ILPB2/415-1184/10-2/JK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 października 2010 r. (data wpływu 20 października 2010 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami oraz kosztów postępowania sądowego - jest prawidłowe.

W dniu 20 października 2010 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku opodatkowania wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami oraz kosztów postępowania sądowego.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Dnia 22 czerwca 2010 r. Sąd Okręgowy w po rozpoznaniu w dniu 25 maja 2010 r. sprawy z powództwa Zainteresowanej przeciwko pozwanej spółce zasądził od ww. spółki wynagrodzenie wraz z odsetkami za zajmowaną nieruchomość oraz koszty sądowe.

Pozwana spółka bez jakiegokolwiek porozumienia z Wnioskodawczynią zajmowała Jej działkę, o powierzchni 2.075 m ^2. Z działki tej spółka korzystała od momentu nabycia jej przez Zainteresowaną, tj. od dnia 14 grudnia 2004 r. do momentu jej protokolarnego przekazania, tj. do dnia 4 listopada 2008 r..

Roszczenie dotyczyło wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Pozwana spółka władała nieruchomością jak właściciel, wykorzystując ją w sposób podobny do sąsiednich działek będących jej własnością.

Podstawę do obliczenia należnego wynagrodzenia stanowiło zsumowanie kwoty uiszczonych wydatków, które Wnioskodawczyni poniosła w związku z nieruchomością oraz stawki wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości odpowiadające czynszom dzierżawnym w latach 2004-2008.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 Kodeksu cywilnego. Odsetki zostały naliczone od dnia 20 maja 2009 r., tj. od daty wniesienia pozwu. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 Kodeksu postępowania cywilnego.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawczyni, zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b), otrzymane wynagrodzenie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym w dacie wydania wyroku, tj. w roku 2010. Przychód należy wykazać w pozycji "Inne źródła" rozliczenia rocznego za 2010 rok. Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega wynagrodzenie i orzeczone odsetki. Nie podlegają opodatkowaniu orzeczone koszty procesu będące zwrotem poniesionych kosztów postępowania, w tym koszty zastępstwa procesowego.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania wyrażoną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji Podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do regulacji zawartej w art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Natomiast w myśl art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w art. 21 ust. 1 pkt 3 objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Powyżej przywołane przepisy wskazują, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań. Zwolnieniu podlegają także inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, z wyjątkami wskazanymi w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. a)-b).

Zagadnienia dotyczące bezumownego korzystania z nieruchomości zostały uregulowane w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.). Zgodnie z art. 224 § 2 w związku z art. 225 i 230 ww. Kodeksu, posiadacz w złej wierze jest m.in. obowiązany względem właściciela, do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy, w tym wypadku gruntu, stanowiącego własność Wnioskodawczyni.

Dla objęcia zwolnieniem od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, otrzymanego odszkodowania nie jest wystarczające, aby w przepisach prawa określone były same tylko przesłanki powodujące powstanie roszczenia o to odszkodowanie. Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają bowiem wprost wysokości ani zasad ustalania otrzymanego odszkodowania.

Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje zatem spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta, gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa cywilnego dają więc właścicielowi rzeczy prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby nieruchomość wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nieuzyskaniu pożytków cywilnych (czynsz z najmu), które nieruchomość przynosi. Przysługujące na mocy art. 224 § 2 i art. 225 ustawy - Kodeks cywilny wynagrodzenie nie jest zatem naprawieniem szkody wyrządzonej właścicielowi, lecz wynagrodzeniem zapłaty za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego, umownego stosunku prawnego.

Z przedstawionego przez Wnioskodawczynię stanu faktycznego wynika jednoznacznie, iż otrzymała na mocy wyroku sądowego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2004 r. do 2008 r., wraz z odsetkami.

Z powyższego wynika, iż kwota otrzymana przez Zainteresowaną na podstawie wyroku sądowego, ma na celu wyrównanie Jej utraconych przez Nią korzyści. Kwota ta obejmuje wszystko, co uzyskałaby właścicielka gruntu, gdyby nieruchomość nie została zajęta w sposób bezumowny. Gdyby bowiem otrzymana kwota miała inny charakter - niż ten wynikający z wyroku sądowego - to nie zostałaby wypłacona tytułem bezumownego korzystania z gruntu.

Zatem, otrzymana przez Wnioskodawczynię kwota wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2004 r. do 2008 r. winna podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, jako kwota nie objęta katalogiem zwolnień przedmiotowych od tego podatku. Zwolnienie zostało bowiem wyłączone treścią art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podobnie należy stwierdzić w kwestii otrzymanych przez Zainteresowaną odsetek, gdyż nie można ich utożsamiać z odszkodowaniem. Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Odsetki mają charakter uboczny względem świadczenia głównego - są skutkiem nie wykonania zobowiązań.

Jednocześnie wskazać należy, iż otrzymana kwota wynagrodzenia stanowi przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z postanowieniami z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Jak dowodzi użycie sformułowania "w szczególności", definicja źródeł przychodów ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie. Z przychodem z innych źródeł mamy zatem do czynienia w każdym przypadku, kiedy podatnik osiąga korzyść majątkową.

Reasumując, otrzymane na podstawie wyroku sądowego wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu za okres od 2004 r. do 2008 r. wraz z odsetkami stanowi przychód "z innych źródeł", o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i należy je wykazać w zeznaniu rocznym za rok podatkowy, w którym zostało otrzymane.

Natomiast zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie stanowi przychodu, gdyż nie powoduje przysporzenia majątkowego po stronie osoby. Koszty te są jedynie zwrotem poniesionych wcześniej nakładów.

Stosownie bowiem do brzmienia art. 98 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, iż otrzymane przez Zainteresowaną wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości wraz z odsetkami będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z innych źródeł, za rok podatkowy 2010 (tj. za rok, w którym zapadł wyrok je przyznający), o ile w tym roku zostało ono wypłacone. Opodatkowaniu nie będą podlegały natomiast orzeczone koszty postępowania sądowego, w tym koszty zastępstwa procesowego, gdyż nie stanowią one przysporzenia majątkowego po stronie Zainteresowanej, a są jedynie zwrotem poniesionych wcześniej wydatków.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.