ILPP2/443-708/10-2/MR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Starostwa Powiatowego, przedstawione we wniosku z dnia 12 maja 2010 r. (data wpływu 17 maja 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przyznania własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 17 maja 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przyznania własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Na wniosek Wójta Gminy na podstawie art. 115 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) zostało wszczęte postępowanie wywłaszczeniowe w celu pozbawienia prawa własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej oznaczonej działką nr 190/7 o pow. 0,0390 ha, położonej we wsi N., stanowiącej własność osób fizycznych - wspólność ustawowa majątkowa małżeńska. Działka ta jest niezbędna na realizację celu publicznego, tj. pod budowę ciągu pieszo-rowerowego. Zgodnie z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi N. i terenów przyległych, zatwierdzonym uchwałą Rady Gminy z dnia 31 marca 2005 r. Jednocześnie Gmina zaoferowała grunt zamienny o pow. 0,1175 ha, który zostanie wydzielony z działki nr 71/1 położonej również w N. Przejęcie działki nr 190/7 przez Gminę nastąpi za odszkodowaniem, które ustali Starosta w decyzji orzekającej o wywłaszczeniu. Stosownie do art. 131 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami w ramach odszkodowania właścicielowi wywłaszczonej nieruchomości może być przyznana, za jego zgodą nieruchomość zamienna. W przypadku różnicy między wartością nieruchomości zamiennej i wysokością odszkodowania właściciel nieruchomości przejętej przez Gminę z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stanie się ostateczna będzie zobowiązany w wyznaczonym terminie do dokonania na rzecz Gminy dopłaty. W przedstawionym zdarzeniu przyszłym nieruchomość zamienna jest niezabudowana i zgodnie z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jest przeznaczona pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne z dopuszczeniem zabudowy letniskowej.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54. poz. 535 z późn. zm.), przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Zatem, wypłacone na podstawie decyzji administracyjnej odszkodowanie za przejętą również na jej podstawie nieruchomość stanowić będzie obrót dla podmiotu, który dokona dostawy tej nieruchomości na rzecz Gminy w wykonaniu obowiązku powstałego z mocy decyzji organu władzy publicznej. Jednakże zgodnie z § 12 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 224, poz. 1799), zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Zatem również opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie będzie podlegało przyznanie w ramach ustalonego odszkodowania nieruchomości zamiennej do wysokości całej jej wartości. Ponadto, Starosta wydając decyzję orzekającą o wywłaszczeniu i ustalającą jednocześnie wysokość odszkodowania w ramach, którego przyzna własność nieruchomości zamiennej stanowiącej własność Gminy, nie wykonuje żadnej czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przyznanie nieruchomości zamiennej jest jedynie formą wypłaty odszkodowania, której ma dokonać Gmina.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Przez sprzedaż, rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (art. 2 ust. 22 ustawy).

Z opisanego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, na wniosek Wójta Gminy zostało wszczęte postępowanie wywłaszczeniowe w celu pozbawienia prawa własności nieruchomości gruntowej niezabudowanej, stanowiącej własność osób fizycznych. Działka ta jest niezbędna na realizację celu publicznego, tj. pod budowę ciągu pieszo-rowerowego. Gmina zaoferowała grunt zamienny. Przejęcie przedmiotowej działki przez Gminę nastąpi za odszkodowaniem, które ustali Starosta w decyzji orzekającej o wywłaszczeniu. W przypadku różnicy między wartością nieruchomości zamiennej wysokością odszkodowania właściciel nieruchomości przejętej przez Gminę z dniem, w którym decyzja o wywłaszczeniu stanie się ostateczna będzie zobowiązany w wyznaczonym terminie do dokonania na rzecz Gminy dopłaty. W opisanym przez Wnioskodawcę zdarzeniu przyszłym nieruchomość zamienna jest niezabudowana i zgodnie z obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego jest przeznaczona pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne z dopuszczeniem zabudowy letniskowej.

W sytuacji przedstawionej we wniosku uznać należy, że ma miejsce dostawa towarów (gruntu) w zamian za odszkodowanie. W tym przypadku odszkodowanie pełni więc funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną - objętą opodatkowaniem podatkiem od towarów i usług. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług nie podlega samo odszkodowanie lecz stanowiące dostawę towaru przeniesienie własności nieruchomości gruntowej w zamian za wynagrodzenie przyjmujące formę odszkodowania. Podmiotem, który realizuje dostawę jest dotychczasowy właściciel nieruchomości.

Zgodnie z art. 112 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.), przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.

Wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości (art. 112 ust. 2 ww. ustawy).

Na podstawie art. 128 ust. 1 cyt. ustawy, wywłaszczenie własności nieruchomości, użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego następuje za odszkodowaniem na rzecz osoby wywłaszczonej odpowiadającym wartości tych praw.

W ramach odszkodowania właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu wywłaszczonej nieruchomości może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna (art. 131 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami).

Wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane w sytuacji, gdy cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości. Wywłaszczenie dokonywane jest wyłącznie na cele publiczne, którym może być np. budowa drogi publicznej (krajowej, wojewódzkiej, powiatowej, gminnej) czy też jak w przedmiotowej sprawie budowa ciągu pieszo-rowerowego i następuje za odszkodowaniem. W ramach odszkodowania właścicielowi może być przyznana, za jego zgodą, odpowiednia nieruchomość zamienna.

Z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług nie wynika, że odpłatność za czynność dostawy towarów lub świadczenia usług musi mieć postać pieniężną. Odpłatność, jako świadczenie wzajemne, może również przybrać postać rzeczową - zapłatą może być inny towar lub usługa, albo mieszaną - zapłata w części pieniężna, a w części rzeczowa. Dla uznania "czynności za odpłatną" wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tę czynność.

Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Wypłata odszkodowania (także w postaci przeniesienia własności działki niezabudowanej) przez Gminę na rzecz właściciela przejętej z mocy prawa nieruchomości dokonującego czynności zbywania nieruchomości, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Odszkodowanie pełni bowiem funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, iż w zamian za przejętą działkę, Gmina dokona na rzecz jej właściciela dostawy innej działki niezabudowanej, przeznaczonej pod zabudowę. Gmina będąc podatnikiem podatku od towarów i usług, dokonuje dostawy towarów w rozumieniu przepisu art. 7 ust. 1 ustawy.

Dokonując zamiany przedmiotowych nieruchomości Gmina nie może skorzystać z wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy. Zarówno bowiem organy władzy publicznej, jak i urzędy obsługujące te organy nie są uznawane za podatników w zakresie czynności, które mieszczą się w ramach zadań, dla realizacji których zostały one powołane, dodatkowo pod warunkiem, iż czynności te nie są wykonywane na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Dostawa gruntów dokonana w zamian za przejecie terenów przeznaczonych pod budowę ciągu pieszo-rowerowego nie jest realizowaniem zadania, dla realizacji którego Gmina została powołana.

Gmina nie będzie mogła skorzystać również ze zwolnienia od podatku przewidzianego w § 12 ust. 1 pkt 12 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 224, poz. 1799 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, zwalnia się od podatku czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Stwierdzić bowiem należy, iż dokonując przeniesienia prawa do rozporządzania nieruchomością Gmina nie realizuje ani zadań własnych, ani zleconych przez organ administracji rządowej.

Mając na uwadze przywołane przepisy oraz opis przedstawiony we wniosku stwierdzić należy, że Gmina jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług i dokonującym dostawy na rzecz właściciela nieruchomości przejętej z mocy prawa działki przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne z dopuszczeniem zabudowy letniskowej. Zatem wykonuje czynność, która została wskazana w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jako podlegająca opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Wywłaszczenie nieruchomości następuje za odszkodowaniem, które powinno odpowiadać wartości wywłaszczonego prawa. Wysokość odszkodowania jest ustalana według stanu i wartości wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Okoliczności przesądzające o stanie nieruchomości powinny być ujmowane szeroko ze względu na konieczność uwzględnienia wszystkiego, co pozwoli na ustalenie słusznego odszkodowania. Zawsze jednak ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości. Opinia rzeczoznawcy nie ma jednak znaczenia procesowego i może nie być uwzględniana w ustaleniu decyzji o wysokości odszkodowania.

Stosownie do przepisu art. 29 ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

Jeżeli należność jest określona w naturze, podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa towarów lub usług pomniejszona o kwotę podatku (art. 29 ust. 3 ustawy).

W świetle przytoczonych regulacji tut. Organ stwierdza, iż przyznanie własności nieruchomości zamiennej w ramach ustalonego odszkodowania będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast podstawą opodatkowania w analizowanej sytuacji będzie wartość rynkowa przyznanej w ramach odszkodowania nieruchomości niezabudowanej pomniejszona o kwotę podatku.

Wobec powyższego, drugie pytanie dotyczące opodatkowania dopłaty wniesionej przez podmiot, któremu przysługuje odszkodowanie w przypadku uznania, że przyznanie własności nieruchomości zamiennej nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - staje się bezprzedmiotowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, ul. Dąbrowskiego 13, 66-400 Gorzów Wielkopolski, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.