IBPP3/443-167/07/KO

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Urzędu Miejskiego, przedstawione we wniosku z dnia 15 października 2007 r. (data wpływu), uzupełnionym pismem z dnia 7 grudnia 2007 r. (data wpływu), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania nieodpłatnego przeniesienia własności budynków i oddania gruntu w użytkowanie wieczyste - jest prawidłowe.

W dniu 15 października 2007 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 7 grudnia 2007 r. (data wpływu) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług, w zakresie opodatkowania nieodpłatnego przeniesienia własności budynków i oddania gruntu w użytkowanie wieczyste.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Na podstawie decyzji administracyjnych oddano w 1980 r. poprzedniczce prawnej obecnej Spółdzielni Mieszkaniowej "S" grunty o pow. 4.677 m kw. pod budowę osiedla mieszkaniowego. W świetle obowiązującego wówczas prawa decyzje te stanowiły podstawę do zawarcia umów notarialnych o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Z przyczyn nie ustalonych nie doszło do zawarcia umów notarialnych, a w związku z tym nie dokonano także wpisu w księgach wieczystych, co skutkuje tym, iż prawo użytkowania wieczystego gruntu, z punktu widzenia kodeksu cywilnego, nigdy nie powstało. Decyzje administracyjne były podstawą wydania pozwoleń na budowę całego osiedla mieszkaniowego, w tym garaży. Po reformie administracyjnej państwa ustawodawca, w celu uregulowania zaistniałych stanów prawnych wydał przepisy umożliwiające tzw. uwłaszczenie osób fizycznych i prawnych w tym spółdzielni mieszkaniowych. Regulacje w tym zakresie zawarte są m.in. w ustawie o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) - art. 200 - 208. Gmina zamierza spełnić żądanie Spółdzielni o oddanie posiadanych przez nią gruntów w użytkowanie wieczyste wraz z nieodpłatnym przeniesieniem własności garaży. Garaże zostały wybudowane przez członków spółdzielni z ich środków własnych. W niniejszej sprawie spółdzielnia posiada roszczenie na podstawie art. 207 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.) o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste oraz nieodpłatne przeniesienie zabudowy, ponieważ była ona posiadaczem gruntu oraz właścicielem zabudowy na dzień 5 grudnia 1990 r. i na dzień 1 stycznia 1998 r. Gmina ustaliła, że Spółdzielnia spełnia przesłanki wynikające z art. 207 ust. 1 i 2 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami. Gmina na wniosek Spółdzielni zwolniła ją z obowiązku wniesienia pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy nieodpłatne przeniesienie własności budynków i oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste, które następuje z mocy prawa, podlega ustawie o podatku od towarów i usług.

Zdaniem Wnioskodawcy nieodpłatne przeniesienie własności budynków wybudowanych ze środków własnych posiadaczy wraz z ustanowieniem prawa użytkowania wieczystego gruntu, które następuje z mocy prawa, jest czynnością nie podlegającą opodatkowaniu. Czynność ta nie stanowi odpłatnej dostawy towarów w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Ze stanu faktycznego przedstawionego we wniosku wynika, że na podstawie decyzji administracyjnych Prezydent Miasta oddał w 1980 r. poprzedniczce prawnej obecnej Spółdzielni Mieszkaniowej grunty o powierzchni 4.677 m kw. pod budowę osiedla mieszkaniowego. W świetle obowiązującego wówczas prawa decyzje o oddaniu terenów w użytkowanie wieczyste stanowiły podstawę do zawarcia umów notarialnych o oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Jednak do zawarcia umów notarialnych nie doszło, w związku z tym nie dokonano także wpisu w księgach wieczystych.Podstawę prawną oddania w 1980 r. Spółdzielni Mieszkaniowej gruntów w użytkowanie wieczyste stanowiły nieobowiązujące już przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarski Komunalnej z dnia 18 maja 1970 r. w sprawie trybu oddawania w użytkowanie wieczyste terenów państwowych i sprzedaży położonych na nich budynków (Dz. U. Nr 13, poz. 120 z późn. zm.) oraz przepisy ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99 z późn. zm.).

Spółdzielnie budownictwa mieszkaniowego na podstawie § 7 ust. 1 ww. rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 18 maja 1970 r. składały wnioski o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste, które powinny określać położenie terenu w miastach (osiedlach) oraz jego powierzchnię z oznaczeniem na dołączonej mapie geodezyjnej lub planie sytuacyjnym granic tego terenu. Jeżeli przedmiotem przekazania miał być teren przeznaczony do zabudowy, należało ponadto dołączyć odpis dokumentu stwierdzającego ustalenie lokalizacji szczegółowej. Wnioski o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste rozpatrywane były przez organy do spraw gospodarki komunalnej i mieszkaniowej właściwe do wydania decyzji o oddaniu terenów w użytkowanie wieczyste - § 9 ww. rozporządzenia. W myśl § 11 cyt. rozporządzenia decyzja stanowiła podstawę do zawarcia umowy o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste z równoczesną sprzedażą (oddaniem w użytkowanie wieczyste) położonych na tym terenie domów (budynków) lub lokali, jeżeli teren był zabudowany. Zgodnie z § 10 pkt 9 ww. rozporządzenia decyzja powinna zawierać termin, w którym powinna być zawarta umowa w formie aktu notarialnego. Termin ten zaczynał biec od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna i nie powinien przekraczać dwóch miesięcy.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 i 2 powołanej wyżej ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości spółdzielniom mieszkaniowym oraz innym osobom prawnym nie będącym państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi mogły być oddane w użytkowanie wieczyste grunty państwowe przeznaczone do realizacji zadań ustawowych lub statutowych oraz służące do zaspokajania ich potrzeb. W razie ustanowienia użytkowania wieczystego na gruncie zabudowanym, położone na tym gruncie budynki i inne urządzenia mogły być - w zależności od zadań ustawowych lub statutowych osób wymienionych w ust. 1 - sprzedane lub oddane w użytkowanie wieczyste. Z kolei art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. g) i ust. 4 ww. ustawy stanowił, że osobom fizycznym mogą być oddane w użytkowanie wieczyste działki pod budowę garaży. Osobom, które wybudowały na podstawie pozwolenia na budowę garaże na gruntach państwowych, przysługuje pierwszeństwo w nabyciu tych gruntów w użytkowanie wieczyste oraz garaży, jeśli przeszły na własność państwa.

Zawarcie umowy o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste lub umowy sprzedaży nieruchomości państwowej poprzedza wydanie przez terenowy organ administracji państwowej decyzji określającej osobę nabywcy oraz przedmiot zbycia - art. 35 ust. 1 ww. ustawy. Ww. ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości utraciła moc z dniem 31 grudnia 1997 r. zgodnie z treścią art. 241 pkt 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz. U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z późn. zm.).

Zgodnie z art. 204 ust. 1 i ust. 3 ww. ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami spółdzielni, związkowi spółdzielczemu oraz innym osobom prawnym, które w dniu 5 grudnia 1990 r. były użytkownikami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy, przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu oraz o przeniesienie własności znajdujących się na nim budynków, innych urządzeń i lokali. Przeniesienie własności budynków, innych urządzeń i lokali następuje odpłatnie, chyba że obiekty te zostały wybudowane lub nabyte ze środków własnych spółdzielni, związków spółdzielczych oraz innych osób prawnych.Art. 205 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że roszczenia spółdzielni, związków spółdzielczych oraz innych osób prawnych o ustanowienie użytkowania wieczystego, powstałe przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, podlegają z tym dniem jej przepisom.

Stosownie do art. 207 ust. 1 i ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami osoby, które były posiadaczami nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy w dniu 5 grudnia 1990 r. i pozostawały nimi nadal w dniu 1 stycznia 1998 r., mogą żądać oddania nieruchomości w drodze umowy w użytkowanie wieczyste wraz z przeniesieniem własności budynków, jeżeli zabudowały te nieruchomości na podstawie pozwolenia na budowę z lokalizacją stałą. Nabycie własności budynków wybudowanych ze środków własnych posiadaczy następuje nieodpłatnie. Posiadacze, o których mowa w ust. 1, mogą być zwolnieni z pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, jeżeli złożą wnioski o oddanie im nieruchomości w użytkowanie wieczyste przed upływem roku od dnia wejścia w życie ustawy.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;Natomiast w myśl art. 5 ust. 2 ww. ustawy czynności określone w ust. 1 podlegają opodatkowaniu niezależnie od tego, czy zostały wykonane z zachowaniem warunków oraz form określonych przepisami prawa.

W myśl art. 7 ust. 1 ww. ustawy przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.... Z cyt. wyżej przepisu wynika, że istotą dostawy towarów jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. W treści art. 7 ust. 1 ww. ustawy, mowa jest bowiem o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nią jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu "prawo do rozporządzania jak właściciel" nie można interpretować jako "prawa własności" lecz jako własność ekonomiczną. W tym znaczeniu własność ekonomiczna to sytuacja, w której z punktu widzenia aspektów ekonomicznych oraz w rozumieniu potocznym należałoby uznać kogoś za właściciela rzeczy, np. posiadacza nieruchomości, której wydaniu nie towarzyszyło przeniesienie własności w formie aktu notarialnego. W każdym razie w przypadku przejścia własności ekonomicznej ma miejsce dostawa towarów. Czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym. "Dostawa towarów" nie ogranicza się więc wyłącznie do zbycia prawa własności rzeczy. Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie mają jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa prywatnego.

Oderwanie pojęcia "dostawa towarów" od skutków cywilnoprawnych powstających na gruncie prawa prywatnego od ekonomicznych aspektów transakcji pozwala także na opodatkowanie czynności mających za przedmiot przeniesienie towarów, które to czynności byłyby nieważne (przede wszystkim z uwagi na zachowanie niewłaściwej formy) czy też nieskuteczne na gruncie prawa cywilnego. W tym stanie rzeczy nie mają decydującego znaczenia dla opodatkowania dostawy gruntów podstawy cywilnoprawne danej transakcji. Definicja dostawy towaru zawarta w art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, w sposób celowy oderwana została od pojęcia przeniesienia własności w cywilistycznym tego słowa znaczeniu, kładzie ona nacisk na faktyczne dysponowanie rzeczą i obejmuje każdą czynność polegającą na przeniesieniu dobra materialnego przez stronę, która przyznaje drugiej stronie prawo faktycznego dysponowania nim, jak gdyby była właścicielem tego dobra. Wobec powyższego, mając na uwadze szerokie, ekonomiczne rozumienie pojęcia przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, a także uwzględniając fakt, że definicja towaru, zawarta w art. 2 pkt 6 ww. ustawy obejmuje grunty, należy opowiedzieć się za stanowiskiem, że oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 1 ww. ustawy.

W wyniku oddania gruntu w użytkowanie wieczyste dochodzi do ekonomicznego przeniesienia władztwa nad gruntem na rzecz użytkownika wieczystego, co pozwala mu rozporządzać nim jak właściciel. Znajduje to wyraz zarówno w swobodzie korzystania z gruntu i czerpania z niego pożytków w sposób niemalże taki jak w przypadku właściciela tego gruntu. Wprawdzie z treści art. 27 ww. ustawy o gospodarce nieruchomościami wynika, iż niezbędnym elementem oddania gruntu w użytkowanie wieczyste jest wpis tego prawa do księgi wieczystej mający charakter konstytutywny, czyniąc tym samym rzeczony wpis jako przesłankę powstania prawa użytkowania wieczystego, to jednak należy mieć na uwadze cytowany wyżej przepis art. 5 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Przytoczony art. 5 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług nie pozostawia wątpliwości, że czynności, które są nieważne na gruncie prawa cywilnego z powodu niezachowania wymaganej formy, mogą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Czynności opodatkowane na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług zostały bowiem oderwane od ważności i skuteczności tych czynności na gruncie prawa cywilnego. Decydujące znaczenie zyskuje bowiem nie prawny (na gruncie prawa cywilnego), lecz ekonomiczny aspekt transakcji. Tym samym czynność nieważna na gruncie prawa cywilnego może być uznana za wykonaną skutecznie na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług.

W świetle powyższego na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług, dla celów uznania za dostawę towaru czynności polegającej na oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste nie ma znaczenia okoliczność wskazana we wniosku, iż z punktu widzenia prawa cywilnego nie powstało prawo użytkowania wieczystego, nie doszło bowiem do zawarcia notarialnych umów o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste i w związku z tym nie dokonano także wpisu w księgach wieczystych. Konsekwencją stanowiska, że oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste stanowi dostawę towarów będzie stwierdzenie, że w przypadku gdy taka czynność nastąpiła przed dniem 1 maja 2004 r. nie podlega ona obecnie podatkowi od towarów i usług. W przypadku dostawy towarów zasadą jest bowiem, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru - art. 19 ust. 1 ww. ustawy.

Jak wynika z treści wniosku oddanie gruntu Spółdzielni Mieszkaniowej nastąpiło w 1980 r., zatem w chwili gdy dokonano tej czynności nie była ona objęta obowiązkiem podatkowym na podstawie art. 19 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym czynność ta nie podlegała opodatkowaniu tym podatkiem. W związku z powyższym nie podlega również opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zaspokojenie roszczeń Spółdzielni Mieszkaniowej, o których mowa w art. 207 ustawy o gospodarce nieruchomościami tj. nieodpłatne ustanowienie na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz nieodpłatne przeniesienie na jej rzecz własności budynków, z uwagi na to iż w dniu 5 grudnia 1990 r. i na dzień 1 stycznia 1998 r. Spółdzielnia Mieszkaniowa była posiadaczem gruntu oraz właścicielem budynków posadowionych na tym gruncie.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy uznać należy za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.