ILPP1/443-338/07-2/BP - Opodatkowanie VAT w momencie otrzymania kaucji pobieranych od leasingobiorców na zabezpieczenie umów leasingowych, zaliczanych następnie na poczet pierwszych rat wynagrodzenia.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko S.A., przedstawione we wniosku z dnia 1 października 2007 r. (data wpływu: 22 października 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kaucji pobieranych od leasingobiorcy na zabezpieczenie umów leasingu, a następnie zaliczanych na poczet pierwszych rat wynagrodzenia - jest nieprawidłowe.

W dniu 22 października 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania kaucji pobieranych od leasingobiorcy na zabezpieczenie umów leasingu, a następnie zaliczanych na poczet pierwszych rat wynagrodzenia.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca świadczy usługi leasingu polegające na oddaniu przedmiotu w odpłatne użytkowanie na zasadach określonych w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. W momencie zawarcia umowy leasingodawca przedstawia harmonogram spłat rat leasingowych w odniesieniu do całego okresu trwania umowy. Harmonogram spłat dotyczy kwoty kapitału (wartości początkowej przedmiotu leasingu) oraz kwoty odsetek. Raty leasingowe obejmujące kwotę kapitału oraz kwotę odsetek Wnioskodawca dokumentuje fakturami VAT ze stawką podstawową. W momencie podpisania umowy leasingobiorca jest zobowiązany do wpłaty w określonym terminie kaucji zabezpieczającej. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w ogólnych warunkach umów leasingu kaucję zalicza się na poczet opłaty wstępnej i kilku pierwszych rat wynagrodzenia. W przypadku odstąpienia od umowy przez leasingobiorcę przed odbiorem przedmiotu leasingu oraz w przypadku odstąpienia od umowy przez leasingodawcę wobec niezrealizowania zamówienia z winy dostawcy, kaucja podlega zwrotowi w 50%. Jeżeli doszło do zakupu przedmiotu leasingu leasingobiorca ponosi również koszt jego nabycia, w tym cenę zakupu. Według harmonogramu spłat opłata wstępna wynosi od 1% do 5% ceny przedmiotu leasingu. Opłaty leasingowe są malejące, a kilka pierwszych rat wynagrodzenia znacznie przewyższa kolejne.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy kaucje pobierane od leasingobiorców na zabezpieczenie umów leasingowych, a następnie zaliczane na poczet pierwszych rat wynagrodzenia tracą charakter kaucji i podlegają opodatkowaniu VAT w momencie otrzymania?

Zdaniem Wnioskodawcy kaucja wpłacona przy zawarciu umowy leasingu, a następnie zaliczona na poczet pierwszych rat wynagrodzenia, nie traci charakteru zabezpieczającego i nie staje się zaliczką (zadatkiem), podlegającą opodatkowaniu VAT, ponieważ w przypadku odstąpienia od umowy leasingobiorca nie odzyska kaucji w całości. Według Wnioskodawcy zaliczenie kaucji na poczet rat wynagrodzenia nie świadczy o tym, że od początku dana suma pieniędzy stanowiła zaliczkę (zadatek). W ocenie Wnioskodawcy obowiązek podatkowy powstanie dopiero w momencie zaliczenia kaucji na poczet rat wynagrodzenia.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5 cyt. ustawy. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku. W przypadku gdy pobrano zaliczki, zadatki, przedpłaty lub raty, obrotem - stosownie do art. 29 ust. 2 ww. ustawy - jest również kwota otrzymanych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o przypadającą od nich kwotę podatku.

W myśl art. 19 ust. 11 ustawy o podatku od towarów i usług, jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności przedpłatę, zaliczkę, zadatek lub ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części.

Przepisy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji zaliczki, zadatku, przedpłaty, raty czy kaucji. Według Słownika Języka Polskiego PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2005 r.:

Z przytoczonych definicji, zaczerpniętych z języka powszechnego, wynika, że zaliczka, zadatek, przedpłata, rata oraz kaucja wiążą się z przekazaniem środków pieniężnych do dyspozycji kontrahenta. Jako cechę charakterystyczną kaucji wypada wskazać możliwość wykorzystania środków pieniężnych dopiero "w razie niedopełnienia zobowiązania". Co do zasady, kaucja nie jest zaliczana na poczet ceny i podlega zwrotowi po wykonaniu umowy. Ponieważ kaucja nie może uchodzić za część należności, w przeciwieństwie do zaliczki, zadatku, raty oraz przedpłaty, przeto należy stwierdzić, że nie stanowi obrotu.

Do zadatku rozumianego jako suma pieniężna lub rzecz dana przy zawarciu umowy nawiązuje art. 394 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Określenie "przy zawarciu umowy" dopuszcza dokonanie przez stronę czynności niezbędnych do zmiany faktycznego władztwa nad sumą pieniężną lub rzeczą (przedmiotem zadatku) w pewnym okresie zarówno przed, jak i po zawarciu umowy (R. Wrzecionek, "Zadatek - przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego", Monitor Prawniczy 2007 r. Nr 19, poz. 1104).

Szczególna rola zadatku ujawnia się w razie niewykonania umowy. Zgodnie z art. 394 § 1 k.c. w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Należy wskazać na możliwość ustalenia przez strony w ramach swobody umów (por. art. 3531 k.c.) skutków prawnych niewykonania umowy innych niż określone w art. 394 § 1 k.c.

Zastrzeżenie zadatku "umacnia umowę", stanowiąc dla stron umowy silny bodziec do jej wykonania, a więc spełnia podobną funkcję co zabezpieczenie kaucyjne.

W razie wykonania umowy zastrzeżenie zadatku nie odgrywa szczególnej roli. Zadatek - stosownie do art. 394 § 2 k.c. - ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe (przedmiot zadatku jest innego rodzaju niż przedmiot świadczenia), zadatek ulega zwrotowi.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że:

Zaliczenie wpłacanych przez leasingobiorców sum pieniężnych na poczet rat wynagrodzenia zostało przewidziane w ogólnych warunkach umów leasingu. W myśl art. 384 § 1 k.c. ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w tym ogólne warunki umów, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy. W tym stanie rzeczy nie powinno budzić wątpliwości, że intencją stron już przy zawarciu umowy będzie zaliczenie wpłaconych sum pieniężnych na poczet rat wynagrodzenia, a nie ich zwrot po wykonaniu umowy.

Reasumując, sumy pieniężne pobierane od leasingobiorcy na zabezpieczenie umów leasingu, zaliczane na poczet pierwszych rat wynagrodzenia noszą cechy zadatku będącego obrotem w rozumieniu art. 29 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Obowiązek podatkowy - stosownie do art. 19 ust. 11 ww. ustawy - powstaje z chwilą otrzymania zadatku.

Ponadto informuje się, że w przedmiocie udzielenia pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w dniu 21 stycznia 2008 r. zostało wydane postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania Nr ILPB3/423-181/07-2/EK.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.