ILPP2/443-1090/13-2/MR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Miasta, przedstawione we wniosku z 7 listopada 2013 r. (data doręczenia do Izby Skarbowej w Poznaniu 12 listopada 2013 r., data wpływu do Biura KIP w Lesznie 12 listopada 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności zniesienia współwłasności nieruchomości oraz powstania obowiązku podatkowego wynikającego z ww. czynności po stronie Wnioskodawcy - jest prawidłowe.

W dniu 12 listopada 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania czynności zniesienia współwłasności nieruchomości oraz powstania obowiązku podatkowego wynikającego z ww. czynności po stronie Wnioskodawcy.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Nieruchomość położona w P. o oznaczeniach geodezyjnych: obręb R. ark. 2 działki 22/1-22/10 o pow. 35.006 m^2, objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy stanowi współwłasność Gminy Miasta (Wnioskodawcy) oraz osób fizycznych. Przedmiotowa nieruchomość położona jest na terenie obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "xx" część A w P. Działki przeznaczone są pod budownictwo wielorodzinne (symbol: MW), usługi (symbol: UK), infrastrukturę techniczną (symbol: K/ZP) i komunikację (symbol: KD). Wykaz działek wchodzących w skład nieruchomości:

Nr działki powierzchnia przeznaczenie w mpzp

* 22/1 53 m² 12KD-L

* 22/2 2.286 m² 18KD-D

* 22/3 1.466 m² 19KD-D

* 22/4 1.199 m² 1MW

* 22/5 6.680 m² 2MW

* 22/6 1.023 m² 27KD-X

* 22/7 3.522 m² 2 28KD-P

* 22/8 5.814 m² 3MW

* 22/9 12.309 m² K/ZP

* 22/10 654 m² UK

Sąd Rejonowy prowadzi postępowanie mające na celu zniesienie współwłasności. Współwłaściciele proponują zniesienie współwłasności w następujący sposób:

* Gmina stanie się wyłącznym właścicielem działek 22/1, 22/2, 22/3, 22/4, 22/5 cz. (wydzielona część działki o pow. 3000 m²), 22/6, 22/7, 22/9, 22/10,

* pozostali współwłaściciele - osoby fizyczne - otrzymają na własność działki 22/8 i 22/5 cz. (wydzielona część działki o pow. 3680 m²).

Gmina, na mocy art. 212 § 1 k.c. będzie zobowiązana do zapłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli dopłaty do przydzielonych na własność działek w wysokości ustalonej przez sąd. Kwota dopłaty będzie stanowić różnicę pomiędzy wartością udziałów osób fizycznych oraz wartością nieruchomości nabytej przez te osoby.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

1. Czy zniesienie współwłasności w drodze orzeczenia sądu, przez podział nieruchomości z obowiązkiem dopłaty po stronie Gminy, jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług oraz w jakim zakresie.

2. Czy w związku z czynnością zniesienia współwłasności, po stronie Gminy, powstaje obowiązek podatkowy, w zakresie podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, dalej ustawa o VAT) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części a więc części gruntu, budynku, budowli (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT). Udział w nieruchomości rozpatrywany jest w kategorii towaru. Zgodnie z art. 195 k.c. własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność). Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów - przepisy odnoszące się do własności. Należy zatem uznać, że udział każdego ze współwłaścicieli jest ze swej istoty szczególną postacią prawną własności. Każdy ze współwłaścicieli może rozporządzać swoim udziałem bez zgody współwłaścicieli (art. 198 k.c.), każdy może żądać zniesienia współwłasności (art. 210 k.c.).

W przypadku zniesienia współwłasności na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne (art. 212 § 1 k.c.).

W opisywanym stanie faktycznym współwłaściciele nieruchomości zmierzają do uzyskania orzeczenia sądowego, na mocy którego poszczególne wydzielone geodezyjnie działki stają się wyłączną własnością Gminy lub pozostałych współwłaścicieli - osób fizycznych (osoby fizyczne pozostaną współwłaścicielami nowo powstałej nieruchomości). Ponadto Gmina, na mocy art. 212 § 1 k.c. będzie zobowiązana do wypłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli dopłaty do przydzielonych na własność działek w wysokości ustalonej przez sąd.

Zniesienie współwłasności nieruchomości polegające na nabyciu części nieruchomości z dodatkowym świadczeniem pieniężnym (dopłatą) należy, zdaniem Wnioskodawcy, uznać za odpłatną dostawę towarów, w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, przy czym kwota należna z tytułu dostawy towarów będzie równa kwocie dopłaty jaką zapłaci Gmina Miasto Poznań na rzecz pozostałych współwłaścicieli, tj. stanowi różnicę pomiędzy wartością udziałów osób fizycznych w nieruchomości dz. 22/1-22/10 oraz wartością nieruchomości nabytej przez te osoby w wyniku zniesienia współwłasności. Kwota dopłaty, w wysokości ustalonej przez sąd, stanowi podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o VAT.

Wnioskodawca opiera się m.in. na stanowisku Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu - interpretacja indywidualna z 24 lipca 2009 r.: zgodnie z którym: "jeśli w związku ze zniesieniem współwłasności nieruchomości ma miejsce wydanie nieruchomości w zamian za świadczenie pieniężne mamy do czynienia z dostawą towarów zdefiniowaną w art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. (...) kwotę należną z tytułu sprzedaży stanowi różnica pomiędzy wartością udziału w nieruchomości, a wartością nieruchomości nabytej na własność (...). Kwoty te, zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy, stanowią podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług".

Ad. 2

Skoro, jak wskazano wyżej, podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług jest kwota dopłaty, to ewentualny obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług ciąży na tej stronie czynności, która otrzymuje przysporzenie (dokonuje odpłatnej dostawy towarów za wynagrodzeniem).

Zatem, jeśli w wyniku opisanej czynności zniesienia współwłasności Gmina dokona zapłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli, to - zdaniem Wnioskodawcy, po stronie Gminy nie powstaje obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług, zniesienie współwłasności nie skutkuje obowiązkiem wystawienia faktury VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy - przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Artykuł 2 pkt 6 ustawy stanowi, że przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Z powołanych powyżej art. 5 ust. 1 pkt 1 oraz art. 8 ust. 1 ustawy, nie wynika, że odpłatność za czynności dostawy towarów lub świadczenia usług musi mieć postać pieniężną. Odpłatność jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową - zapłatą może być inny towar lub usługa, albo mieszaną - zapłata w części pieniężna a w części rzeczowa. Innymi słowy, dla uznania czynności za odpłatą, wystarczające jest, by istniała możliwość określenia ceny wyrażonej w pieniądzu w stosunku do świadczenia wzajemnego stanowiącego wynagrodzenie za tą czynność.

Z opisu sprawy wynika, że nieruchomość położona w P. o oznaczeniach geodezyjnych: obręb R. ark. 2 działki 22/1-22/10 o pow. 35.006 m^2, objęta księgą wieczystą prowadzoną przez Sąd Rejonowy stanowi współwłasność Gminy Miasta (Wnioskodawcy) oraz osób fizycznych. Nieruchomość ta położona jest na terenie obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego "xx" część A w P. Działki przeznaczone są pod budownictwo wielorodzinne (symbol: MW), usługi (symbol: UK), infrastrukturę techniczną (symbol: K/ZP) i komunikację (symbol: KD). Sąd Rejonowy prowadzi postępowanie mające na celu zniesienie współwłasności. Współwłaściciele proponują zniesienie współwłasności w następujący sposób:

* Gmina stanie się wyłącznym właścicielem działek 22/1, 22/2, 22/3, 22/4, 22/5 cz. (wydzielona część działki o pow. 3000 m²), 22/6, 22/7, 22/9, 22/10,

* pozostali współwłaściciele - osoby fizyczne - otrzymają na własność działki 22/8 i 22/5 cz. (wydzielona część działki o pow. 3680 m²).

Gmina, na mocy art. 212 § 1 k.c. będzie zobowiązana do zapłaty na rzecz pozostałych współwłaścicieli dopłaty do przydzielonych na własność działek w wysokości ustalonej przez sąd. Kwota dopłaty będzie stanowić różnicę pomiędzy wartością udziałów osób fizycznych oraz wartością nieruchomości nabytej przez te osoby.

W związku z powyższym powstała wątpliwość Wnioskodawcy, czy zniesienie współwłasności w drodze orzeczenia sądu, przez podział nieruchomości z obowiązkiem dopłaty po stronie Gminy, jest czynnością opodatkowaną podatkiem od towarów i usług.

Z przepisu art. 195 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) wynika, że własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się - jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji - przepisy odnoszące się do własności.

Należy zatem uznać, że udział każdego ze współwłaścicieli jest ze swej istoty szczególną postacią prawną własności.

Zgodnie z art. 195 Kodeksu cywilnego - własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

Udział we współwłasności, w aspekcie regulacji zawartych w przepisach Kodeksu cywilnego, wyraża zakres uprawnień współwłaściciela względem rzeczy wspólnej (także w stosunku do pozostałych współwłaścicieli) i jest określony odpowiednim ułamkiem.

Każdy ze współwłaścicieli - stosownie do art. 198 Kodeksu cywilnego - może swym udziałem swobodnie rozporządzać, bez zgody pozostałych współwłaścicieli. Wyjątki wynikać mogą jedynie z przepisów prawa. Zatem w zakresie pojęcia towarów jako budynków, budowli i ich części jak również gruntów mieści się współwłasność jako prawo do rzeczy wspólnej.

Zgodnie z art. 210 Kodeksu cywilnego - każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Uprawnienie to może być wyłączone przez czynność prawną na czas nie dłuższy niż lat pięć. Jednakże w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu dopuszczalne jest jego przedłużenie na dalsze lat pięć; przedłużenie można ponowić.

Na mocy art. 211 ww. ustawy - każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Stosownie do art. 212 § 1 Kodeksu cywilnego - jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi.

Powyższe jednoznacznie wskazuje, że ustawodawca przyznał każdemu ze współwłaścicieli roszczenie o zniesienie współwłasności. Zaspokojenie tego żądania może nastąpić w trybie umownego zniesienia współwłasności lub na drodze orzeczenia sądowego. Żaden ze współwłaścicieli nie może zaś skutecznie sprzeciwiać się zniesieniu współwłasności. W przypadku, gdy na skutek zniesienia współwłasności poprzez podział rzeczy wspólnej powstaje równica między wartością udziału a wartością rzeczy nabytej na własność, sąd może zasądzić wyrównanie udziałów w formie dopłaty pieniężnej. Jeżeli więc zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu wartość poszczególnych udziałów może być wyrównywana przez dopłaty pieniężne, wówczas sąd oznaczy termin sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia.

Przenosząc powyższe na grunt ustawy o podatku od towarów i usług należy stwierdzić, że jeśli w związku ze zniesieniem współwłasności nieruchomości ma miejsce wydanie nieruchomości w zamian za świadczenie pieniężne - mamy do czynienia z dostawą towarów zdefiniowaną w art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W sprawie będącej przedmiotem wniosku w związku ze zniesieniem współwłasności nieruchomości w drodze orzeczenia sądu, jeden ze współwłaścicieli tj. Miasto Poznań, nabędzie na własność rzecz o wartości większej niż dotychczas posiadany udział. Kwota dopłaty ustalonej przez Sąd, którą Gmina będzie zobowiązana zapłacić na rzecz pozostałych współwłaścicieli będzie stanowić różnicę pomiędzy wartością udziałów osób fizycznych oraz wartością nieruchomości nabytej przez te osoby.

Stwierdzić należy, że w przypadku zniesienia współwłasności w drodze orzeczenia sądu, przez podział nieruchomości z obowiązkiem dopłaty po stronie Gminy, w odniesieniu do różnicy pomiędzy wartością udziału w rzeczy a wartością rzeczy nabytej na własność następuje dostawa towarów, która na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Należy zauważyć, że w przedstawionej sprawie dokonującym dostawy będzie podmiot, który otrzyma dopłatę, tj. osoby fizyczne, będące pozostałymi współwłaścicielami nieruchomości. Wobec powyższego, w związku z czynnością zniesienia współwłasności, po stronie Gminy, nie powstanie obowiązek podatkowy, w zakresie podatku od towarów i usług, lecz po stronie podmiotu dokonującego dostawy, który otrzyma dopłatę, tj. po stronie osób fizycznych, będących pozostałymi współwłaścicielami nieruchomości.

Ponadto zaznaczenia wymaga, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku (pytań) Wnioskodawcy. Inne kwestie przedstawione we własnym stanowisku, które nie zostały objęte pytaniem nie mogą być - zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej - rozpatrzone.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.