IBPP2/443-948/12/ICz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 7 września 2012 r. (data wpływu 11 września 2012 r.), uzupełnionym pismem z dnia 22 listopada 2012 r. (data wpływu 27 listopada 2012 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w kwestii opodatkowania transakcji związanych z obrotem wierzytelnościami - jest nieprawidłowe.

W dniu 11 września 2012 r. wpłynął ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej m.in. podatku od towarów i usług w kwestii opodatkowania transakcji związanych z obrotem wierzytelnościami.

Ww. wniosek został uzupełniony pismem z dnia 22 listopada 2012 r. (data wpływu 27 listopada 2012 r.), będącym odpowiedzią na wezwanie tut. organu z dnia 14 listopada 2012 r. znak: IBPP2/443-948/12/ICz.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następując zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca prowadzi od stycznia 2012 r. jednoosobową działalność gospodarczą w przedmiocie usług doradztwa prawnego. Wnioskodawca jest zarejestrowanym, czynnym podatnikiem VAT. W przyszłości planuje poszerzenie swojej działalności o działalność w zakresie pośrednictwa finansowego, a mianowicie zamierza poszerzyć przedmiot swojej działalności o zaklasyfikowane pod numerem 66.19.Z Polskiej Klasyfikacji Działalności usługi stanowiące pozostałą finansową działalność usługową, gdzie indziej niesklasyfikowana, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych. W ramach tej poszerzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca ma zamiar nabywać wierzytelności od pierwotnego właściciela w celu ich windykacji. Możliwe jest, w zależności od wyników działalności gospodarczej, że obrót wierzytelnościami stanie się głównym przedmiotem działalności gospodarczej Wnioskodawcy.

Wnioskodawca planuje również prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą opodatkować zgodnie z przepisami art. 30c ustawy o p.d.o.f. liniową stawką podatku dochodowego w wysokości 19%.

W piśmie uzupełniającym z dnia 22 listopada 2012 r. Wnioskodawca doprecyzował opis sprawy i wskazał, iż:

* Zgodnie z planowanymi czynnościami, Wnioskodawca nie będzie otrzymywał od zbywcy wierzytelności jakiegokolwiek wynagrodzenia. Transakcje będą stanowiły sprzedaż wierzytelności, w której nabywca zapłaci zbywcy umówioną cenę, za którą zbywca przeleje konkretne wierzytelności na nabywcę.

* W kontekście różnicy pomiędzy wartością nominalną wierzytelności nabywanej, a ceną jej sprzedaży wskazać należy, że trudno wskazać rzeczywistą ekonomiczną wartość wierzytelności w chwili jej nabycia. Zasady rynkowe nakazują uznać, że cena ta będzie odzwierciedlała ekonomiczną wartość wierzytelności, gdyż w przeciwnym wypadku zbywca nie miałby interesu w jej zbyciu, a nabywca żadnego interesu w jej nabyciu. W transakcjach dotyczących wierzytelności każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Transakcje będą odpowiadały warunkom rynkowym i będą musiały uwzględniać fakt, że na rynku funkcjonują firmy zajmujące się taką sama działalnością, dlatego brak odzwierciedlenia rzeczywistej wartości ekonomicznej w umowie zbycia, spowodowało by niedojście transakcji do skutku, z powodu wyboru przez zbywcę innej oferty nabycia. Ponadto w chwili nabywania wierzytelności ryzyko jej odzyskania w przyszłości może być jedynie szacowane, gdyż ostateczny wynik i kwoty odzyskane, znane będą już po dokonaniu samej transakcji zbycia, W momencie nabywania wierzytelności, strony transakcji będą na podstawie dostępnych informacji i doświadczenia określały cenę sprzedaży, która w związku z tym, że każda strona dba o swoje interesy, będzie odzwierciedlała rzeczywistą wartość ekonomiczna wierzytelności.

* Umowy nie będą przewidywały żadnych dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy.

* W odpowiedzi na kolejne pytanie Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach dotyczące przekazania innego wynagrodzenia dla Wnioskodawcy, wskazać należy, że to Wnioskodawcą będzie płacił wynagrodzenie zbywcy i dlatego trudno w tym kontekście mówić o "innym wynagrodzeniu dla Wnioskodawcy", gdyż jako nabywca nie otrzyma on wynagrodzenia w tym znaczeniu. Transakcje będą polegały na nabyciu za określoną cenę konkretnych wierzytelności zbywcy. Świadczeniem dla nabywcy będzie przelanie wierzytelności.

* Zawierane umowy przelewu wierzytelności nie będą zawierały postanowień umożliwiających zmianę ceny.

* Pomiędzy zbywcą wierzytelności a jej nabywcą nie będzie istniał żaden dodatkowy stosunek prawny, poza cesją wierzytelności. Podpisywane umowy nie będą przewidywały żadnych dodatkowych wynagrodzeń za egzekucję wierzytelności.

* Umowy nie będą przewidywały żadnych upoważnień dla nabywcy do występowania wobec dłużnika w celu egzekucji wierzytelności na rachunek zbywcy wierzytelności. Nabywca po dokonaniu transakcji przelewu wierzytelności stanie się jej prawnym właścicielem i wszelkie czynności wykonywał będzie we własnym imieniu.

* Nabycie wierzytelności odbywało się będzie we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko.

* Nabyta wierzytelność będzie stanowiła w dacie jej nabycia wierzytelność wymagalną, a dodatkowo będą to musiały być wierzytelności bezsporne, wolne od obciążeń i wad prawnych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie (oznaczone we wniosku nr 2):

W jaki sposób, czy w ogóle, na gruncie podatku VAT będą opodatkowane usługi obrotu wierzytelnościami świadczone przez Wnioskodawcę.

Zdaniem Wnioskodawcy, usługi obrotu wierzytelnościami są zwolnione z podatku VAT, jako usługi finansowe.

Jak wskazano w powyższej części zgodnie z wyrokami i stanowiskiem Ministra Finansów, obrót wierzytelnościami stanowi usługę złożoną, która składa się z nabycia wierzytelności bądź to od jej pierwotnego właściciela, bądź od osoby, która już nabyła te wierzytelność oraz ze sprzedaży bądź windykacji tej wierzytelności. Żaden z elementów tej usługi nie jest możliwy do zaplanowania. W zależności od ofert istniejących na rynku, wierzytelności nabywa się od różnych podmiotów (pierwotnych i wtórnych wierzycieli z danej wierzytelności). Podobnie nie można zaplanować również drugiego etapu usługi. Sytuacja na rynku, ewentualne oferty, potencjalni kontrahenci oraz sytuacja majątkowa dłużnika decydują o sposobie dysponowania nabytą wierzytelnością.

Zgodnie z obowiązującym orzecznictwem, usługa obrotu wierzytelnościami jest świadczona na rzecz zbywcy wierzytelności i polega na uwolnieniu go od tej wierzytelności i od podejmowania jakichkolwiek dodatkowych kroków zmierzających do jej odzyskania. Zbycie tej wierzytelności oznacza przeniesienie praw z niej wynikających na rzecz nabywcy wierzytelności. Na tym etapie kończy się współpraca zbywcy z nabywcą wierzytelności.

Nabywca stając się wierzycielem poprzez nabycie wierzytelności, dysponuje nią jak własną, w dowolny wybrany przez siebie sposób. Przede wszystkim może ją dalej odsprzedać, ale również windykować. Windykacja wiąże się z poniesieniem dodatkowych kosztów i nie zawsze jest w pełni skuteczna, jednak pozwala na uzyskanie wyższej kwoty (nominalnej wierzytelności wraz z odsetkami i kosztami windykacyjnymi). Warto jednak wskazać, że w czasie windykacji czy egzekucji wierzytelności, stroną postępowania będzie Wnioskodawca, jako nabywca wierzytelności. Będzie on występował we własnym imieniu, nie będzie potrzebował niczyjego pełnomocnictwa. Wreszcie nie uzyska on od nikogo żadnego wynagrodzenia za swoje działania związane z prowadzeniem czynności windykacyjnych i egzekucyjnych. Nie będzie on więc świadczył usług windykacyjnych, gdyż będzie działał we własnym imieniu na swoją rzecz i na własne ryzyko. Sam poniesie koszty swej działalności niezależnie od tego, czy ewentualna windykacja będzie skuteczna.

Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 41 ustawy o VAT, zwalania się z podatku usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010 r. Nr 211, poz. 1384 oraz z 2011 r. Nr 106, poz. 622 i Nr 131, poz. 763), z wyłączeniem przechowywania tych instrumentów i zarządzania nimi, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie. Działalność planowana przez Wnioskodawcę będzie dotyczyła wierzytelności, które zgodnie z przywołaną wyżej ustawą stanowią instrumenty finansowe. Jednocześnie usługi Wnioskodawcy nie będą polegały na przechowywaniu, zarządzaniu ani na pośrednictwie w zakresie wierzytelności. Wnioskodawca nabywając wierzytelność, stanie się wierzycielem i będzie wykonywał wszelkie czynności na własny rachunek i we własnym imieniu.

Należy również zwrócić uwagę na art. 43 ust. 15 ustawy o VAT. Wynika z niego, że zwolnienie opisane wyżej nie dotyczy:

Zgodnie z zaprezentowanymi wcześniej faktami, usługi planowane przez Wnioskodawcę nie będą również stanowiły żadnych ze wskazanych wyżej wyłączeń. Podkreślenia wymaga, że nie będą to z pewnością czynności ściągania długów. Wnioskodawca nie będzie bowiem świadczył tego rodzaju usług. Będzie on jedynie na podstawie umowy nabycia wierzytelności zwalniał wierzyciela z podejmowania dalszych działań zmierzających do spieniężenia wierzytelności. Działania podejmowane następnie przez nabywcę wierzytelności nie będą w żaden sposób zależne od woli zbywcy. Nie będą one przede wszystkim objęte żadnym zleceniem czy umową. Nabywca będzie samodzielnie decydował o dalszym losie wierzytelności i sposobie działania. Będzie je odzyskiwał, czy to przez sprzedaż czy windykację na swój rachunek. W związku z tym nie można obrotu wierzytelnościami uznać za czynności ściągania długów i tym samym opodatkować podatkiem VAT. Należy raczej uznać, że obrót wierzytelnościami stanowi wskazane wcześniej usługi zwolnione z podatku.

W związku z powyższym, jak na wstępie, należy uznać, że usługi związane z obrotem wierzytelnościami są zwolnione z podatku od towarów i usług.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. Nr 177, poz. 1054), zwanej dalej ustawą, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W myśl art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 (...).

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, zaś w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść dla świadczącego usługę.

Stosownie do brzmienia ust. 2 powyższego artykułu, za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:

Z powyższych przepisów wynika zatem, iż nie ma podstaw do opodatkowania usług świadczonych wprawdzie nieodpłatnie, lecz do celów prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej.

Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana w przepisach art. 509-518 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).

Zgodnie z brzmieniem art. 509 § 1 tej ustawy, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

W myśl § 2 cytowanego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki.

Jak stanowi art. 510 § 1 tej ustawy, umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia wierzytelności przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Istotą przelewu wierzytelności jest zatem umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na podstawie której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. W wyniku przelewu wierzytelności prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności, przy czym sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta. Spełnienie świadczenia, wynikającego z umowy przelewu nastąpi, gdy cedent przeniesie wierzytelność na cesjonariusza, a on zapłaci mu cenę za cedowaną wierzytelność (w sytuacji, kiedy cesja będzie miała charakter odpłatny).

W kwestii sprzedaży wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z dnia 27 października 2011 r., w sprawie C-93/10. W powyższym orzeczeniu TSUE wskazał, iż artykuł 2 pkt 1 i art. 4 szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku należy interpretować w ten sposób, że podmiot, który na własne ryzyko nabywa trudne wierzytelności po cenie niższej od ich wartości nominalnej, nie świadczy odpłatnie usługi w rozumieniu art. 2 pkt 1 i nie dokonuje tym samym czynności z zakresu działalności gospodarczej objętej zakresem stosowania ww. dyrektywy, jeżeli różnica między wartością nominalną tych wierzytelności a ceną ich sprzedaży odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży.

O ile więc ustalona przez strony umowy cesji cena wierzytelności jest niższa od jej wartości nominalnej i jednocześnie różnica między wartością nominalną tej wierzytelności, a ceną jej sprzedaży, odzwierciedla rzeczywistą ekonomiczną wartość owych wierzytelności w chwili sprzedaży, nie możemy mówić o odpłatnym świadczeniu usług w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Z sytuacji przedstawionej we wniosku wynika, iż Wnioskodawca w przyszłości planuje poszerzenie swojej działalności o działalność w zakresie pośrednictwa finansowego, a mianowicie zamierza poszerzyć przedmiot swojej działalności o usługi stanowiące pozostałą finansową działalność usługową, gdzie indziej niesklasyfikowaną, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych. W ramach tej poszerzonej działalności gospodarczej Wnioskodawca ma zamiar nabywać wierzytelności od pierwotnego właściciela w celu ich windykacji.

Zgodnie z planowanymi czynnościami, nie będzie otrzymywał od zbywcy wierzytelności jakiegokolwiek wynagrodzenia. Transakcje będą stanowiły sprzedaż wierzytelności, w której nabywca zapłaci zbywcy umówioną cenę, za którą zbywca przeleje konkretne wierzytelności na nabywcę. W momencie nabywania wierzytelności, strony transakcji będą na podstawie dostępnych informacji i doświadczenia określały cenę sprzedaży, która w związku z tym, że każda strona dba o swoje interesy, będzie odzwierciedlała rzeczywistą wartość ekonomiczną wierzytelności. Umowy nie będą przewidywały żadnych dodatkowych świadczeń na rzecz zbywcy. Nabycie wierzytelności odbywało się będzie we własnym imieniu, na własny rachunek i na własne ryzyko. Nabyta wierzytelność będzie stanowiła w dacie jej nabycia wierzytelność wymagalną, a dodatkowo będą to musiały być wierzytelności bezsporne, wolne od obciążeń i wad prawnych.

Biorąc pod uwagę powyższe, treść powołanych przepisów oraz powołanego wyżej wyroku TSUE należy stwierdzić, że w tym konkretnym przypadku, skoro - jak wskazał Wnioskodawca w opisie zdarzenia przyszłego - zasady rynkowe nakazują uznać, że cena ta będzie odzwierciedlała ekonomiczną wartość wierzytelności, gdyż w przeciwnym wypadku zbywca nie miałby interesu w jej zbyciu, a nabywca żadnego interesu w jej nabyciu, a w związku z zawarciem umowy przelewu (cesji) Wnioskodawca nie otrzyma od cedenta jakiegokolwiek dodatkowego wynagrodzenia, to w przedmiotowej sprawie nie dojdzie do odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Opisana we wniosku transakcja dotyczy jedynie przelewu wierzytelności z cedenta na cesjonariusza. Nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek cudzą wierzytelność Wnioskodawca wejdzie w miejsce dotychczasowego wierzyciela, natomiast dalsze losy wierzytelności są poza tą transakcją.

Wnioskodawca nie dokona również nieodpłatnego świadczenia usług, zrównanego z odpłatnym świadczeniem, o którym mowa w art. 8 ust, 2 ustawy, podlegającym opodatkowaniu, bowiem treść wniosku nie wskazuje by nabywane przez niego wierzytelności miały służyć do celów innych niż jego działalność gospodarcza.

W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, iż w przedmiotowej sprawie czynności jakie Wnioskodawca zamierza wykonywać na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy, iż usługi obrotu wierzytelnościami są zwolnione z podatku VAT, jako usługi finansowe, jest nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ocena stanowiska Wnioskodawcy w zakresie pytania oznaczonego w wniosku nr 1 będzie przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-101 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.