IBPP3/443-246/11/PK

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 18 lutego 2011 r. (data wpływu 21 luty 2011 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży wierzytelności i związane z nią przeniesienie przewłaszczonej nieruchomości na podmiot trzeci - jest prawidłowe.

W dniu 21 luty 2011 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania sprzedaży wierzytelności i związane z nią przeniesienie przewłaszczonej nieruchomości na podmiot trzeci.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący opis zdarzenia przyszłego:

Wnioskodawca od 3 lutego 2011 r. nie prowadzi działalności gospodarczej. W latach 1993-2009 był zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym (do grudnia 2009 składał deklaracje VAT-7, ponieważ od stycznia 2010 r. korzystał ze zwolnienia na podstawie art. 113 ust. 1 o VAT). Przedmiotem działalności były usługi w zakresie wykonywania badań i analiz (74.3 wg Polskiej Klasyfikacji Działalności). Wnioskodawca nie prowadzi i nie prowadził działalności w zakresie obrotu nieruchomościami ani działalności związanej z udzielaniem pożyczek. Małżonka wnioskodawcy nie prowadziła i nie prowadzi w ogóle działalności gospodarczej. Do majątku wspólnego małżonków należy również nieruchomość, którą wynajmują innemu przedsiębiorcy, wyłącznie w celach mieszkalnych i nie jest to związane z prowadzona przez wnioskodawcę działalnością gospodarczą. W marcu 2004 r. wnioskodawca i jego małżonka udzielili z majątku wspólnego stanowiącego ich dorobek (pożyczkobiorcy) pożyczki w kwocie 1.200.000,00 zł (jeden milion dwieście tysięcy złotych). Udzielenie pożyczki nie było związane z działalnością gospodarczą (pożyczkobiorcy byli znajomymi wnioskodawcy a pożyczka miała im posłużyć do spłaty innych zadłużeń). Na zabezpieczenie spłaty pożyczki dokonano przeniesienia własności nieruchomości (przewłaszczenie na zabezpieczenie) zabudowanej halą sportową o pow. użytkowej 2.364 m ² należącej do majątku wspólnego małżonków (cel i przyczyna nabycia nieruchomości: zabezpieczenie spłaty pożyczki, w chwili podpisywania umowy pożyczki wnioskodawca nie planował jej dalszej odsprzedaży, do momentu rozwiązania umowy pożyczki wnioskodawca nie ma prawa sprzedać nieruchomości). Przeniesienie własności na wnioskodawcę nastąpiło w dniu 12 marca 2004 r. na mocy aktu notarialnego Rep. A (umowa pożyczki z jednoczesnym przeniesieniem nieruchomości na zabezpieczenie nie stanowi czynności opodatkowanej VAT, dlatego nie przysługiwało prawo do odliczenia). Pożyczkobiorcy wybudowali budynek hali (zakończenie budowy 2002), którego użytkowanie rozpoczęto w kwietniu 2002 r. Wnioskodawca nabył tą nieruchomość do majątku wspólnego, dokonano wpisu prawa własności w księdze wieczystej. W dziale III księgi wieczystej wpisano roszczenie małżonków o powrotne przeniesienie przez wnioskodawcę i jego żonę nieruchomości w terminie 7 dni od dnia zapłaty przez pożyczkobiorców całej należności wynikających z postanowień aktu notarialnego.

Na mocy umowy pożyczki do czasu spłaty pożyczki małżonkowie mają prawo do korzystania z nieruchomości, ponoszą wszystkie koszty i ciężary z nią związane oraz są uprawnieni do pobierania z niej pożytków i wykorzystują ją w ramach prowadzonej działalności gospodarczej (żadna odrębna umowa nie została w tym zakresie podpisana, wnioskodawca nie wynajmuje ani wydzierżawia nieruchomości). Przewłaszczona nieruchomość składa się z dwóch działek ewidencyjnych tj. 10/26 (niezabudowana, oznaczona w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego 101MN-tereny zabudowy jednorodzinnej) oraz 10/27 (zabudowana budynkiem hali wg PKOB grupa 1 podgrupa 10 rodzaj 107, miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego SUS - tereny na usługi sportowe), nigdy nie dokonano podziału tej nieruchomości dlatego też w razie ewentualnej sprzedaży będzie sprzedawana w całości. W dniu 20 sierpnia 2009 r. zmarł a w jego miejsce wstąpili spadkobiercy-jego żona oraz dwójka dzieci). Zgodnie z umową pożyczki spłata ma nastąpić w ratach do dnia 14 marca 2018 r. wg ustalonego harmonogramu. Wnioskodawca i jego małżonka nie dokonywali do tej pory żadnych nakładów na przewłaszczonej nieruchomości (brak ulepszeń) i nigdy nie były przez niego wykorzystywane do czynności opodatkowanych VAT (nigdy nie była też wprowadzona do ewidencji środków trwałych). Całość kosztów związanych z nieruchomością ponoszą pożyczkobiorcy i ich spadkobiercy. Z uwagi na ciężką sytuację materialną pożyczkobiorców oraz niedokonywanie przez nich spłat pożyczki od końca 2009 r. wnioskodawca rozważa przeniesienie wierzytelności za opłatą wraz z zabezpieczeniem na podmiot trzeci (umowa pożyczki nie zawiera ograniczeń w tym zakresie).

Sprzedaż wierzytelności będzie dokonywana na rzecz osób fizycznych lub przedsiębiorcy. Zapłata za wierzytelność nastąpi w chwili sporządzenia aktu notarialnego i z chwilą jego podpisania wnioskodawca przestanie być stroną umowy pożyczki. Zbywana wierzytelność ma charakter wierzytelności własnej ponieważ przysługuje wnioskodawcy wprost z umowy pożyczki. W ostateczności Wnioskodawca wraz z małżonką rozważa możliwość sprzedaży nieruchomości. Wpierw jednak będzie zobowiązany do wystąpienia do sądu wieczysto księgowego o wykreślenie roszczenia przysługującego pożyczkobiorcy. Dodatkowo będzie zobowiązany do wystąpienia przeciwko pożyczkobiorcom z żądaniem zwrotu pożyczki w całości aby móc skorzystać z zaspokojenia się z nieruchomości. Z chwilą uzyskania postanowienia sądu dojdzie do spisania aktu notarialnego dokumentującego sprzedaż. Nabywcą nieruchomości może być zarówno osoba fizyczna jak i przedsiębiorca.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

Czy w przypadku sprzedaży wierzytelności i związane z nią przeniesienie przewłaszczonej nieruchomości na podmiot trzeci wystąpi podatek od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy: Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu Cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Na mocy cesji przechodzi na osobę trzecią wierzytelność w jej obecnym kształcie, zmienia się jedynie uprawniony do żądania świadczenia. Przedmiotem przelewu w niniejszej sprawie byłaby oczywiście udzielona pożyczka wraz z należnymi odsetkami a także nieruchomość, która została przewłaszczona na zabezpieczenie roszczenia pożyczki (Jako prawo związane z pożyczką). Nabywca wierzytelności w ten sposób wszedłby w miejsce wnioskodawcy w zawartej umowie pożyczki i miałby roszczenie do pożyczkobiorców o zwrot pożyczki. Zbywana wierzytelność ma charakter własnej wierzytelności (tj. przysługuje wnioskodawcy wprost z umowy pożyczki). Wierzytelność jako prawo majątkowe nie może zostać uznana za towar dlatego ewentualnym rozważaniom należy poddać kwestię opodatkowania czynności świadczenia usług. Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o VAT przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Brak jest jednak podstaw do uznania, że to wnioskodawca będzie świadczył usługę. Sprzedaż wierzytelności własnej nie będzie stanowiło świadczenia usług w rozumieniu ustawy VAT i tym samym nie będzie podlegało temu podatkowi (art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy VAT). Stanowisko to szeroko reprezentowane jest zarówno w doktrynie, orzecznictwie (np. wyrok WSA w Warszawie III/SA 696/09) oraz interpretacjach prawa podatkowego (Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu ILPP2/443-757/10-2/AK z dnia 28 lipca 2010 r.)

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z treścią art. 509 § 1 wyżej cytowanej ustawy wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba ze sprzeciwiałoby sie to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 cytowanego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...).

Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - napodstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osoba trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje sie do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowana wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja miała charakter odpłatny).

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a więc ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem).

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej również ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W świetle art. 2 pkt 6 ww. ustawy, przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do art. 8 ust. 1 pkt 1 tej ustawy - przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 rozumie sie każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej.

Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu tej ustawy.

W przypadku cesji wierzytelności własnych o świadczeniu usług można mówić jedynie w odniesieniu do nabywcy tych wierzytelności. Przeniesienie wierzytelności w formie cesji wierzytelności (przelewu wierzytelności) na osobę trzecia najczęściej może mieć miejsce w sytuacji, gdy wierzyciel ma kłopoty z uzyskaniem od dłużnika zapłaty za sprzedane towary lub usługi.

Cesja taka, z punktu widzenia pierwszego wierzyciela, nie jest sprzedażą towarów ani usług, lecz jednym ze sposobów otrzymania zapłaty za dokonaną wcześniej sprzedaż.

Celem i skutkiem przelewu jest przejście wierzytelności na nabywcę. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Wierzytelność przechodzi na nabywcę w takim stanie, w jakim była w chwili zawarcia umowy o przelew, a wiec ze wszystkimi związanymi z nią prawami i brakami (np. przedawnieniem). W przypadku sprzedaży wierzytelności własnej (przez pierwszego wierzyciela) nie można zakładać, iż czynność ta może być wykonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

W świetle powyższych przepisów stwierdzić należy, iż czynności polegającej na zbyciu wierzytelności własnych nie można uznać za dostawę towaru, gdyż wierzytelność stanowi prawo majątkowe, które nie mieści sie w dyspozycji art. 2 pkt 6 ustawy, określającego co należy rozumieć na potrzeby podatku od towarów i usług, pod pojęciem towaru.

Zbycie wierzytelności nie stanowi również świadczenia usługi, ponieważ jest ono jedynie przejawem wykonania prawa własności w stosunku do wierzytelności powstałej z innego tytułu (dostawy towaru lub świadczenia usługi).

Z treści wniosku wynika, iż Wnioskodawca rozważa sprzedaż wierzytelności wraz z zabezpieczeniem wynikającej z niespłaconej pożyczki na osobę trzecią. Wierzytelność ta jest wierzytelnością własną Wnioskodawcy, tj. wierzytelnością przysługującą wprost z udzielonej przez Wnioskodawcę pożyczki.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż transakcja, której przedmiotem jest zbycie wierzytelności własnych nie stanowi dostawy towarów ani odpłatnego świadczenia usługi w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Pozostaje ona zatem poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT.

Zatem stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku należy uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a 43-300 Bielsko-Biała.