ILPB1/415-396/08-2/AK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 5 czerwca 2008 r. (data wpływu 9 czerwca 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie źródeł przychodów - jest prawidłowe.

W dniu 9 czerwca 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie źródeł przychodów.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Wnioskodawczyni od wielu lat prowadzi działalność gospodarczą, głównie w zakresie transportu drogowego. Zatrudnia 27 pracowników. W 2007 r. jeden z pracowników podczas wykonywania pracy doznał zawału serca, uznanego jako wypadek przy pracy. Po wyczerpaniu okresu zasiłkowego została rozwiązana z nim umowa o pracę - zgodnie z prawem, jednakże pracownik wystąpił do Wnioskodawczyni z roszczeniami dotyczącymi nienaliczonych i niewypłaconych dodatków za godziny nadliczbowe, za pracę w niedziele i rozładunki towarów.

Ponieważ Wnioskodawczyni nie wyraziła zgody na wypłatę żądań pracownika, sprawa została skierowana do Sądu Pracy. W wyniku zawartej ugody sądowej w dniu 15 kwietnia 2008 r. przed Sądem Rejonowym w sprawie o nadgodziny - Sąd przyznał "odszkodowanie jako zadośćuczynienie" w kwocie 15.000 zł.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Czy wypłata "odszkodowania jako zadośćuczynienia" dla byłego pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 10 z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) i czy jest zwolniona z podatku dochodowego na podstawie jakiegokolwiek przepisu przedmiotowej ustawy, zwłaszcza na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b lit. b).

Zdaniem Wnioskodawczyni otrzymane na podstawie ugody sądowej "odszkodowanie jako zadośćuczynienie" dla byłego pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Wśród przychodów wolnych od podatku dochodowego są przychody wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 3b, czyli inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Wnioskodawczyni podała, że z wyroku sądowego nie wynika jasno (a powinno) z jakich przesłanek przyznano "odszkodowanie jako zadośćuczynienie". Wobec powyższego należy przeanalizować całość sprawy prowadzonej przed Sądem. Z tej analizy wynika jasno, że pracownik domagał się wynagrodzenia m.in. za przepracowane i nieopłacone nadgodziny.

Wobec braku innych okoliczności i przesłanek (innych wyrządzonych szkód pracownikowi) dotyczących przyznania odszkodowania, które nie dotyczyłoby korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono - należy stwierdzić, że odszkodowanie dotyczy nienaliczonego i niewypłaconego wynagrodzenia ze stosunku pracy.

Zdaniem Wnioskodawczyni sformułowanie zawarte w ugodzie sądowej "odszkodowanie jako zadośćuczynienie", bez bliższego określenia przesłanek, jest dwuznaczne.

Jednak gdyby przyjąć, że jest to zadośćuczynienie za uczynione szkody (krzywdy) dotyczące bezpośrednio osoby pracownika i jego dóbr osobistych (np. utrata zdrowia w pracy) to ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zwalnia tego rodzaju przychodów (zadośćuczynienia) z opodatkowania. Ponadto pracownik nie ubiegał się o wypłatę tego rodzaju zadośćuczynienia.

Natomiast zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2007 r. Nr 11, poz. 74 z późn. zm.) - podstawą wymiaru składek jest przychód w rozumieniu przepisów podatkowych. Jednocześnie brak jest stosownego wyłączenia w przepisach rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.).

Wobec powyższego od ww. odszkodowania należy naliczyć i odprowadzić podatek dochodowy (oraz składki ZUS).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem:

Ustawodawca wyłączył z opodatkowania te odszkodowania, których wysokość lub zasady wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu, tj. między innymi odszkodowań wypłacanych na podstawie zawartych ugód i umów. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2006 r. sygnatura akt SK 51/06 (Dz. U. Nr 226, poz. 1657) uznał, iż art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w zakresie, w jakim wyłącza zwolnienie podatkowe w stosunku do odszkodowań uzyskanych na podstawie ugody sądowej, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Z kolei na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b cytowanej ustawy, wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

Z literalnego brzmienia powołanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania zasądzone przez sąd i otrzymywane przez osoby fizyczne są wolne od podatku dochodowego. Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści.

Odszkodowanie jest świadczeniem, którego celem jest naprawienie wyrządzonej szkody. W praktyce szkoda może obejmować stratę polegającą na ubytku w majątku - wskutek doznania tej straty poszkodowany staje się uboższy niż był dotychczas lub może dotyczyć utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono - wówczas poszkodowany nie staje się bogatszy, jakkolwiek mógł liczyć na wzbogacenie się. Na podstawie ww. przepisów opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega odszkodowanie otrzymane z tytułu utraconych korzyści, które podatnik mógł otrzymać gdyby mu szkody nie wyrządzono. Opodatkowanie to wynika stąd, iż gdyby podatnik osiągnął spodziewane korzyści, to korzyści te podlegałyby opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Zatem odszkodowanie z tytułu utraconego zysku powinno być opodatkowane, w przeciwnym razie poszkodowany znalazłby się w korzystniejszej sytuacji niż ta, w jakiej by był, gdyby szkoda nie zaistniała.

W przedmiotowej sprawie szkoda polegała na niewypłaconych pracownikowi dodatkach za godziny nadliczbowe, za pracę w niedziele oraz rozładunek towarów.

Zatem wypłacona pracownikowi - w wyniku ugody sądowej - kwota stanowiła w rzeczywistości wypłatę zaległego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, a nie odszkodowanie, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wprawdzie w treści ugody - w odniesieniu do wskazanej w niej kwoty - użyto sformułowania "z tytułu odszkodowania", niemniej jednak nie jest to odszkodowanie w rozumieniu ani przepisów prawa cywilnego, ani prawa pracy, lecz (jak wskazano wyżej) jest to wypłata zaległych należności z tytułu łączącego podatnika z byłym pracodawcą - stosunku pracy. W tym wypadku bez znaczenia pozostaje fakt, iż realizacja tych należności nastąpiła na podstawie ugody sądowej.

Artykuł 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, iż źródłem przychodów jest m.in. stosunek pracy. Zgodnie z zapisem art. 12 ust. 1 powołanej wyżej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych. W związku z tym, skoro wynagrodzenia za godziny nadliczbowe nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego, dlatego też podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując należy stwierdzić, iż odszkodowanie kwoty zasądzonej przez Sąd będzie stanowić dla pracownika przychód ze stosunku pracy.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawczynię i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.