ILPB3/423-63/10-6/EK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, przedstawione we wniosku z dnia 30 grudnia 2009 r. (data wpływu 12 stycznia 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

* powstania przychodu podatkowego z tytułu objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny - jest prawidłowe,

* zastosowania art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w sytuacji objęcia udziałów po cenie wyższej niż ich wartość nominalna i przekazania środków na kapitał zapasowy - jest nieprawidłowe.

W dniu 12 stycznia 2010 r. został złożony ww. wniosek - uzupełniony w dniu 25 lutego 2010 r. oraz 1 kwietnia 2010 r. - o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

* powstania przychodu podatkowego z tytułu objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny,

* zastosowania art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w sytuacji objęcia udziałów po cenie wyższej niż ich wartość nominalna i przekazania środków na kapitał zapasowy.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca jest udziałowcem S (...) Sp. z o.o. (dalej: "S (...)"). Dodatkowo, Wnioskodawca posiada wierzytelności względem "S (...)" wynikające z umów pożyczek, nabyte od poprzedniego wierzyciela.

"S (...)" wykazuje w swoim sprawozdaniu finansowym straty za lata ubiegłe w wysokości przekraczającej wartość kapitału zakładowego oraz innych kapitałów własnych. w bieżącym roku finansowym, "S (...)" także wykazuje stratę. Powyższe pomniejsza jego wiarygodność w oczach partnerów handlowych oraz wpływa negatywnie na możliwości uzyskania finansowania zewnętrznego (kredyt bankowy).

Wnioskodawca i "S (...)" - w celu dokapitalizowania "S (...)" - planują dokonać konwersji wierzytelności wynikających z umów pożyczek na nowo utworzone udziały. Udziały te zostaną objęte przez Wnioskodawcę w zamian za aport w postaci przedmiotowych wierzytelności. Wartość wnoszonego aportu (kwota wierzytelności z tytułu zwrotu kapitału z przedmiotowych umów pożyczek oraz narosłych odsetek) odpowiadać będzie wartości podwyższenia kapitałów własnych "S (...)". Będzie to wartość, jaką dla dłużnika ma zwolnienie się z długu wynikającego z wcześniej zaciągniętych pożyczek. Udziały obejmowane będą po cenie emisyjnej równej wartości wnoszonego aportu, tj. łącznej kwocie wnoszonych do "S (...)" wierzytelności. Wartość nominalna obejmowanych udziałów będzie niższa od ich wartości emisyjnej. Nadwyżkę powstałą w ten sposób (agio), "S (...)" planuje przekazać na kapitał zapasowy. Planowane objęcie udziałów po cenie wyższej niż ich wartość nominalna i przekazanie środków na kapitał zapasowy wynika z konieczności pokrycia strat bieżących oraz strat z lat ubiegłych, wykazywanych w sprawozdaniu finansowym "S (...)".

Po otrzymaniu aportu, Wnioskodawca, jako jedyny udziałowiec "S (...)", planuje podjąć uchwałę o przeznaczeniu powstałego kapitału zapasowego na pokrycie straty bieżącej oraz z lat ubiegłych. Po dokonaniu tej operacji, "S (...)" nie będzie wykazywał strat w swoim sprawozdaniu finansowym, co uwiarygodni jego pozycję wobec swoich kontrahentów.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 1.

Zdaniem Wnioskodawcy, przychodem w omawianym stanie faktycznym, będzie nominalna wartość udziałów objętych w zamian za wkład niepieniężny.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodem z tytułu objęcia udziałów w spółce, która ma osobowość prawną, jest nominalna wartość tychże udziałów.

Pojęcie nominalnej wartości udziałów jest pojęciem z zakresu prawa spółek handlowych. Nominalną wartością jest wartość udziałów wyrażona w umowie spółki. Jest to wartość umowna, którą wspólnicy przypisują części ułamkowej kapitału zakładowego zakładanej przez nich spółki.

Zgodnie z art. 157 § 1 pkt 7 ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeksu spółek handlowych (Dz. u z 2000 r. Nr 94, poz. 1037), wartość nominalna udziałów spółki z o.o. musi być określona w umowie spółki. Nie jest to zatem wartość w jakikolwiek sposób skorelowana z wartością rynkową obejmowanych udziałów, czy też wartością rynkową przedmiotu aportu.

Literalne brzmienie art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, iż przychodem z tytułu objęcia udziałów jest wartość nominalna objętych udziałów.

Jak słusznie zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 27 lutego 2008 r. sygn. akt I SA/Kr 1326/06: "Przez nominalną wartość udziałów w spółce rozumie się wartość istniejącą tylko z nazwy, tytularną, formalną". Ze stanowiskiem takim zgodził się również Naczelnik Urzędu Skarbowego w Lesznie w postanowieniu z dnia 17 września 2007 r. znak PD-lb-415-18/07.

Przepis art. 12 ust. 1 pkt 7 in fine odsyła do odpowiedniego stosowania art. 14 ust. 1-3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepis ten pozwala organowi podatkowemu "oszacować" przychód w przypadku, gdy cena określona w umowie, bez uzasadnionej przyczyny, odbiega od wartości rynkowej praw lub rzeczy będących przedmiotem umowy.

Niemniej, Wnioskodawca zauważa, że podatnik nie ma możliwości rozpoznania przychodu w wysokości innej niż wartość nominalna obejmowanych udziałów. Możliwość "oszacowania" przychodu w wartości innej niż wartość nominalna dotyczy jedynie organu podatkowego, a nie podatnika.

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, przychodem z tytułu objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny, do którego wykazania jest On zobowiązany, będzie nominalna wartość obejmowanych udziałów.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie pytania nr 2.

W ocenie Spółki, w przedmiotowym stanie faktycznym art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie znajdzie zastosowania. Za takim stanowiskiem przemawiają następujące argumenty.

Przepis art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowi, iż przychodem z objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny jest wartość nominalna objętych udziałów. Jednocześnie w przepisie tym znajduje się odesłanie do odpowiedniego stosowania art. 14 ust. 1-3 ww. ustawy.

Przepis art. 14 ust. 1 stanowi zaś, iż przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie (zdanie pierwsze). Natomiast, w przypadku, gdy cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rzeczy lub praw będących przedmiotem umowy, organ podatkowy określa przychód w wysokości wartości rynkowej (zdanie drugie). Zastosowanie art. 14 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, uzależnione jest od spełnienia przesłanek określonych w art. 14 ust. 1 zdania drugiego wyżej wymienionej ustawy.

W ocenie Spółki, odpowiednie stosowanie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ogranicza się do stosowania jedynie zdania pierwszego tej regulacji. Stosowanie art. 14 ust. 1 zdanie drugie w omawianym stanie faktycznym, a tym samym "doszacowywanie" przychodu przez organ podatkowy, nie znajduje uzasadnienia w świetle wykładni literalnej, systemowej, jak i funkcjonalnej przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Pogląd, iż przychód taki powinien odpowiadać jedynie wartości nominalnej obejmowanych udziałów jest mocno ugruntowany w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jest on również powszechnie akceptowany przez doktrynę prawa podatkowego oraz znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe, co zostanie wykazane poniżej.

Zdaniem Spółki, należy przede wszystkim zauważyć, że art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nakazuje odpowiednie stosowanie art. 14 ust. 1 tej ustawy. Odpowiednie stosowanie różni się od stosowania danego przepisu wprost. w orzecznictwie wskazuje się, iż: "Może więc wchodzić w grę stosowanie określonych przepisów wprost, z dostosowującymi do okoliczności modyfikacjami, a nawet wyłączenie stosowania pewnych przepisów z uwagi na odmienne cechy danego przypadku" (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2008 r. sygn. akt v CSK 377/07). Podobnie, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 maja 2009 r. wskazano, iż: "W myśl reguł wykładni przyjęcie regulacji o odpowiednim stosowaniu oznacza konieczność uwzględnienia cech właściwych dla regulacji podstawowej. Odpowiednie zastosowanie powoduje zatem konieczność oceny, czy i w jakim zakresie w tych sprawach przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego będą miały zastosowanie". a zatem, odesłanie do odpowiedniego stosowania danej regulacji może także powodować, iż część przepisu objętego odesłaniem (w przedmiotowej sprawie art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych) nie znajdzie zastosowania.

Stosując przepis "odpowiednio", należy mieć na uwadze, iż przepis, do którego istnieje odesłanie został utworzony bez uwzględnienia specyfiki danego stanu faktycznego. Widać to już z samej treści art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, gdzie mowa jest o cenie, która jest terminem właściwym dla umowy sprzedaży, podczas gdy takie elementy nie występują w transakcji wniesienia aportu. Racjonalny ustawodawca, mając na uwadze odmienność tych dwóch regulacji, nakazał jedynie odpowiednie stosowanie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Komentowany przepis zatem, należy stosować w takim zakresie, jaki jest możliwy bez zmieniania brzmienia i istoty art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. w świetle tego, oszacowywanie przychodu, na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zdanie drugie, w oparciu o rynkową wartość przedmiotu aportu, czy też obejmowanych udziałów stoi w oczywistej sprzeczności z art. 12 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, który nakazuje ustalać przychód w wysokości nominalnej wartości udziałów.

Jak wykazano w uzasadnieniu stanowiska Wnioskodawcy do pytania nr 1, wartością nominalną, którą ustawodawca przyjął za wartość określającą przychód w przypadku objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny, jest wartość tytularna, umowna, określona w umowie spółki.

Tak rozumiana wartość, nie może być zatem przedmiotem wyceny rynkowej. Odwołanie w tym zakresie do art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie pozwala na określenie przychodów w wartości rynkowej udziałów, czy też przedmiotu aportu. Argumentacja taka została jednoznacznie potwierdzona orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 kwietnia 2006 r. sygn. akt II FSK 558/05, w którym sąd rozpatrywał analogiczną kwestię w stosunku do osoby fizycznej (przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26 lipca 1991 r., Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, zagadnienie ustalenia przychodu podatkowego w przypadku wniesienia aportu regulują analogicznie jak przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych): "Przez nominalną wartość należy rozumieć wartość istniejącą tylko z nazwy, tytularną, formalną (por. Słownik języka polskiego pod red. A. Szymczaka, Warszawa 1979, t. 2, s. 388). Takiego rozumienia analizowanego przepisu nie zmienia art. 17 ust. 2 p.d.f., który w zakresie ustalania wartości przychodów odsyła do odpowiedniego stosowania art. 19 p.d.f. Słowo "odpowiednie" oznacza, że do ustalenia wartości przychodu określonego w art. 17 ust. 1 pkt 9 ma zastosowanie wyłącznie zdanie pierwsze art. 19 ust. 1 p.d.f.".

Powyższe stanowisko zostało ugruntowane w orzecznictwie i potwierdzone wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2008 r. sygn. akt I SA/Gd 917/07, przytoczonym powyżej wyrokiem WSA w Krakowie oraz wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 16 września 2009 r. sygn. akt I SA/Wr 1092/09, w którym sąd zauważył, że: "Użycie przez ustawodawcę w art. 17 ust. 1 pkt 9 updf pojęcia "nominalna wartość" wskazuje, że wykluczona jest jakakolwiek możliwość ustalania wartości udziału w oparciu o ceny rynkowe (podkreślenie Spółki). Ustawodawca bowiem wyraźnie i jednoznacznie stwierdził, że w takim przypadku brana może być jedynie pod uwagę wartość ściśle już określona w umowie spółki. Analiza wskazanych przez organ przepisów pozwala stwierdzić, że organ błędnie interpretuje zakres odesłania z art. 17 ust. 2 updf. w przepisie tym odsyła się do "odpowiedniego stosowania art. 19", co oznacza, że przepis do którego się odwołano ma zostać zastosowany jedynie w zakresie, jaki da się pogodzić z charakterem instytucji prawnej regulowanej przepisem odsyłającym. w art. 17 ust. 1 pkt 9 updf przewidziano, że przychodem z kapitałów pieniężnych jest nominalna wartość nabytych udziałów, czyli wartość umownie określona przez strony, stąd wykluczone jest zdaniem Sądu jakiekolwiek ustalanie wartości w oparciu o ceny rynkowe".

Stanowisko takie jest również powszechnie akceptowane w doktrynie prawa podatkowego (por. dr J. Pustuł, Przychód z tytułu (...), MoPod 5/2008, s. 17; D. Stolarek, a Nieżychowska, Aport udziałów (...) MoPod 9/2009, s. 14; F. Seredyński, M. Sobiech, Konwersja wierzytelności (...) Przegląd Podatkowy 3/2005) oraz znajduje odzwierciedlenie w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez organy podatkowe. Powyższą argumentację potwierdził m.in. Dyrektor Urzędu Skarbowego w Lesznie w cytowanej już interpretacji z dnia 17 września 2007 r., Naczelnik Izby Skarbowej w Krakowie (22 września 2005 r. sygn. akt PD-1/4218/i-22/05), Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z dnia 3 września 2009 r. (znak ILPB2/415-612/09-3/ES).

Mając na uwadze powyższe argumenty, należy zauważyć, że nie ma możliwości "urynkowienia" wartości nominalnej. Nie będzie to już wtedy bowiem wartość nominalna, a rynkowa. Gdyby przyjąć, iż odwołanie do art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych dotyczy również zdania drugiego, a tym samym nakazuje "urynkowić" nominalną wartość udziałów, to w praktyce przychód zawsze ustalany byłby w wysokości wartości rynkowej. Tymczasem normą główną jest w tym względzie art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, który mówi o wartości nominalnej. Gdyby ustawodawca chciał, żeby przychodem była wartość rynkowa obejmowanych udziałów albo wartość rynkowa wnoszonych tytułem aportu przedmiotów, to zamieściłby takie uregulowanie w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wprost. Należy wskazać, iż celem wprowadzenia regulacji art. 14 ww. ustawy, było umożliwienie organowi podatkowemu szacowania wartości przychodu z transakcji sprzedaży, w której strony umowy zaniżyły wartość ceny w celu zminimalizowania obciążeń podatkowych po stronie zbywcy. Stąd ustawodawca w zdaniu drugim posłużył się wprost określeniem "cena". w przypadku umowy sprzedaży, strony umowy mają swobodę w zakresie ustalenia ceny tej transakcji, jak również przyszłej jej modyfikacji. Natomiast obejmowanie udziałów po wartości nominalnej i przekazanie premii emisyjnej na kapitał zakładowy niejednokrotnie wynika z uwarunkowań danej sytuacji, a w skrajnych wypadkach po prostu udziały nie mogą być objęte po wartości nominalnej. Co więcej, podatnik nie ma możliwości następczej zmiany wartości nominalnej (jak to jest w przypadku ceny w umowie sprzedaży, która może podlegać korekcie) w celu ustalenia innej niż pierwotnie wykazana wartości przychodu podatkowego.

Konieczność objęcia udziałów po wartości emisyjnej wyższej niż ich wartość nominalna bardzo często pojawia się w sytuacji przystępowania nowego wspólnika do już istniejącej spółki, gdzie wartość tej spółki jest istotnie wyższa od kapitału zakładowego. w takim wypadku, objęcie nowych udziałów przez nowego udziałowca po wartości nominalnej powodowałoby pokrzywdzenie dotychczasowych udziałowców, poprzez uszczuplenie wartości majątku spółki przypadającego na ich udziały.

Odpowiednie stosowanie art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych powodowałoby, iż w każdej takiej sytuacji organ podatkowy uprawniony byłby do oszacowania przychodu w wysokości wyższej, niż wartość nominalna obejmowanych udziałów. To z kolei powodowałoby nieustającą niepewność co do istniejących obowiązków podatkowych, gdyż nowo przystępujący wspólnicy zobowiązani byliby do rozpoznania przychodu według wartości nominalnej objętych udziałów, a jednocześnie w każdej chwili organ podatkowy mógłby oszacować przychód podatkowy w wysokości wyższej. w związku z tym, zastosowanie art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do art. 12 ust. 1 pkt 7 tej ustawy jest niedopuszczalne, nie można bowiem interpretować przepisów prawa tak, aby:

* niektóre ich fragmenty okazały się zbędne lub zmieniały istotę regulacji (określenie w art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, iż przychodem jest wartość nominalna objętych udziałów),

* podatnik dokonujący transakcji aportu nie miał pewności, co do wysokości jego zobowiązania podatkowego.

Dodatkowo należy zauważyć, że odesłanie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie daje podstaw do zastosowania art. 14 ust. 1 zdanie drugie ww. ustawy również dlatego, że taka interpretacja doprowadziłaby de facto do podwójnego opodatkowania wartości przekazanych na kapitał zapasowy (agio emisyjne). w przypadku zbycia udziałów objętych za wkład niepieniężny (w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego część), kosztem uzyskania przychodu będzie wartość nominalna udziałów, a nie wartość "doszacowanego" przez organy podatkowe przychodu. Wobec tego, w przypadku późniejszego zbycia przedmiotowych udziałów, różnica pomiędzy wartością nominalną a rynkową udziałów (agio) byłaby opodatkowana po raz drugi. Gdyby ustawodawca dopuszczał możliwość oszacowania przychodu w przypadku wnoszenia aportu, to przewidziałby, iż w sytuacji zbycia udziałów kosztem uzyskania przychodów jest wartość nominalna objętych udziałów, powiększona o wartość przychodu doszacowanego przez organ podatkowy. Należy zauważyć, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych przewiduje takie przypadki. w szczególności, w sytuacji rozpoznania przychodu w związku z nabyciem rzeczy częściowo nieodpłatnie, w przypadku ich zbycia kosztem uzyskania przychodu jest cena nabycia, powiększona o wartość rozpoznanego przychodu. Skoro ustawodawca uregulował tę kwestię w przypadku nabycia i późniejszego zbycia rzeczy częściowo nieodpłatnie, to brak takiej regulacji w zakresie zbycia akcji objętych w zamian za wkład niepieniężny (w połączeniu z generalnym zakazem podwójnego opodatkowania tego samego dochodu) oznacza, iż przychód z objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny powinien być zawsze ustalany w oparciu o wartość nominalną objętych udziałów.

Zatem, zarówno wykładnia funkcjonalna, jak systemowa nie uprawniają do przyjęcia stanowiska, iż organ podatkowy mógłby "doszacować" przychód do wysokości rynkowej wartości obejmowanych udziałów lub wartości rynkowej wnoszonego do Spółki aportu. w związku z tym, odesłanie do odpowiedniego stosowania do art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie obejmuje zdania drugiego przytaczanego przepisu.

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, w przedmiotowym stanie faktycznym, nie znajdzie zastosowania art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a tym samym organ podatkowy nie będzie uprawniony do oszacowania wartości przychodu w wysokości innej niż wartość nominalna obejmowanych udziałów.

Zdaniem Spółki, należy dodatkowo zauważyć, że nawet gdyby przyjąć, iż art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mógł znaleźć zastosowanie w przypadku ustalenia przychodu z tytułu obejmowania udziałów w zamian za wkład niepieniężny, to - w ocenie Spółki - w przedstawionym stanie faktycznym przepis ten nie znajdzie zastosowania z uwagi na wystąpienie uzasadnionych przyczyn, dla których wartość nominalna obejmowanych udziałów znacząco odbiega od wartości wnoszonego aportu.

Przepis art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, umożliwia organowi podatkowemu "doszacować" przychód w przypadku, gdy cena wyrażona w umowie bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej praw lub rzeczy, stanowiących przedmiot umowy. w związku z powyższym brzmieniem przepisu, należy zauważyć, że dodatkową przesłanką, która musi zostać spełniona, aby wystąpiła dyspozycja z art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, jest brak uzasadnionych przyczyn, dla których wartość wyrażona w umowie odbiega od wartości rynkowej. Potwierdzają to organy podatkowe m.in. w postanowieniu Naczelnika Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 30 września 2006 r. znak 1471/DPD2/1423/76/2005/EC, wydanego dla podatnika będącego osobą fizyczną: "nominalna wartość obejmowanych akcji nie może odbiegać od wartości rynkowej wnoszonego aportu, chyba że podatnik przedstawi przyczyny, które uzasadniają taką sytuację. Jeżeli podatnik wskaże takie przyczyny, o których mowa powyżej wówczas przychodem będzie wartość nominalna akcji obejmowanych w zamian za wkład niepieniężny".

Wnioskodawca podkreśla, iż ocena spełnienia przesłanki występowania uzasadnionej przyczyny w stanie faktycznym przedstawionym przez podatnika było już niejednokrotnie kwestią rozstrzygnięć organów podatkowych, np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej nr IPPB2/415-501/07-4/IŚ stwierdził (akceptując stanowisko podatnika osoby fizycznej), że: "Przedstawiony powyżej sposób wniesienia aportu o wartości przewyższającej objęte udziały jest powszechnym zjawiskiem na rynku finansowym. Dlatego też transakcje takie zostały uregulowane przepisami prawa handlowego. Na przykład, zgodnie z art. 154 § 3 Kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego. Zgodnie z art. 261 k.s.h. przepisy te stosuje się odpowiednio przy podwyższeniu kapitału zakładowego. w konsekwencji należy uznać, że warunki przedmiotowej emisji (w szczególności struktura zastanych kapitałów XXX) stanowią uzasadnioną przyczynę, z powodu której wartość nominalna objętych udziałów będzie odbiegać od ich wartości rynkowej" (podkreślenie Spółki).

Podobnie argumentował Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 2 kwietnia 2009 r. (znak IPPB1/415-128/09-2/MT): "należy uznać, że warunki przedmiotowego wniesienia (w szczególności planowana struktura kapitałów spółki) stanowią uzasadnioną przyczynę, z powodu której wartość nominalna objętych udziałów będzie odbiegać od ich wartości rynkowej. Zatem odpowiednie zastosowania art. 19 ustawy p.d.o.f. nie zmodyfikuje ostatecznej konkluzji, zgodnie z którą przychodem w opisanym stanie faktycznym będzie wartość nominalna objętych udziałów" (podkreślenie Spółki). Konkluzję tą potwierdził również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 27 listopada 2008 r. (znak IPPB2/415-1236/08-4/MG).

Skoro zatem, warunki emisji udziałów oraz istniejąca w spółkach struktura kapitału mogą stanowić uzasadnioną przyczynę w rozumieniu art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, to zdaniem Spółki, konieczność utworzenia kapitału zapasowego, który zostanie przeznaczony na pokrycie strat bieżących oraz z lat ubiegłych, również stanowi uzasadnioną przyczynę, która wyłączy stosowanie dyspozycji cytowanego przepisu.

Konieczność objęcia udziałów po wartości nominalnej oraz utworzenie kapitału zapasowego jest kluczowe dla pokrycia strat S (...) a tym samym uwiarygodnienia się S (...) w oczach kontrahentów oraz możliwości pozyskania finansowania zewnętrznego (kredyt bankowy).

W przypadku objęcia udziałów w zamian za aport po wartości nominalnej, kapitał zakładowy S (...) uległby podwyższeniu o wartość wnoszonego aportu. w takim wypadku, w celu wyeliminowania strat z lat ubiegłych ze sprawozdania finansowego S (...), konieczne byłoby dokonanie obniżenia kapitału zakładowego Spółki, poprzedzonego przeprowadzeniem skomplikowanego postępowania konwokacyjnego w trybie art. 264 § 1 k.s.h. - wezwanie wierzycieli S (...) do wnoszenia sprzeciwu, co do przeprowadzenia operacji obniżenia kapitału zakładowego. w przypadku zgłoszenia przez wierzycieli sprzeciwu, S (...) zobowiązany byłby do zaspokojenia lub zabezpieczenia tych wierzycieli. w związku z powyższym, objęcie udziałów po wartości nominalnej mogłoby istotnie skomplikować lub nawet zniweczyć plany Wnioskodawcy, co do pokrycia strat w sprawozdaniu finansowym S (...). Dodatkowo należy zauważyć, iż obniżenie kapitału zakładowego może zostać źle postrzegane przez kontrahentów S (...).

Skoro utworzenie kapitału zapasowego w S (...), stanowi ekonomiczne racjonalne działanie Wnioskodawcy, to tym bardziej stanowi uzasadnioną przyczynę w myśl art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Jeżeli zatem, niespełniona została hipoteza normy zawartej w art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (występuje uzasadniona przyczyna), to nie może znaleźć zastosowania dyspozycja przedmiotowej normy, czyli "oszacowanie" przez organ podatkowy przychodu.

W związku z powyższym, w ocenie Wnioskodawcy, w przedmiotowym stanie faktycznym, nie znajdzie zastosowania art. 14 ust. 1 zdanie drugie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ:

* zdanie drugie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w ogóle nie znajduje zastosowania do transakcji obejmowania udziałów w zamian za wkłady niepieniężne,

* nawet jeżeli przyjąć, iż zdanie drugie art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych może mieć zastosowanie do transakcji wnoszenia aportu, w przedmiotowym stanie faktycznym, występuje uzasadniona przyczyna dla obejmowania udziałów po wartości nominalnej niższej niż wartość wnoszonego aportu.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za:

* prawidłowe - w części dotyczącej powstania przychodu podatkowego z tytułu objęcia udziałów w zamian za wkład niepieniężny (pytanie nr 1),

* nieprawidłowe - w części dotyczącej zastosowania art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w sytuacji objęcia udziałów po cenie wyższej niż ich wartość nominalna i przekazania środków na kapitał zapasowy (pytanie nr 2).

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, jest w szczególności nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część; przepisy art. 14 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio.

Źródłem powstania przychodu opisanego w przedmiotowym przepisie, powstającego po stronie udziałowca (podmiotu wnoszącego aport), jest objęcie udziałów (akcji), wkładów w zamian za wkłady niepieniężne (aporty), z wyłączeniem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.

Przychodem nazwanym w tym przepisie jest nominalna, a więc zadeklarowana w umowie lub w statucie, wartość udziałów (akcji), wkładów.

Regulując powyższym przepisem skutki podatkowe objęcia udziałów (akcji) w spółce w zamian za wkład niepieniężny inny niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, ustawodawca w przepisie art. 12 ust. 1b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wyraźnie określił moment powstania przychodu udziałowca z tego tytułu, stanowiąc, że powstaje on w dniu:

Z okoliczności przedstawionych we wniosku wynika, iż Wnioskodawca, będący udziałowcem S (...) Sp. z o.o., posiada względem tej spółki wierzytelności wynikające z umów pożyczek. Ww. podmioty planują dokonać konwersji przedmiotowych wierzytelności na nowo utworzone udziały. Wartość wnoszonego aportu odpowiadać będzie wartości podwyższenia kapitałów własnych S (...) Sp. z o.o. Ponadto, jak wynika z opisu sprawy, udziały obejmowane będą po cenie wyższej niż ich wartość nominalna, a nadwyżkę powstałą w ten sposób S (...) zamierza przekazać na kapitał zapasowy. Po otrzymaniu aportu, Wnioskodawca planuje podjąć uchwałę o przeznaczeniu powstałego kapitału zapasowego na pokrycie strat bieżących oraz strat z lat ubiegłych.

Na tle powyższego, zauważyć należy, iż przepisy ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) nie definiują pojęcia wkładu niepieniężnego (aportu). Uogólniając można stwierdzić, że aportem jest każdy wkład do spółki kapitałowej, z wyjątkiem pieniędzy, a w związku z wyłączeniem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, mogą nim być: środki trwałe, wartości niematerialne i prawne, udziały (akcje) innych spółek, wkłady w spółdzielni, inne składniki majątku, o ile są zbywalne i mogą wejść jako aktywa do bilansu spółki, przy czym muszą być one wymienione w umowie spółki ze wskazaniem osoby wnoszącej (podmiotu wnoszącego) i przyznanych za ten aport udziałów (akcji). Wynika z tego, że przedmiotem aportu może być każde prawo majątkowe, ale nie może być to prawo niezbywalne oraz świadczenie pracy lub usług (art. 14 § 1 ustawy - Kodeks spółek handlowych).

Przedmiotem wkładu niepieniężnego do spółki kapitałowej mogą być również wierzytelności. Operację, w wyniku której dochodzi do zamiany wierzytelności wspólnika (akcjonariusza) wobec spółki na udziały (akcje) przyjmuje się określać jako konwersję długu na kapitał zakładowy (z perspektywy spółki) lub konwersję wierzytelności na udziały (akcje) (z perspektywy wspólnika i akcjonariusza). o tym, czy konwersja wierzytelności przysługującej wspólnikowi wobec spółki na udziały (akcje) przybierze postać wkładu pieniężnego lub niepieniężnego decyduje treść uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego.

Zgodnie z art. 154 § 3 ustawy - Kodeks spółek handlowych, udziały nie mogą być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej. Jeżeli udział jest obejmowany po cenie wyższej od wartości nominalnej, nadwyżkę przelewa się do kapitału zapasowego.

Na mocy art. 158 § 1 ww. ustawy, jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać przedmiot tego wkładu oraz osobę wspólnika wnoszącego aport, jak również liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.

Z kolei, unormowanie zawarte w art. 261 tejże ustawy stanowi o tym, że podwyższenie kapitału podlega podobnej procedurze jak pokrycie kapitału zakładowego na etapie powstawania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Stąd wymóg art. 261, aby przy podwyższeniu kapitału odpowiednio stosować przepisy dotyczące wartości nominalnej udziału, pełnej wpłaty na poczet kapitału zakładowego, wkładów niepieniężnych oraz wymóg przewidziany w art. 154 § 3, aby udziały nie mogły być obejmowane poniżej ich wartości nominalnej, zaś nadwyżki w przypadku objęcia udziału po cenie wyższej, przelać do kapitału zapasowego.

Zatem, zasadą jest obejmowanie udziałów według wartości zbywczej wkładów z dnia ich wniesienia, co nie zmienia oczywiście faktu, że możliwe jest wystąpienie agio.

W związku z powyższym, w dniu objęcia przez Spółkę udziałów w innej spółce kapitałowej (tekst jedn. w dniu wpisu do rejestru podwyższenia jej kapitału zakładowego), w zamian za aport w postaci wierzytelności z tytułu umów pożyczek, powstanie po stronie Wnioskodawcy przychód podatkowy. Przychód ten stanowić będzie - stosownie do art. 12 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - wartość nominalna objętych w spółce kapitałowej udziałów.

Jednocześnie, w sytuacji, gdy konwersja wierzytelności przysługującej wspólnikowi wobec spółki na udziały przybiera postać wkładu niepieniężnego (aportu) - tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie - należy zwrócić uwagę na ograniczenie, przy ustalaniu wartości przychodu, wynikające z odesłania zawartego w art. 12 ust. 1 pkt 7 do odpowiedniego stosowania art. 14 ust. 1-3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Wartość rynkową, o której mowa w ust. 1, rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia (art. 14 ust. 2 ww. ustawy).

Jeżeli wartość wyrażona w cenie określonej w umowie znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, organ podatkowy - na podstawie art. 14 ust. 3 ww. ustawy - wezwie strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. w razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość określona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Należy przy tym wskazać, iż Spółka może dowolnie kształtować warunki umów cywilnoprawnych. Organy podatkowe nie mają prawa ingerować w sferę swobody zawierania umów cywilnoprawnych, natomiast wyłącznie oceniają ich skutki prawnopodatkowe.

Z odesłania zawartego w art. 12 ust. 1 pkt 7 do odpowiedniego stosowania art. 14 ust. 1-3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, iż ustalenie nominalnej wartości udziału, a w konsekwencji również przychodu, nie może odbywać się na zasadzie dowolności. Wartość ta powinna zasadniczo odpowiadać realnej wartości rynkowej (zbywczej) przedmiotu aportu w momencie jego wnoszenia do spółki.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, iż w momencie objęcia przez Wnioskodawcę udziałów w S (...) Sp. z o.o. w zamian za wkład niepieniężny w postaci wierzytelności po stronie Wnioskodawcy powstanie przychód równy wartości nominalnej objętych udziałów. Jednocześnie, należy mieć na uwadze fakt, iż odsyłając do odpowiedniego stosowania przepisów art. 14 ust. 1-3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca upoważnia organy podatkowe do weryfikacji określonej w umowie ceny w przypadku, gdy nominalna wartość objętych w powyższy sposób udziałów odbiega od wartości rynkowej aportu. Ocena, czy różnica tych wartości jest znaczna należy do organu podatkowego, bowiem przepisy nie wskazują kryteriów jej dokonania.

Ponadto należy podkreślić, iż procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego w trybie art. 14b ustawy - Ordynacja podatkowa nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego czy kontrolnego (organ wydający interpretację opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku - nie prowadzi postępowania dowodowego, które to w przedmiotowej sprawie, umożliwiłoby rozstrzygnięcie, czy ustalona przez strony cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej, czy też nie).

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W odniesieniu do powołanych przez Spółkę rozstrzygnięć organów podatkowych i wyroków sądów administracyjnych stwierdzić należy, iż wydane one zostały w indywidualnej sprawie konkretnego zainteresowanego i nie są wiążące dla organu wydającego przedmiotową interpretację.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.