ILPB1/415-170/14-3/IM - Możliwość powstania przychodu w ujęciu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w przypadku spłaty przez pożyczkobiorców pożyczki z tytułu wierzytelności obcej otrzymanej przez podatnika w wyniku likwidacji spółki osobowej.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani przedstawione we wniosku z dnia 4 lutego 2014 r. (data wpływu 14 lutego 2014 r.) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie spłaty pożyczki - jest nieprawidłowe.

W dniu 14 lutego 2014 r. został złożony ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie otrzymania w ramach majątku likwidacyjnego Spółki środków pieniężnych, niepieniężnych składników majątku, wierzytelności pożyczkowych obcych, wierzytelności pożyczkowych własnych, w zakresie spłaty pożyczki oraz w zakresie wygaśnięcia zobowiązania Wnioskodawcy z tytułu wierzytelności.

We wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe.

Osoba fizyczna podlegająca nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce (dalej: Wnioskodawca), wraz z żoną pozostającą w ustawowej wspólności majątkowej (dalej: Wspólnik) planują przeprowadzenie restrukturyzacji podmiotów, w których są właścicielami lub współwłaścicielami.

W ramach restrukturyzacji rozważana jest m.in. likwidacja spółki osobowej (dalej: Spółka). Przewiduje się, że na moment likwidacji w skład majątku Spółki mogą wchodzić:

Zarówno wskazane środki pieniężne jak i wierzytelności pożyczkowe będą pochodziły z działalności gospodarczej prowadzonej przez Spółkę.

Zasadniczo nie jest przewidziane, aby na moment likwidacji w skład majątku Spółki wchodziły inne elementy niż wskazane powyżej środki pieniężne, akcje, udziały, wierzytelności pożyczkowe obce oraz wierzytelności pożyczkowe własne.

W wyniku rozważanej likwidacji, wspólnikom, w tym Wnioskodawcy, zostaną wydane ww. składniki majątkowe.

Mając przy tym na uwadze fakt, że w toku likwidacji Spółki na Wnioskodawcę mogą przejść wierzytelności obce z tytułu udzielonych pożyczek, Wnioskodawca może otrzymać zwrot pożyczek z tytułu ww. wierzytelności (już po likwidacji Spółki) wraz z odsetkami.

Na wierzytelności pożyczkowe własne (tekst jedn.: wobec wspólnika/wspólników) będą się składały wierzytelności Spółki wobec Wnioskodawcy (i/lub Wspólnika) z tytułu pożyczek udzielonych Wnioskodawcy (i/lub Wspólnikowi), obejmujące również wierzytelności z tytułu odsetek należnych od zaciągniętych pożyczek.

W takim przypadku, Wnioskodawca pragnie wskazać, że w związku z likwidacją Spółki wygaśnięcie zobowiązania Wnioskodawcy wobec Spółki z tytułu zaciągniętych pożyczek nastąpi poprzez tzw. konfuzję (confusio) - instytucję prawa cywilnego, powodującą wygaśnięcie prawa podmiotowego (wierzytelności Spółki wobec Wnioskodawcy) na skutek połączenia w rękach tej samej osoby (Wnioskodawcy) prawa (wierzytelności Spółki wobec Wnioskodawcy) i korelatywnie sprzężonego z nim obowiązku (zobowiązania Wnioskodawcy wobec Spółki).

Powyższe może wystąpić w sytuacji, gdy likwidator (na podstawie jednomyślnej uchwały wspólników Spółki w sprawie podziału majątku Spółki pozostałego po jej likwidacji) tytułem rozliczenia wartości udziału kapitałowego przypadającego Wnioskodawcy po likwidacji Spółki (i ewentualnej nadwyżki pozostałej po spłacie tych udziałów), wyda Wnioskodawcy wierzytelności Spółki przysługujące jej wobec Wnioskodawcy z tytułu udzielonych pożyczek. Skutkiem tego, w osobie Wnioskodawcy może dojść do połączenia wierzytelności przysługującej po jej wydaniu Wnioskodawcy z zobowiązaniem Wnioskodawcy wobec samego siebie. W ten sposób dojdzie do ww. konfuzji i wygaśnięcia zobowiązania Wnioskodawcy z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz odsetek od tych pożyczek. Momentem wygaśnięcia tego zobowiązania będzie z mocy prawa moment przekazania przez Spółkę przedmiotowej wierzytelności Wnioskodawcy w ramach ostatniego etapu postępowania likwidacyjnego - podziału majątku Spółki pozostałego po likwidacji pomiędzy wspólników Spółki.

W związku z powyższym opisem zadano następujące pytanie w zakresie spłaty pożyczki.

Czy w razie spłaty przez pożyczkobiorców na rzecz Wnioskodawcy pożyczki (w zakresie zwrotu kwoty głównej pożyczki) z tytułu wierzytelności pożyczkowej obcej otrzymanej przez Wnioskodawcę w wyniku likwidacji Spółki, w ramach zdarzenia przyszłego opisanego w niniejszym wniosku, Wnioskodawca osiągnie przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zdaniem Wnioskodawcy, w sytuacji, gdy w ramach likwidacji Spółki Wnioskodawca otrzyma wierzytelności pożyczkowe obce (wierzytelności pożyczkowe, które będą przysługiwać Spółce względem pożyczkobiorców przed operacją likwidacji), to w przypadku spłaty do Wnioskodawcy pożyczki, z tytułu której wierzytelność przeszła na Wnioskodawcę w wyniku likwidacji Spółki, w odniesieniu do kwoty głównej pożyczki (kapitał bez odsetek), Wnioskodawca nie osiągnie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Powyższe stanowisko Wnioskodawcy, uzasadniają w szczególności poniżej przedstawione argumenty.

1.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że taka sytuacja powinna być traktowana analogicznie jak otrzymanie środków pieniężnych w toku likwidacji spółki osobowej (zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 10 ustawy PIT).

Otrzymana w toku likwidacji Spółki wierzytelność pożyczkowa, z chwilą jej spłaty przekształca się w środki pieniężne.

Wnioskodawca obrazując to przykładem wskazuje, że np. otrzymując w ramach likwidacji wierzytelność pożyczkową o wartości nominalnej np. 100 zł, która to wartość nie stanowi przychodu podatkowego Wnioskodawcy, w przypadku jej spłaty przez dłużnika, przedmiotowa wierzytelność o określonej wartości przekształci się w środki pieniężne o tej samej wartości tj. 100 zł.

Wnioskodawca uważa, że nie będzie mieć wpływu na podatkowe skutki dla Wnioskodawcy okoliczność, czy na datę likwidacji otrzymałby on środki pieniężne ze spłaconej już Spółce pożyczki (np. 100 zł), czy też otrzyma on jedynie wierzytelność względem dłużnika, która zostanie uregulowana w okresie późniejszym (tekst jedn.: po likwidacji).

W ocenie Wnioskodawcy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegać natomiast będą zapłacone (względnie - skapitalizowane) odsetki od takiej pożyczki.

2.

Zgodnie z przepisami ustawy PIT, przywołanymi na potrzebę uzasadnienia odpowiedzi na pytana nr 1 niniejszego wniosku, tj. art. 14 ust. 1 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 17 oraz w zw. art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. b ustawy o PIT, do przychodów Wnioskodawcy nie zalicza się przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną - jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja spółki niebędącej osobą prawną, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe regulacje stwierdzić należy, że w przypadku, gdy w wyniku likwidacji Spółki, Wnioskodawca (jako wspólnik Spółki) otrzyma majątek niepieniężny (w postaci wierzytelności pożyczkowych), na chwilę likwidacji nie powstanie u niego przychód z działalności gospodarczej. Przedmiotowy przychód może powstać dopiero w momencie ewentualnego odpłatnego zbycia składników majątku (np. wierzytelności pożyczkowej) otrzymanych w związku z likwidacją Spółki. Natomiast w przypadku, gdy w wyniku likwidacji Spółki Wnioskodawca otrzyma wierzytelność, która uprzednio (przed likwidacją) przysługiwała Spółce względem podmiotów trzecich, spłata tych wierzytelności przez podmioty trzecie na rzecz Wnioskodawcy będzie dla niego neutralna podatkowo.

W takim przypadku, pomimo, że w drodze likwidacji Spółki dojdzie do nabycia składnika majątkowego (wierzytelności), to jednak nie nastąpi jego późniejsze zbycie, a jedynie jego spłata (uregulowanie zobowiązania) - natomiast zgodnie z przepisem art. 14 ust. 3 pkt 12 lit. b) ustawy o PIT, opodatkowanie następuje tylko w przypadku odpłatnego zbycia składników majątku.

3.

Ponadto, niezależnie od ww. argumentacji. Wnioskodawca wskazuje, że zgodnie z przepisami ustawy PIT - tj. art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy PIT oraz art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy PIT - udzielenie, a następnie otrzymanie zwrotu pożyczki (kwota główna świadczenia) jest zdarzeniem neutralnym podatkowo z uwagi na okoliczność, że przedmiotowa transakcja nie prowadzi ani do przysporzenia majątkowego o trwałym charakterze (nie jest to przychód) ani do uszczuplenia majątku o trwałym charakterze (nie jest to koszt). Jedynie zapłacone/otrzymane bądź skapitalizowane odsetki stanowią odpowiednio koszt bądź przychód podatkowy. Z tego względu, wypłata oraz późniejsza spłata pożyczki nie stanowi zarówno kosztu, jak i przychodu podatkowego (wypłata środków pieniężnych w ramach pożyczki nie będzie stanowiła kosztu podatkowego Spółki - tj. kosztu podatkowego po stronie jej wspólników, jako podmiotów opodatkowanych podatkiem dochodowym, w tym: Wnioskodawcy, a jej zwrot na rzecz Wnioskodawcy nie stanowi przychodu podatkowego).

Stanowisko Wnioskodawcy w powyższym zakresie znajduje poparcie w aktualnym stanowisku organów podatkowych, m.in.:

* w interpretacji indywidualnej wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu dnia 22 listopada 2011 r. (sygn. ILPB1/415-1037/11-3/AMN), w której potwierdzono stanowisko Wnioskodawcy, zgodnie, z którym:

"Zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku spłaty do jego rąk pożyczki, z której tytułu wierzytelność przeszła na Wnioskodawcę w wyniku likwidacji spółki, Wnioskodawca w odniesieniu do kwoty głównej pożyczki (kapitał bez odsetek) nie osiągnie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Sytuacja taka powinna być, bowiem traktowana analogicznie jak otrzymanie środków pieniężnych w toku likwidacji spółki osobowej (art. 14 ust. 3 pkt 10 ustawy o PIT). Otrzymana w toku likwidacji spółki osobowej wierzytelność z tytułu pożyczki z chwilą spłaty przekształci się, bowiem w środki pieniężne. Wnioskodawca stoi natomiast za stanowisku, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegać będą zapłacone Wnioskodawcy (lub skapitalizowane wobec Wnioskodawcy odsetki od takiej pożyczki".

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego jest nieprawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), wynika, że jednym ze źródeł przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych, innych niż wymienione w pkt 8 lit. a)-c).

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Stosownie do art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.

W przedmiotowym wniosku wskazano, że w ramach likwidacji Spółki Wnioskodawca otrzyma wierzytelności pożyczkowe obce, tj. wierzytelności gdzie Spółka jest wierzycielem wobec osób trzecich z tytułu pożyczek.

Należy tu wziąć pod uwagę, że wierzytelność jest prawem podmiotowym, które w stosunku zobowiązaniowym przysługuje wierzycielowi.

Instytucja zmiany wierzyciela została określona w art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121). Zgodnie z art. 509 § I cyt. wyżej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

Przeniesienie takie w prawie cywilnym jest określane jako przelew wierzytelności (cesja). Jeżeli wierzytelność jest stwierdzona pismem, przelew wierzytelności powinien być dokonany też w formie pisemnej. W wyniku przeniesienia (przelewu, cesji) wierzytelności, wygasa u dotychczasowego wierzyciela (cedenta) stosunek zobowiązaniowy z dłużnikiem, powstają natomiast nowe stosunki zobowiązaniowe w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy nabywcą wierzytelności (cesjonariuszem) a dłużnikiem oraz pomiędzy zbywcą a nabywcą wierzytelności, jeżeli przeniesienie wierzytelności jest odpłatne.

Pod pojęciem odpłatnego zbycia wierzytelności należy rozumieć wszystkie sytuacje, w których jedna ze stron umowy przenosi wierzytelność (której jest wierzycielem) na inną osobę odpłatnie (w zamian za zapłatę w pieniądzu lub przeniesienie własności innej rzeczy, bądź prawa). Stronami tej umowy są: wierzyciel, jako zbywca oraz osoba trzecia, jako nabywca. Pomimo zmiany osoby uprawnionej treść zbywanego prawa nie ulega zmianie. W praktyce najczęściej odpłatne zbycie wierzytelności będzie dokonywane w drodze umowy sprzedaży.

W przedmiotowej sprawie, w związku z rozwiązaniem Spółki, nastąpi przeniesienie wierzytelności na Wnioskodawcę. W wyniku tej czynności prawnej Wnioskodawca stanie się właścicielem prawa majątkowego, tj. wierzytelności. W związku z powyższym powstanie nowy stosunek zobowiązaniowy w rozumieniu cywilnoprawnym pomiędzy Wnioskodawcą jako nabywcą wierzytelności a dłużnikiem.

Ponadto, należy wskazać, że nie znajdzie zastosowania art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym do przychodów, o których mowa w ust. 1 i ust. 2, nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych, a także otrzymanych pożyczek i kredytów oraz zwróconych pożyczek, z wyjątkiem skapitalizowanych odsetek od tych pożyczek. Norma w nim określona dotyczy podmiotu, u którego wierzytelność powstała i jest mu ona następnie spłacana. W niniejszej sprawie wierzytelność jest spłacana wspólnikowi spółki osobowej, który tę wierzytelność otrzymał w związku z rozwiązaniem Spółki.

Spłata wierzytelności nabytych w wyniku rozwiązania Spółki wygeneruje u Wnioskodawcy przychód. Przychodem w takim przypadku będzie uiszczona przez dłużnika kwota wierzytelności. W konsekwencji zatem u nabywcy wierzytelności przychód powstaje w dacie faktycznego otrzymania należności od dłużnika wierzytelności. Otrzymane z tego tytułu pieniądze, stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w związku z dokonaną cesją wierzytelności stanowią przychód w rozumieniu art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. przychód z praw majątkowych.

Z uwagi na fakt, że w przepisie art. 18 ww. ustawy ustawodawca używa zwrotu "w szczególności" przyjąć należy, że katalog praw majątkowych jest otwarty, a zatem można do niego zaliczyć również inne prawa majątkowe, niewymienione w powyższym przepisie. Na tej podstawie do przychodów z praw majątkowych zalicza się przychody z tytułu spłaty wierzytelności. Przychody z ww. tytułu zaliczyć należy zatem do źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stosownie do tego przepisu źródłem przychodów są kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt 8 lit. a-c).

Mając na uwadze powyższe przepisy oraz przedstawione zdarzenie przyszłe, a jednocześnie respektując zasadę odrębności przychodów na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uznać należy, że środki pieniężne otrzymane z tytułu spłaty wierzytelności jakie przysługiwały likwidowanej Spółce, nabytej (otrzymanej) przez Wnioskodawcę w wyniku likwidacji Spółki, należy zaliczyć do przychodów z praw majątkowych, o których mowa w art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Spłata wierzytelności stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, stosownie do art. 9 ust. 1 ww. ustawy. Tut. Organ wskazuje, że przychodem w takim przypadku jest uiszczona przez dłużnika kwota wierzytelności.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy uznano za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Tutejszy organ wskazuje, że wniosek w zakresie:

* w zakresie otrzymania w ramach majątku likwidacyjnego Spółki środków pieniężnych, niepieniężnych składników majątku, wierzytelności pożyczkowych obcych, wierzytelności pożyczkowych własnych został rozstrzygnięty w dniu 12 maja 2014 r. odrębną interpretacją indywidualną nr ILPB1/415-170/14-2/IM,

* wygaśnięcia zobowiązania Wnioskodawcy z tytułu wierzytelności został rozstrzygnięty w dniu 12 maja 2014 r. odrębną interpretacją indywidualną nr ILPB1/415-170/14-4/IM.

Odnosząc się do powołanego przez Wnioskodawcę pisma co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, tut. organ informuje, że zostało ono wydane w indywidualnej sprawie i nie ma zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację - w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy), na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.