ILPB2/415-709/08-2/AJ

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku (data wpływu 5 listopada 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania ustawowych odsetek za opóźnienie w wypłacie odszkodowania - jest nieprawidłowe.

W dniu 5 listopada 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania ustawowych odsetek za opóźnienie w wypłacie odszkodowania.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawca prowadzi kantor wymiany walut. Od początku lat dziewięćdziesiątych Zainteresowany ubezpieczał kantor od szkody poniesionej w rezultacie włamania, rabunku bądź ognia, a niezależnie od tego także mienie osobiste stanowiące zabezpieczenie zawieranych umów kredytowych.

W dniu 24 marca 2002 r. dokonany został na ww. kantor wymiany walut napad rabunkowy, w wyniku którego zrabowano kwotę 1.740.232,00 zł. Wnioskodawca zgłosił do ubezpieczyciela wniosek o wypłatę odszkodowania zgodnie z zawarta umową.

Pismem z dnia 23 września 2002 r. zakład ubezpieczeń poinformował o odmowie wypłaty odszkodowania z tego tytułu. W tym stanie rzeczy Zainteresowany skierował sprawę na drogę postępowania sądowego. W wyniku prowadzonego postępowania sąd okręgowy w wyroku z dnia 23 września 2004 r., a następnie sąd apelacyjny w wyroku z dnia 21 grudnia 2005 r. zasądziły na rzecz Wnioskodawcy kwotę 1.491.438,00 zł (słownie: jeden milion czterysta dziewięćdziesiąt jeden tysięcy czterysta trzydzieści osiem złotych 00/100) wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 czerwca 2002 r. do dnia zapłaty.

Na dzień złożenia wniosku niniejszy wyrok jest prawomocny, a zakład ubezpieczeń w dniu

23 grudnia 2005 r. uiścił określoną w nim należność główną w kwocie 1.491.438,00 zł oraz odsetki ustawowe w kwocie 696.940,80 zł Z kwoty tej potrącono zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych w wysokości 132.419,00 zł, którą przekazano na rachunek bankowy urzędu skarbowego.

Z uwagi na niewykonanie przez zakład ubezpieczeń w terminie swojego zobowiązania wynikającego z zawartej umowy ubezpieczenia Wnioskodawca poniósł znaczną szkodę w majątku osobistym. Przedmiotem ubezpieczenia było bowiem mienie osobiste, które stanowiło zabezpieczenie zawieranych przez Zainteresowanego umów kredytowych.

W dniu 19 kwietnia 2001 r. Zainteresowany zawarł z bankiem umowę o kredyt obrotowy nieodnawialny. W związku z niewykonaniem przez zakład ubezpieczeń swojego zobowiązania w terminie określonym w umowie ubezpieczenia, Wnioskodawca nie miał możliwości spłaty kredytu oraz odsetek wynikających z umowy kredytowej.

W powyższym zakresie brak wykonania przez pozwanego zobowiązania w terminie określonym w umowie ubezpieczenia uniemożliwił obsługę zaciągniętego kredytu obrotowego i terminową spłatę odsetek kredytowych, a następnie samego kredytu. Wskutek opóźnienia z spłacie należności przez pozwanego powód zmuszony był ponieść dodatkowe koszty spłaty odsetek umownych oraz dodatkowo odsetek karnych w wysokości 36% w skali roku czyli 1.000 zł dziennie. Pozbawienie Wnioskodawcy tak znacznej kwoty środków obrotowych wskutek nie wypłacenia odszkodowania doprowadziło do braku płynności finansowej Zainteresowanego oraz konieczność sprzedaży przez Niego domu, stanowiącego zabezpieczenie umowy kredytowej.

W tym zakresie Wnioskodawca poniósł szkody z tytułu konieczności sprzedaży nieruchomości po niższej cenie celem niezwłocznego zaspokojenia wymagalnych zobowiązań z tytułu umowy kredytowej, jak również ponoszeniu podwyższonych kosztów spłaty kredytu, a także ponoszeniu kosztów wynajmu mieszkania i kosztów z tym związanych.

Należy przy tym wskazać, że wyrokiem z dnia 24 października 2007 r. sąd apelacyjny zaliczył wypłaconą Zainteresowanemu kwotę odsetek ustawowych na poczet poniesionej przez Niego realnie szkody. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 kwietnia 2008 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy w okolicznościach niniejszej sprawy wypłacone Wnioskodawcy w wysokości ustawowej odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania zasądzone prawomocnym wyrokiem sądowym są zwolnione od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), a tym samym czy prawidłowo pobrano zaliczki na ten podatek od wypłacanych kwot odsetek w sytuacji, gdy Zainteresowany jako osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą, a wyrządzona szkoda wystąpiła także w Jego majątku osobistym.

Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacone odsetki ustawowe z tytułu opóźnienia w zapłacie zasądzonych na Jego rzecz należności mają charakter odszkodowawczy i korzystają ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku o podatku dochodowym od osób fizycznych opodatkowaniu tym podatkiem podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21 art. 52 i art. 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwolnieniu od podatku dochodowego podlegają odszkodowania, których wysokość lub zasady ustalania wynikają z przepisów ustaw lub przepisów wykonawczych, z wyjątkiem wprost wymienionych w tym przepisie odszkodowań, w tym wynikających z zawartych umów i ugód, a ponadto zwolnieniu podlegają inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej.

Odszkodowanie ze swej istoty jest związane z naprawieniem szkody. Odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego mają natomiast charakter odszkodowania.

Instytucję prawną odsetek reguluje art. 481 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny. Stanowi on, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może zażądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Pomimo, że szkoda nie stanowi podstawowej przesłanki powstania roszczenia o odsetki mają one charakter odszkodowawczy. W tym zakresie odsetki mają w istocie rekompensować opóźnienie w zapłacie należności głównej. Nadto w przypadku poniesienia przez Zainteresowanego szkody odsetki te są zaliczane na poczet szkody, co nastąpiło zgodnie z wyrokiem z dnia 24 października 2007 r. sąd apelacyjny oraz postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2008 r. Bez znaczenia dla oceny niniejszej sprawy pozostaje okoliczność że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą. Wyrządzona szkoda wystąpiła bowiem w Jego majątku osobistym, a odsetki za opóźnienie w wypłacie należności zmierzają do zrekompensowania Zainteresowanemu szkody.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14 - 16, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodów został uregulowany w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. W myśl pkt 9 do źródeł przychodów zalicza się przychody z innych źródeł. Zgodnie z art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 - 14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca w wyniku wyroku sądu apelacyjnego otrzymał odszkodowanie wraz ustawowymi odsetkami w kwocie 696.940,80 zł Z kwoty tej potrącono zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 481 ustawyz dnia 23 kwietnia 1964 r.Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.), jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe (§ 2 zdanie pierwsze ww. art. 481). Odsetki wypłacone za okres pomiędzy datą zasądzenia i datą wypłaty odszkodowania nie są wliczane do wartości odszkodowania. Zgodnie bowiem z treścią art. 20 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, pożytków i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. Przepis ten ma zastosowanie do odsetek ustawowych, z którymi zasądzono świadczenie główne - co będzie miało miejsce w przedstawionym we wniosku stanie faktycznym.

Nie można utożsamiać odsetek za zwłokę z odszkodowaniem (naprawieniem szkody). Istota odszkodowania związana jest z naprawieniem szkody i stanowi instytucję odrębną od odsetek za zwłokę. Wierzyciel może żądać zapłaty odsetek dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem niewykonania zobowiązań.

Z uwagi na to, iż w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku odsetki ustawowe od odszkodowań, przyjąć należy, iż podlegają one opodatkowaniu.

W konsekwencji powyższych przepisów należy stwierdzić, iż otrzymane przez Wnioskodawcę odsetki za opóźnienie w wypłacie odszkodowania stanowić będą przychód podatnika podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Będzie to przychód "z innych źródeł", o których mowa w art. 20 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy i należy go wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym zostały Wnioskodawcy wypłacone.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.