ILPP2/443-1274/11-2/AD - Opodatkowanie nabycia wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedstawione we wniosku z dnia 31 sierpnia 2011 r. (data wpływu 2 września 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania nabycia wierzytelności za świadczenie usług oraz opodatkowania tej czynności - jest prawidłowe.

W dniu 2 września 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania nabycia wierzytelności za świadczenie usług oraz opodatkowania tej czynności.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca działa w charakterze spółki holdingowej. W ramach swojej działalności zarządza majątkiem spółek zależnych oraz prowadzi działalność w zakresie udzielania pożyczek. Podstawowym źródłem przychodów Zainteresowanego są dywidendy otrzymywane od spółek zależnych oraz odsetki od udzielonych pożyczek. Wnioskodawca nie prowadzi profesjonalnej działalności w zakresie handlu, czy też windykacji należności.

Na jego aktywa składają się przede wszystkim udziały w pięciu spółkach zależnych, inwestycje krótkoterminowe w postaci udzielonych pożyczek oraz środki pieniężne. Ze względu na charakter prowadzonej działalności holdingowej, Zainteresowany nie posiada własnych składników materialnych poza jednym samochodem służbowym (prowadzi działalność w wynajmowanych pomieszczeniach, nie posiada własnych urządzeń biurowych). Wnioskodawca nie posiada również własnych pracowników, lecz zawiera stosowne umowy outsourcingowe, na podstawie których zapewniona jest obsługa m.in. w zakresie rachunkowości.

W związku z prowadzonymi działaniami restrukturyzacyjnymi w ramach grupy holdingowej, Zainteresowany rozważa nabycie wierzytelności własnej od jednej ze spółek zależnych. Na ten moment nie została podjęta jeszcze decyzja, czy wierzytelność zostanie nabyta z dyskontem (tekst jedn.: poniżej jej wartości nominalnej), czy też według wartości nominalnej wierzytelności.

Nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę nastąpi w trybie art. 509 i kolejnych kodeksu cywilnego.

W przypadku nieuregulowania wierzytelności przez dłużnika w terminie wymagalności, Zainteresowany podejmie działania zmierzające do wyegzekwowania wierzytelności.

Zarówno Wnioskodawca, jak i spółki zależne są podatnikami podatku VAT.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy nabycie przez Zainteresowanego wierzytelności stanowi świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, nabycie przez niego wierzytelności stanowi świadczenie usług na rzecz spółki zależnej, które nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT, i w konsekwencji podlega opodatkowaniu tym podatkiem na zasadach ogólnych.

Jak przewiduje art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast przez świadczenie usług, w myśl art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również: przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Zdaniem Spółki, nabycie przez nią wierzytelności od spółki zależnej wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Za traktowaniem takiej czynności jako usługi przemawia fakt, iż jej istotą jest świadczenie w postaci uwolnienia cedenta (w tym przypadku - spółki zależnej) od konieczności ściągania przysługującej mu należności i jednocześnie od związanego z nią ryzyka (w szczególności ryzyka niewypłacalności dłużnika), gdyż wraz z cesją wierzytelności dochodzi do przeniesienia na cesjonariusza (w tym przypadku - Spółkę) ciężarów ewentualnego dochodzenia należności oraz związanego z nią ryzyka.

Zgodnie z treścią art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, od podatku co do zasady zwalnia się m.in. usługi w zakresie długów oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług. Zwolnienie to ma również zastosowanie do usługi stanowiącej element usługi w zakresie długów, który sam stanowi odrębną całość i jest właściwy oraz niezbędny do świadczenia usługi głównej - art. 43 ust. 13 ustawy o VAT. Należy jednak zauważyć, iż zgodnie z dyspozycją art. 43 ust. 15 pkt 1 ustawy o VAT, powyższe zwolnienia nie mają zastosowania do czynności ściągania długów, w tym factoringu.

W ocenie Wnioskodawcy, w pojęciu ściągania długów mieści się m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży, w związku z czym nabycie wierzytelności przez Spółkę w analizowanym przypadku nie będzie mogło korzystać ze zwolnienia z podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT, tj. będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT na warunkach ogólnych, nawet wówczas gdyby dłużnik uregulował wierzytelność w wymaganym terminie bez podejmowania dodatkowych działań zmierzających do wyegzekwowania wierzytelności.

Zainteresowany pragnie podkreślić, że wskazane wyłączenie usług ściągania długów ze zwolnienia od podatku VAT jest zgodne z przepisem art. 135 pkt 1 lit. d Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zgodnie z którym "państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności".

Zaprezentowane powyżej stanowisko Spółki jest szeroko akceptowane przez organy skarbowe (przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 7 marca 2011 r., sygn. IBPP2/443-1122/10/ASz).

Reasumując, zdaniem Wnioskodawcy nabycie przez Spółkę wierzytelności od spółki zależnej należy uznać za świadczenie przez Spółkę usług, które nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT, tj. są opodatkowane na zasadach ogólnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy, w tym również m.in. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Z okoliczności przedstawionych przez Wnioskodawcę wynika, iż Wnioskodawca działa w charakterze spółki holdingowej. W ramach swojej działalności zarządza majątkiem spółek zależnych oraz prowadzi działalność w zakresie udzielania pożyczek. Podstawowym źródłem przychodów Zainteresowanego są dywidendy otrzymywane od spółek zależnych oraz odsetki od udzielonych pożyczek. Wnioskodawca nie prowadzi profesjonalnej działalności w zakresie handlu, czy też windykacji należności.

W związku z prowadzonymi działaniami restrukturyzacyjnymi w ramach grupy holdingowej, Zainteresowany rozważa nabycie wierzytelności własnej od jednej ze spółek zależnych. Nabycie wierzytelności przez Wnioskodawcę nastąpi w trybie art. 509 i kolejnych kodeksu cywilnego.

W przypadku nieuregulowania wierzytelności przez dłużnika w terminie wymagalności, Zainteresowany podejmie działania zmierzające do wyegzekwowania wierzytelności.

Zarówno Wnioskodawca, jak i spółki zależne są podatnikami podatku VAT.

Wyjaśnić należy, iż wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...). Przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona usługi, określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych. Stanowi zatem świadczenie usług w rozumieniu tej ustawy.

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne wykorzystanie do celów prawno-gospodarczych przez nabywcę, sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować, o charakterze usługi nie zaś o istocie czynności prawnej jaką jest nabycie cudzej wierzytelności. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-podatkowych.

Zakup wierzytelności stanowi usługę polegającą na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). Oznacza to, że w takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę, której celem jest uwolnienie sprzedawcy od ciężaru egzekwowania wierzytelności.

Z uwagi na powyższe, w sytuacji przedstawionej we wniosku, czynność nabycia przez Wnioskodawcę wierzytelności własnej od jednej ze spółek zależnych, należy uznać za świadczenie usług w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. Mamy tu bowiem do czynienia ze świadczeniem usługi przez nabywcę wierzytelności (Wnioskodawcę) na rzecz spółki zależnej z tytułu nabycia przysługującej jej wierzytelności.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W tym miejscu zaznaczyć należy, iż na podstawie art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110 wynosi 23%.

Jednakże zarówno w treści ustawy, jak i przepisach wykonawczych do niej, ustawodawca przewidział opodatkowanie niektórych czynności stawkami obniżonymi, bądź zwolnienie od podatku.

I tak, w myśl art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy, zwalnia się od podatku usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług.

Natomiast z art. 43 ust. 15 ustawy wynika, iż zwolnienia, o których mowa w ust. 1 pkt 7, 12 i 37-41 oraz w ust. 13, nie mają zastosowania do:

Zatem usługi dotyczące długów, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie cyt. wyżej art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy. Jednakże w odniesieniu do usług, o których mowa w art. 43 ust. 15 ustawy, tj. m.in. w odniesieniu do usług ściągania długów, w tym factoringu, nie stosuje się zwolnienia od podatku.

Należy zauważyć, iż wskazane wyżej wyłączenie usług ściągania długów i faktoringu ze zwolnienia od podatku od towarów i usług zgodne jest z przepisem art. 13B (1) (d) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. Urz. WE L Nr 145, str. 1 z późn. zm.), obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006 r. Stosownie bowiem do ww. przepisu Państwa Członkowskie zwalniają transakcje, nie naruszając innych przepisów Wspólnoty, na warunkach, które ustalają w celu zapewnienia właściwego i prostego zastosowania zwolnień od podatku i zapobieżenia oszustwom podatkowym, unikaniu opodatkowania lub nadużyciom transakcje, łącznie z negocjacjami, dotyczące depozytu i bieżących rachunków, płatności, transferów, długów, czeków i papierów wartościowych, z wyjątkiem jednakże odzyskiwania długów i factoringu.

Ponadto, zgodnie z treścią przepisu art. 135 (1) (d) Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L Nr 347, str. 1 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r., Państwa członkowskie zwalniają transakcje, łącznie z pośrednictwem, dotyczące rachunków depozytowych, rachunków bieżących, płatności, przelewów, długów, czeków i innych zbywalnych instrumentów finansowych, z wyłączeniem windykacji należności.

Dodatkowo wskazać należy, że Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 r. w sprawie C-305/01, definiując factoring, o którym mowa w ww. przepisie Szóstej Dyrektywy podkreślił, iż działalność gospodarcza, w ramach której podmiot gospodarczy nabywa wierzytelności, przejmując ryzyko niewywiązania się dłużnika ze zobowiązania i w zamian wystawia swojemu klientowi faktury z tytułu prowizji, stanowi odzyskiwanie długów w rozumieniu art. 13B (d) (3) tej dyrektywy i dlatego działalność ta wyłączona jest ze zwolnienia określonego w tym przepisie.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady, factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określoną kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora.

W pojęciu usług ściągania długów i faktoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odprzedaży. Usługa tego typu polegająca na "wyręczeniu" klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

W tym miejscu należy wskazać, że ustawa o podatku od towarów i usług nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Faktoring na gruncie ustawy winien być traktowany analogicznie jak cesja wierzytelności.

Natomiast istota rozróżnienia usług obrotu wierzytelnościami, inkasa oraz factoringu sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów.

Usługę świadczoną przez Zainteresowanego polegającą na nabyciu wierzytelności własnej od jednej ze spółek zależnych i uwolnieniu jej od obowiązku egzekwowania tych wierzytelności potraktować należy jako usługę ściągania długów, która została wyłączona ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 15 ustawy o podatku od towarów i usług.

Odnosząc zatem powołane wyżej regulacje prawne do przedstawionego zdarzenia przyszłego stwierdzić należy, iż czynność polegająca na nabyciu przez Wnioskodawcę wierzytelności własnej od jednej ze spółek zależnych, spowoduje niewątpliwie "uwolnienie" ww. spółki zależnej od ciężaru egzekwowania wierzytelności. Zatem usługi wykonywane przez Zainteresowanego stanowią czynność odzyskiwania długów wyłączoną ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Koncepcja odzyskiwania długów nie zależy bowiem od sposobu, w jaki odzyskiwanie się odbywa, od tego na czyją rzecz dług zostaje ściągnięty ani od tego w jaki sposób zostaną pozyskane środki na finansowanie nabycia wierzytelności. Pojęcie odzyskiwania długów dotyczy jasno sprecyzowanych transakcji finansowych mających na celu uzyskanie zapłaty wierzytelności pieniężnej (vide: pkt 77 i 78 wyroku w sprawie C-305/01).

Tym samym należy stwierdzić, że przedmiotowa czynność nabycia wierzytelności stanowić będzie usługę uwolnienia od długu spółki zależnej przez nabywcę wierzytelności (Wnioskodawcę). Transakcja ta nie będzie korzystała ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 41 ust. 1 pkt 40 ustawy, lecz winna zostać opodatkowana według podstawowej stawki podatku VAT w wysokości 23%.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Tut. Organ informuje, że wniosek w części dotyczącej podstawy opodatkowania transakcji nabycia wierzytelności został rozstrzygnięty w interpretacji indywidualnej z dnia 1 grudnia 2011 r. znak ILPP2/443-1274/11-3/AD.

Ponadto, w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.