IBPP2/4512-302/15/ICz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 613) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z 24 marca 2015 r. (data wpływu 27 marca 2015 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury VAT dokumentującej wynagrodzenie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umów najmu i opuszczenie pomieszczeń - jest prawidłowe.

W dniu 27 marca 2015 r. wpłynął ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony wynikający z faktury VAT dokumentującej wynagrodzenie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umów najmu i opuszczenie pomieszczeń.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący zaistniały stan faktyczny:

"P." Spółka Akcyjna z siedzibą w Z. (dalej również: Spółka lub Wnioskodawca) prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT głównie w zakresie linowych i linowo - terenowych przewozów osobowych w rejonach górskich. Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym, podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług (dalej: VAT). Wnioskodawcy co do zasady przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT w związku z towarami i usługami nabytymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Spółka była stroną dwóch umów zawartych ze swoim kontrahentem (dalej również: Kontrahent) (dalej łącznie: Umowy):

#61485; umowy najmu lokalu użytkowego, na podstawie której Kontrahent zobowiązany był do zapłaty na rzecz Spółki czynszu najmu oraz opłat dodatkowych;

#61485; umowy dzierżawy toalet publicznych, na podstawie której Kontrahent zobowiązany był do zapłaty na rzecz Spółki czynszu dzierżawnego.

Umowy były zawarte na czas określony - do dnia 31października 2015 r.

Spółka podjęła decyzję o zakończeniu współpracy z kontrahentem i wynajęciu pomieszczeń innemu podmiotowi. Decyzja ta została podjęta przez Wnioskodawcę w związku z tym, że nawiązanie współpracy z nowym najemcą (na podstawie umowy na czas nieokreślony) w ocenie Wnioskodawcy będzie gwarantowało długofalową, bardziej rentowną współpracę, niż ta która była prowadzona z Kontrahentem.

W związku z tym, na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Spółką a Kontrahentem w dniu 4 listopada 2014 r. Umowy uległy rozwiązaniu.

Z treści porozumienia wynika, że w zamian za zapłatę odszkodowania Kontrahent wyraża zgodę na powstrzymywanie się od dochodzenia dalszej realizacji Umów i ich wcześniejsze rozwiązanie (z własnej woli godzi się zrezygnować z korzystania z nieruchomości), a także na niezwłoczne opuszczenie i wydanie lokali Wnioskodawcy.

W związku z rozwiązaniem Umów przed okresem, na który zostały one zawarte i zobowiązaniem się Kontrahenta do opuszczenia wynajmowanych lokali, Spółka zobowiązała się do wypłacenia na rzecz Kontrahenta odszkodowania, powiększonego o kwotę VAT.

Kontrahent w związku z otrzymaniem odszkodowania wystawił fakturę VAT, na której wykazał kwotę VAT należnego.

Spółka i Kontrahent ustaliły, że odszkodowanie będzie płatne w następujący sposób:

#61485; pierwsza część wynagrodzenia zostanie zapłacona w terminie 3 dni od dnia opróżnienia, opuszczenia i wydania Spółce przez Kontrahenta lokalu oraz innych pomieszczeń, których dotyczyły Umowy,

#61485; pozostała część wynagrodzenia zostanie zapłacona przez Spółkę w 60 równych miesięcznych ratach, płatnych i wymagalnych do 10 dnia każdego miesiąca przez okres 60 miesięcy, poczynając od listopada 2014 r., z zastrzeżeniem, że w listopadzie płatność nastąpi w terminie 3 dni od dnia opróżnienia, opuszczenia i wydania Spółce przez Kontrahenta lokalu oraz innych pomieszczeń, których dotyczyły Umowy.

Po rozwiązaniu Umów z Kontrahentem Spółka zawarła na czas nieokreślony umowę z nowym usługobiorcą, na podstawie której udostępniono mu pomieszczenia dotychczas używane przez Kontrahenta.

W związku z powyższym w zakresie podatku od towarów i usług zadano następujące pytanie (oznaczone jak we wniosku):

1. Czy Wnioskodawca będzie miał prawo do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez Kontrahenta w związku z wypłatą na rzecz Kontrahenta odszkodowania za wcześniejsze rozwiązanie Umów i opuszczenie pomieszczeń.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie podatku od towarów i usług:

Ad 1.

Wnioskodawca stoi na stanowisku, że będzie miał prawo do odliczenia VAT wykazanego na fakturze wystawionej przez Kontrahenta.

Szczegółowe uzasadnienie ad 1.:

Zgodnie z art. 86 ust. 1 Ustawy o VAT "w zakresie w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi (...) przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (...)".

Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 88 ust. 3a pkt 2 Ustawy o VAT "nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku."

Kontrahent działając jako podatnik VAT wystawił na rzecz Wnioskodawcy fakturę dokumentującą odszkodowanie, na której wykazał VAT należny.

W związku z powyższym należy rozważyć, czy odszkodowanie wypłacane przez Wnioskodawcę, które jest związane z wyrażeniem zgody przez Kontrahenta na wcześniejsze rozwiązanie Umów podlega opodatkowaniu VAT tj. czy można uznać, że Wnioskodawca wypłaca wynagrodzenie w związku ze świadczeniem przez Kontrahenta usługi podlegającej opodatkowaniu VAT, czy też nie można uznać, że Kontrahent świadczy usługę na rzecz Wnioskodawcy, w związku z czym odszkodowanie wypłacane przez Wnioskodawcę nie podlega opodatkowaniu VAT (jest poza zakresem opodatkowania VAT) i konsekwentnie na gruncie art. 88 ust. 3a pkt 2 Ustawy o VAT Wnioskodawca nie ma prawa do odliczenia VAT z faktury wystawionej przez Kontrahenta.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega "odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju".

Przy tym, co do zasady, zgodnie z art. 7 ust. 1 Ustawy o VAT "przez dostawę towarów (...) rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...)", natomiast zgodnie z art. 8 ust. 1 Ustawy o VAT przez odpłatne świadczenie usług "rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (...)".

Zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy o VAT przez świadczenie usług należy rozumieć w szczególności: "zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności".

Wypłata odszkodowania np. w zamian za wyrażenie przez drugą stronę umowy najmu zgody na jej wcześniejsze rozwiązanie traktowana jest na gruncie art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy o VAT na równi ze świadczeniem usług z tytułu najmu, tj. ma miejsce zobowiązanie się jednej strony stosunku prawnego do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji, w zamian za które druga strona stosunku prawnego wypłaca wynagrodzenie.

Powyższe znajduje potwierdzenie w szczególności w treści wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: TSUE) z dnia 15 grudnia 1993 r. wydanego w sprawie C-63/92 Lubbock Fine Co, w którym TSUE stwierdził, że pojęcie "najem nieruchomości" obejmuje również sytuacje, w której najemca za wynagrodzeniem zrzeka się najmu i zwraca nieruchomość właścicielowi. Jak potwierdził TSUE, oznacza to, że wypłaty z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu za porozumieniem stron pochodzą z tego samego źródła (tekst jedn.: umowy najmu): jeżeli najem podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, to takie wypłaty również.

Analogiczne stanowisko prezentowane jest również przez Naczelny Sąd Administracyjny, który w wyroku z dnia 7 lutego 2014 r. (sygn. akt I FSK 1664/12) powołał się na ww. stanowisko TSUE, i przyjął za nim, że rekompensata za przedterminowe rozwiązanie kontraktu jest z nim integralnie związana i podlega VAT. W stanie faktycznym tej sprawy podatnik zawierał umowy najmu na stosunkowo długi okres czasu, bez możliwości wypowiedzenia. Jeśli dalsze prowadzenie działalności w danej lokalizacji stawało się dla niego ekonomicznie bezzasadne przed upływem okresu najmu, podatnik zawierał z wynajmującym porozumienie rozwiązujące, płacąc odszkodowanie za szkody powstałe w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy z przyczyn leżących wyłącznie po stronie najemcy (wynajmujący przy tym zrzekał się dochodzenia wszelkich roszczeń z tytułu umowy najmu, w tym czynszu i opłat eksploatacyjnych).

Jeżeli zatem płatność o charakterze odszkodowawczym ma bezpośredni związek z czynnością mającą charakter świadczenia (np. z wyrażeniem zgody na wcześniejsze rozwiązanie umowy i opuszczenie lokalu), to wypłacona tytułem odszkodowania kwota mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 Ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu VAT (tak m.in.: Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 15 lutego 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 1882/12, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 3 marca 2014 r., sygn. IBPP1/443-43/14/KJ oraz Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 18 marca 2014 r., sygn. IPTPP4/443-924/13-2/ALN).

W praktyce organów podatkowych, również w sytuacji, kiedy strony porozumienia o rozwiązaniu umowy najmu jednoznacznie nie wskazują na przyczynę rozwiązywania umowy (np. jednostronnego niewykonywania lub nienależytego wykonywania przez którąś ze stron umowy ciążących na niej obowiązków), a ich działanie zmierza do zgodnego zakończenia istniejącego pomiędzy nimi stosunku - wypłacane na jego mocy kwoty pieniężne traktowane są jako wynagrodzenie za wyrażenie zgody na odstąpienie od umowy, a wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług (tak: Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidulanej z 30 września 2014 r., sygn. IPPP2/443-687/14-2/AO).

W omawianym przypadku Wnioskodawca wypłaca odszkodowanie w zamian za to, że Kontrahent wyraził zgodę na rozwiązanie Umów i zobowiązał się do powstrzymywania się od dochodzenia dalszej realizacji Umów (z własnej woli zgodził się zrezygnować z korzystania z lokalu oraz innych pomieszczeń, których dotyczyły Umowy), a także zobowiązał się do niezwłocznego opuszczenia i wydania lokali Wnioskodawcy. W związku z tym należy przyjąć, że na gruncie Ustawy o VAT Kontrahent wykonał na rzecz Wnioskodawcy usługę podlegającą opodatkowaniu VAT zgodnie z art. 8 ust. 1 pkt 2 Ustawy o VAT.

Usługa ta:

#61485; została nabyta przez Wnioskodawcę w celu prowadzenia działalności gospodarczej i wykonywania czynności opodatkowanych VAT tj. wynajęcia zwolnionych pomieszczeń innemu podmiotowi (Wnioskodawca ocenia, że wynajęcie pomieszczeń nowemu najemcy będzie gwarantowało Wnioskodawcy bardziej rentowną i długofalową współpracę niż to ma miejsce w przypadku współpracy z obecnym Kontrahentem);

#61485; podlega opodatkowaniu VAT

Wnioskodawca otrzymał od swojego Kontrahenta fakturę, a obowiązek podatkowy powstał w momencie zawarcia porozumienia (wykonanie usług następuje już przez samo zobowiązanie się Kontrahenta w treści porozumienia).

W związku z powyższym Wnioskodawca ma prawo do odliczenia VAT na zasadach ogólnych z faktury wystawionej przez Kontrahenta (przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego), a art. 88 ust. 3a pkt 2 Ustawy o VAT nie znajduje zastosowania.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zaistniałego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Kwestię odliczenia podatku reguluje przepis art. 86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, który stanowi, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.

Natomiast, zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi, suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Z ww. przepisów wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Odliczyć zatem można podatek naliczony, który jest związany z transakcjami opodatkowanymi podatnika, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego. Przedstawiona wyżej zasada, wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.

W myśl art. 106b ust. 1 pkt 1 ww. ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Faktura stanowi podstawę dla nabywcy towaru lub usługi do odliczenia podatku naliczonego, bowiem z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o VAT wynika, że podatkiem naliczonym jest kwota podatku wynikająca z faktury.

Należy zauważyć, że ustawodawca przewidział sytuacje, których wystąpienie wyłącza możliwość obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego albo zwrotu podatku naliczonego. Sytuacje takie zostały wskazane w art. 88 ustawy o VAT.

Jednym z ograniczeń do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego jest ograniczenie wynikające z art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT.

W myśl ww. przepisu, nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Z przedstawionego we wniosku opisu sprawy wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną VAT głównie w zakresie linowych i linowo - terenowych przewozów osobowych w rejonach górskich. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Wnioskodawcy co do zasady przysługuje pełne prawo do odliczenia VAT w związku z towarami i usługami nabytymi w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.

Spółka była stroną dwóch umów zawartych ze swoim kontrahentem. Umowy najmu lokalu użytkowego, na podstawie której Kontrahent zobowiązany był do zapłaty na rzecz Spółki czynszu najmu oraz opłat dodatkowych, umowy dzierżawy toalet publicznych, na podstawie której Kontrahent zobowiązany był do zapłaty na rzecz Spółki czynszu dzierżawnego. Umowy były zawarte na czas określony - do dnia 31października 2015 r.

Wnioskodawca podjął decyzję o zakończeniu współpracy z kontrahentem i wynajęciu pomieszczeń innemu podmiotowi. Decyzja ta została podjęta przez Wnioskodawcę w związku z tym, że nawiązanie współpracy z nowym najemcą (na podstawie umowy na czas nieokreślony) w ocenie Wnioskodawcy będzie gwarantowało długofalową, bardziej rentowną współpracę, niż ta która była prowadzona z Kontrahentem.

W związku z tym, na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Spółką a Kontrahentem w dniu 4 listopada 2014 r. Umowy uległy rozwiązaniu.

Z treści porozumienia wynika, że w zamian za zapłatę odszkodowania Kontrahent wyraża zgodę na powstrzymywanie się od dochodzenia dalszej realizacji Umów i ich wcześniejsze rozwiązanie (z własnej woli godzi się zrezygnować z korzystania z nieruchomości), a także na niezwłoczne opuszczenie i wydanie lokali Wnioskodawcy.

W związku z rozwiązaniem Umów przed okresem, na który zostały one zawarte i zobowiązaniem się Kontrahenta do opuszczenia wynajmowanych lokali, Spółka zobowiązała się do wypłacenia na rzecz Kontrahenta odszkodowania, powiększonego o kwotę VAT.

Kontrahent w związku z otrzymaniem odszkodowania wystawił fakturę VAT, na której wykazał kwotę VAT należnego.

W zaistniałej sytuacji istotne jest rozstrzygnięcie, czy Wnioskodawca jest uprawniony do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktury VAT dokumentującej wynagrodzenie z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu.

Powyższe wymaga jednak uprzedniego rozważenia, czy dla opisanej we wniosku transakcji tj. czy wynagrodzenie wypłacone z tytułu wcześniejszego rozwiązania umów najmu i dzierżawy podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Następnie, w wyniku dokonanego w ten sposób ustalenia, możliwe będzie rozstrzygnięcie czy Wnioskodawca jest uprawniony do odliczenia podatku naliczonego VAT z tytułu nabycia ww. czynności.

Dokonując oceny czy wynagrodzenie wypłacone z tytułu wcześniejszego rozwiązania umów należy mieć na uwadze niżej wskazane przepisy prawa:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (...).

Stosownie do treści art. 2 pkt 6 ustawy - przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postaci energii.

W myśl art. 8 ust. 1 ustawy, przez świadczenie usług, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy (...).

Przez świadczenie należy zatem rozumieć każde zachowanie niebędące dostawą towarów i świadczone na rzecz innego podmiotu. Powołane przepisy wskazują, że pojęcie świadczenia usług ma bardzo szeroki zakres, gdyż nie obejmuje wyłącznie działań podatnika, lecz również zobowiązanie do powstrzymania się od dokonywania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji. Pod pojęciem usługi (świadczenia) należy rozumieć każde zachowanie, na które składać się może zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy). Należy jednak zaznaczyć, że nie każde powstrzymanie się od działania czy tolerowanie czynności lub sytuacji może zostać uznane za usługę w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Z treści powołanego art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług co do zasady podlegają opodatkowaniu VAT wówczas, gdy są wykonywane odpłatnie. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Przy czym przepisy ustawy nie określają postaci wynagrodzenia.

Przy określeniu, czy miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu istotne jest zatem określenie, czy wykonywano świadczenie i czy wynagrodzenie z tytułu wykonywania tego świadczenia miało być wypłacone. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

Należy przy tym podkreślić, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Dana usługa podlega więc opodatkowaniu podatkiem VAT wówczas, gdy istnieje bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą, a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych.

Warto w tym miejscu wskazać, że kwestia odpłatności była wielokrotnie przedmiotem rozstrzygnięć Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. I tak, przykładowo w wyroku z dnia 8 marca 1988 r. w sprawie C-102/86 Apple and Pear Development Council przeciwko Commissioners of Customs and Excise, TSUE uznał, że określoną czynność można uznać za wykonaną odpłatnie, jeśli istnieje bezpośrednia i jasno zindywidualizowana korzyść po stronie dostawcy towaru lub usługi, a ponadto gdy odpłatność za otrzymane świadczenie pozostaje w bezpośrednim związku z czynnością, która miała być opodatkowana VAT.

Na uwagę zasługuje także orzeczenie z dnia 3 marca 1994 r. w sprawie C-16/93 R. J. Tolsma przeciwko Inspecteur der Omzetbelasting Leeuwarden, gdzie podkreślono, że usługi świadczone są za wynagrodzeniem, wyłącznie jeżeli istnieje stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a jej odbiorcą, na mocy którego występuje świadczenie wzajemne, przy czym wynagrodzenie otrzymane przez świadczącego usługę stanowi wartość przekazywaną w istocie w zamian za usługę wyświadczoną jej odbiorcy.

W konsekwencji należy stwierdzić, że aby uznać dane świadczenie za świadczenie odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a beneficjentem, i w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę. Zatem pod pojęciem odpłatności dostawy towarów lub odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu dokonującego dostawy towarów lub świadczącego usługę do żądania od nabywcy towaru, odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). Tym samym, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W tym miejscu wskazać należy, że termin odszkodowania nie został zdefiniowany w ustawie o VAT. Regulacje dotyczące odszkodowania zostały jednak zawarte w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z późn. zm.).

I tak, z postanowień art. 361 § 1 ww. ustawy wynika, że zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (§ 2 ww. artykułu).

Zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego, dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Na gruncie prawa cywilnego odszkodowanie za doznaną szkodę majątkową lub niemajątkową uzależnione jest od zaistnienia zdarzenia, z którym przepisy łączą obowiązek naprawienia szkody. Ponadto, między zdarzeniem a zaistniałą w jego wyniku szkodą musi istnieć związek przyczynowy. Szkoda polega na nienależytym wykonaniu bądź niewykonaniu zobowiązania przez dłużnika, istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy działaniem lub zaniechaniem a szkodą. Brak tych przesłanek powoduje, że nie mamy do czynienia ze szkodą, za powstanie której dłużnik zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania.

Istotą odszkodowań nie jest zatem płatność za świadczenie lecz rekompensata za szkodę. W takim przypadku nie mamy do czynienia z transakcją ekwiwalentną - świadczenie w zamian za wynagrodzenie, co oznacza, że otrzymane odszkodowanie nie wiąże się z żadnym świadczeniem ze strony podatnika. Zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji.

Dla przybliżenia tej kwestii warto odwołać się do rozważań zawartych w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2012 r., sygn. akt III CZP 39/12. Choć Sąd Najwyższy zajmował się kwestią odmienną od będącej przedmiotem wniosku, tj. zagadnieniem kary umownej w przypadku odstąpienia od umowy, na uwagę zasługują wywody natury ogólnej dotyczące możliwości powstania szkody w wyniku samego rozwiązania umowy (to, że w uchwale chodzi o odstąpienie od umowy, a nie rozwiązanie jej w wyniku porozumienia stron, pozostaje dla przydatności rozważań Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie bez istotnego znaczenia). Kwintesencja stanowiska Sądu Najwyższego sprowadza się do tego, że kara umowna, stanowiąca surogat odszkodowania za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, musi wiązać się z powstałą szkodą, a samo odstąpienie od umowy obowiązku zapłaty odszkodowania, choćby w postaci kary umownej, nie rodzi. Podobnie można stwierdzić, że sam fakt wcześniejszego rozwiązania umowy za porozumieniem stron nie daje podstaw do twierdzenia o wystąpieniu szkody. Zaś określenie, że jest to odszkodowanie "w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy" także szkody tej nie określa. Nadmienić również można, że to, iż umowa najmu sama w sobie nie przewiduje możliwości jej wypowiedzenia, nie oznacza jeszcze, że strony umowy nie mogą później dokonać - w ramach swobody kontraktowej - modyfikacji łączącego je stosunku prawnego, poprzez np. zawarcie porozumienia umowę najmu rozwiązującego. Trudno więc stwierdzić, dlaczego taka zmiana - dokonana za zgodą obu stron - miałaby świadczyć o tym, że niejako automatycznie dochodzi do powstania szkody, która wymaga wypłacenia odszkodowania.

Ustalanie statusu wypłacanej rekompensaty, jako podlegającej bądź niepodlegającej opodatkowaniu VAT, należy więc oceniać w kontekście związku z konkretnym świadczeniem. Zatem, jeżeli płatność o charakterze odszkodowawczym nie ma bezpośredniego związku z żadną czynnością mającą charakter świadczenia, wówczas kwota wypłaconych odszkodowań nie mieści się w katalogu czynności wymienionych w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług i jako taka nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

W rozpatrywanej sprawie Strony zamierzają zawrzeć porozumienie, na mocy którego Wnioskodawca uiści na rzecz Kontrahenta wynagrodzenie za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu lokalu i dzierżawy toalet. W tym miejscu wskazać należy, że w przedmiotowej sprawie zawarcie pomiędzy Stronami porozumienia oraz wpłacenie określonej kwoty na rzecz Kontrahenta, prowadzi do zakończenia istniejącego pomiędzy stronami stosunku w inny sposób niż pierwotnie było to przewidziane, nie jest natomiast rezultatem jednostronnego niewywiązywania się lub nienależytego wywiązania się przez którąś ze stron umowy z ciążących na niej obowiązków.

Zatem wypłacone wynagrodzenie stanowi formę zapłaty za określone działanie Kontrahenta - tj. wyrażenie zgody na odstąpienie od zawartych umów. W analizowanym przypadku istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem. Zgodę na zaniechanie określonej czynności (odstąpienie od umów), za którą Kontrahent otrzymuje określoną kwotę pieniężną, należy traktować jako określone świadczenie usług podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ spełniona jest przesłanka istnienia związku pomiędzy wpłatą należności, a otrzymaniem świadczenia wzajemnego, co jest warunkiem koniecznym do uznania, że wypłata tej kwoty podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Z uwagi na przywołane regulacje i przedstawiony opis sprawy należy stwierdzić, że czynność zawarcia porozumienia pomiędzy Wynajmującym i Najemcą (Kontrahentem) dotyczącego wyrażenia zgody na wcześniejsze rozwiązanie zawartej umowy, stanowi odpłatne świadczenie usług przez Kontrahenta na rzecz Wnioskodawcy, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W analizowanym przypadku istnieje bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem a otrzymanym wynagrodzeniem, kwota ustalona na mocy zawartego porozumienia, w zamian za odstąpienie od umowy stanowi wynagrodzenie za tę usługę i na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Ww. czynność nie została wymieniona w przepisach podatku od towarów i usług jako czynność objęta zwolnieniem przedmiotowym. Czynność tę Kontrahent powinien udokumentować fakturą VAT zgodnie z art. 106a pkt 2 ustawy o VAT.

Z cytowanych przepisów art. 86 ustawy wynika, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek (bezpośredni lub pośredni) zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).

Wobec powyższego należy dokonać oceny czy nabycie przez Wnioskodawcę usługi związanej z wcześniejszym rozwiązaniem zawartej umowy najmu i dzierżawy służy - pośrednio bądź bezpośrednio - wykonywanej działalności opodatkowanej przez Wnioskodawcę.

W przedmiotowej sprawie warunek ten będzie spełniony, gdyż jak wskazał Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Umowy najmu lokalu użytkowego oraz umowa dzierżawy służyły wykonywaniu czynności opodatkowanych.

Jak wskazał Wnioskodawca w opisie sprawy Wnioskodawca podjął decyzję o zakończeniu współpracy z kontrahentem i wynajęciu pomieszczeń innemu podmiotowi. Decyzja ta została podjęta przez Wnioskodawcę w związku z tym, że nawiązanie współpracy z nowym najemcą (na podstawie umowy na czas nieokreślony) w ocenie Wnioskodawcy będzie gwarantowało długofalową, bardziej rentowną współpracę, niż ta która była prowadzona z Kontrahentem.

Zatem rozwiązanie umów oraz zawarcie nowej umowy z innym kontrahentem zmierzało do osiągnięcia większych zysków z tytułu wykonywanej działalności opodatkowanej w postaci najmu i dzierżawy nieruchomości.

Zatem wypłata wynagrodzenia za przedterminowe rozwiązanie umów najmu i dzierżawy z powodu nierentowności prowadzonej działalności najmu jest pośrednio związana z wykonywaną działalnością opodatkowaną.

W przedmiotowej sprawie spełniony jest również warunek podmiotowy, bowiem odliczenia podatku będzie dokonywał podatnik VAT czynny.

Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, iż w zakresie przedmiotowej sprawy zostaną spełnione przesłanki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy, warunkujące prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktury VAT dokumentującej nabycie opisanej we wniosku usługi.

Wobec powyższego, stanowisko Wnioskodawcy jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ocena prawna stanowiska Wnioskodawcy w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych zostanie zawarta w odrębnych rozstrzygnięciach.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.