ILPP1/4512-1-892/15-3/AS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.) oraz § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą X, przedstawione we wniosku z dnia 27 listopada 2015 r. (data wpływu do Izby Skarbowej w Poznaniu 8 grudnia 2015 r., do Biura KIP w Lesznie 11 grudnia 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie:

- jest prawidłowe.

W dniu 8 grudnia 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie uznania czynności przelewu wierzytelności za usługę w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT; określenia, czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy oraz w zakresie ustalenia, czy wypłacona przez dłużnika sporna kwota w formie odszkodowania podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Wniosek został uzupełniony o dopłatę w dniu 10 lutego 2016 r.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

X, rozpoczęło działalność gospodarczą 1 września 2004 r.

Głównym przedmiotem działalności gospodarczej jest działalność oznaczona symbolem 64.99.Z (według PKD 2007) i 64.99.19.0 (według PKWiU 2008).

Od pewnego czasu X, na podstawie bezwarunkowego przelewu wierzytelności (regulowanej przepisami art. 509 i in. Kodeksu cywilnego), nabywa od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach.

Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn (stres, niekończąca się procedura i spotkania z przedstawicielami firm ubezpieczeniowych, wydłużanie spraw w "nieskończoność", dodatkowe wydatki i koszty, konieczność konsultacji z doradcami, wizyty w kancelarii lub sądzie) nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika.

Poszkodowani (cedenci) otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności.

Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie cesjonariuszowi (Wnioskodawcy) uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania, bierze na siebie cesjonariusz.

Zawieranie przez X umowy, mają charakter bezwarunkowego przelewu wierzytelności.

W chwili zawierania umowy przelewu wierzytelności, określenie wartości nominalnej wierzytelności nie jest możliwe do precyzyjnego określenia. Oszacowanie wartości nominalnej wierzytelności jest możliwe jedynie w określonym przedziale ryzyka, gdyż nabywane wierzytelności mają zazwyczaj sporny, co do wysokości, charakter. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób (najczęściej w oparciu o opinię niezależnego biegłego rzeczoznawcy) jest ustalana przez sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń, a Wnioskodawcą.

Między cedentem a Wnioskodawcą (cesjonariuszem), w związku z dokonaną cesją, nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności, w momencie zawierania transakcji podatnik nie otrzymuje od zbywcy żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia, np. w formie prowizji.

Brak w umowie cesji zastrzeżenia cesji zwrotnej.

Nabywca wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela, oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu.

Podsumowując:

1. W związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności, na podstawie której Wnioskodawca uwolni wierzyciela (cedenta) od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekwowaniem odszkodowania, Wnioskodawca nie otrzymuje od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia majątkowego (wynagrodzenia). Wręcz przeciwnie, cesja ma charakter odpłatny, co oznacza, że cesjonariusz (Wnioskodawca) zobowiązuje się do zapłaty uzgodnionej ceny za cedowaną wierzytelność. Poszkodowany (cedent) otrzyma wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności, a to, czy i w jakim zakresie uda się Wnioskodawcy pozyskać od zakładu ubezpieczeń dopłatę odszkodowania, nie będzie leżało w zakresie zainteresowania Cedenta (poszkodowanych) - potwierdzają to postanowienia umowy zawarte w § 1 pkt 12.

2. Różnica między wartością nominalną wierzytelności, którą Wnioskodawca planuje nabyć, a ceną ich sprzedaży przez Cedenta, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez zainteresowanego. Różnica stanowi rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i której towarzyszy ryzyko.

Często ubezpieczyciel odrzuca roszczenie i wskazuje możliwość dalszego dochodzenia odszkodowania tylko na drodze sądowej. Wiąże się to z długotrwałym procesem, dodatkowymi kosztami, a nawet ryzykiem oddalenia pozwu.

3. Cena nabycia wierzytelności jest skalkulowana w taki sposób, że nie zawiera wynagrodzenia. Nie istnieją klauzule umowne uzależniające cenę sprzedaży wierzytelności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania jej od dłużnika. Wierzytelność nabywana jest we własnym imieniu, na własny rachunek i ryzyko - potwierdzeniem są ustalenia zawarte w § 2, który mówi, że: "Cedent nie przyjmuje na siebie odpowiedzialności za wypłacalność Dłużnika za wierzytelności, o których mowa w § 2 ust. 1".

4. Zainteresowany zapłaci cenę rynkową wierzytelności. Zasadą jest, że wartość rynkowa wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, ale każdorazowo ustalana jest indywidualnie. Wartość rynkowa takich wierzytelności uzależniona jest od wielu czynników, takich jak: szacowany czas niezbędny do załatwienia sprawy, czy możliwość wyegzekwowania spornej kwoty odszkodowania. Należy przyjąć, że jest to cena rynkowa właściwa dla danego rodzaju i etapu sprawy, uwzględniająca towarzyszące mu ryzyko. Transakcja odbywa się pomiędzy podmiotami niezależnymi, czyli niepowiązanymi w rozumieniu ustaw podatkowych. Cenę każdorazowo określa załącznik numer 1, stanowiący integralną część umowy.

5. Zainteresowany nabędzie przedmiotową wierzytelność poniżej wartości nominalnej wierzytelności. Tak jak wskazano w poprzednim punkcie, istnieje różnica pomiędzy ceną nabycia przez Wnioskodawcę, a ceną nominalną. Cena nabycia przez Wnioskodawcę jest niższa od ceny nominalnej. Różnica ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez zainteresowanego.

6. Nabyte wierzytelności nie stanowią w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalnych, co znajduje odzwierciedlenie w § 2, który mówi, że: "Cedent oświadcza, że Dłużnik, o którym mowa w § 2 ust. 1, nie ma względem niego żadnej wymagalnej wierzytelności". Przedmiotem cesji jest wyłącznie sporna część odszkodowania. Nabywane wierzytelności nie są też przedmiotem sporu sądowego czy egzekucyjnego.

7. Nabyte wierzytelności stanowią tzw "trudne wierzytelności". Nabywane wierzytelności z punktu widzenia ich dochodzenia i wyegzekwowania są "trudnymi należnościami". Wynika to z ich charakteru. Zazwyczaj są bezsporne co do zasady, ale sporne co do wysokości.

Wnioskodawca, po wyczerpaniu określonej przepisami procedury, w razie niezaspokojenia lub częściowego zaspokojenia swoich potrzeb, liczy się z koniecznością dochodzenia zapłaty na drodze postępowania cywilnego przed sądem powszechnym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania:

1. Czy czynność przelewu wierzytelności będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności (cesjonariusza) usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

2. Czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy.

3. Czy wypłacona przez dłużnika sporna kwota w formie odszkodowania podlega opodatkowaniu VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy

Ad. 1)

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

By uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę, a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. W przypadku omawianych cesji, te elementy nie występują.

By móc mówić o usłudze w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy VAT, powinno dojść do wzajemnego świadczenia o ekwiwalentnym wymiarze.

W omawianej sytuacji występuje jedynie zapłata za wierzytelność, więc trudno uznać, że do świadczenia takiej usługi dochodzi. Transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności, po cenie niższej od wartości nominalnej, nie może być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy VAT.

Ad. 2)

Różnica nie stanowi bezpośredniego wynagrodzenia z tytułu usługi świadczonej przez nabywcę cedowanych wierzytelności. Różnica pomiędzy wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży nie stanowi bowiem wynagrodzenia za tego rodzaju usługę, lecz odzwierciedla ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży. Nie spełnia więc definicji podstawy opodatkowania wyrażonej w art. 29a ustawy o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT).

W myśl definicji, podstawą opodatkowania będzie wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, łącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze, mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika.

Ad. 3)

Odszkodowanie może mieć charakter dwustronny, ekwiwalentny i wówczas podlega opodatkowaniu VAT. Może też oznaczać rekompensatę za pewną szkodę. W przedstawionym stanie nie mamy do czynienia ze świadczeniem ekwiwalentnym, lecz sankcyjnym, będącym rekompensatą. Wypłata kwoty wynika z konieczności niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Dlatego też w opisanym przypadku odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez towary, według art. 2 pkt 6 ustawy, rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Natomiast - w myśl art. 8 ust. 1 ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Należy zauważyć, że pojęcie usługi zostało zdefiniowane bardzo szeroko.

Taka konstrukcja definicji usług pozwala na objęcie zakresem przedmiotowym podatku VAT wszelkich transakcji wykonywanych w ramach działalności gospodarczej.

Przez świadczenie usług należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności bądź sytuacji.

Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy), w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych. Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę, w rozumieniu przepisów ustawy.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonywane odpłatnie.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

W dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE przyjmuje się, że odpłatność ma miejsce wtedy, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług a otrzymanym wynagrodzeniem, przy czym wynagrodzenie, jakkolwiek musi być wyrażone w pieniądzu, to jednak nie musi być w tej formie dokonane. Należy podkreślić, że na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług bez znaczenia pozostaje to, czy kwota uzyskanego wynagrodzenia (cena) została skalkulowana tak, że stanowi tylko koszt wytworzenia towaru lub wykonania usługi, czy została powiększona także o zysk sprzedającego.

Jednocześnie, skoro przepisy nie określają formy zapłaty za świadczoną usługę należy uznać, że zobowiązanie usługobiorcy może mieć postać świadczenia nie tylko określonej sumy pieniędzy, ale także świadczenie innej usługi (usługi wzajemnej). Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Ponadto, aby dana czynność (świadczenie) podlegało opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym pomiędzy świadczoną usługą, a świadczeniem wzajemnym. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia.

Odpłatność określana jest przez strony umowy i jeśli strony ustalą zapłatę, wówczas wykonane świadczenie staje się odpłatne. W przypadku istnienia świadczenia wzajemnego otrzymanego przez świadczącego usługę, należy uznać czynności wykonywane w ramach zawartej umowy za odpłatne świadczenie usług, określone w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegające opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Podsumowując, dostawa towarów lub świadczenie usług podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wtedy, gdy są wykonane odpłatnie oraz gdy pomiędzy dostawcą towaru lub świadczącym usługę i ich beneficjentem (odbiorcą) istnieje jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne.

Wskazać należy, że wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121, z późn. zm.), dalej: k.c.

Podstawą do dokonania cesji wierzytelności jest art. 509 k.c.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki - art. 509 § 2 k.c.

Stosownie do art. 510 § 1 k.c., umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności, prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Z powyższego wynika, że przeniesienie wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, które następuje na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, jest skutkiem rozporządzania tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela i stanowi wykonanie przez niego przysługującego mu prawa własności. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz zbywcy wierzytelności (cedenta). Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii nabycia wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W tym orzeczeniu TSUE podał, że cesjonariusz wierzytelności nie otrzymuje od cedenta żadnego wynagrodzenia, w związku z czym nie dokonuje czynności z zakresu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 4 VI Dyrektywy, ani nie świadczy usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 tego aktu (pkt 22). Trybunał zauważył także, że istnieje różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży, jednakże stwierdził, że różnica pomiędzy wartością nominalną a ceną sprzedaży nie stanowi wynagrodzenia, lecz odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i zwiększonego ryzyka niewypłacalności dłużników (pkt 23 i 25).

W punkcie 26 Trybunał z kolei stwierdził, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

Jeśli więc ustalona przez strony umowy cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w dacie nabycia, nie sposób mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy.

Nadmienić należy również, że tezy wyrażone przez TSUE w wyżej cytowanym wyroku C-93/10 zaaprobowane zostały przez skład siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku I FPS 5/11, który wskazał m.in., że "żadna transakcja nabycia na własne ryzyko wierzytelności trudnej, po cenie niższej od jej wartości nominalnej, nie będzie mogła być zakwalifikowana jako świadczona przez nabywcę wierzytelności usługa w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u.".

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca, na podstawie bezwarunkowego przelewu wierzytelności, nabywa od poszkodowanych wierzytelności przysługujące im wobec zakładów ubezpieczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w pojazdach. Przedmiotem umowy przelewu wierzytelności jest wyłącznie sporna część odszkodowania, której zbywca z różnych przyczyn nie może samodzielnie egzekwować od dłużnika. Poszkodowani otrzymują wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Całe ryzyko związane z tym: czy, kiedy i w jakim zakresie cesjonariuszowi (Wnioskodawcy) uda się uzyskać od zakładu ubezpieczeń wyrównanie odszkodowania, bierze na siebie cesjonariusz. Umowy zawierane przez Wnioskodawcę mają charakter bezwarunkowego przelewu wierzytelności. W chwili zawierania umowy przelewu wierzytelności, określenie wartości nominalnej wierzytelności nie jest możliwe do precyzyjnego określenia. Oszacowanie wartości nominalnej wierzytelności jest możliwe jedynie w określonym przedziale ryzyka, gdyż nabywane wierzytelności mają zazwyczaj sporny, co do wysokości, charakter. Wysokość szkody, ostatecznie, w wiążący sposób jest ustalana przez sąd powszechny lub poprzez zawarcie ugody między zakładem ubezpieczeń, a Wnioskodawcą. Między cedentem a Wnioskodawcą (cesjonariuszem), w związku z dokonaną cesją, nie występują dalej idące zobowiązania, a w szczególności, w momencie zawierania transakcji podatnik nie otrzymuje od zbywcy żadnych usług oraz nie otrzyma od zbywcy żadnego wynagrodzenia, np. w formie prowizji. Brak w umowie cesji zastrzeżenia cesji zwrotnej. Nabywca wstępuje we wszystkie prawa pierwotnego wierzyciela, oraz we własnym imieniu i na własny rachunek dochodzi wierzytelności ponosząc w całości koszty i ryzyko ewentualnego procesu. W związku z zawarciem umowy cesji wierzytelności, na podstawie której Wnioskodawca uwolni wierzyciela (cedenta) od konieczności podejmowania czynności związanych z egzekwowaniem odszkodowania, Wnioskodawca nie otrzymuje od zbywcy wierzytelności żadnego przysporzenia majątkowego (wynagrodzenia). Wręcz przeciwnie, cesja ma charakter odpłatny, co oznacza, że cesjonariusz (Wnioskodawca) zobowiązuje się do zapłaty uzgodnionej ceny za cedowaną wierzytelność. Poszkodowany (cedent) otrzyma wynagrodzenie wyłącznie przy zawarciu umowy cesji wierzytelności, a to, czy i w jakim zakresie uda się Wnioskodawcy pozyskać od zakładu ubezpieczeń dopłatę odszkodowania, nie będzie leżało w zakresie zainteresowania Cedenta. Różnica między wartością nominalną wierzytelności, którą Wnioskodawca planuje nabyć, a ceną ich sprzedaży przez Cedenta, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez zainteresowanego. Różnica stanowi rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili sprzedaży, która jest uzależniona od wątpliwych perspektyw na ich spłatę i której towarzyszy ryzyko. Cena nabycia wierzytelności jest skalkulowana w taki sposób, że nie zawiera wynagrodzenia. Nie istnieją klauzule umowne uzależniające cenę sprzedaży wierzytelności od powodzenia czynności zmierzających do wyegzekwowania jej od dłużnika. Zainteresowany zapłaci cenę rynkową wierzytelności. Zasadą jest, że wartość rynkowa wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej, ale każdorazowo ustalana jest indywidualnie. Wartość rynkowa takich wierzytelności uzależniona jest od wielu czynników, takich jak: szacowany czas niezbędny do załatwienia sprawy, czy możliwość wyegzekwowania spornej kwoty odszkodowania. Należy przyjąć, że jest to cena rynkowa właściwa dla danego rodzaju i etapu sprawy, uwzględniająca towarzyszące mu ryzyko. Transakcja odbywa się pomiędzy podmiotami niezależnymi, czyli niepowiązanymi w rozumieniu ustaw podatkowych. Zainteresowany nabędzie przedmiotową wierzytelność poniżej wartości nominalnej wierzytelności. Cena nabycia przez Wnioskodawcę jest niższa od ceny nominalnej. Różnica ta odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość tych wierzytelności w chwili ich nabycia przez zainteresowanego. Nabyte wierzytelności nie stanowią w dacie ich nabycia wierzytelności wymagalnych. Przedmiotem cesji jest wyłącznie sporna część odszkodowania. Nabywane wierzytelności nie są też przedmiotem sporu sądowego czy egzekucyjnego. Nabyte wierzytelności stanowią tzw "trudne wierzytelności".

Wątpliwości Wnioskodawcy w pierwszej kolejności dotyczą kwestii uznania czynności przelewu wierzytelności za usługę w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy oraz określenia, czy różnica między wartością nominalną cedowanych wierzytelności, a ceną ich sprzedaży stanowi podstawę opodatkowania w momencie podpisania umowy.

Z okoliczności przedstawionych przez Wnioskodawcę wynika zatem, że na podstawie zawieranych umów cesji wstąpi On w prawa wierzyciela i w dalszej kolejności, już jako wierzyciel, dochodzić będzie od dłużnika zapłaty należności, we własnym imieniu i na własny rachunek.

Jak już wyżej wskazano, świadczenie usług zakłada istnienie dwóch podmiotów, a więc tego, który świadczy usługę (usługodawcę) i tego, który świadczenie odbiera (usługobiorcę), czyli konsumenta usługi.

Skoro opodatkowaniu podlega odpłatne świadczenie usług, to znaczy, że istnieje stosunek prawny pomiędzy usługodawcą i usługobiorcą, a rezultatem tego związku jest wzajemne działanie tych podmiotów. Działanie to polega na tym, że wynagrodzenie otrzymywane przez wykonawcę usługi następuje w zamian za wykonanie usługi na rzecz jej odbiorcy. Pomiędzy odpłatną czynnością podlegającą opodatkowaniu, a otrzymywanym z tytułu tej czynności wynagrodzeniem musi istnieć bezpośredni, czytelny i dostrzegalny związek.

Zatem skoro nabyte przez Wnioskodawcę wierzytelności przeznaczone są do dochodzenia ich na własny rachunek i we własnym imieniu (nabyte są w celu odzyskania należności), nie jest przewidziane wynagrodzenie w związku z nabyciem tych wierzytelności, a różnica między wartością nominalną wierzytelności, które Zainteresowany nabywa, a ceną ich sprzedaży, będzie odzwierciedlała rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili ich nabycia, to w niniejszej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że czynność przelewu wierzytelności po cenie niższej od jej wartości nominalnej na podstawie umowy cesji nie podlega u Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, nie stanowi bowiem świadczenia usług w myśl art. 8 ust. 1 ustawy.

W związku z powyższym rozstrzygnięciem, odpowiedź na pytanie w zakresie podstawy opodatkowania (pytanie nr 2 wniosku) stała się bezprzedmiotowa.

Ponadto wątpliwości Wnioskodawcy dotyczą również opodatkowania wypłaconej przez dłużnika spornej kwoty w formie odszkodowania.

Odnosząc się do pojęcia odszkodowania, należy zauważyć, że jest to termin niezdefiniowany w ustawie o VAT.

Regulacje dotyczące odszkodowania zostały zawarte w ustawie - Kodeks cywilny.

I tak, z postanowień art. 361 § 1 k.c. wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Zgodnie z § 2 tego artykułu, w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź nie opodatkowaniu VAT, należy oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem.

Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie będzie miała bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia ze strony podmiotu zobowiązanego, wówczas kwota otrzymanych odszkodowań nie będzie mieściła się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy i jako taka nie będzie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem.

W analizowanej sytuacji, otrzymana od zakładu ubezpieczeń kwota odszkodowania z tytułu nabycia wierzytelności (uzyskana na etapie postępowania cywilnego lub przed sądem powszechnym) będzie w istocie stanowiła zadośćuczynienie za szkodę, która została wyrządzona poszkodowanym.

Wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowanie nie będzie miało związku z czynnością mającą charakter świadczenia ze strony Wnioskodawcy, bowiem jedynym świadczeniem z tytułu nabycia przedmiotowych wierzytelności jest tylko zapłata ceny wierzytelności na rzecz zbywcy, tj. poszkodowanego.

Zatem w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

W konsekwencji, wypłacone przez zakład ubezpieczeniowy odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Ponadto, w sprawie będącej przedmiotem wniosku należy zwrócić uwagę, że analiza załącznika dołączonego do wniosku nie mieści się w ramach określonych w art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613, z późn. zm.), zgodnie z którym, minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W związku z powyższym, Minister Finansów nie jest uprawniony do oceny prawnej załączników dołączonych przez Wnioskodawcę.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.