ILPP1/443-1059/13-2/AI

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z o.o., przedstawione we wniosku z dnia 29 października 2013 r. (data wpływu 25 listopada 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług jest:

* prawidłowe - w części dotyczącej opodatkowania otrzymanych kwot od dłużnika lub komornika według stawki podstawowej;

* nieprawidłowe - w części dotyczącej dokumentowania otrzymanych kwot.

W dniu 25 listopada 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania otrzymanych kwot od dłużnika lub komornika według stawki podstawowej oraz dokumentowania otrzymanych kwot.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca (Spółka) prowadzi działalność w zakresie windykacji należności przysługujących jego klientom (wierzycielom) od dłużników.

W niektórych przypadkach, umowa między Wnioskodawcą a klientem przewiduje, że elementem wynagrodzenia Wnioskodawcy jest równowartość przyznanych klientowi przez sąd lub komornika kosztów zastępstwa procesowego/egzekucyjnego, które są wpłacane bezpośrednio przez dłużnika lub komornika sądowego na konto Wnioskodawcy, pod warunkiem oraz w zakresie, w jakim koszty te uda się od dłużnika uzyskać.

Podmioty (dłużnicy klientów Wnioskodawcy), którzy będą wpłacać Wnioskodawcy te koszty nie będą Jego klientami. Zainteresowany nie będzie świadczył na ich rzecz żadnych usług, nie będzie z nimi zawierał żadnych umów, nie będzie wystawiać na ich rzecz żadnych faktur ani rachunków.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy od otrzymanych przez Wnioskodawcę od dłużnika lub komornika kwot Zainteresowany powinien odprowadzać podatek VAT należny według stawki podstawowej udokumentowany dowodem wewnętrznym.

Zdaniem Wnioskodawcy, od wszystkich otrzymanych kwot od dłużnika powinien odprowadzić podatek VAT należny według stawki 23% oraz wystawić dowód wewnętrzny, gdyż Wnioskodawca nie świadczy usług dla przeciwników procesowych, w związku z czym nie ma podstawy do wystawienia faktury VAT.

Otrzymaną od dłużnika lub komornika kwotę Wnioskodawca winien traktować jako kwotę brutto, zaś należny VAT obliczyć wg wzoru:

* kwota otrzymana 23/123 - zgodnie z ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Stosownie do treści art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

W tym miejscu wskazać należy, że pomoc prawna, na którą składa się zastępstwo procesowe stanowi "usługi w zakresie doradztwa prawnego i reprezentacji w postępowaniu sądowym w pozostałych dziedzinach prawa". Usługi te nie zostały przez ustawodawcę zawarte w załącznikach do ustawy o podatku od towarów i usług, zatem nie korzystają z preferencyjnej (obniżonej) stawki podatku VAT. Skutkiem powyższego do usług pomocy prawnej zastosowanie ma - na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy - podstawowa stawka podatku, która w związku z art. 146a pkt 1 ustawy, aktualnie wynosi 23%.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest:

* prawidłowe - w części dotyczącej opodatkowania otrzymanych kwot od dłużnika lub komornika według stawki podstawowej;

* nieprawidłowe - w części dotyczącej dokumentowania otrzymanych kwot.

Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają:

Przepis art. 7 ust. 1 ustawy stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy dla uznania, że świadczenie usługi podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bezwzględnym warunkiem jest "odpłatność" za daną czynność.

Odpłatność oznacza wykonanie czynności (dostawy towarów oraz świadczenia usług) za wynagrodzeniem. W znaczeniu potocznym wynagrodzenie to zapłata za pracę, należność, a także odszkodowanie, nagroda. Natomiast odpłatny to taki, który wymaga zapłacenia, zwrotu kosztów, płatny.

Powyższa analiza prowadzi do wniosku, że istotną cechą wynagrodzenia jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy dostawą towarów lub świadczeniem usług i otrzymaną zapłatą.

Należy stwierdzić, że czynności podlegają opodatkowaniu jedynie wtedy, gdy zostały wykonane odpłatnie. Czynność można uznać za dokonaną odpłatnie, gdy istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub świadczącego usługę.

Kolejnym czynnikiem decydującym o tym, czy mamy do czynienia z wynagrodzeniem jest określenie, czy wynagrodzenie takie było należne z tytułu danego świadczenia. Czynność opodatkowana powstaje bowiem wyłącznie w związku z zaistnieniem stosunku prawnego określonego umową między stronami. Zatem wystąpić musi bezpośredni i niezbędny związek pomiędzy wykonywanymi czynnościami i wysokością otrzymanego wynagrodzenia oparty o relacje cywilnoprawne pomiędzy podmiotami i jednocześnie wynagrodzenie to może być wyrażone w pieniądzu.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

Pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Stosownie do brzmienia art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 101), strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Zgodnie z art. 98 § 2 ww. ustawy, do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 cyt. ustawy).

Natomiast w myśl art. 98 § 4 powołanej ustawy, wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Jak stanowi art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca (Spółka) prowadzi działalność w zakresie windykacji należności przysługujących jego klientom (wierzycielom) od dłużników. W niektórych przypadkach umowa między Wnioskodawcą a klientem przewiduje, że elementem wynagrodzenia Wnioskodawcy jest równowartość przyznanych klientowi przez sąd lub komornika kosztów zastępstwa procesowego/egzekucyjnego, które są wpłacane bezpośrednio przez dłużnika lub komornika sądowego na konto Wnioskodawcy, pod warunkiem oraz w zakresie, w jakim koszty te uda się od dłużnika uzyskać. Podmioty (dłużnicy klientów Wnioskodawcy), którzy będą wpłacać Wnioskodawcy te koszty nie będą Jego klientami. Wnioskodawca nie będzie świadczył na ich rzecz żadnych usług, nie będzie z nimi zawierał żadnych umów, nie będzie wystawiać na ich rzecz żadnych faktur ani rachunków.

Przy tak przedstawionym opisie sprawy Wnioskodawca powziął wątpliwość w kwestii uznania, czy od otrzymanych przez Wnioskodawcę od dłużnika lub komornika kwot powinien odprowadzać podatek VAT należny według stawki podstawowej udokumentowany dowodem wewnętrznym.

Analiza przedstawionego opisu sprawy na tle przedstawionych uregulowań prawnych prowadzi do wniosku, że Wnioskodawca nie świadczy żadnej usługi na rzecz dłużnika, związanej z zasądzonym zwrotem kosztów postępowania sądowego, gdyż w tym zakresie pomiędzy Zainteresowanym i dłużnikiem nie istnieje żaden (nawet dorozumiany) stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełniane byłyby świadczenia wzajemne. Spółka bowiem reprezentuje własne interesy i nie wykonuje na rzecz dłużnika żadnych czynności określonych w art. 5 ust. 1 ustawy.

W rozpatrywanej sprawie natomiast umowa (stosunek prawny), w ramach którego spełniane są świadczenia wzajemne istnieje pomiędzy Wnioskodawcą a klientem (wierzycielem). Otrzymana kwota od dłużnika - stanowiąca zwrot kosztów postępowania sądowego/egzekucyjnego - stanowi element wynagrodzenia Wnioskodawcy należnego od jego klienta (wierzyciela) w zamian za prowadzenie spraw klienta w zakresie windykacji należności.

Ten bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem a kwotą wynagrodzenia wypłacaną przez klienta za to świadczenie, decyduje o tym, że przez Wnioskodawcę wykonywane są usługi, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy.

Zatem uznać należy, że wykonywane przez Wnioskodawcę na podstawie zawartej umowy czynności na rzecz klienta stanowią usługę, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

Jak stanowi art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Należy zauważyć, że na podstawie art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1608) w art. 146a ustawy wprowadzenie do wyliczenia - z dniem 31 grudnia 2013 r. - otrzymało następujące brzmienie: "W okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f:".

Zatem zgodnie z art. 146a pkt 1 ustawy, w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., z zastrzeżeniem art. 146f, stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i ust. 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

Wskazać należy, że dla niektórych czynności ustawodawca przewidział zarówno w treści ustawy, jak i w przepisach wykonawczych do niej, opodatkowanie stawkami obniżonymi lub zwolnienie od podatku. Zakres i zasady zwolnienia od podatku od towarów i usług dostawy towarów lub świadczenia usług zostały określone m.in. w art. 43 ustawy.

W analizowanej sprawie - jak wskazano powyżej - czynności wykonywane przez Wnioskodawcę na rzecz wierzycieli stanowią świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy i podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Dla takiej czynności ustawodawca zarówno w przepisach ustawy, jak również w przepisach wykonawczych do niej, nie przewidział opodatkowania stawkami preferencyjnymi ani zwolnienia od podatku. Tym samym ww. usługa podlega opodatkowaniu według 23% stawki podatku VAT, na podstawie art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy.

Mając zatem na uwadze opis sprawy w kontekście powołanych przepisów należy stwierdzić, że otrzymany przez Spółkę od dłużnika/komornika, a zasądzony przez sąd, zwrot kosztów zastępstwa procesowego/egzekucyjnego, stanowiący element wynagrodzenia Wnioskodawcy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług wg 23% stawki podatku VAT. W konsekwencji Wnioskodawca, na podstawie art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy, zobligowany jest otrzymane wynagrodzenie dokumentować fakturą VAT, wystawioną na rzecz klienta.

Podsumowując, udzielając odpowiedzi na zadane pytanie należy stwierdzić, że od otrzymanych od dłużnika lub komornika kwot Wnioskodawca winien odprowadzać podatek VAT według stawki podstawowej, dokumentując je fakturą VAT.

Informuje się ponadto, że w niniejszej interpretacji załatwiono wniosek w części dotyczącej podatku od towarów i usług. Natomiast wniosek w części dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych zostanie załatwiony odrębnym rozstrzygnięciem.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.