ILPB3/423-199/11-2/MM - Moment rozpoznania przychodu z tytułu dziennego rozliczenia kontraktu futures.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki Akcyjnej przedstawione we wniosku z dnia 29 kwietnia 2011 r. (data wpływu 2 maja 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie momentu rozpoznania przychodu z tytułu dziennego rozliczenia kontraktu futures - jest nieprawidłowe.

W dniu 2 maja 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie:

* momentu rozpoznania przychodu z tytułu dziennego rozliczenia kontraktu futures,

* momentu rozpoznania kosztu uzyskania przychodów z tytułu dziennego rozliczenia kontraktu futures.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny oraz opis zdarzenia przyszłego.

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności zawiera na własny rachunek kontrakty terminowe typu futures oparte na indeksie WIG 20.

Kontrakty futures oparte na indeksie WIG 20 są kontraktami, których instrumentem bazowym jest indeks WIG 20, a w konsekwencji rozliczenie tych instrumentów nie może się odbywać przez fizyczną dostawę instrumentu bazowego, lecz może być dokonane wyłącznie w sposób nierzeczywisty. W dniu rozliczenia nie następuje więc dostawa instrumentu bazowego, lecz ma miejsce pieniężne rozliczenie pomiędzy stronami transakcji.

Kwota rozliczenia kontraktu futures opartego na indeksie WIG 20 wyznaczana jest codziennie podczas sesji giełdowej i jest uzależniona od zmiany wartości instrumentu bazowego. Rozliczenie kontraktu jest dokonywane codziennie, zaś kwota rozliczenia odpowiada zmianom wartości instrumentu bazowego w tym dniu w stosunku do wartości instrumentu bazowego w dniu poprzednim.

Kwota rozliczenia może być ujemna albo dodatnia, w zależności od zmiany wartości instrumentu bazowego. Dodatnia kwota rozliczenia stanowi zysk, zaś kwota ujemna - stratę na kontrakcie futures. Po każdym dziennym rozliczeniu kwota rozliczenia jest pobierana z rachunku bankowego Wnioskodawcy albo przelewana na ten rachunek.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Przedmiotem niniejszej interpretacji indywidualnej jest odpowiedź na pytanie nr 1. Wniosek Spółki w zakresie pytania nr 2 został rozpatrzony odrębną interpretacją indywidualną wydaną w dniu 1 sierpnia 2011 r.: nr ILPB3/423-199/11-3/MM.

Zdaniem Wnioskodawcy, z uwagi na fakt, iż w wyniku dziennych rozliczeń kontraktu futures opartego na indeksie WIG 20 będącego instrumentem nierzeczywistym nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, nie dochodzi do zbycia prawa majątkowego lub wydania rzeczy, ani nie ma miejsca wykonanie usługi, zysk z tytułu dodatniej kwoty rozliczenia kontraktu futures powinien stanowić przychód podlegający opodatkowaniu zgodnie z art. 12 ust. 3e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w dniu faktycznego otrzymania. Tym samym, przychód ten powinien zostać rozpoznany przez Wnioskodawcę w wyniku podatkowym w dniu otrzymania kwoty rozliczenia na rachunek bankowy Wnioskodawcy.

Kontrakt futures jest instrumentem finansowym, będącym rodzajem umowy zawartej pomiędzy dwoma podmiotami, w której jedna strona zobowiązuje się sprzedać określony instrument bazowy za określoną cenę w określonym terminie lub dokonać równoważnego rozliczenia pieniężnego, zaś druga strona zobowiązuje się nabyć ten instrument bazowy za tę cenę w tym terminie lub dokonać równoważnego rozliczenia pieniężnego. Kontrakt futures jest więc bardzo zbliżony do kontraktu typu forward. Podstawowa różnica pomiędzy tymi dwoma typami kontraktów terminowych polega na tym, że kontrakt futures jest rozliczany na koniec każdego dnia i nie jest konieczne utrzymywanie go do dnia wygaśnięcia, co ma miejsce w przypadku kontraktu forward. Można więc powiedzieć, że kontrakt futures jest ciągiem kontraktów forward rozliczanych codziennie.

Każdego dnia ma zatem miejsce pieniężne rozliczenie kontraktu futures będącego instrumentem nierzeczywistym, zaś dodatnia kwota rozliczenia stanowi przychód podlegający opodatkowaniu w dniu jej otrzymania.

Potwierdzeniem powyższego jest stanowisko zaprezentowane przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z dnia 1 lutego 2011 r. (sygn. akt II FSK 1724/09, II FSK 1725/09), w których NSA uznał, iż "w wyniku realizacji instrumentów pochodnych nierzeczywistych nie występuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, nie dochodzi do zbycia prawa majątkowego lub wydania rzeczy, nie występuje również wykonanie usługi. Zatem, zgodnie z tymi regulacjami, jak trafnie to ocenił Sąd pierwszej instancji, data powstania przychodu rozumianego jako zrealizowany dodatni wynik na transakcjach z kontraktów nierzeczywistych instrumentów pochodnych może zostać określona wyłącznie na podstawie art. 12 ust. 3e u.p.d.o.p. W konsekwencji, w myśl tego przepisu obowiązek wykazania przychodu podatkowego powstanie dopiero w momencie otrzymania zapłaty (delivery date)".

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca zwraca się i prośbą o potwierdzenie, że zaprezentowane powyżej stanowisko jest prawidłowe.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego oraz zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Stosownie do art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. c) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 z późn. zm.), instrumentami finansowymi w rozumieniu ustawy są finansowe kontrakty terminowe oraz inne równoważne instrumenty finansowe rozliczane pieniężnie, umowy forward dotyczące stóp procentowych, swapy akcyjne, swapy na stopy procentowe, swapy walutowe.

Natomiast definicję pochodnych instrumentów finansowych dla celów podatkowych zawiera art. 16 ust. 1b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 z późn. zm.). Przepis ten stanowi, iż ilekroć w ustawie jest mowa o pochodnych instrumentach finansowych, rozumie się przez to prawa majątkowe, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, złota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartościowych, albo od wysokości stóp procentowych lub indeksów, a w szczególności opcje i kontrakty terminowe.

Warto w tym miejscu wskazać, iż w przypadku transakcji terminowych wyróżniamy transakcje:

* nierzeczywiste, w których nie następuje fizyczna dostawa instrumentu bazowego, natomiast realizacja transakcji jest dokonywana poprzez rozliczenie między stronami różnicy cen oraz

* rzeczywiste, w których następuje faktyczne przeniesienie prawa własności ze sprzedającego na kupującego w drodze fizycznego dostarczenia instrumentu bazowego kupującemu przez sprzedającego, w określonym terminie i miejscu w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera przepisu, który przewidywałby szczególny sposób ustalania przychodów z realizacji praw pochodnych, co oznacza że objęte są one reżimem ogólnym art. 12 tej ustawy.

Zgodnie do art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Przepis ten wskazuje, że przychód podatkowy u podatnika rozpoznawany jest wg zasady kasowej.

Wyjątek od tej zasady wprowadza art. 12 ust. 3 tej ustawy, który stanowi, że za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Zasadą wynikającą z treści art. 12 ust. 3 tej ustawy jest to, że przychodem związanym z działalnością gospodarczą osiągniętym w roku podatkowym jest przychód należny, choćby nie został jeszcze faktycznie otrzymany.

Objęte powyższym przepisem przychody muszą być zatem następstwem prowadzonej działalności gospodarczej. Zatem między przychodem, a działalnością gospodarczą musi istnieć związek skutkujący powstaniem przychodu. Określenie "związane z działalnością gospodarczą" pojmuje się dość szeroko, tym samym uznając, iż przychodami z tego źródła są nie tylko przychody będące bezpośrednim wynikiem tej działalności, ale także przychody z każdej innej działalności z nią związanej, w tym w szczególności z tytułu niektórych operacji finansowych. Przychodami należnymi, które to określenie nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych, są przychody, które w następstwie działalności gospodarczej stały się należnością (wierzytelnością), chociaż faktycznie jeszcze ich nie uzyskano. Oznacza to, że opodatkowanie rozszerzone zostało także na przychody, które zgodnie z ich zaksięgowaniem, powinny wpłynąć do podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, lecz jeszcze to nie nastąpiło, co jest konsekwencją oparcia opodatkowania przychodów z działalności gospodarczej na tzw. zasadzie memoriałowej.

Z treści art. 12 ust. 3a cytowanej ustawy wynika z kolei, że za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3e, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień:

Zgodnie z art. 12 ust. 3c ww. ustawy, jeżeli strony ustalą, iż usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku (...).

W myśl art. 12 ust. 3e ww. ustawy, w przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje się ust. 3a, 3c i 3d, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Z opisu sprawy wynika, iż Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności zawiera na własny rachunek kontrakty terminowe typu futures oparte na indeksie WIG 20. Rozliczenie tych instrumentów nie może się odbywać przez fizyczną dostawę instrumentu bazowego, lecz może być dokonane wyłącznie w sposób nierzeczywisty. W dniu rozliczenia nie następuje więc dostawa instrumentu bazowego, lecz ma miejsce pieniężne rozliczenie pomiędzy stronami transakcji.

Kwota rozliczenia kontraktu futures opartego na indeksie WIG 20 wyznaczana jest codziennie podczas sesji giełdowej i jest uzależniona od zmiany wartości instrumentu bazowego. Rozliczenie kontraktu jest dokonywane codziennie, zaś kwota rozliczenia odpowiada zmianom wartości instrumentu bazowego w tym dniu w stosunku do wartości instrumentu bazowego w dniu poprzednim.

Kwota rozliczenia może być ujemna albo dodatnia, w zależności od zmiany wartości instrumentu bazowego. Dodatnia kwota rozliczenia stanowi zysk, zaś kwota ujemna - stratę na kontrakcie futures. Po każdym dziennym rozliczeniu kwota rozliczenia jest pobierana z rachunku bankowego Wnioskodawcy albo przelewana na ten rachunek.

W związku z powyższym należy przyjąć, że przychód z realizacji praw pochodnych (dodatni wynik z rozliczenia) - stosownie do art. 12 ust. 3 i 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych - należy rozpoznać jako przychód należny w dacie realizacji przedmiotowej transakcji, tj. w dniu realizacji praw wynikających z transakcji.

Reasumując powyższe, przychód podlegający opodatkowaniu z tytułu dziennego rozliczenia kontraktu futures opartego na indeksie WIG 20 w przypadku, gdy kwota rozliczenia w danym dniu jest dodatnia należy rozpoznać w dniu w dniu realizacji praw wynikających z transakcji.

Ponadto należy wskazać, iż powołane w treści wniosku orzeczenia sądu nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedmiotowej kwestii. Nie negując tych orzeczeń, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa należy stwierdzić, iż zdaniem organu podatkowego, tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w przedmiotowym postępowaniu.

Interpretacja dotyczy:

* zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym,

* zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.