ILPB2/415-1050/13-2/TR

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 27 października 2013 r. (data wpływu 31 października 2013 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązku podatkowego - jest nieprawidłowe.

W dniu 31 października 2013 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie obowiązku podatkowego.

We wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 10 września 1983 r. Wnioskodawczyni zawarła związek małżeński. W małżeństwie panował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Były mąż posiadał własne gospodarstwo rolne, a Zainteresowana po ślubie wprowadziła się do męża i wspólnie rozwijając produkcję małżonkowie prowadzili gospodarstwo. W październiku 1998 r. ówczesny mąż Wnioskodawczyni zakupił działkę niezabudowaną do majtku odrębnego.

W 1999 r. została rozpoczęta budowa domu bliźniaczego i trwała do 2004 r.

W dniu 7 kwietnia 2005 r. ówczesny mąż na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego darował nieruchomość z wybudowanym domem swojej siostrze.

W dniu 11 grudnia 2006 r. Zainteresowana otrzymała wyrok rozwodowy z wyłącznej winy pozwanego. Natomiast prawomocny wyrok po wniesionej apelacji nastąpił w dniu 26 kwietnia 2007 r., niezmieniający treści z pierwszej instancji.

W styczniu 2006 r. Wnioskodawczyni wystąpiła do sądu pozwem o usuniecie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym. Dnia 19 czerwca 2009 r. sąd wydał wyrok w tej sprawie. W Dziale II Własność księgi wieczystej w miejsce dotychczasowego właściciela (czyli siostry byłego męża) sąd nakazał w celu usunięcia niezgodności między stanem prawnym ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem pranym wpisać Zainteresowaną w udziale 1/2 i byłego męża w udziale 1/2.

Po tym wyroku były mąż Wnioskodawczyni złożył apelacje do sądu okręgowego, jednakże sąd okręgowy nie zmienił postanowienia, podtrzymując w całości wyrok z pierwszej instancji. Po wyroku sądu odwoławczego były mąż Zainteresowanej złożył kasację do Sądu Najwyższego w Warszawie. Sąd Najwyższy odrzucił w całości wniosek o kasację we wrześniu 2011 r.

W marcu tego roku na rozprawie w sądzie o podział majątku wspólnego sąd nakazał sprzedać nieruchomość, aby były mąż Zainteresowanej mógł spłacić Zainteresowaną z nakładów poniesionych na nieruchomość wraz z domem mieszkalnym. W czerwcu tego roku Wnioskodawczyni i były mąż sprzedali nieruchomość wraz z domem mieszkalnym. Udziały zostały podzielone jak nakazał sąd pierwszej instancji.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie.

Czy obowiązuje Zainteresowaną odprowadzenie podatku dochodowego od sprzedaży nieruchomości.

Zdaniem Wnioskodawczyni nie składała żadnego oświadczenia, że były mąż nabył tę nieruchomość z majątku odrębnego, ani też nie wyrażała zgody na przeniesienie jej własności. Bezsporna jest okoliczność, że wskazane wyżej umowy nabycia prawa własności, jak i darowizny na rzecz siostry byłego męża, miały miejsce w trakcie trwania małżeństwa.

Zainteresowana uważa, że w małżeństwie o ustroju wspólności majątkowej wspólność ta obowiązuje niezależnie od tego, czy nabycie nastąpiło na obojga małżonków, czy jednego z nich. Były mąż Wnioskodawczyni nie mógł bez zgody Wnioskodawczyni darować nieruchomość swojej siostrze.

Pomimo tego, że Zainteresowana nie była wpisana do księgi wieczystej jako współwłaściciel, uważa, że nie powinna odprowadzać podatku dochodowego od sprzedanej nieruchomości, gdyż faktycznie była współwłaścicielem przez okres ponad czternaście lat.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego jest nieprawidłowe.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady - wyrażonej w treści art. 9 ust. 1 ww. ustawy - opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Wyrazem jej praktycznej realizacji jest natomiast art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z którego treści wynika, że przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Jednakże, zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 pkt 5 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej oraz przychodów z tytułu wyrównania dorobków po ustaniu rozdzielności majątkowej małżonków lub śmierci jednego z nich.

Z powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej. Przychodem z podziału majątku wspólnego jest wartość otrzymanego przez każdego z małżonków majątku, a także wartość spłat (dopłat) otrzymywanych przez jednego z małżonków z tytułu podziału majątku. Wartość majątku oraz wartość spłat uzyskanych z tego tytułu przez małżonków nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Kwestie stosunków majątkowych w małżeństwie są regulowane ustawą z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.).

Na podstawie art. 31 § 1 tej ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Wspólność wynikająca ze stosunku małżeństwa jest współwłasnością łączną. Cechą charakterystyczną tego typu współwłasności jest to, że niemożliwe jest ustalenie wielkości udziału małżonków we współwłasności (współwłasność bezudziałowa) oraz żaden z małżonków w czasie jej trwania nie może rozporządzać swymi prawami do majątku wspólnego.

Opisany ustrój majątkowy trwa do ustania lub unieważnienia małżeństwa albo orzeczenia separacji, chyba, że w czasie trwania związku małżeńskiego:

W razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3 (art. 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Ustanie wspólności ustawowej kreuje prawo małżonków do majątku wspólnego na zasadzie współwłasności w częściach ułamkowych, które z reguły jest stanem przejściowym i prowadzi do podziału tego majątku, choć - jak wynika z dyspozycji przepisu art. 211 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - podział ten nie jest obowiązkowy. Zgodnie bowiem z tym przepisem, każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zgodnie z art. 1037 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego podział majątku wspólnego może nastąpić bądź na mocy umowy między małżonkami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek z małżonków.

Ustawowy ustrój majątkowy między małżonkami może ulec zniesieniu lub ograniczeniu na skutek zawartej między nimi umowy (art. 47 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), na skutek orzeczenia sądu (art. 52 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego) albo z mocy prawa, np. ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków (art. 53 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Zarówno w wypadku umownego wyłączenia wspólności ustawowej w czasie trwania małżeństwa, jak i w przypadku zniesienia tej wspólności przez sąd między małżonkami (byłymi małżonkami) ustaje wspólność ustawowa, a do majątku, który był nią objęty stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (art. 42 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego).

Natomiast zgodnie z art. 195 ustawy - Kodeks cywilny przez współwłasność należy rozumieć stan, gdy własność tej samej rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku osobom. Oznacza to, że każdemu ze współwłaścicieli przysługują wszystkie atrybuty prawa własności (tzn. wszystkie uprawnienia składające się na własność). Z kolei niepodzielność oznacza, że każdemu ze współwłaścicieli przysługuje prawo do całej rzeczy, a nie do jej części odpowiadającej udziałowi.

W myśl art. 210 zd. 1 Kodeksu cywilnego, każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności są regulowane postanowieniami art. 211 i art. 212 Kodeksu cywilnego.

W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

W tym miejscu należy zwrócić uwagę na art. 212 § 2 Kodeksu cywilnego, który konstytuuje ww. podział cywilny. W myśl bowiem tegoż przepisu, rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego.

W analizowanej sprawie mamy do czynienia właśnie z ww. podziałem cywilnym. Nie ma przy tym znaczenia, że opisane zdarzenie prawne jest dokonywane przy pomocy umowy sprzedaży nieruchomości, gdyż istotne są okoliczności, w wyniku których do tegoż zdarzenia doszło.

W przedstawionym we wniosku opisie stanu faktycznego wskazano bowiem, że na rozprawie o podział majątku wspólnego sąd nakazał sprzedać nieruchomość, aby były mąż Zainteresowanej mógł spłacić Zainteresowaną z nakładów poniesionych na nieruchomość wraz z domem mieszkalnym. Wnioskodawczyni i były mąż sprzedali nieruchomość wraz z domem mieszkalnym. Udziały zostały podzielone jak nakazał sąd pierwszej instancji.

Reasumując: środki pieniężne otrzymane przez Zainteresowaną na skutek dokonania tzw. podziału cywilnego stanowią przychód z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania małżeńskiej wspólności majątkowej, który nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, na mocy zacytowanego przepisu art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, na Wnioskodawczyni nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z rzeczonego tytułu.

W konsekwencji, stanowisko Zainteresowanej oparte na niewłaściwej ocenie prawnej zaistniałego stanu faktycznego - pomimo korzystnego pod względem ekonomicznym rozstrzygnięcia - należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.