ILPP4/443-11/12-4/BA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 2 stycznia 2012 r. (data wpływu 9 stycznia 2012 r.) uzupełnionym pismem z dnia 26 marca 2012 r. (data wpływu 28 marca 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie udokumentowania odszkodowania za opóźnienia spowodowane winą klienta - jest prawidłowe.

W dniu 9 stycznia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie udokumentowania odszkodowania za opóźnienia spowodowane winą klienta. Przedmiotowy wniosek uzupełniono pismem z dnia 26 marca 2012 r. (data wpływu 28 marca 2012 r.) o doprecyzowanie opisu sprawy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca świadczy usługi transportowe i spedycyjne, głównie w obrocie wewnątrzwspólnotowym. Na zlecenie kontrahenta z Polski, wykonuje usługi transportowe (z Polski do Niemiec i z powrotem). Podczas wykonywania usług transportowych, dochodzi bardzo często do opóźnień powodujących postój (przestój) środków transportu. Postoje te spowodowane są z winy klienta. Zainteresowany jako przewoźnik ponosi szkodę w postaci utraconych potencjalnych zysków. Z klientem tym nie ma on podpisanej umowy na usługi transportowe - obowiązuje umowa ustna. W ostatnim miesiącu, w porozumieniu z kontrahentem Wnioskodawca wystawił za postój samochodów ciężarowych pod załadunek - notę obciążeniową. Postoje te dotyczą opóźnień w okresie obejmującym 10 dni.

W uzupełnieniu do wniosku Zainteresowany wskazał, że:

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy za opóźnienia spowodowane winą klienta, Zainteresowany wystawia notę obciążeniową czy też obciąża klienta fakturą VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, postojowi środków transportu spowodowanemu winą klienta - przypisać trzeba charakter odszkodowawczy. Szkoda po stronie Zainteresowanego jako przewoźnika pojawia się chociażby w utracie potencjalnych zysków, które mógłby on osiągnąć przy wykorzystaniu środków transportu, gdyby nie było opóźnień przy realizacji zleceń. Na gruncie podatku VAT, kwota odszkodowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Postoje spowodowane winą klienta należy udokumentować notą obciążeniową.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

Artykuł 8 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Wobec powyższego należy stwierdzić, że każde świadczenie nie będące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi co do zasady usługę w rozumieniu ustawy. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

* w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (nabywca, wierzyciel) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia,

* świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Należy podkreślić, iż oba ww. warunki winny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało, jako usługa, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca świadczy usługi transportowe i spedycyjne, głównie w obrocie wewnątrzwspólnotowym. Na zlecenie kontrahenta z Polski, wykonuje usługi transportowe (z Polski do Niemiec i z powrotem). Podczas wykonywania usług transportowych dochodzi bardzo często do opóźnień powodujących postój (przestój) środków transportu. Postoje te spowodowane są z winy klienta. Zainteresowany jako przewoźnik ponosi szkodę w postaci utraconych potencjalnych zysków. Z klientem tym nie ma on podpisanej umowy na usługi transportowe - obowiązuje umowa ustna. W ostatnim miesiącu, w porozumieniu z kontrahentem Wnioskodawca wystawił za postój samochodów ciężarowych pod załadunek - notę obciążeniową. Postoje te dotyczą opóźnień w okresie obejmującym 10 dni. Do postojów samochodów ciężarowych doszło z winy złej pogody, ponieważ montaż transportowanych elementów odbywa się na powietrzu. Z tej przyczyny odbiorca przesunął odbiór elementów. Zainteresowany współpracuje z firmą już od ponad 3 lat. Do tej pory nie mieli oni problemów z przedłużającymi postojami. W umowie (ustnej) nie było mowy o opłatach za postoje samochodów ciężarowych, transport odbywał się płynnie - nie było przestojów. Wyliczona przez Wnioskodawcę kwota jest kwotą umowną - na którą zgodziły się obydwie strony.

Zdaniem Wnioskodawcy, postojowi środków transportu spowodowanemu winą klienta przypisać trzeba charakter odszkodowawczy. Szkoda po jego stronie jako przewoźnika pojawia się chociażby w utracie potencjalnych zysków, które mógłby on osiągnąć przy wykorzystaniu środków transportu, gdyby nie było opóźnień przy realizacji zleceń. Na gruncie podatku VAT kwota odszkodowania nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Postoje spowodowane winą klienta należy udokumentować notą obciążeniową.

Mając na uwadze powyższe wskazać należy, że przepisy podatkowe nie zawierają definicji odszkodowania, zatem w tym zakresie należy posiłkować się przepisami prawa cywilnego.

Na gruncie prawa cywilnego, odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto między zdarzeniem, a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy.

Kwestie powstania i naprawy szkody regulują przepisy art. 361-363 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 Kodeksu cywilnego). W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego).

Stosownie do art. 363 § 1 Kodeksu cywilnego, naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

Odszkodowanie jest zatem wynagrodzeniem za poniesioną stratę. Poszkodowanemu przysługuje z tego tytułu roszczenie, rozumiane jako uprawnienie do żądania od sprawcy szkody określonego świadczenia.

Wypłata odszkodowania nie może być uznana za świadczenie usług w zamian za wynagrodzenie, w rozumieniu powołanego art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ nie występuje w tym przypadku określone świadczenie, a tym samym konkretny beneficjent tego świadczenia. Odszkodowanie nie stanowi odpłatności za skonkretyzowane świadczenie. W przypadku odszkodowania brak jest związku pomiędzy świadczeniem a wynagrodzeniem. W takich przypadkach mamy jedynie do czynienia z wynagrodzeniem, które zwykle stanowi formę zadośćuczynienia, zatem nie dochodzi do zwiększenia aktywów po stronie beneficjenta.

Co do zasady obowiązek pokrycia szkody powstaje z uwagi na dokonanie czynności zabronionej (ex delicto) lub w wyniku niewykonania lub nieprawidłowego wykonania postanowień umowy (ex contracto). Podkreślając, że decydujące znaczenie dla oceny skutków prawnych umów w stosunkach pomiędzy stronami ma ich treść, stwierdzić należy, iż w ocenie tut. Organu, w opisanym stanie faktycznym zapłacona kwota pieniężna z tytułu opóźnienia spowodowanego winą klienta, posiada cechy odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż zaistniały okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania.

Podkreślenia wymaga, iż jak wynika z opisu sprawy kwota umowna, czyli wysokość opłaty za przestój spowodowany z winy klienta, nie jest ustalana w umowie zawartej przez Wnioskodawcę z klientem.

Wobec powyższego, odszkodowanie za postój z winy klienta nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 8 ust. 1 ustawy, zatem nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W myśl art. 106 ust. 1 ustawy, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Odnosząc treść przytoczonych przepisów do opisu sprawy stwierdzić należy, że otrzymane przez Wnioskodawcę odszkodowanie spowodowane winą klienta, nie stanowi dla niego wynagrodzenia za świadczenie usługi w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy, ponieważ nie wiąże się ono z żadnym świadczeniem na rzecz wypłacającego. Tym samym, czynność ta nie może być udokumentowana fakturą VAT.

Czynność ta, jako niepodlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, winna być udokumentowana innym dokumentem niż faktura VAT zarezerwowana dla dokumentowania czynności z zakres ustawy o podatku od towarów i usług, np. notą obciążeniową.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.