IBPP4/443-1488/11/KG - Stawka podatku VAT za bezumowne korzystanie z gruntu.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 4 października 2011 r. (data wpływu 6 października 2011 r.), uzupełnionym pismami z dnia 20 marca 2006 r. (data złożenia 21 grudnia 2011 r.) oraz z dnia 29 grudnia 2011 r. o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stawki podatku VAT ze bezumowne korzystanie z terenu - jest prawidłowe.

W dniu 6 października 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie stawki podatku VAT ze bezumowne korzystanie z terenu. Wniosek został uzupełniony pismami z dnia 20 marca 2006 r. (data złożenia 21 grudnia 2011 r.) oraz z dnia 29 grudnia 2011 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

W dniu 7 lutego 2011 r. strony złożyły wniosek o wyrażenie zgody na ustanowienie służebności drogowej do nieruchomości położonej przy ul...., składającej się z działek 652, 653, 654 - polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez nieruchomość oznaczoną jako dz. 358/3, stanowiącą własność Gminy.

Strony wskazały, że przez działkę 358/3 przebiega droga konieczna do sąsiednich budynków. Ponadto w piśmie wskazały, że użytkują działkę stanowiącą własność Gminy od 1947 r. i ponoszą koszty związane z jej urządzeniem, wybrukowaniem terenu i bieżącym utrzymaniem.

Gmina pismem z dnia 4 marca 2011 r. naliczyła odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości oznaczone jako dz. 358/3 o pow. 176 m ^2, położonej przy ul.... za okres od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2010 r. Faktura została wystawiona ze stawką podatku 23%. Przedmiotowa nieruchomość stanowiąca mienie gminne jest wykorzystywana pod dojście, dojazd, tablicę reklamową i wiatę dla samochodów osobowych.

Gmina nalicza opłaty za bezumowne korzystanie z terenu i obciąża użytkownika odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z gruntu. Zgodnie z Zarządzeniem Prezydenta Miasta odszkodowanie równe opłacie za dzierżawę. Do odszkodowania doliczany jest podatek VAT.

Termin płatności za bezumowne korzystanie z nieruchomości został ustalony pismem z dnia 4 marca 2011 r. na dzień 25 marca 2011 r.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy prawidłowe jest naliczanie w 2011 r. podatku VAT od odszkodowania naliczonego ze bezumowne korzystanie z terenu również za lata ubiegłe przyjmując stawkę 23%.

Zdaniem Wnioskodawcy, opłata za bezumowne korzystanie z gruntu należy zakwalifikować jako usługę, która winna być opodatkowana 23% stawką podatku VAT oraz udokumentowana fakturą VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:

W myśl art. 5 ust. 2 ustawy o VAT czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

Artykuł 7 ust. 1 ustawy stanowi, iż przez dostawę towarów, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

W myśl postanowień art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7.

Zarówno ustawa o podatku od towarów i usług jak i przepisy wykonawcze do tej ustawy nie definiują pojęcia "bezumownego korzystania". Kwestie bezumownego korzystania z cudzej rzeczy regulują przepisy art. 224 i 225 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Stosownie do art. 224 § 1 Kodeksu cywilnego, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jak wynika z treści § 2 powołanego przepisu - od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył.

Jak wynika natomiast z art. 225 Kodeksu cywilnego, obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Na podstawie analizy powyższych przepisów należy stwierdzić, że przy rozstrzyganiu wątpliwości, czy bezumowne korzystanie z nieruchomości podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług w myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, decydują w każdym przypadku konkretne okoliczności.

W przypadku, gdy rzecz (np. nieruchomość) została objęta w posiadanie przez podmiot nieuprawniony, a właściciel rzeczy dążąc do uregulowania stanu niezgodnego z jego wolą wytoczy przeciwko niemu powództwo o wydanie rzeczy, zasadne jest przyjęcie, że pomiędzy właścicielem i korzystającym bezumownie z tej nieruchomości nie istnieje żaden jawny lub dorozumiany stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. W tej sytuacji świadczenie podatnika, nieoparte na tytule prawnym, wskazującym obowiązek świadczenia usług oraz wysokość wynagrodzenia - nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Odszkodowanie wypłacone w takich okolicznościach z tego tytułu nie jest płatnością za świadczenie usługi, lecz rekompensatą za pozbawienie właściciela prawa do swobodnego dysponowania nieruchomością i wynikłe z tego tytułu szkody.

Inaczej należy jednak oceniać sytuację, kiedy właściciel rzeczy (np. nieruchomości) - z różnych względów - toleruje stan, w którym przy braku formalnego stosunku prawnego, inny podmiot korzysta z należącej do niego rzeczy. W tych okolicznościach wynagrodzenie otrzymane przez właściciela z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy spełnia definicję świadczenia usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca naliczył opłatę za bezumowne korzystanie z terenu i obciąża użytkownika odszkodowaniem za bezumowne korzystanie z gruntu. Przedmiotowa nieruchomość stanowiąca mienie gminne jest wykorzystywana pod dojście, dojazd, tablicę reklamową i wiatę dla samochodów osobowych. Termin płatności za bezumowne korzystanie z nieruchomości został ustalony pismem z dnia 4 marca 2011 r. na dzień 25 marca 2011 r.

Biorąc pod uwagę powołane przepisy, należy stwierdzić, iż w okolicznościach przedstawionych we wniosku, bezumowne korzystanie z nieruchomości za które Wnioskodawca naliczył opłaty podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jako odpłatne świadczenie usług.

Stosownie do zapisu art. 106 ust. 1 ustawy o podatku VAT, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4, 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

W świetle powyższego sprzedaż ww. usług Wnioskodawca winien udokumentować fakturą VAT.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT, stawka podatku wynosi 22%, z zastrzeżeniem ust. 2-12c, art. 83, art. 119 ust. 7, art. 120 ust. 2 i 3, art. 122 i art. 129 ust. 1.

W myśl art. 146a pkt 1 ww. ustawy o VAT - dodanego do tej ustawy od dnia 1 stycznia 2011 r. - w okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2013 r., z zastrzeżeniem art. 146f, podstawowa stawka podatku, o której mowa w art. 41 ust. 1 i 13, art. 109 ust. 2 i art. 110, wynosi 23%.

W ramach dokonanej ustawą z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578 z późn. zm.) nowelizacji obwiązującej obecnie ustawy o VAT, skutkującej m.in. okresowym podwyższeniem obowiązujących stawek VAT, przewidziano przepisy przejściowe regulujące w sposób jednoznaczny zasady stosowania podwyższonych okresowo stawek VAT w zależności od rodzaju czynności podlegających opodatkowaniu oraz terminu ich wykonania. Stosowne uregulowania zawarte zostały w znowelizowanym art. 41 ww. ustawy o VAT poprzez dodanie nowych ust. 14a-14h.

Zgodnie z art. 41 ust. 14a ustawy o VAT w przypadku czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem, która została wykonana przed dniem zmiany stawki podatku, dla której obowiązek podatkowy powstaje w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, czynność ta podlega opodatkowaniu według stawek podatku obowiązujących dla tej czynności w momencie jej wykonania.

W myśl art. 41 ust. 14b ustawy o VAT czynności, dla których w związku z ich wykonywaniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się, na potrzeby ust. 14a, za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, z zastrzeżeniem ust. 14c.

Należy zatem rozstrzygnąć w pierwszej kolejności, czy w tej sprawie doszło do wykonania czynności i w jakiej dacie.

W tym miejscu należy zauważyć, iż w przypadku usług o charakterze ciągłym, do których należą najem i dzierżawa, brak jest możliwości precyzyjnego wyodrębnienia etapów w jakich są one realizowane, tzn. nie sposób dokładnie określić, kiedy część takiej usługi zostanie wykonana. Skoro nie jest możliwe stwierdzenie, kiedy część takiej usługi została wykonana, w powołanym wyżej przepisie art. 41 ust. 14b ustawy o VAT przyjęto, iż dla potrzeb ustalenia właściwej stawki podatku, wykonanie usługi następuje z upływem okresu, do którego odnoszą się ustalone rozliczenia lub płatności.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie wykonanie usługi następuje z upływem okresu dla którego ustalono stosowne terminy płatności z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy.

Jak wskazał Wnioskodawca termin płatności za bezumowne korzystanie z nieruchomości został ustalony pismem z dnia 4 marca 2011 r. na dzień 25 marca 2011 r. W świetle powyższego należy uznać, że wykonanie usługi nastąpi z dniem 25 marca 2011 r., a więc usługa ta podlega opodatkowaniu według stawki podatku obowiązującej w 2011 r., tj. 23% na podstawie art. 41 ust. 1 w związku z art. 146a pkt 1 ustawy o VAT.

Podsumowując, w rozpatrywanej sprawie bezumowne korzystanie z terenu za które Wnioskodawca naliczył opłaty za lata ubiegłe stanowi usługę podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki 23%.

Mając na uwadze powyższe, stanowisko Wnioskodawcy, należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.