IIUSPP/443/64/31/68294/04 - Obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w przypadku wykonania robót budowlano-montażowych, których zakończenie nie jest udokumentowane protokołem zdawczo-odbiorczym.

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega sprzedaż towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium RP, na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 z późn. zm.).

Dla robót budowlano - montażowych ustawodawca określił szczególny moment powstania obowiązku podatkowego.

W myśl art. 6 ust. 8b pkt 2 lit. d) ustawy o VAT, obowiązek podatkowy w podatku od towarów i usług w przypadku usług budowlanych lub budowlano - montażowych powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, jednak nie później niż 30 dnia od dnia wykonania usługi.

Z kolei w myśl § 40 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 marca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 27, poz. 268 z późn. zm.) fakturę dokumentującą wykonanie usług budowlanych lub budowlano - montażowych należy wystawić nie później niż z chwilą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30 dnia przed powstaniem tego obowiązku.

Tak więc w przypadku usług budowlano - montażowych, dla prawidłowego określenia momentu powstania obowiązku podatkowego, niezwykle istotne (poza terminem zapłaty) jest również zidentyfikowanie momentu, w którym usługa została wykonana, czy też może zostać uznana za wykonaną, bowiem wykonanie usługi jest drugim po zapłacie terminem decydującym o momencie powstania obowiązku podatkowego.

Przez wykonanie usługi powszechnie rozumie się odbiór techniczny robót, potwierdzony stosownym protokołem, czyli dzień wykonania usługi to dzień podpisania protokołu ich odbioru.

W sytuacji gdy podpisanie protokołu odbioru robót jest znacznie przesuwane w czasie lub gdy odbiorca kwestionuje jakość wykonanej usługi i odmawia podpisania protokołu jej odbioru, rozstrzygnięcie sprawy na gruncie przepisów podatkowych jak również prawa budowlanego nie jest możliwe, ponieważ przepisy te nie precyzują, w jakim terminie powinien być podpisany protokół odbioru robót, nie określają też okoliczności, które przesądzają o wykonaniu (zakończeniu) robót budowlanych.

Brak zapłaty za wykonane usługi oraz przesuwanie w czasie odbioru robót rodzi pytanie czy w takim przypadku skutkuje to brakiem obowiązku podatkowego w podatku VAT. Niewątpliwie podstawą rozstrzygnięcia w tym przypadku winna być umowa o roboty budowlane zawarta pomiędzy inwestorem a wykonawcą, rozpatrywana na gruncie prawa cywilnego.

Z przepisu art. 647 jak również art. 627 Kodeksu cywilnego wynika wprost, że inwestor ma obowiązek odebrać wykonany obiekt i zapłacić umówione wynagrodzenie. Jeśli wykonawca zgłosił wykonanie robót, to obowiązek dokonania ich odbioru jest niezależny nawet w przypadku kwestionowania jakości wykonanych robót (wyrok SN z dnia 5 marca 1997 r. - II CKN 28/97).

Odbiór robót jest więc elementem przełomowym w stosunkach pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane, gdyż z jednej strony potwierdza wykonanie zobowiązania i otwiera wykonawcy prawo do żądania wynagrodzenia, bądź wskazuje na jego niewykonanie lub nienależyte wykonanie w całości lub w części wobec istnienia wad i rodzi odpowiedzialność za wady ujawnione przy odbiorze, a z drugiej strony wyznacza początek biegu terminów rękojmi za wady (wyrok sądu apelacyjnego z dnia 17 lutego 2000 r. - I ACa 1027/99).

Jednocześnie odmowa dokonania odbioru robót nie może być elementem szantażu ze strony inwestora (wyrok SN II CKN 673/97).

W świetle powyższych wyjaśnień, w związku z przedstawionym przez podatnika stanem faktycznym, w sytuacji gdy pomimo żądania wykonawcy inwestor uchyla się od dokonania odbioru wykonanych w 2003 r. prac, właściwym w tej sytuacji jest dokonanie jednostronnego odbioru, stanowiącego podstawę wystawienia faktury opartej na sporządzonym przez siebie kosztorysie powykonawczym, co zostało podkreślone w wyroku SN z dnia 7 kwietnia 1998 r.- II CKN 673/97.

Wobec powyższego jako moment powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT należałoby przyjąć 30 dzień od dnia faktycznego wykonania robót.

Przedstawioną zasadę stosuje się również do robót budowlano - montażowych wykonywanych pod rządami ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), bowiem obowiązek podatkowy, zgodnie z przepisem zawartym w art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d), powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia licząc od dnia wykonania usługi.

Tak więc przedstawione przez Państwa stanowisko w przedmiotowej sprawie jest zgodne ze stanowiskiem tutejszego Urzędu.