ILPB4/423-33/10-3/MC

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej przedstawione we wniosku z dnia 11 czerwca 2010 r. (data wpływu 21 czerwca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów z tytułu nieodpłatnie otrzymanych poręczeń i gwarancji - jest prawidłowe.

W dniu 21 czerwca 2010 r. został złożony ww. wniosek - uzupełniony pismem z dnia 13 września 2010 r. - o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie przychodów z tytułu nieodpłatnie otrzymanych poręczeń i gwarancji.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka jest podmiotem wchodzącym w skład Grupy Kapitałowej. Podmioty wchodzące w skład Grupy Kapitałowej, udzielają sobie wzajemnie poręczeń i gwarancji. Spółka jest lub planuje być stroną umów poręczeń i gwarancji przedstawionych poniżej jako podmiot udzielający, jak i podmiot otrzymujący poręczenia i gwarancje.

PORĘCZENIA.

1. Solidarne poręczenie zobowiązań wynikających z umowy kredytowej.

Spółka jest i będzie w przyszłości jedną ze stron umowy kredytowej z tytułu udzielenia odnawialnego kredytu obrotowego. Pozostałymi kredytobiorcami (stronami tej samej umowy kredytowej co Wnioskodawca) są / będą inne podmioty powiązane.

Zabezpieczeniem umowy kredytowej są weksle in blanco podpisane przez każdego z kredytobiorców. Poręczycielami wekslowymi za zapłatę weksla in blanco wystawionego przez danego kredytobiorcę są pozostali kredytobiorcy. Spółka występuje i będzie występować jednocześnie w roli poręczającego, jak i otrzymującego poręczenie. Umowa kredytowa przewiduje również, że kredytobiorcy są dłużnikami solidarnymi zobowiązanymi wobec banku i bank może żądać zapłaty zobowiązań wynikających z umowy od każdego z dłużników łącznie lub osobno. Dodatkowo, w przypadku niektórych umów dodatkowym zabezpieczeniem są poręczenia cywilne za zobowiązania danego kredytobiorcy, udzielone przez pozostałych kredytobiorców.

2. Wzajemne poręczenia wynikające z umowy o okresowe udzielenie gwarancji lub umowy o udzielenie gwarancji w ramach limitu gwarancyjnego lub umowy o udzielenie gwarancji kontraktowych w ramach limitu odnawialnego.

Spółka zawiera i będzie zawierać z ubezpieczycielem umowy o okresowe udzielenie gwarancji lub udzielenie gwarancji w ramach limitu gwarancyjnego. Stronami tej umowy, oprócz Wnioskodawcy są i będą również inne podmioty powiązane. Zabezpieczeniem roszczeń ubezpieczyciela są weksle in blanco wystawione przez każdy z podmiotów, będący stroną umowy. Poręczycielami wekslowymi dla tych weksli są pozostałe podmioty powiązane, które również są stronami umowy o udzielenie gwarancji.

Spółka występuje i będzie występować jednocześnie w roli poręczającego, jak i otrzymującego poręczenie. Każdy z podmiotów powiązanych na podstawie umowy ma możliwość otrzymania gwarancji przetargowej, należytego wykonania umowy, właściwego usunięcia wad i usterek, zwrotu zaliczki, zwrotu kwot zatrzymanych, otrzymania regwarancji, będących zabezpieczeniem gwarancji udzielonych przez bank.

3. Poręczenia zobowiązań wynikających z umów kredytowych lub umów o limit na gwarancje bankowe.

Spółka jest / będzie stroną umowy kredytowej lub / oraz zawiera z bankiem umowę o limit na gwarancje bankowe. Zabezpieczeniem zobowiązań kredytowych lub zobowiązań wynikających z umowy o limit na gwarancje bankowe są poręczenia udzielone przez inne podmioty powiązane, nie będące stroną przedmiotowych umów z bankiem. Z takiego systemu zabezpieczeń korzystają i będą korzystać różne podmioty z Grupy, w zależności od zapotrzebowania (realizowanych inwestycji; projektów). W takiej sytuacji, Spółka może występować zarówno w roli udzielającego poręczenie, jak i otrzymującego poręczenie.

4. Poręczenia wykonania zobowiązań.

Spółka jest i będzie stroną umów kontraktowych związanych z realizacją zadania inwestycyjnego.

Zabezpieczeniem wykonania zobowiązań wynikających z tych umów są poręczenia udzielane Spółce przez podmioty powiązane, nie będące stroną umów kontraktowych. Z takiego systemu zabezpieczeń korzystają i będą korzystać różne podmioty z Grupy, w zależności od zapotrzebowania. Jeśli stroną umowy kontraktowej jest inny podmiot z Grupy, Spółka występuje i będzie występować w roli udzielającego poręczenie oraz w roli otrzymującego poręczenie.

5. Poręczenia spłaty zobowiązań.

Spółka udziela i będzie udzielać pozostałym podmiotom powiązanym poręczeń spłaty zobowiązań handlowych lub stanowiących zabezpieczenie dla kredytu kupieckiego. Z takiego systemu zabezpieczeń korzystają różne podmioty z Grupy, w zależności od zapotrzebowania. Spółka może wystąpić również w roli otrzymującego poręczenie spłaty zobowiązań handlowych i / lub kredytu kupieckiego.

GWARANCJE.

6. Wzajemne gwarancje kredytobiorców.

Spółka jest i będzie stroną jednej umowy kredytowej z bankiem. Pozostałymi kredytobiorcami są inne podmioty powiązane. Zabezpieczeniem umowy kredytowej są gwarancje na terminowe i całkowite wypełnienie zobowiązań przez podmioty powiązane, wynikających z umowy kredytowej (gwarancja ma charakter solidarny). Spółka występuje i będzie występować jednocześnie w roli udzielającego, jak i otrzymującego gwarancje.

7. Gwarancje spłaty zobowiązań.

Podmiot z Grupy jest i będzie stroną umowy o udzielenie limitu na transakcje terminowe z bankiem. Zabezpieczeniem tej umowy są gwarancje spłaty zobowiązań udzielone przez inne podmioty powiązane, nie będące stroną umowy. Spółka występuje i będzie występować w roli udzielającego i otrzymującego gwarancje.

8. Gwarancje związane z realizacją kontraktu handlowego.

Spółka jest / będzie stroną umów z ubezpieczycielami umowy o udzielenie gwarancji. Na podstawie tych umów Spółka ma możliwość udzielenia gwarancji innym podmiotom powiązanym z tytułu:

* należytego wykonania kontraktu,

* należytego wykonania,

* usunięcia wad i usterek,

* należytego wykonania kontraktu i usunięcia wad i usterek,

* gwarancji wadialnej.

W zależności od zapotrzebowania, jeśli stroną umowy o udzielenie gwarancji jest inny podmiot z Grupy, Spółka otrzymuje i będzie otrzymywać gwarancje od tego podmiotu.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy uzyskanie poręczeń kredytów i gwarancji, opisanych w powyższej tabeli, bez wynagrodzenia rodzi skutki w podatku dochodowym od osób prawnych dla Wnioskodawcy jako podmiotu otrzymującego poręczenia / gwarancje.

Zdaniem Wnioskodawcy, jako podmiot otrzymujący gwarancję / poręczenie nie uzyskuje On przychodu z tytułu nieodpłatnych świadczeń w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodem jest m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń. W orzecznictwie sądów podkreśla się, że "pojęcie nieodpłatnego świadczenia użyte w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym i obejmuje nie tylko świadczenie w znaczeniu cywilistycznym, ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar majątkowy" (por. teza wyroku NSA z dnia 10 maja 2006 r. - sygn. II FSK 313/06; wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 kwietnia 2005 r. - sygn. III SA/Wa 928/04). W tezie do wyroku z dnia 22 marca 2001 r. NSA w Gdańsku (sygn. I SA/Gd 2027/98) stwierdził, że "nieodpłatnym świadczeniem w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych jest przedmiot zobowiązania, w którym korzyść majątkową ma otrzymać jedna strona" (por. wyrok NSA w Krakowie z dnia 24 czerwca 1998 r. - sygn. I SA/Wr 115/98).

Należy podkreślić, że Wnioskodawca jako otrzymujący gwarancję / poręczenie nie uzyskuje z tego tytułu żadnego przysporzenia majątkowego. Ponadto, podmiot udzielający poręczenia / gwarancji Spółce nie ponosi żadnych negatywnych konsekwencji swojego działania (do momentu ewentualnej realizacji poręczenia). Podmiot ten nie musi angażować dodatkowych aktywów w związku z udzieleniem poręczenia / gwarancji. Z uwagi na brak angażowania dodatkowych aktywów nie dochodzi do uszczuplenia majątku poręczyciela / gwaranta (a więc powstania kosztu). W związku z tym, otrzymujący poręczenie / gwarancję (Wnioskodawca) nie uzyskuje nieodpłatnego świadczenia.

Ponadto, Wnioskodawca podkreśla, że przepis art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mówi o otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także o wartości innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń.

Biorąc pod uwagę wykładnię językową, z pojęcia "nieodpłatne świadczenie" wynika, że warunkiem otrzymania przez podatnika nieodpłatnego świadczenia jest istnienie po stronie wierzyciela woli przekazania świadczenia na rzecz drugiego podmiotu, a także faktyczne jego przekazanie, które następuje w sposób nieodpłatny (por. również A. Mariański, w: W. Nykiel, A. Mariański (red.) Komentarz do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Gdańsk 2006). Wykładnia ta znajduje potwierdzenie również w orzecznictwie sądowym. W wyroku z dnia 17 czerwca 2004 r. WSA w Warszawie uznał, że: "Aby w świetle art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych można było zaliczyć określone świadczenie do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody objęte opodatkowaniem". Na konieczność istnienia po stronie świadczącego dokonania nieodpłatnego przysporzenia na rzecz drugiego podmiotu wskazuje wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 marca 2004 r. (sygn. akt III SA 2004/02), w którym Sąd podkreślił, iż działanie świadczeniodawcy wiązać się musi z jego pozytywną wolą, tzn. że chce on przekazać świadczeniobiorcy nieodpłatne świadczenie. Działanie bowiem, polegające na przekazaniu świadczenia, nie może być bezwolne.

Podobny pogląd wyraził również NSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 12 maja 1999 r. (sygn. I SA/Wr 115/98, niepubl.) oraz NSA w wyroku z dnia 9 lutego 2001 r. (sygn. III SA 2610/99, PSP). W przedstawionym stanie faktycznym udzielający poręczenia lub gwarancji faktycznie dokonuje świadczenia na rzecz podmiotu otrzymującego jedynie w momencie ewentualnej realizacji poręczenia lub gwarancji. W przeciwnym razie, jeśli podmiot udzielający nie podejmuje działań związanych z realizacją poręczenia / gwarancji, to oznacza, że nie wiąże się to z nieodpłatnym świadczeniem na rzecz podmiotu otrzymującego poręczenie lub gwarancję.

Należy wskazać, że poręczenia i gwarancje stanowią zabezpieczenie interesów banku lub innych wierzycieli podmiotu powiązanego. Dlatego też w sytuacji realizacji poręczenia lub gwarancji w rzeczywistości korzyści uzyska wierzyciel podmiotu powiązanego. Spółka podkreśla, że Jej stanowisko przedstawione w niniejszym wniosku jest zbieżne z aktualnymi wyrokami WSA i NSA oraz interpretacjami innych organów podatkowych. Podobnie wypowiedział się również Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 24 kwietnia 2007 r. (I SA/Łd 2033/06). Podatnik poręczył nieodpłatnie kredyt bankowy udzielony podmiotowi zależnemu. Sąd stwierdził: "poręczenie kredytu bankowego udzielone nieodpłatnie przez podmiot, który nie jest uprawniony do odpłatnego świadczenia tego typu usług finansowych, nie jest nieodpłatnym świadczeniem w rozumieniu ustawy o CIT". Sąd uznał więc, że spółka poręczająca poniosłaby konsekwencje udzielenia poręczenia najwcześniej wtedy, gdyby zaistniało duże prawdopodobieństwo, że będzie zobowiązana jako poręczyciel do spłaty zobowiązania podatnika. W przypadku braku - zaistnienia takiej sytuacji, nie można mówić o uzyskaniu korzyści przez którąkolwiek ze stron.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) nie zawiera definicji przychodu, precyzując, poprzez przykładowe wyliczenie zawarte w art. 12 ust. 1-3 i ust. 4b, rodzaje przychodów, a także enumeratywnie wylicza, jakiego rodzaju wpływy pieniężne podmiotu gospodarczego nie są zaliczane do przychodów (art. 12 ust. 4).

Z istoty podatku dochodowego od osób prawnych wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem - jako źródłem dochodu - jest tylko ta wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, jest m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.

Choć ustawa o podatku dochodowym nie precyzuje, co należy rozumieć przez "nieodpłatne świadczenie", ograniczając się do wskazania, w art. 12 ust. 6 i 6a ww. ustawy, sposobu i kryteriów ustalania wartości nieodpłatnych i częściowo odpłatnych świadczeń, to jednak dla celów podatkowych za nieodpłatne świadczenia należy przyjmować te wszystkie zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy.

Zatem, w świetle art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, aby można było określone świadczenie zaliczyć do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody podatkowe.

Warunkiem uznania nieodpłatnego świadczenia za przychód - co wynika z literalnego brzmienia art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - jest jego otrzymanie przez podatnika. Aby mówić o otrzymaniu świadczenia przez świadczeniobiorcę, świadczeniodawca musi wyrazić pozytywną wolę tego świadczenia poprzez zobowiązanie się do jego spełnienia. Nie wystarczy samo zawarcie umowy o nieodpłatne świadczenie, lecz konieczne jest jej wykonanie. Działanie polegające na przekazaniu świadczenia nie może być bezwolne.

W opisanym stanie faktycznym, Wnioskodawca będący Spółką należącą do Grupy Kapitałowej nieodpłatnie otrzymuje poręczenia i gwarancje od innych podmiotów wchodzących w skład tejże Grupy Kapitałowej. Ponadto, Spółka przedstawiając własne stanowisko, wskazała, iż niektóre poręczenia i gwarancje udzielone pomiędzy spółkami grupy kapitałowej wynikają z zasady wzajemności oraz solidarności. Potwierdzają to wskazane przez Spółkę przykłady udzielanych poręczeń i gwarancji (np. solidarne poręczenie zobowiązań wynikających z umowy kredytowej).

Podmioty powiązane, tj. spółki należące do grupy kapitałowej (w tym również Spółka) współpracują również przy realizacji wspólnych projektów i inwestycji. Wówczas też mają miejsca stosowne poręczenia i gwarancje (np. poręczenia wykonania zobowiązań). Z tego typu zabezpieczeń korzystają różne podmioty wchodzące w skład grupy kapitałowej w zależności od zapotrzebowania.

W związku z powyższym, w przypadkach wymienionych w punktach 1 - 8, z jednej strony Spółka otrzymuje nieodpłatne świadczenie z tytułu dokonanego poręczenia lub gwarancji przez inny podmiot lub podmioty. Jednakże z drugiej strony zobowiązana jest do takich samych świadczeń na rzecz tychże podmiotów. Zatem bez wątpienia mamy tu do czynienia ze wzajemnymi świadczeniami podmiotów wchodzących w skład Grupy Kapitałowej na rzecz Spółki i odwrotnie. Jak stwierdzono powyżej, nieodpłatnie otrzymane świadczenie to zdarzenia prawne lub gospodarcze, którego skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy. Zatem, otrzymanie poręczenia lub gwarancji związane jest z inną formą ekwiwalentu, tj. Spółka nie pobiera z tego tytułu wynagrodzenia, ale udziela w zamian podobne rodzaje zabezpieczeń.

Reasumując powyższe wyjaśnienia, otrzymane przez Spółkę i opisane w stanie faktycznym poręczenia i gwarancje nie stanowią przychodu podatkowego na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jednocześnie należy wskazać, iż powołane w treści wniosku orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego należy stwierdzić, iż zdaniem organu podatkowego tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Wnioskodawcę poglądów występujących w doktrynie prawa podatkowego, zaznaczyć należy, że odzwierciedlają one indywidualne stanowiska ich autorów na dany temat.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.