ILPP2/443-270/13-2/EN

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa "A", przedstawione we wniosku z dnia 29 marca 2013 r. (data wpływu 2 kwietnia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego w związku z odstąpieniem od umowy - jest nieprawidłowe.

W dniu 2 kwietnia 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego w związku z odstąpieniem od umowy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca podpisuje umowy z podmiotami, którym świadczy usług w zakresie m.in. pozycjonowania stron internetowych. W sytuacji, gdy świadczeniobiorca zamierza odstąpić od umowy, to zobowiązany jest zgodnie z postanowieniami zawartej umowy do zapłaty odstępnego w wysokości i na warunkach określonych w umowie. Z treści umowy w tym zakresie wynika, co następuje:

W związku z powyższym powstała wątpliwość, czy odstąpienie od umowy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy odstąpienie od umowy należy traktować jak odszkodowanie za rozwiązanie umowy, która to czynność nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, otrzymane odstępne w następstwie rozwiązania umowy nie stanowi ani dostawy towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, ani też świadczenia usług, o której mowa w art. 8 ust. 2 cyt. ustawy. W związku z tym nie stanowi czynności, która w świetle art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, podlegałaby opodatkowaniu tym podatkiem. Zauważyć bowiem należy, iż odstępne pozwala na wycofanie się z umowy, a jego celem jest zrekompensowanie Wnioskodawcy strat poniesionych wskutek zawarcia umowy, która miała trwać przez określony czas, ale została rozwiązana. ETS w sprawie C-277/05 wskazał, że zadatki z tytułu odstąpienia kontrahenta od umowy nie mogą być traktowane jako zapłata za usługę w rozumieniu art. 2 i art. 6 ust. 1 VI Dyrektywy. Zdaniem ETS, aby ww. zadatek uznać za wynagrodzenie za usługę konieczny jest bezpośredni związek między świadczoną usługą, a otrzymanym wynagrodzeniem. Zapłata musi stanowić rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę. ETS przyjął, że zadatek stanowi oznakę zawarcia umowy, skłania strony do wykonania umów stanowi odszkodowanie ryczałtowe, jako że jego zapłata zwalnia jedną ze stron od obowiązku wykazania szkody poniesionej w wyniku odstąpienia przez drugą stronę od obowiązku umownego. Zadatku nie należy traktować jak odrębną usługę. Poglądy ETS podzielają składy orzekające np. WSA w Warszawie w wyroku z dnia 1 kwietnia 2008 r. sygn. akt III SA/Wa 2166/07 uznał, że odszkodowanie ryczałtowe przysługujące na wypadek wycofania się jednej ze stron umowy, nie podlega VAT. Jedynie zwiększenie aktywów po stronie beneficjenta z tytułu konkretnego świadczenia podlega opodatkowaniu. Wynagrodzenie, stanowiące formę zadośćuczynienia nie zwiększa aktywów po stronie beneficjenta. Brak symetrii między świadczeniem a wynagrodzeniem. Dopóki opłacie za odstąpienie od umowy można przypisać cechy rekompensaty, odszkodowania, czy też ryczałtowego zwrotu wydatków i pokrycia osiąganych strat oraz jednocześnie nie można jej przypisać cech wynagrodzenia za świadczenie, w związku z brakiem bezpośredniego związku z czynnością wykonywaną przez Wnioskodawcę, wówczas nie można mówić o czynności opodatkowanej VAT. W takim przypadku podatnik nie realizuje żadnego obrotu. Wnioskodawca stoi na stanowisku, iż otrzymane odstępne, zgodnie z postanowieniami umowy, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, bowiem w przedstawionej sytuacji odstępne pełni rolę odszkodowania za rozwiązanie umowy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, w myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

W związku z powyższym, pod pojęciem świadczenia - składającego się na istotę usługi - należy rozumieć każde zachowanie się na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Na świadczenie mogą się jednocześnie składać zachowania związane z działaniem, jak i zaniechaniem.

Przy ocenie charakteru świadczenia jako usługi należy mieć na względzie, że ustawa zalicza do kategorii usług każde świadczenie, które nie jest dostawą w myśl art. 7 ustawy. Przy czym, w rozumieniu ustawy, na mocy art. 8 ust. 1 pkt 2 przez świadczenie usług należy rozumieć także zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. W związku z powyższym, jeżeli zaniechanie pewnych czynności za odszkodowaniem przynosiłoby wymierną korzyść konkretnemu podmiotowi, to wówczas powinno być ono na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług uznane za usługę.

Tak więc, czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Kwestia ta ma szczególnie istotne znaczenie przy takich świadczeniach, których istotą jest zaniechanie, powstrzymywanie się od określonych czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można było powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Odnosząc się do pojęcia odszkodowania, należy zauważyć, iż jest to termin niezdefiniowany w ustawie o podatku od towarów i usług. Regulacje dotyczące odszkodowania zostały zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Z postanowień art. 361 § 1 k.c. wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Zgodnie z § 2 tego artykułu, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zgodnie z art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana ze zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej, bądź nie opodatkowaniu podatkiem VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony kontrahenta, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. Wobec powyższego, tylko wówczas gdy płatności o charakterze odszkodowawczym nie będą miały bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wtedy kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca podpisuje umowy z podmiotami, którym świadczy usług w zakresie m.in. pozycjonowania stron internetowych. W sytuacji, gdy świadczeniobiorca zamierza odstąpić od umowy, to zobowiązany jest zgodnie z postanowieniami zawartej umowy do zapłaty odstępnego w wysokości i na warunkach określonych w umowie. Z treści umowy w tym zakresie wynika, iż:

* Zamawiający jest uprawniony w terminie 6 miesięcy od dnia zawarcia niniejszej umowy do odstąpienia od niej za zapłatą odstępnego.

* Oświadczenie Zamawiającego o odstąpieniu od umowy jest skuteczne jedynie w razie równoczesnej lub uprzedniej zapłaty Wykonawcy odstępnego.

* W razie odstąpienia od umowy, Wykonawcy za dotychczas świadczone usługi będzie przysługiwało wynagrodzenie na zasadach i w wysokości określonej tą umową i Załącznikiem nr 1.

W związku z powyższym Wnioskodawca powziął wątpliwość, czy kwota odstępnego otrzymana od Zamawiającego z tytułu odstąpienia od umowy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby ustalić zasady opodatkowania danej czynności, dokonanej w zamian za odszkodowanie (rekompensatę) niezbędne jest rozstrzygnięcie, czy te czynności skutkują uzyskaniem bezpośrednich korzyści przez wypłacającego.

Zauważyć należy, że w świetle wyżej przytoczonych przepisów, na gruncie stosunków cywilnoprawnych, szkoda polega na nienależytym wykonaniu, bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnieniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem, a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Co do zasady obowiązek pokrycia szkody powstaje z uwagi na dokonanie czynności zabronionej (ex delicto) lub w wyniku niewykonania lub nieprawidłowego wykonania postanowień umowy (ex contracto).

Podkreślając, że decydujące znaczenie dla oceny skutków prawnych umów w stosunkach pomiędzy stronami ma ich treść, a nie nazwa, stwierdzić należy, iż w ocenie tut. Organu, w przedmiotowej sprawie rekompensata finansowa (odstępne) nie będzie posiadała cech odszkodowania za poniesioną szkodę, gdyż nie zaistnieją okoliczności, które w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego powodowałyby szkodę i determinowały wypłatę odszkodowania.

W przedstawionym we wniosku stanie faktycznym, w ocenie tut. Organu mamy do czynienia ze świadczeniem usługi, gdyż określone świadczenie pieniężne jest wypłacane w zamian za zgodę na odstąpienie od umowy o świadczenie usług m.in. pozycjonowania stron internetowych. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku opisanym we wniosku możemy wskazać konkretnego beneficjenta tej usługi - w zamian za wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy o świadczenie usług (korzyść po stronie Zamawiającego), Wnioskodawca (Wykonawca) otrzymuje określone świadczenie pieniężne. Jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, świadczenie pieniężne należne z tytułu odstąpienia od umowy stanowi płatność wynikającą z łączącej strony umowy. Stanowi ono zabezpieczenie interesów Wykonawcy - usługodawcy poprzez zagwarantowanie wypłaty wynagrodzenia w przypadku rezygnacji przez Zamawiającego z jego usług. Natomiast korzyścią dla Zamawiającego jest przedterminowe rozwiązanie umowy o świadczenie usług (odstąpienie od umowy).

Spełniona zatem jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wypłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W konsekwencji uznać należy, iż świadczenie pieniężne płacone z tytułu odstąpienia od umowy o świadczenie usług (wcześniejszego rozwiązania umowy) stanowi w analizowanym przypadku wynagrodzenie za świadczenie usługi wynikającej z łączących strony więzów obligacyjnych oraz przewidzianej wprost w postanowieniach umowy. Zgodę na wcześniejsze rozwiązanie umowy należy traktować jako odpłatne świadczenie usług spełniające przesłanki określone w art. 8 ust. 1 ustawy i podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Reasumując, świadczenie pieniężne (odstępne) otrzymane przez Wnioskodawcę od Zamawiającego z tytułu odstąpienia od umowy o świadczenie usług pozycjonowania stron internetowych stanowi wynagrodzenie za usługę i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.