ILPP2/443-1078/12-2/AD

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym, przedstawione we wniosku z dnia 5 października 2012 r. (data wpływu 22 października 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat kancelaryjnych pobieranych w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych - jest prawidłowe.

W dniu 22 października 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania opłat kancelaryjnych pobieranych w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

W związku z nałożonymi obowiązkami przez art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, Wnioskodawca wykonuje czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne na podstawie odrębnych przepisów. Podejmowanie przez Komornika Sądowego czynności wymienionych w art. 2 ust. 1-3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. wiązać się może z obowiązkiem wystawienia na wniosek stron postępowania egzekucyjnego pism, za które zgodnie z art. 77 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, pobierane są opłaty kancelaryjne, których wysokość jest ściśle określona w powyższym przepisie prawa. W myśl przepisu art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Z treści przywołanych przepisów wynika, że organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy są wyłączone z kręgu podatników podatku od towarów i usług - wyłącznie przy wykonywaniu czynności nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane. Jest to wyłączenie podmiotowo-przedmiotowe i ma zastosowanie przy łącznym spełnieniu przez ten organ dwóch warunków:

* jego podmiotem jest wyłącznie organ władzy publicznej oraz

* odnosi się jedynie do czynności nałożonych przepisami prawa, dla których powołano te organy, z wyłączeniem czynności realizowanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Jak wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2003 r. znak: OTK-A 2003/9/98 "... komornik sądowy jest organem państwa powołanym do wykonywania orzeczeń sądowych w drodze przymusowej egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych a także wykonywania innych czynności określonych w ustawach, posiadającym w ramach wykonywania swoich zadań - władcze kompetencje wobec innych podmiotów stosunków prawnych. (...) został nawet uprawniony do nakładania kar, co przesądza o tym, iż jest on organem władzy publicznej". W rezultacie pobierane przez komornika opłaty kancelaryjne określone w art. 77 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w związku z podejmowaniem przez komornika sądowego czynności wymienionych w art. 2 ust. 1-3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. są objęte regulacją art. 15 ust. 6 ustawy o VAT i w związku z tym nie podlegają opodatkowaniu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w świetle ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług do pobieranych, w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych, w których komornik będzie działał jako organ władzy publicznej, opłat kancelaryjnych których wysokość jest ściśle określona w przepisach prawa i wynika z art. 77 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, znajdzie zastosowanie zwolnienie określone w art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług a w związku z tym znajdują się one poza działaniem ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, w świetle przytoczonych przepisów pobierane opłaty kancelaryjne określone w art. 77 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie podlegają opodatkowaniu, gdyż nie ulega wątpliwości, że w zakresie czynności Komornika wymienionych w art. 2 ust. 1-3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Komornik występuje jako organ władzy publicznej i w związku z tym znajdzie zastosowanie zwolnienie określone w art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast w myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy w tym również:

Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Na mocy art. 15 ust. 2 ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Jak wynika z art. 15 ust. 6 ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji, których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Oznacza to, że organy władzy publicznej, co do zasady, nie są podatnikami podatku od towarów i usług w rozumieniu tej ustawy. Niemniej jednak w pewnych okolicznościach organy władzy publicznej działają w charakterze podatników VAT. Opodatkowanie podatkiem VAT następuje w sytuacji gdy organy władzy publicznej:

* wykonują czynności inne niż te, które mieszczą się w ramach ich zadań,

* wykonują czynności mieszczące się w ramach ich zadań, ale czynią, to na podstawie umów cywilnoprawnych.

Zgodnie art. 13 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej z dnia 28 listopada 2006 r. (Dz. Urz. UE L Nr 347 z późn. zm.), krajowe, regionalne i lokalne organy władzy oraz inne podmioty prawa publicznego nie są uważane za podatników w związku z działalnością, którą podejmują lub transakcjami, których dokonują jako organy władzy publicznej, nawet jeśli pobierają należności, opłaty, składki lub płatności w związku z takimi działaniami lub transakcjami (...).

Jednakże w przypadku, gdy podejmują one takie działania lub dokonują takich transakcji, są uważane za podatników w odniesieniu do tych działań lub transakcji, gdyby wykluczenie ich z kategorii podatników prowadziło do znaczących zakłóceń konkurencji.

Tym samym według przepisów wspólnotowych wyłączenie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług wymaga spełnienia dwóch warunków. Po pierwsze czynność musi być realizowana przez organ władzy publicznej lub inny podmiot prawa publicznego. Po drugie organ władzy publicznej lub też podmiot prawa publicznego powinien działać w charakterze organu władzy publicznej. Działanie w charakterze organu władzy publicznej następuje - jak wielokrotnie podkreślał Europejski Trybunał Wspólnot Europejskich - gdy podmioty prawa publicznego działają w ramach szczególnej regulacji prawa publicznego. Przy czym nie obejmuje ona działalności wykonywanej przez te podmioty na tych samych warunkach prawnych, co prywatne podmioty gospodarcze.

Z powyższego wynika, iż organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy nie będą podatnikami podatku od towarów i usług w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego. Organy te będą natomiast podatnikami podatku od towarów i usług w przypadku wykonywanych przez nie czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Generalnie zatem wyłączone od opodatkowania podatkiem od towarów i usług są czynności wykonywane przez podmioty prawa publicznego (organy władzy publicznej i urzędy obsługujące te organy) w ramach sprawowanego przez nie władztwa publicznego.

Jak wynika z opisu sprawy, w związku z nałożonymi obowiązkami przez art. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, Wnioskodawca wykonuje czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne na podstawie odrębnych przepisów. Podejmowanie przez Komornika Sądowego czynności wymienionych w art. 2 ust. 1-3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. wiązać się może z obowiązkiem wystawienia na wniosek stron postępowania egzekucyjnego pism, za które zgodnie z art. 77 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, pobierane są opłaty kancelaryjne, których wysokość jest ściśle określona w powyższym przepisie prawa. Wątpliwości Zainteresowanego dotyczą opodatkowania podatkiem VAT opłat kancelaryjnych pobieranych z tytułu wykonywania czynności egzekucyjnych, w sytuacji gdy będzie on działał jako organ władzy publicznej.

Pojęcie organu władzy publicznej nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku od towarów i usług.

Znaczenie tego określenia, występującego w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, było przedmiotem wyjaśnień Trybunału Konstytucyjnego. W wyroku z dnia 4 grudnia 2001 r., sygn. SK 18/00, Trybunał stwierdził, że "pojęcia organu państwa i organu władzy publicznej nie są tożsame. W pojęciu władzy publicznej mieszczą się bowiem także inne instytucje niż państwowe lub samorządowe, o ile wykonują funkcje władzy publicznej w wyniku powierzenia czy przekazania im tych funkcji przez organ władzy państwowej lub samorządowej (...). Wykonywanie władzy publicznej łączy się z reguły z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki".

Trybunał Konstytucyjny w swoich orzeczeniach dokonał również oceny statusu komornika sądowego. W wyroku z dnia 20 stycznia 2004 r., sygn. SK 26/03, stwierdził, że " (...) komornik jest szczególnego rodzaju organem państwowym (...), wyposażonym przez państwo w określone władcze kompetencje zarówno wobec osób (art. 761 i 764 k.p.c.), jak i wobec innych instytucji publicznych (art. 761 i 765 k.p.c.). Komornik został upoważniony do nakładania kar, co jest atrybutem władzy publicznej. Zarówno art. 758 k.p.c., jak i art. 1 ustawy o komornikach sądowych podkreślają organizacyjne i funkcjonalne powiązanie komornika z władzą sądowniczą, a więc z konstytucyjnie wyodrębnioną postacią władzy publicznej (...). Komornicy są strukturą wyodrębnioną, wyposażoną we władztwo, o własnych kompetencjach (...). (...) symbolicznym wyrazem publicznoprawnego statusu komornika jest prawo do używania pieczęci urzędowej z godłem państwa (art. 4 ustawy o komornikach). Komornika i strony postępowania egzekucyjnego (wierzyciela i dłużnika) nie łączy stosunek o charakterze prywatnoprawnym, lecz stosunek publicznoprawny (...). Z uwagi bowiem na zasadę państwa prawa, przymusowe wykonywanie wyrobów w sprawach cywilnych nie odbywa się w drodze osobistych działań wierzyciela ani osób, którym zleca on wykonanie wyroku. We współczesnym państwie przyjmuje się założenie, iż stosowanie środków przymusu jest monopolem państwa. Egzekucja wyroków sądowych odbywa się więc w ramach kompetencji przyznanych egzekutorowi przez ustawę, nie zaś na zlecenie wierzyciela".

Zarówno w powołanym wyżej wyroku z dnia 20 stycznia 2004 r., jak i w wyroku z dnia 3 grudnia 2003 r., sygn. K 5/02, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że "komornik sądowy jest organem państwa powołanym do wykonywania orzeczeń sądowych w drodze przymusowej egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych, a także wykonywania innych czynności określonych w ustawach, posiadającym - w ramach wykonywania swoich zadań - władcze kompetencje wobec innych podmiotów stosunków prawnych".

Z tezą, iż komornik sądowy w zakresie, w jakim wykonuje władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, jest organem władzy publicznej, nie stoi w sprzeczności zasada wyrażona w art. 3a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 133, poz. 882 z późn. zm.), zgodnie z którą komornik wykonuje swoje czynności na własny rachunek. Norma ta nie ma bezpośredniego wpływu na pozycję komornika jako organu egzekucyjnego, natomiast dotyczy komornika jako osoby pełniącej tę funkcję, czyli tzw. piastuna organu. Trybunał Konstytucyjny w powołanych wyżej wyrokach podkreślił, że od pozycji prawnej komornika jako organu państwa (organ egzekucji sądowej) oddzielić należy kwestie osobistego i majątkowego statusu komornika jako określonej osoby, tzw. piastuna organu. Osoba pełniąca funkcje komornika jest funkcjonariuszem publicznym, co oznacza szczególną prawnokarną ochronę (art. 222 § 1 i nast. k.k.), ale jednocześnie szczególną odpowiedzialność (art. 231 k.k.).

Jak wynika z obowiązującego od dnia 1 stycznia 2013 r. art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1376 z późn. zm.), komornik sądowy, zwany dalej "komornikiem", jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym.

Czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych wykonuje wyłącznie komornik, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w innych ustawach. Komornik wykonuje także inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów (art. 2 ust. 1 tej ustawy).

W myśl art. 2 ust. 2 ww. ustawy, komornik pełni czynności osobiście, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach prawa.

Natomiast stosownie do art. 77 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 z późn. zm.), opłatę od wniosku o wydanie na podstawie akt:

- pobiera się w kwocie 6 złotych za każdą rozpoczętą stronicę wydanego dokumentu.

Natomiast na podstawie art. 77 ust. 2 tej ustawy, 2. jeżeli dokument, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, jest sporządzony w języku obcym albo zawiera tabele, pobiera się opłatę w podwójnej wysokości.

Opłatę, o której mowa w ust. 1, pobiera się od wniosku o odpis księgi wieczystej, o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej (art. 77 ust. 3 cyt. ustawy).

Biorąc powyższe pod uwagę należy stwierdzić, że komornik sądowy w zakresie, w jakim wykonuje władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, jest objęty zakresem regulacji art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług, co oznacza, że jako organ egzekucyjny nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług. W konsekwencji w przedmiotowej sprawie pobieranie opłat kancelaryjnych, których wysokość jest ściśle określona w przepisach prawa i wynika z art. 77 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - w ramach wykonywania czynności egzekucyjnych nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.