ILPB2/4514-1-134/15-4/WS

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770, z późn. zm.) w zw. z § 9 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2015 r. poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 17 czerwca 2015 r. (data wpływu 22 czerwca 2015 r.), uzupełnionym pismem z dnia 30 września 2015 r. (data wpływu 5 października 2015 r.) o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie umów przelewu wierzytelności - jest prawidłowe.

W dniu 22 czerwca 2015 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie umów przelewu wierzytelności.

Wniosek nie spełniał wymogów formalnych określonych w art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, w związku z powyższym pismem z dnia 10 września 2015 r. nr ILPB2/4514-1-134/15-2/WS, wezwano Wnioskodawcę do jego uzupełnienia w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpatrzenia.

Jednocześnie poinformowano Wnioskodawcę, że stosownie do postanowień art. 139 § 4 w zw. z art. 14d Ordynacji podatkowej, okresu oczekiwania między wezwaniem przez organ, a uzupełnieniem wniosku nie wlicza się do trzymiesięcznego terminu przewidzianego na wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego.

Wezwanie wysłano w dniu 10 września 2015 r., skutecznie doręczono dnia 24 września 2015 r., zaś w dniu 5 października 2015 r. (data nadania 30 września 2015 r.), do tut. organu wpłynęła odpowiedź, w której Wnioskodawca uzupełnił ww. wniosek.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zamierza zawierać z przedsiębiorcami umowy przelewu wierzytelności. Rozważany przelew wierzytelności dotyczyć będzie wierzytelności powstałych wskutek zaistnienia szkód komunikacyjnych, tj. wierzytelności przysługujących w stosunku do zakładu ubezpieczeniowego.

Przelew wierzytelności będzie dokonany odpłatnie. Wnioskodawca prezentując swoje stanowisko, jednoznacznie nakreślił podstawę prawną planowanych działań (tekst jedn.: art. 509 k.c.). oraz przybliżył istotę rozważanego stosunku prawnego.

Przelew wierzytelności (inaczej także "umowa cesji") jest umową dwustronną, regulowaną w Kodeksie cywilnym w art. 509. Przyjmuje się, że przenoszenie praw podmiotowych następuje w drodze czynności prawnych rozporządzających. Umowa ta należy do czynności prawnych kauzalnych, na jej podstawie wierzyciel (cedent) przenosi na osobę trzecią (cesjonariusza) wierzytelność przysługującą mu wobec dłużnika. Wskutek tego, w miejsce dotychczasowego wierzyciela wchodzi osoba trzecia, będąca nabywcą wierzytelności. Umowa cesji, znajduje się w katalogu umów cywilnoprawnych, w którym to wyróżnić można także umowy sprzedaży, czy też umowy zamiany. W tym miejscu należy wskazać, że ustawodawca odrębnie uregulował instytucję sprzedaży, zamiany oraz cesji. Regulacje dotyczące poszczególnych umów są rozproszone w kodeksie cywilnym. Umowa przelewu wierzytelności została uregulowana w Tytule IX, regulacje w przedmiocie umowy sprzedaży stanowią Tytuł XI, umowy zamiany - Tytuł XII. Wskazane rozproszenie jednoznacznie przemawia za tym, że umowa Cesji stanowi nazwaną formę nawiązania stosunku prawnego.

Cechy charakterystyczne umowy przelewu wierzytelności, czynią ją odrębną, w pełni zindywidualizowaną instytucją. Świadczy o tym chociażby nazwanie przez ustawodawcę stron takiej umowy (tekst jedn.: cedent oraz cesjonariusz), jak i fakt, że zawarcie umowy przelewu wierzytelności każdorazowo niesie ze sobą ściśle określone skutki. Dopuszczalne jest, by przedmiotem umowy przelewu była każda wierzytelność zbywalna - zarówno pieniężna, jak i niepieniężna (J. Ciszewski. Kodeks cywilny. Komentarz, do art. 509 k.c., LexisNexis 2014). Kolejnym aspektem stanowiącym za tym, że mamy do czynienia z całkowicie niezależną od innych kodeksowo uregulowanych form nawiązania stosunku prawnego, jest jego nazwa - tj. "umowa przelewu wierzytelności". W tym miejscu należy powołać wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2012 r. (I CSK 56/12), w treści którego umowa cesji zostaje wskazana, obok umowy sprzedaży, czy też umów świadczenia usług, jako umowa nazwana. Niewątpliwie polskie orzecznictwo zawiera szeroki katalog orzeczeń, które konkretyzują umowę cesji jako w pełni autonomiczny sposób nawiązania stosunków prawnych pomiędzy podmiotami prawnymi. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 22 stycznia 2014 r. (I ACa 780/13), celem i skutkiem przelewu wierzytelności (art. 509 k.c.) jest przejście wierzytelności na nabywcę i utrata jej przez cedenta - zbywcę. Przelew powoduje więc, że cedent przestaje być wierzycielem, a staje się nim cesjonariusz. Dotychczasowy wierzyciel zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał dłużnikiem. Nie każda umowa może być umową cesji. Dla zachowania takiej formy złożenie przez strony oświadczeń woli musi się odbyć przy zachowaniu prawem przewidzianych warunków.

Powyższe jednoznacznie przemawia za tym, że powołany przez Wnioskodawcę w treści opisu zdarzenia przyszłego art. 509 k.c. stanowić będzie podstawę nawiązania stosunku prawnego pomiędzy cedentem a cesjonariuszem. Niemniej jednak z uwagi na treść wezwania z dnia 10 września 2015 r. Wnioskodawca uznał za konieczne przybliżenie istoty rozważanej formy nawiązania stosunku prawnego, tym samym wskazania, że umowa sprzedaży, czy też umowa zamiany stanowi odrębne źródło wzajemnych zobowiązań, w żaden sposób nie związane z kreowanym zdarzeniem przyszłym.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytania.

Czy odpłatne nabycie przez Wnioskodawcę wierzytelności w wyniku zawarcia z innym przedsiębiorcą umowy przelewu wierzytelności, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zdaniem Wnioskodawcy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają wyłącznie czynności cywilnoprawne określone w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu, podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne: umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy pożyczki, umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy, umowy dożywocia, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat, ustanowienie hipoteki, ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki (akty założycielskie). Do katalogu czynności podlegających opodatkowaniu zaliczamy także zmiany ww. umów, w sytuacji kiedy powodują podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, ugody, jeżeli wywołują takie same skutki prawne, jak omawiane czynności cywilnoprawne. W tym miejscu należy wskazać, że przedstawiony w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych katalog czynności podlegających opodatkowaniu jest katalogiem zamkniętym, nie wskazującym na objęcie obowiązkiem opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych umów cesji wierzytelności.

Z uwagi na to, że opisana przez Wnioskodawcę umowa cesji wierzytelności nie została wskazana w katalogu znajdującym się w przytoczonym powyżej art. 1 ustawy, co w ocenie Wnioskodawcy wyklucza objęcie Wnioskodawcy obowiązkiem podatkowym (podatek od czynności cywilnoprawnych).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Przelew to umowa, na mocy której cedent (wierzyciel) przenosi na osobę trzecią (cesjonariusza) wierzytelność przysługującą mu wobec dłużnika. W miejsce dotychczasowego wierzyciela wchodzi osoba trzecia (nabywca wierzytelności), w treści jaka przysługiwała zbywcy. Z uwagi na to, że ustawodawca wprowadził zasadę numerus clausus czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie, w konsekwencji czego zawierane przez Wnioskodawcę umowy przelewu wierzytelności, niewskazane w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlegają opodatkowaniu, nawet wtedy, gdy wywołują skutki takie same, bądź podobne do skutków umów, które zostały wyliczone w powoływanym przepisie.

Zgodnie z treścią art. 4 powoływanej ustawy, obowiązek podatkowy ciąży: przy umowie sprzedaży - na kupującym, przy umowie zamiany - na stronach czynności, przy umowie darowizny - na obdarowanych. W sytuacji kiedy obowiązek podatkowy ciąży na kilku podmiotach albo na stronach umowy zamiany, wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy spółki cywilnej. Zgodnie z art. 7 ust. 1 powoływanej ustawy, stawki podatku od umowy sprzedaży, zamiany, darowizny praw majątkowych wynoszą 1%. Biorąc pod uwagę fakt, że umowa cesji nie została zawarta w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, cesjonariusz czy też cedent nie zostali wskazani jako podmioty zobowiązane do odprowadzenia podatku od czynności cywilnoprawnych, konsekwentnie - umowie cesji nie została przypisana stawka podatku w powoływanej ustawie, w związku z czym Wnioskodawca nie jest zobowiązany do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 626) podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Umowa cesji wierzytelności uregulowana została w art. 509 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

Zatem mając na uwadze dotychczas przytoczone przepisy (w tym dopuszczalne formy jakie może przyjąć czynność cesji wierzytelności) stwierdzić należy, że podlega ona opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile przyjmie postać którejkolwiek z czynności wymienionych w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionych we wniosku informacji wynika, że Wnioskodawca w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, zamierza zawierać z przedsiębiorcami umowy przelewu wierzytelności. Podstawę nawiązania stosunku prawnego pomiędzy cedentem a cesjonariuszem stanowić będzie art. 509 k.c.

Skoro zatem przedmiotowe umowy cesji nie przybiorą postaci żadnej z czynności wymienionych w art. 1 ustawy, to takie umowy nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Reasumując, należy stwierdzić, że opisane we wniosku umowy cesji nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Powyższe wynika z faktu, że umowa cesji nie została wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.