IBPP3/443-296/11/AB

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 21 lutego 2011 r. (data wpływu 2 marca 2011 r.), uzupełnionym pismem z dnia 30 maja 2011 r. (data wpływu 8 czerwca 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania wywłaszczenia gruntu niezabudowanego na rzecz Skarbu Państwa - jest prawidłowe.

W dniu 2 marca 2011 r. został złożony ww. wniosek, o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania wywłaszczenia gruntu niezabudowanego na rzecz Skarbu Państwa.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 30 maja 2011 r. (data wpływu 8 czerwca 2011 r.) będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 23 maja 2011 r. nr IBPP3/443-296/11/AB.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

Wnioskodawca jako współwłaściciel nieruchomości rolnych obejmujących działki o nr: 156/3, 169/3, 97/3, 171/3, 177/5, 182/2 został wywłaszczony na rzecz Skarbu Państwa decyzją Wojewody z dnia 21 września 2010 r. Działki o nr 156/3, 169/3, 97/3, 171/3 zostały nabyte umową darowizny w 1993 r. zaś działka 175/5 nabyta umową sprzedaży w 1991 r., a działka 182/2 umową sprzedaży w 2003 r. Wszystkie wyżej opisane nieruchomości rolne stanowiły majątek prywatny i wchodziły w skład gospodarstwa rolnego. Przez cały czas władania użytkowane były jako grunty rolne. Nieruchomości te nie były zabudowane, nie były przedmiotem najmu ani dzierżawy. Wnioskodawca nie dokonał w żaden sposób uatrakcyjnienia tych działek. Wnioskodawca nie prowadzi działalności gospodarczej, nie posiada statusu rolnika ryczałtowego. Na moment wywłaszczenia ww. nieruchomości rolne w planie przestrzennego zagospodarowania gminy sklasyfikowane jako "grunty rolne do czasu wydania pozwoleń na budowę lub wydania decyzji o wyłączenie z produkcji rolnej" (zg. z § 19 pkt 1.2 oraz § ww. uchwały). Wywłaszczenia dokonano pod zabudowę autostrady, wraz z węzłem.

W uzupełnieniu Wniosku Wnioskodawca wskazał, iż:

* nie jest podatnikiem podatku VAT, nigdy nie złożył zgłoszenia rejestracyjnego,

* działki nr 175/5 i nr 182/2 nabyte zostały w celach rolniczych, na powiększenie gospodarstwa rolnego,

* do momentu wywłaszczenia działki były wykorzystywane do produkcji rolnej

* wnioskodawca nie dokonywał sprzedaży produktów rolnych, płody rolne były wykorzystywane w gospodarstwie domowym,

* będąc we wspólnocie majątkowej Wnioskodawca dokonywał sprzedaży działki będącej częścią gospodarstwa rolnego w dniu 29 czerwca 1999 r. sprzedaż nie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT,

* uzyskane środki finansowe w postaci odszkodowania Wnioskodawca przeznaczy na zaspokojenie potrzeb gospodarstwa domowego oraz rodziny.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w świetle ustawy o podatku od towarów i usług (art. 15 ust. 1-3) wywłaszczenie na rzecz Skarbu Państwa za odszkodowaniem, wcześniej nabytych w drodze darowizny, lub zakupu nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, stanowiących majątek prywatny podatnika, podlega podatkowi od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy, wywłaszczenie wcześniej nabytych nieruchomości rolnych stanowiących majątek prywatny, nie podlega podatkowi od towarów i usług. Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, aby transakcja podlegała opodatkowaniu, muszą być spełnione łącznie dwie przesłanki: przedmiotowa - czynność podlega podatkowi VAT i podmiotowa - czynność powinna być dokonana przez osobę podlegającą VAT, zatem podatnika VAT, który dla danej czynności występuje w charakterze podatnika VAT. Osoba dysponująca prywatnym majątkiem nie jest podatnikiem VAT, zaś przeniesienie własności majątku prywatnego nie może być uznane za działalność gospodarczą podlegającą podatkowi VAT.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem podlegają:

Towarami, w świetle art. 2 pkt 6 ustawy, są rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Przez dostawę towarów, na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

W świetle cytowanych powyżej przepisów, w sytuacji przedstawionej we wniosku ma miejsce dostawa towarów (gruntów) w zamian za odszkodowanie, a zatem czynność do której wprost odnosi się art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy - w tym przypadku, odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia za przeniesienie własności towarów, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną.

W przypadku wywłaszczenia nieruchomości na cele budowy lub poszerzenia dróg w roli organu władzy publicznej wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej występuje organ dokonujący wywłaszczenia. Organem tym może być wojewoda lub starosta (na podstawie ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami - tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 i ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych - tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 193, poz. 1194 z późn. zm.) dokonujący wywłaszczenia w imieniu Skarbu Państwa.

W przedmiotowej sytuacji, opodatkowaniu podlega przeniesienie własności nieruchomości gruntowej zabudowanej na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy). Odszkodowanie to pełni funkcję wynagrodzenia z tytułu dostawy towaru, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną i pozostaje, w bezpośrednim związku z wydaną nieruchomością.

Z powyższych przepisów wynika więc, że dostawą towarów, podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie tylko takie wywłaszczenie czy też przymusowa sprzedaż, która następuje za odszkodowaniem. Uznać bowiem należy, że odszkodowanie pełni funkcję wynagrodzenia, czyniąc tego rodzaju dostawę faktycznie odpłatną. Jeśli zatem wywłaszczenie lub przymusowa sprzedaż następuje za wynagrodzeniem, to wówczas stanowi odpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy. Tym samym taka dostawa podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na zasadach ogólnych.

Tut. organ zwraca jednak uwagę, iż zaliczenie ww. czynności wywłaszczenia za odszkodowaniem lub przymusowej sprzedaży do dostawy towarów nie będzie zawsze oznaczało faktycznego opodatkowania. Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będą podlegały wyżej wskazane czynności, jeżeli zbywca nieruchomości jest podatnikiem podatku od towarów i usług, o którym stanowi art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).

W świetle przytoczonych wyżej przepisów zauważyć należy, iż status podatnika podatku od towarów i usług, wynika z okoliczności dokonania czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Dla ustalenia czy osoba dokonująca transakcji sprzedaży gruntu jest podatnikiem podatku VAT, istotnym jest stwierdzenie, że prowadzi ona działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów cytowanej wyżej ustawy. Dla celów ustalenia, czy dostawa gruntu wyczerpuje znamiona pojęcia "działalność gospodarcza" koniecznym jest ustalenie, czy zamiarem wykonania czynności jest jej dokonywanie w sposób częstotliwy. Ponieważ ustawa o podatku od towarów i usług nie definiuje pojęcia "zamiar", jak również nie precyzuje pojęcia "sposób częstotliwy", w każdym przypadku należy badać, czy intencją określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowo-prawne było dokonywanie tej czynności wielokrotnie (więcej niż jednokrotnie).

Określony w cytowanej ustawie zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług wskazuje, iż do tego, aby faktycznie zaistniało opodatkowanie danej czynności konieczne jest, aby czynność podlegającą opodatkowaniu wykonał podmiot, który dla tej właśnie czynności będzie działał jako podatnik. Definicja działalności gospodarczej, zawarta w ustawie o VAT, ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem "podatnik" tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Ponadto podatnikiem staje się również ten, kto wykonał czynność, podlegającą opodatkowaniu, jednorazowo, ale w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Chociaż ustawa nie definiuje pojęcia "częstotliwości", przez zamiar wykonywania danej czynności w sposób częstotliwy należy rozumieć chęć, wolę powtarzalnego, a nie jednorazowego wykonywania określonych czynności, składających się na istotę prowadzenia działalności.

O kwestii częstotliwości nie decyduje czasookres wykonywania czynności (rok, dwa czy pięć lat), ani ilość dokonanych transakcji. Decydującym kryterium jest powtarzalność czynności. Dlatego też, w każdym przypadku należy indywidualnie rozstrzygnąć, czy intencją określonej czynności, z którą łączą się skutki podatkowoprawne, było dokonywanie tej czynności wielokrotnie i w okolicznościach noszących znamiona działalności gospodarczej.

W kontekście powyższego nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje jednorazowych lub okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, również nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

W oparciu o przedstawiony stan prawny stwierdzić należy, że jeśli osoba fizyczna dokonuje dostawy ze swojego majątku prywatnego nieruchomości gruntowych, a czynność ta wykonywana jest okazjonalnie, w okolicznościach wskazujących, iż działanie to nie jest czynione z zamiarem jego powtarzania (kontynuowania) i nie zmierza do nadania mu stałego charakteru, transakcja taka nie może być uznana za działalność gospodarczą, w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca będący współwłaścicielem nieruchomości rolnych nr 156/3, 169/3, 97/3, 171/3, 175/5, 177/5, 182/2 został wywłaszczony decyzją Wojewody na rzecz Skarbu Państwa pod zabudowę autostrady, wraz z węzłem. Ww. działki które są przedmiotem wywłaszczenia nie są zabudowane. Wnioskodawca nie jest podatnikiem podatku VAT oraz nie posiada statusu rolnika ryczałtowego. Wnioskodawca działki o nr 175/5 oraz 182/2 nabył na cele rolnicze na powiększenie gospodarstwa rolnego. Przez cały czas władania, działki były użytkowane jako grunty rolne. Do momentu wywłaszczenia działki były wykorzystywane do produkcji rolnej. Wnioskodawca nie dokonywał sprzedaży produktów rolnych, płody rolne wykorzystywane były w gospodarstwie domowym. Nieruchomości te nie były przedmiotem najmu, ani dzierżawy. Wnioskodawca nie dokonywał w żaden sposób ich uatrakcyjnienia.

Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy należy uznać, iż wywłaszczenie przedmiotowych działek z majątku osobistego, nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdyż czynność ta została wykonana okazjonalnie, w okolicznościach wskazujących, iż działanie to nie było czynione z zamiarem nadania mu stałego charakteru.

Dostawę wywłaszczonych działek uznać należy za transakcję okazjonalną, czyli taką, która nie była czyniona z zamiarem nadania jej stałego charakteru. Tym samym w przedstawionym stanie faktycznym, nie można uznać Wnioskodawcy za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w myśl art. 15 ustawy o VAT, zwłaszcza, że wywłaszczone działki nie były w żaden sposób wykorzystywane w celach zarobkowych.

Działki nie były przez Wnioskodawcę wykorzystywane do prowadzenia działalności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT, zgodnie ze wskazaniem Wnioskodawcy nie dokonuje on sprzedaży produktów z własnej działalności rolniczej tylko wykorzystywał je w gospodarstwie domowym. Wnioskodawca nie jest też podatnikiem podatku VAT nie jest również rolnikiem ryczałtowym. Ponadto działki nie były przedmiotem umowy najmu ani dzierżawy, Wnioskodawca nie dokonywał też żadnych nakładów inwestycyjnych w celu uatrakcyjnienia działek.

Należy również podkreślić, iż przyczyną dostawy wywłaszczonych działek jest wystąpienie okoliczności niezależnych od Wnioskodawcy (przeznaczeniem pod zabudowę autostrady wraz z węzłem).

Mając powyższe na względzie, należy zauważyć iż Wnioskodawca z tytułu wywłaszczenia przedmiotowych działek niezabudowanych będzie korzystał z przysługującego mu prawa do rozporządzania własnym majątkiem, a zatem czynność ta nie będzie wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.

Podsumowując, w oparciu o przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący w tym zakresie stan prawny należy stwierdzić, że wywłaszczenie działek niezabudowanych których Wnioskodawca jest współwłaścicielem nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Wobec powyższego stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę uznać należy za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Nadmienia się, iż zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.