ILPB3/423-214/10/11-S/ŁM

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów, uwzględniając wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 30 listopada 2010 r. sygn. akt I SA/Wr 1156/10, stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej, przedstawione we wniosku z dnia 22 lutego 2010 r. (data wpływu 5 marca 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie określenia momentu powstania przychodu z tytułu zawartego porozumienia w sprawie wykupu obligacji - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 marca 2010 r. został złożony ww. wniosek - uzupełniony pismem z dnia 4 maja 2010 r. (data wpływu 10 maja 2010 r.) - o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie określenia momentu powstania przychodu z tytułu zawartego porozumienia w sprawie wykupu obligacji.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Spółka w ramach swojej działalności obejmuje obligacje emitowane przez podmioty powiązane w grupie ze Spółką. Nabywając obligacje Spółka jako Nabywca ustala z podmiotem dokonującym emisji obligacji wartość kwoty nominalnej wraz z należnym dyskontem oraz termin wykupu obligacji (tzw. pierwotny termin wykupu obligacji). Następnie Spółka zawiera porozumienie w sprawie wykupu obligacji, zgodnie z którym strony potwierdzają, iż nie dojdzie do wykupu obligacji w ustalonym pierwotnie terminie oraz wartość niespłaconej wierzytelności wraz z ustalonym dyskontem pozostaje niezmieniona. Jednocześnie, strony ustalają, iż w związku z faktem niewykupienia w terminie obligacji, zostaną naliczone dodatkowe odsetki liczone od wartości nominalnej, powiększonej o wartość dyskonta.

Podmiotem zobowiązanym do zapłaty dodatkowego świadczenia w postaci odsetek, w związku z niewykupieniem w pierwotnie ustalonym terminie obligacji jest ich Emitent.

Przy czym, zawarcie porozumienia nastąpi bądź w dniu, w którym przypada termin wykupu obligacji, bądź terminie wcześniejszym.

Zatem zgodnie z treścią ww. porozumienia, strony ustalają wartość dodatkowego świadczenia w postaci odsetek w związku z niewykupieniem w pierwotnie ustalonym terminie obligacji. Dodatkowe świadczenie wynikające z niewykupienia w terminie obligacji liczone jest od wartości nominalnej obligacji powiększonej o wartość dyskonta.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w sytuacji zawarcia wskazanego wyżej porozumienia, Spółka na dzień jego zawarcia (podpisania), zobowiązana jest wykazać przychód należny w wartości dyskonta od objętych obligacji, ustalonego w pierwotnie zawartej umowie, czy też dyskonto zrealizowane zostanie w dniu, w którym nastąpi ustalony pierwotny termin wykupu, od którego to dnia naliczane są odsetki od kwoty nominalnej powiększonej o wartość dyskonta.

Zdaniem Wnioskodawcy, samo zawarcie porozumienia co do braku wykupu obligacji, ustalenie na dzień zawarcia porozumienia i ustalenie podstawy liczenia odsetek jako kwoty nominalnej wraz z dyskontem, nie jest momentem, w którym Spółka powinna wykazać wartość przychodu w postaci zrealizowanego dyskonta. W ocenie Spółki, momentem powstania przychodu jest dopiero moment, w którym przypada dzień pierwotnie ustalonego terminu wykupu i od którego naliczane są odsetki od wartości nominalnej wraz z ustalonym dyskontem.

Wówczas Spółka dokona zakwalifikowania wartości dyskonta w ciężar przychodu należnego. Natomiast wartość odsetek stanowić będzie dla Spółki przychód w przypadku ich późniejszej zapłaty przez Emitenta bądź ich skapitalizowaniu.

Mając na uwadze powyższe, przychód w wartości dyskonta od objętej obligacji Spółka wykaże dopiero w dniu, w którym dojdzie do kapitalizacji tej wartości, a więc od momentu naliczania dodatkowej kwoty odsetek od wartości nominalnej powiększonej o dyskonto.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, działając z upoważnienia Ministra Finansów, wydał w dniu 18 czerwca 2010 r. interpretację indywidualną nr ILPB3/423-214/10-4/ŁM, w której stanowisko Spółki w zakresie określenia momentu powstania przychodu z tytułu zawartego porozumienia w sprawie wykupu obligacji uznał za nieprawidłowe.

W interpretacji indywidualnej tut. Organ stwierdził co następuje:

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 23 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.), nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na wykup obligacji, pomniejszonych o kwotę dyskonta.

Z powołanego przepisu wynika zatem, iż wydatki poniesione przez emitenta na wykup obligacji od ich właściciela nie stanowią kosztów uzyskania przychodów emitenta, w kwocie wydatków na wykup, pomniejszonej o kwotę dyskonta.

Mając na uwadze powyższe, samo zawarcie porozumienia w sprawie wykupu obligacji nie skutkuje dla Spółki powstaniem przychodu należnego z tytułu otrzymanego dyskonta, o ile postanowienia tego porozumienia nie zmieniają innych, niż określenie nowego terminu wykupu i sposobu liczenia odsetek, warunków umowy o wykup obligacji. Również za datę powstania przychodu nie można uznać dnia następującego po dniu, w którym strony ustaliły pierwotny termin wykupu obligacji. Zatem przychód z tytułu dyskonta powstaje w Spółce w dniu, w którym zgodnie z umową powinien nastąpić wykup obligacji (pierwotny termin wykupu).

Pismem z dnia 25 czerwca 2010 r. (data wpływu 9 lipca 2010 r.) S.A. wezwała Organ podatkowy do usunięcia naruszenia prawa w ww. interpretacji indywidualnej. Jednakże w wyniku ponownej analizy sprawy, tut. Organ stwierdził brak podstaw do zmiany tej interpretacji (odpowiedź na ww. wezwanie z dnia 29 lipca 2010 r. nr ILPB3/423W-138/10-2/BN).

W związku z powyższym, Strona wystosowała skargę w dniu 31 sierpnia 2010 r. Odpowiedź na skargę została udzielona pismem z dnia 24 września 2010 r. nr ILPB3/4240-110/10-2/BN.

Sąd po rozpoznaniu sprawy, wydał w dniu 30 listopada 2010 r. wyrok - prawomocny od dnia 8 lutego 2011 r. - sygn. akt I SA/Wr 1156/10, uchylający zaskarżoną interpretację.

W wyroku tym Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uznał skargę za zasadną i uchylił zaskarżoną interpretację.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, iż niezbędnym elementem interpretacji indywidualnej jest wskazanie zajętego stanowiska przez organ podatkowy, jak też jego uzasadnienie prawne. Przedstawienie stanowiska organu podatkowego w indywidualnej interpretacji powinno polegać przede wszystkim na jasnej i zrozumiałej odpowiedzi organu na zadane we wniosku pytanie (pytania) oraz wskazaniu, w jaki sposób należy rozumieć konkretny przepis określający skutki podatkowe dla wnioskodawcy i jak go należy stosować w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym. Uzasadnienie prawne polega natomiast na wytłumaczeniu z jakich przyczyn organ zastosował w danym stanie faktycznym konkretny przepis i dlaczego interpretuje wskazany przepis w taki, a nie inny sposób. Brak zaś uzasadnienia prawnego może polegać nie tylko na całkowitym braku argumentacji prawnej, ale również na przytoczeniu w interpretacji jedynie treści przepisu z pominięciem przedstawienia toku zastosowanego przez organ rozumowania prawniczego.

Sąd podkreślił, iż zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów powoduje, że z treści uzasadnienia indywidualnej interpretacji powinno wynikać, że wszystkie istotne dla sprawy argumenty wnioskodawcy zostały rozważone przez organ. Organ podatkowy powinien uzasadnić stawianą tezę przy użyciu argumentacji prawnej w sposób, który pozwalałby wnioskodawcy (a także sądowi administracyjnemu kontrolującemu zasadność skargi) poznać przyczyny, dlaczego argumentacja zawarta we wniosku została uznana za nieprawidłową.

W opinii Sądu, w przedmiotowej sprawie organ podatkowy ograniczył się jedynie do zakwestionowania stanowiska strony skarżącej sprowadzającego się do ogólnej konkluzji bez wskazania stosownych przepisów prawa podatkowego, jak też przedstawienia argumentacji prawnej przyjętego stanowiska. Powyższego nie zmienia również uzupełnienie w niewielkim stopniu argumentacji w samej odpowiedzi na skargę, albowiem skoro ochrona pytającemu o dokonanie stosownej wykładni prawa podatkowego przysługuje tylko i wyłącznie z tytułu zastosowania się do udzielonej interpretacji, to taka powinna mieć charakter wyczerpujący, a nie być uzupełniania na etapie postępowania sądowoadministracyjnego w piśmie procesowym zwanym "odpowiedzią na skargę".

Sąd ponadto wskazał, iż w ponownie udzielonej interpretacji indywidualnej organ podatkowy powinien nie tylko przedstawić w sposób jasny, wyczerpujący i kompleksowy swoje stanowisko w sprawie lecz również zawrzeć prawidłowe uzasadnienie prawne. Za takie zaś należy uznać uzasadnienie, które nie tylko zawiera przytoczenie przepisów prawa, na których organ oparł swoje stanowisko wraz z podaniem ich treści lecz również zawiera wyjaśnienie znaczenia tych przepisów, w kontekście podanego przez stronę stanu taktycznego, odnosząc się również do argumentów wnioskodawcy.

Uwzględniając powyższe oraz uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, stwierdza się co następuje.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zasady emisji, zbywania i wykupu obligacji określa ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 z późn. zm.). Zgodnie z art. 4 ust. 1 przytoczonej ustawy, obligacja jest papierem wartościowym emitowanym w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, tj. wykupu obligacji. Oznacza to, że obligatariusz ma wierzytelność o treści wynikającej z dokumentu obligacji, w stosunku do emitenta.

Tym samym, świadczenie pieniężne związane z wykupem obligacji składa się z należności głównej (tekst jedn.: zwrotu kapitału) oraz należności pobocznych (odsetek lub dyskonta).

Innymi słowy, obligacja jest dokumentem, w którym emitent potwierdza zaciągnięcie pożyczki w określonej wysokości i zobowiązuje się do jej zwrotu w podanym terminie oraz do zapłaty odsetek posiadaczowi takiego dokumentu, zgodnie z ustalonymi z góry zasadami. Posiadacze obligacji w przeciwieństwie do posiadaczy akcji nie są właścicielami firmy. Kupując obligacje danego przedsiębiorstwa ich nabywca udziela długoterminowej pożyczki zabezpieczonej aktywami przedsiębiorstwa.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Spółka w ramach swojej działalności obejmuje obligacje emitowane przez podmioty powiązane w grupie ze Spółką. Nabywając obligacje Spółka ustala z podmiotem dokonującym emisji obligacji, wartość kwoty nominalnej wraz z należnym dyskontem oraz termin wykupu obligacji (tzw. pierwotny termin wykupu obligacji). Następnie Spółka zawiera porozumienie w sprawie wykupu obligacji, zgodnie z którym strony potwierdzają, iż nie dojdzie do wykupu obligacji w ustalonym pierwotnie terminie oraz wartość niespłaconej wierzytelności wraz z ustalonym dyskontem pozostaje niezmieniona. Jednocześnie, strony ustalają, iż w związku z faktem niewykupienia w terminie obligacji, zostaną naliczone dodatkowe odsetki liczone od wartości nominalnej, powiększonej o wartość dyskonta.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397), przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Użycie w przepisie sformułowania "otrzymane" oznacza, że momentem powstania przychodu pieniężnego jest moment otrzymania czyli wpływu, bezpośrednio do majątku podatnika względnie na jego rachunek wymienionych środków, skutkującego powstaniem po stronie podatnika możliwości dysponowania tymi środkami. W obrocie bezgotówkowym będzie to dzień uznania rachunku bankowego podatnika jako rachunku wierzyciela.

Wskazać również należy na treść art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych lub zwróconych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek (kredytów).

Pojęcie "kapitalizacja odsetek" nie zostało zdefiniowane na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednakże kapitalizacja to proces dopisania odsetek zapadłych do kapitału podstawowego, od którego te odsetki pierwotnie naliczono. W wyniku kapitalizacji odsetek zobowiązanie z tytułu spłaty odsetek "przekształca się" w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej pożyczki. W rezultacie, moment kapitalizacji odsetek jest ostatnim momentem, w którym przedmiotem transakcji są jeszcze odsetki. Po dokonaniu kapitalizacji odsetki stają się bowiem częścią kwoty głównej pożyczki. W takim przypadku wartość taka staje się kwotą, o którą podmiot zobowiązany jest powiększyć swój przychód podatkowy.

Kapitalizacja jest zatem alternatywnym w stosunku do wypłaty sposobem dysponowania naliczonymi odsetkami. Jej istotą jest to, że wierzyciel nie może żądać w jej dacie faktycznej wypłaty odsetek - godzi się na niepobieranie swego wynagrodzenia przez jakiś czas, ale pod warunkiem, że od kwoty niewypłaconego wynagrodzenia dłużnik zapłaci mu dodatkowe odsetki.

Aby uznać kapitalizację odsetek za skuteczną w świetle przepisów prawa podatkowego, tj. dającą prawo do uznania wartości skapitalizowanych odsetek jako przychodu należnego w dacie ich kapitalizacji, fakt kapitalizacji i jej moment powinien wynikać z postanowień umowy między stronami.

W przedmiotowej sprawie zobowiązanie emitenta wobec Spółki z tytułu dyskonta zostaje dopisane do zobowiązania głównego na podstawie postanowień porozumienia w sprawie obligacji. W porozumieniu tym bowiem "strony potwierdzają, iż nie dojdzie do wykupu obligacji w ustalonym pierwotnie terminie oraz wartość niespłaconej wierzytelności wraz z ustalonym dyskontem pozostaje niezmieniona. Jednocześnie, strony ustalają, iż w związku z faktem niewykupienia w terminie obligacji, zostaną naliczone dodatkowe odsetki liczone od wartości nominalnej, powiększonej o wartość dyskonta zgodnie ze wskazanym niżej zapisem (...)".

Wobec powyższego, stwierdzić należy, iż w niniejszej sprawie dochodzi do kapitalizacji należnego Spółce dyskonta, bowiem w ustalonym pierwotnie terminie wykupu obligacji, Spółka nie dokona ich wykupu, a wartość dyskonta powiększa wartość wierzytelności (kwoty nominalnej obligacji), a uzyskana suma stanowi podstawę naliczania dodatkowych odsetek. Jednocześnie za datę kapitalizacji należnego Spółce dyskonta uznać należy - posługując się terminologią wskazaną przez Spółkę - tzw. pierwotny termin wykupu obligacji. W tej właśnie dacie dochodzi do obliczenia kwoty dyskonta (gdyby nie porozumienie w tym dniu Spółka otrzymałaby przedmiotowe dyskonto i ujęła je jako przychód podatkowy) i przekształcenia tegoż wynagrodzenia w zobowiązanie z tytułu spłaty części kapitałowej obligacji. Pierwotnie ustalony termin wykupu obligacji jest zatem ostatnim momentem, w którym mamy do czynienia z dyskontem. Następnego dnia występuje już zobowiązanie w postaci powiększonej (o wartość dyskonta) kwoty należności głównej.

Reasumując, samo zawarcie porozumienia w sprawie wykupu obligacji nie skutkuje dla Spółki powstaniem przychodu należnego z tytułu otrzymanego dyskonta. Również za datę powstania przychodu nie można uznać dnia następującego po dniu, w którym strony ustaliły pierwotny termin wykupu obligacji. Tym samym, przychód z tytułu dyskonta powstaje w Spółce w dniu, w którym zgodnie z porozumieniem powinien nastąpić wykup obligacji (pierwotny termin wykupu).

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.