ILPB2/415-1101/12-2/ES

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni, reprezentowanej przez pełnomocnika, przedstawione we wniosku z dnia 3 grudnia 2012 r. (data wpływu 4 grudnia 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia zadłużenia - jest nieprawidłowe.

W dniu 4 grudnia 2012 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych umorzenia zadłużenia.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni jest podatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych mającym miejsce zamieszkania w Polsce. Zainteresowana jest spadkobiercą po zmarłej w dniu 11 kwietnia 2008 r. X (dalej Spadkodawca) zgodnie z postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 8 lipca 2011 r.

Wnioskodawczyni nabyła spadek w całości, albowiem uchybiła 6 miesięcznemu terminowi na odrzucenie spadku.

W związku z powyższym, stosownie do art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego na Wnioskodawczynię przeszedł dług obciążający Spadkodawcę z tytułu zaciągniętego w roku 1997 kredytu na zakup samochodu, zgodnie z umową z dnia 12 maja 1997 r.

Umowa zawarta była A S.A., której następcą prawnym był B S.A., a której następca prawnym jest w chwili obecnej C (dalej Wierzyciel).

Na dzień śmierci Spadkodawcy kwota niespłaconego kredytu wynosiła 10.339,76 zł z tytułu należności głównej oraz 29.598,40 zł z tytułu odsetek ustawowych od należności głównej. Do września 2009 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym prowadził przeciwko Spadkodawcy postępowanie egzekucyjne pod, które zostało umorzone we wrześniu 2009 r.

W dniu 10 sierpnia 2012 r. Wnioskodawczyni zawarła z Wierzycielem ugodę pozasądową, na mocy której na dzień I0 sierpnia 2012 r. ustalono saldo zadłużenia z tytułu zaciągniętego kredytu na kwotę 10.339,80 zł należności głównej i 35.071,24 zł odsetek ustawowych. Na mocy zawartej ugody Zainteresowana zapłaciła na rzecz Wierzyciela kwotę 20.000,00 zł w zastrzeżonym w ugodzie terminie, tj. należność główną spłaciła w całości, a odsetki w wysokości 9.660,20 zł.

W treści ugody Wierzyciel oświadczył, że w przypadku dokonania przez Wnioskodawczynię wpłaty w wysokości 20.000 zł zastrzeżonym w ugodzie terminie;

* dokona umorzenia pozostałej części zadłużenia,

* nie będzie dochodził w przyszłości jakichkolwiek należności wynikających z przedmiotowej umowy.

Wierzyciel oświadczył także, że terminowa zapłata kwoty 20.000,00 zł wyczerpuje wszystkie roszczenia Wierzyciela względem Wnioskodawczyni związane z przedmiotową umową.

W związku z taką treścią ugody Wierzyciel nie może już dochodzić od Zainteresowanej pozostałej kwoty zadłużenia wynoszącej 25.411,04 zł z tytułu pozostałej części odsetek ustawowych.

Zaświadczeniem z dnia 24 sierpnia 2012 r. Wierzyciel potwierdził spełnienie ugody przez Wnioskodawczynię i wskazał, że nie będzie już rościł od Wnioskodawczyni spłaty pozostałej części zadłużenia z tytułu przedmiotowej umowy kredytowej.

Jednocześnie Wierzyciel wskazał, że pozostała część zadłużenia zostanie skierowana do umorzenia po otrzymaniu przez Wierzyciela przesłanego Zainteresowanej formularza "zgody na umorzenie pozostałej części zadłużenia" zatytułowanej "Zwolnienie Z Długu".

Wnioskodawczyni przesłanego przez Wierzyciela formularza nie podpisała, nie odesłała i nie zamierza podpisywać. Zainteresowana nie musi przyjmować zwolnienia z długu i składać Wierzycielowi oświadczeń woli w zakresie wyrażenia zgody na umorzenie pozostałej części zadłużenia. Interes Zainteresowanej jest bowiem w sposób wystarczający zabezpieczony przed ewentualnymi roszczeniami Wierzyciela o zapłatę pozostałej części zadłużenia, a to wobec treści zawartej ugody, bez konieczności podejmowania przez Wierzyciela dodatkowych decyzji o umorzeniu tego zadłużenia.

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

Zdaniem Wnioskodawczyni, pozostała kwota zadłużenia w wysokości 25.411,04 zł z tytułu odsetek ustawowych, których Wierzyciel nie może już dochodzić od Zainteresowanej w związku z treścią zawartej ugody, nie stanowi przychodu Wnioskodawczyni w rozumieniu art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. i nie będzie Ona zobowiązana wykazywać tej kwoty w swoim rocznym zeznaniu podatkowym za rok 2012.

W związku z treścią zawartej ugody Wierzyciel nie ma podstaw prawnych do wystawienia na rzecz Zainteresowanej informacji PIT-8C. W świetle okoliczności niniejszej sprawy nie można bowiem uznać, że Wierzyciel umorzył Wnioskodawczyni pozostałą część zadłużenia z tytułu odsetek ustawowych i że zobowiązanie Wnioskodawczyni w tym zakresie wygasło. Z zawartej umowy wynika natomiast jednoznacznie, że ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia Wierzyciela z tytułu zawartej umowy kredytowej i nie będzie on dochodził w przyszłości od Wnioskodawczyni jakichkolwiek należności. Nie sposób w niniejszej sprawie rozpatrywać zawarcia przez strony przedmiotowej umowy i złożonych przez Wierzyciela w tej ugodzie oświadczeń, w kategoriach przysporzenia majątkowego po stronie Wnioskodawczyni i traktować je jako otrzymanie nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 20 ust. 1 u.p.d.o.f. Z tytułu zawartej przez Spadkodawcę w roku 1997 umowy kredytu, Wnioskodawczyni nie uzyskała żadnych korzyści majątkowych i finansowych, nie uczestniczyła w najmniejszym nawet stopniu w skorzystaniu z tego kredytu.

Odsetki od kwoty kredytu należą się Wierzycielowi od kredytobiorcy - Spadkodawcy, za korzystanie z kwoty udzielonego kredytu. Zainteresowana natomiast z kredytu w żaden sposób nie korzystała. W związku z powyższym, mając na uwadze przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego oraz powołane przepisy stwierdzić należy, iż zawarcie przez Wnioskodawczynię z Wierzycielem przedmiotowej umowy nie skutkuje powstaniem przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Co do pytania 2, to także w przypadku niewystawienia przez Wierzyciela informacji PIT-8C brak jest podstaw do wykazania tego przychodu przez Zainteresowaną w zeznaniu rocznym za 2012 rok.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Stosownie do art. 11 ust. 1 tej ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Zgodnie z treścią art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Stosownie do art. 922 § 1 i 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, chyba że są ściśle związane z osobą zmarłego lub przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Bezspornie umowa kredytu nie należy do żadnego ze wskazanych wyjątków art. 922 § 2 Kodeksu cywilnego. Wobec czego, w świetle ogólnej reguły, wynikające z niej zadłużenie, jest obowiązkiem (długiem) przechodzącym na spadkobierców. Zaznaczyć przy tym należy, iż art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego wyraża tzw. zasadę sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że następcy prawni wstępują w dokładnie taką samą sytuację prawną i faktyczną, która istniała w chwili śmierci spadkobiercy. Dotyczy to zasadniczo każdego stosunku prawnego, w jakim pozostawała zmarła osoba, w tym również umów obligacyjnych, czyli m.in. umowy pożyczki czy kredytu.

Ponadto w myśl art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Jednym ze skutków wejścia spadkobiercy w ogół praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy jest powstanie po jego stronie odpowiedzialności za zobowiązania, których podmiotem był zmarły. W przytoczonym kontekście odpowiedzialność ta będzie rozumiana jako normatywna możliwość zaspokojenia się wierzyciela z majątku dłużnika w drodze postępowania egzekucyjnego, a zatem polega ona na tym, że wierzyciel spadkowy (tekst jedn.: osoba, która była wierzycielem w stosunku do spadkodawcy) ma możliwość skierowania do majątku spadkobiercy egzekucji na wypadek, gdyby ten nie spełnił dobrowolnie ciążącego na nim obowiązku świadczenia.

Z analizy treści wniosku wynika iż, w dniu 10 sierpnia 2012 r. Wnioskodawczyni podpisała ugodę z bankiem ustalającą zobowiązania z tytułu zaciągniętego kredytu przez zmarłego w 2008 r. Spadkodawcę. W umowie ugody ustalono, że Wnioskodawczyni zobowiązuje się do spłaty 20.000,00 zł (tekst jedn.: całą należność główną oraz odsetki w wysokości 9.660,20 zł), natomiast pozostała kwota zostanie Wnioskodawczyni umorzona, a Wierzyciel nie będzie dochodził w przyszłości jakichkolwiek należności wynikających z przedmiotowej umowy.

W kwestii zawarcia ugody należy stwierdzić, że jest ona - jako jeden z typów umowy - regulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Stwierdzić zatem należy, że zawarta przez Wnioskodawczynię ugoda z Wierzycielem doprowadziła do umorzenia pozostałej części długu z tytułu zaciągniętego przez Spadkodawcę kredytu (odsetek), jednak jego podstawą była umowa o kredyt. Na podstawie tej umowy powstał łączący Wnioskodawczynię (na mocy dziedziczenia po Spadkodawcy) i bank stosunek prawny. Zatem to ona w ostateczności zdeterminowała porozumienie do jakiego doszły strony, a ewentualne wzajemne ustępstwa nie spowodowały powstania nowego stosunku prawnego.

Wobec powyższego, poczynione przez Zainteresowaną w związku z zawartą ugodą ustępstwo w postaci spłaty części kapitału i odsetek od kredytu w zamian za zwolnienie przez bank z zapłaty reszty zobowiązania, przemawia za uznaniem Wnioskodawczyni za dłużnika z tytułu zaciągniętego kredytu, bowiem nie mając takiego statusu nie mogłaby zawrzeć wspomnianego porozumienia.

Zatem, w sytuacji przedstawionej we wniosku, gdzie Wnioskodawczyni (będąca spadkobiercą) na podstawie ugody spłaciła część kapitału i odsetek związanych z kredytem zaciągniętym przez Spadkodawcę, w zamian za umorzenie pozostałej części, uzyskała nieodpłatne świadczenie którego wartość odpowiada kwocie umorzonych zobowiązań.

Dla celów podatkowych przyjmuje się bowiem, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

W tym miejscu wskazać należy, że fakt, iż Zainteresowana nie podpisała i nie odesłała formularza "zgody na umorzenie pozostałej części zadłużenia" zatytułowanego "Zwolnienie z długu" nie ma wpływu na Jej sytuację podatkową z tytułu umorzenia przez bank zadłużenia. Wnioskodawczyni podpisała bowiem ugodę pozasądową z treści której wynika, że w przypadku dokonania przez Zainteresowaną wpłaty w wysokości 20.000 zł w zastrzeżonym w ugodzie terminie, Wierzyciel dokona umorzenia pozostałej części zadłużenia oraz nie będzie dochodził w przyszłości jakichkolwiek należności wynikających z przedmiotowej umowy. Wierzyciel oświadczył także, że terminowa zapłata kwoty 20.000,00 zł wyczerpuje wszystkie Jego roszczenia względem Wnioskodawczyni związane z przedmiotową umową. Zainteresowana dokonała terminowo ww. zapłaty - tak więc doszło do umorzenia przedmiotowego zadłużenia. W konsekwencji należy uznać, iż po Jej stronie doszło do powstania przysporzenia majątkowego.

Mając na względzie powyższe należy stwierdzić, iż w wyniku umorzenia odsetek od kredytu zaciągniętego przez Spadkodawcę, Wnioskodawczyni uzyskała podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł o którym mowa w art. 20 ustawy, który powinna wykazać w zeznaniu rocznym składanym za rok 2012. Powyższego nie zmienia fakt, iż Zainteresowana nie uzyskała od Wierzyciela informacji PIT-8C. Wskazać bowiem należy, że brak tej informacji nie zwalnia podatnika z obowiązku złożenia zeznania za dany rok podatkowy. Jeżeli podatnik nie dysponuje omawianym dokumentem wystawionym przez płatnika, winien sporządzić zeznanie podatkowe na podstawie posiadanych innych dokumentów.

Końcowo Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu informuje, iż dokumenty załączone przez Zainteresowaną do wniosku nie podlegały analizie i weryfikacji w ramach postępowania o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.