

W odpowiedzi na wezwanie z dnia 9 czerwca 2016 r. Nr IPPB1/4511-462/16-2/ES Wnioskodawczyni doprecyzowała, że wierzytelności, o których mowa we wniosku nie zostały odpisane jako przedawnione.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy prawidłowe jest stanowisko, że w 2015 r. odpis aktualizujący jest kosztem bilansowo, a podatkowo nie jest kosztem uzyskania przychodu. Stanie się on w momencie uzyskania odpisu postanowienia Sądu o ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku dłużnika.

Zdaniem Wnioskodawcy, w ustawie podatkowej brak jest regulacji, które wprost wskazywałyby, w którym momencie odpis aktualizujący zalicza się do kosztów uzyskania przychodów. Zasadniczo odpisy nie stanowią kosztów uzyskania. Warunkiem jest właściwe uprawdopodobnienie, co wynika z art. 23 ust. 1 pkt 21 i ust. 3 ustawy o p.d.o.f.

Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności nie jest dowodem czyniącym fakt absolutnie pewnym. Uznano zatem, że odpis na dzień 31 grudnia 2015 r. podatkowo nie jest kosztem uzyskania przychodu. W momencie otrzymania postanowienia z Sądu, z którego jednoznacznie będzie wynikało, że brak jest majątku dłużnika na zaspokojenie wierzytelności, będzie on wtedy uznany podatkowo za koszt uzyskania przychodu.

Wnioskodawczyni nadmienia, że kwota odpisu stanowi dla jej firmy znaczną kwotę.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Jednym ze sposobów zaliczenia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jest dokonanie odpisów aktualizujących na zasadach wskazanych w ustawie o rachunkowości wraz z uprawdopodobnieniem ich nieściągalności w sposób wskazany w ustawie.

Przepis art. 23 ust. 1 pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących, z tym że kosztem uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, określone w ustawie o rachunkowości, od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 14 do przychodów należnych, a ich nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie ust. 3.

Przytoczony wyżej art. 23 ust. 1 pkt 21 ww. ustawy, wskazujący możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności, ma zastosowanie do podatników prowadzących księgi handlowe na zasadach określonych w ustawie o rachunkowości, jak również tych, którzy prowadzą podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Analiza przytoczonego przepisu prowadzi do wniosku, że - co do zasady - odpisy aktualizujące nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Wyjątkiem są odpisy, spełniające łącznie następujące warunki:

* są odpisami aktualizującymi wartość należności, określonymi w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330, z późn. zm.),

* zostały dokonane od należności bądź części należności uprzednio zaliczonej do przychodów należnych, na podstawie art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

* nieściągalność tych należności została uprawdopodobniona, zgodnie z art. 23 ust. 3 ww. ustaw,

* dotyczy należności (wierzytelności) nie przedawnionych.

Ponadto, zauważyć należy, że zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W świetle ww. przepisów, należy przyjąć, że jeżeli w kwocie nieściągalnej wierzytelności, obejmowanej odpisem aktualizującym, zawarty jest podatek od towarów i usług, to do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć wyłącznie wierzytelność w kwocie netto (tekst jedn.: kwocie pomniejszonej o ten podatek).

Przesłanki dokonania odpisu aktualizującego wartość należności, zawarte zostały w art. 35b ustawy o rachunkowości.

Stosownie do przepisu art. 35b ust. 1 ustawy o rachunkowości (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.), wartość należności aktualizuje się uwzględniając stopień prawdopodobieństwa ich zapłaty poprzez dokonanie odpisu aktualizującego, w odniesieniu do:

Możliwość zaliczenia odpisów aktualizujących wartość należności do kosztów uzyskania przychodów uzależniona jest od łącznego spełnienia przesłanek podatkowych (o których mowa w art. 23 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) jak i przesłanek rachunkowych (tekst jedn.: dokonania odpisu aktualizującego z zachowaniem warunków określonych ustawą o rachunkowości), bez względu na rodzaj prowadzonych ksiąg. Brak jest bowiem podstawy prawnej, z której wynikałoby, że możliwość zaliczenia odpisów aktualizujących do kosztów podatkowych ma zastosowanie jedynie do podatników prowadzących księgi rachunkowe.

Z kolei przepis art. 23 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2016 r.), stanowi, że nieściągalność wierzytelności, w przypadku określonym w ust. 1 pkt 21, uznaje się za uprawdopodobnioną, w szczególności gdy:

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że termin do zaliczenia nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów ograniczony jest przepisem art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym nie stanowią kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisane jako przedawnione.

Wskazać należy, że katalog możliwości uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności wymieniony w art. 23 ust. 3 ww. ustawy ma charakter otwarty, a zatem możliwe są sytuacje, gdy wierzyciel w inny sposób uprawdopodobni, że dana wierzytelność jest nieściągalna. Inne przesłanki takiego uprawdopodobnienia muszą mieć jednakże charakter prawny równorzędny w stosunku do wskazanych w ww. przepisie. Uprawdopodobnienie nieściągalności jest środkiem zastępczym dowodu, a więc środkiem nie dającym pewności, lecz tylko prawdopodobieństwo twierdzenia o fakcie. Uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności jest zatem wskazaniem okoliczności wystarczających do powzięcia przekonania o prawdopodobieństwie faktu, nie jest natomiast przeprowadzeniem dowodu czyniącego fakt absolutnie pewnym.

Należy zauważyć, że art. 23 ust. 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzależnia możliwość zaliczenia odpisów aktualizujących do kosztów uzyskania przychodów od łącznego spełnienia przesłanek podatkowych (o których mowa w art. 23 ust. 3 ww. ustawy - w zakresie uprawdopodobnienia nieściągalności), jak i rachunkowych (tekst jedn.: dokonania odpisu aktualizującego z zachowaniem warunków określonych ustawą o rachunkowości).

Koszt podatkowy nie wystąpi zatem w sytuacji uprawdopodobnienia nieściągalności należności, jeżeli nie został dokonany odpis aktualizujący tę należność, bowiem kosztem tym jest odpis aktualizujący, a nie wierzytelność czy należność, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Koszt ten nie może być również rozpoznany w dowolnym, późniejszym terminie po roku podatkowym, w którym został dokonany odpis aktualizujący, bowiem kosztami uzyskania przychodów są odpisy aktualizujące wartość należności, a zatem odpisy dokonane. Jeżeli zatem wystąpiły podatkowe okoliczności uprawdopodobnienia nieściągalności należności, koszt podatkowy wystąpi w dacie dokonania odpisu aktualizującego należność, której nieściągalność została uprawdopodobniona. W przypadku, gdy w danym roku podatkowym wystąpiły podatkowe okoliczności uprawdopodobnienia nieściągalności, a odpis aktualizujący te należności, w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości, został dokonany w roku następnym, koszt podatkowy wystąpi w roku, w którym został dokonany odpis, jednak nie później niż przed upływem okresu przedawnienia przedmiotowych wierzytelności.

Zatem, odpisy aktualizujące należności zaliczane są do kosztów uzyskania przychodów w dacie łącznego spełnienia 2 warunków:

* musi być rachunkowo dokonany odpis aktualizujący wartość należności, oraz

* nieściągalność wierzytelności powinna być uprawdopodobniona.

Gdy warunki te zostaną spełnione w różnych latach podatkowych, zaliczenie odpisu do kosztów uzyskania przychodów będzie możliwe w roku podatkowym, w którym spełniony zostanie drugi z warunków.

Jeżeli zatem odpis aktualizujący został dokonany przed uprawdopodobnieniem nieściągalności, spełnienie drugiego z warunków nastąpi w momencie uprawdopodobnienia nieściągalności. Natomiast w przypadku gdy do uprawdopodobnienia nieściągalności doszłoby przed dokonaniem odpisu aktualizującego, jego zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów nastąpi dopiero w momencie jego dokonania.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca ewidencjonuje zdarzenia gospodarcze w księgach rachunkowych. W zapisach księgowych figuruje należność od firmy, która pochodzi z okresu IX 2014 r. - 30 XII 2014 r. Została ona zarachowane do przychodów należnych. W 2015 r. nastąpiły trudności z zapłatą. W kwietniu 2015 r. uzyskano nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym i sprawę przekazano do komornika celem ściągnięcia należności. Dnia 3 sierpnia 2015 r. roku Sąd Rejonowy wydał postanowienie ogłaszające upadłość, obejmującą likwidację majątku dłużnika. Na koniec 2015 r. utworzono odpis aktualizujący na kwotę niezapłaconych należności. Odpis ten został zaliczony do pozostałych kosztów operacyjnych (bilansowo). Podatkowo uznano, że nie jest kosztem uzyskania przychodu. Wierzytelności, o których mowa we wniosku nie zostały odpisane jako przedawnione.

Odnosząc się do przedstawionego stanu faktycznego stwierdzić należy, że podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy będący prawomocnym orzeczeniem sądu (art. 776 i art. 777 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania cywilnego). Zaznaczyć przy tym należy, że nakaz zapłaty jest orzeczeniem sądu, nakazującym zapłatę określonej kwoty pieniężnej - jeśli orzeczenie to stanie się prawomocne, ma skutki wyroku sądowego.

Reasumując, stwierdzić należy, że nieściągalność wierzytelności od której Wnioskodawca w 2015 r. utworzył - na podstawie przepisów o rachunkowości - odpis aktualizujący, objętej nakazem zapłaty z kwietnia 2015 r., została uprawdopodobniona w momencie skierowania ww. nakazu na drogę postępowania egzekucyjnego (wniosek o wszczęcie egzekucji). Zatem Wnioskodawca miał prawo do zaliczenia w tym momencie w ciężar kosztów uzyskania przychodów ww. odpis aktualizujący.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy w zakresie zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących nieściągalną wierzytelność w momencie otrzymania postanowienia z Sądu, z którego jednoznacznie będzie wynikało, że brak jest majątku dłużnika na zaspokojenie wierzytelności jest nieprawidłowe.

Podkreślić również należy, że niniejsza interpretacja została wydana w oparciu o przedstawione we wniosku stan faktyczny/opis zdarzenia przyszłego, co oznacza, że w przypadku, gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, bądź skarbowej zostanie określony odmienny stan faktyczny - interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

W przypadku wydawania interpretacji indywidualnej organ podatkowy jest związany treścią przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, które stanowią podstawę do wydania interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, w ramach tego postępowania właściwy organ nie może jednak dokonywać weryfikacji przedstawionego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, gdyż wykraczałoby to poza zakres przedmiotowego postępowania. Organ nie rozstrzyga o zindywidualizowanych obowiązkach podatkowych strony, gdyż może to nastąpić w ramach przeprowadzonego postępowania podatkowego.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego w trybie art. 14b Ordynacji podatkowej nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego. Co do zasady bowiem przedmiotem interpretacji indywidualnych wydawanych na podstawie art. 14b Ordynacji jest sam przepis prawa podatkowego. Postępowanie w sprawie interpretacji indywidualnej jest postępowaniem odrębnym od postępowania podatkowego, czy też kontrolnego, w których organ podatkowy zobowiązany jest do przeprowadzenia postępowania dowodowego, w którym bada okoliczności danej sprawy.

Dokonując interpretacji indywidualnej Organ podatkowy działający z upoważnienia Ministra Finansów przedstawia jedynie swój pogląd dotyczący wykładni treści analizowanych przepisów i sposobu ich zastosowania w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego bądź zdarzenia przyszłego (którego elementy przyjmuje jako podstawę rozstrzygnięcia bez weryfikacji). Organ nie rozstrzyga o zindywidualizowanych obowiązkach podatkowych strony, gdyż może to nastąpić w ramach przeprowadzonego postępowania podatkowego.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.