IBPP2/443-827/09/ICz

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 5 października 2009 r. (data wpływu 12 października 2009 r.), uzupełnionym pismem z dnia 16 grudnia 2009 r. (data wpływu 21 grudnia 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług zakresie określenia czy podstawą opodatkowania w odniesieniu do transakcji sprzedaży papierów wartościowych, jest zysk osiągnięty z przeprowadzania poszczególnych transakcji niniejszego typu, zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym - jest prawidłowe.

W dniu 12 października 2009 r. został złożony ww. wniosek, uzupełniony pismem z dnia 16 grudnia 2009 r. (data wpływu 21 grudnia 2009 r.), o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie określenia czy podstawą opodatkowania w odniesieniu do transakcji sprzedaży papierów wartościowych, jest zysk osiągnięty z przeprowadzania poszczególnych transakcji niniejszego typu, zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca, zwany dalej "Bankiem", działając na podstawie stosownego zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego (obecnie Komisji Nadzoru Finansowego) oraz zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo Bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 z późn. zm. zwanej dalej "Prawo Bankowe"), świadczy za wynagradzaniem szereg usług finansowych na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych.

W szczególności, Bank świadczy usługi, o których mowa w art. 5 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 6 ust. 1 Prawa Bankowego, tj. czynności bankowe sensu stricte oraz sensu largo (zwane dalej łącznie, czynnościami bankowymi). Czynności bankowe objęte są, co do zasady, zwolnieniem z opodatkowania podatkiem od towarów i usług (zwanym dalej podatkiem VAT). Stąd, wykonując przedmiotowe czynności, w zdecydowanej większości przypadków, Bank, świadczy usługi zwolnione z VAT.

W ramach prowadzonej działalności, Bank dokonuje m.in. transakcji kupna i sprzedaży akcji oraz innych papierów wartościowych we własnym imieniu i na własny rachunek. Wynagrodzeniem Banku z tytułu realizacji niniejszych transakcji i w konsekwencji podstawą opodatkowania ustaloną na potrzeby podatku VAT jest zysk osiągnięty z przeprowadzenia poszczególnych transakcji sprzedaży przedmiotowych papierów (rozumiany jako dodatnia różnica między wartością sprzedaży danych papierów a ich wartością w cenie zakupu) zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

W przypadku papierów wartościowych z prawem do kapitału osiągnięty zysk zostaje ustalony i zaewidencjonowany przez Bank w dniu zawarcia transakcji sprzedaży. W przypadku dłużnych papierów wartościowych, zysk zostaje ustalony i zaewidencjonowany przez Bank w (i) tzw. dacie rozliczenia sprzedaży (tekst jedn.: dacie wygaśnięcia danego papieru wartościowego), bądź w (ii) dacie sprzedaży danego dłużnego papieru wartościowego.

Jednocześnie, w przypadku akcji i udziałów w innych jednostkach, które są nabywane i utrzymywane przez Bank nie w celach handlowych, lecz w celu wykonywania praw właścicielskich z nich wynikających (np. akcje i udziały w jednostkach zależnych, współzależnych, stowarzyszonych i udziały mniejszościowe klasyfikowane jako aktywa trwałe, zwane dalej łącznie: "papierami udziałowymi") obrót z tytułu ich sprzedaży nie jest uwzględniany dla celów rozliczeń podatku VAT.

W ocenie Banku, usługi będące przedmiotem zapytania (tekst jedn.: transakcje kupna i sprzedaży akcji oraz innych papierów wartościowych dokonywane przez Bank we własnym imieniu i na własny Rachunek) powinny być klasyfikowane według PKWiU z 1997 r. w grupowaniu PKWiU 65.23.10-00.00 - Usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane.

W piśmie uzupełniającym Wnioskodawca zawarł dodatkowe informacje i wskazał, że Bank nie wykonuje funkcji zarządczych w odniesieniu do podmiotów, które wyemitowały akcje lub inne papiery wartościowe będące przedmiotem przedstawionych w stanie faktycznym transakcji, poza ewentualnym wykonywaniem praw właścicielskich ucieleśnionych w danym papierze wartościowym. Powyższe odnosi się zarówno do (i) transakcji polegających na obrocie papierami wartościowymi w celach handlowych, jak również w odniesieniu do (ii) transakcji polegających na nabywaniu i utrzymywaniu przez Bank w celach niehandlowych akcji i udziałów w innych jednostkach (np. akcje i udziały w jednostkach zależnych, współzależnych, stowarzyszonych i udziały mniejszościowe klasyfikowane jako aktywa trwałe) nabywanych i utrzymywanych w celu wykonywania praw właścicielskich z nich wynikających.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy podstawą opodatkowania w odniesieniu do transakcji sprzedaży papierów wartościowych, jest zysk osiągnięty z przeprowadzania poszczególnych transakcji niniejszego typu, zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

Zdaniem Wnioskodawcy, podstawą opodatkowania w odniesieniu do transakcji sprzedaży papierów wartościowych, jest zysk osiągnięty z przeprowadzenia poszczególnych transakcji sprzedaży (rozumiany jako dodatnia różnica między wartością sprzedaży danych papierów a ich wartością w cenie zakupu) zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

Bank jako instytucja zajmująca się pośrednictwem finansowym został utworzony w celu gromadzenia, komasowania określonych środków finansowych oraz ich dalszej dystrybucji poprzez system finansowy.

Bank dysponuje powierzonymi mu środkami finansowymi na z góry określony czas, po upływie zaś oznaczonego terminu zobowiązany jest do ich zwrotu. Szczególna konstrukcja umów bankowych (w szczególności umowy rachunku bankowego) powoduje, że Bank na czas dysponowania powierzonymi środkami pieniężnymi może swobodnie nimi obracać.

Zatem Bank może odpowiednio rozdysponować posiadane środki pomiędzy uczestników systemu finansowego (np. poprzez udzielenie finansowania w określonej formie) lub też może lokować je w inwestycje o zróżnicowanym poziomie ryzyka. Podkreślenia wymaga fakt, że w związku z wykonywaniem czynności określonych w Prawie Bankowym, Bank wchodzi w posiadanie środków pieniężnych ulokowanych przez swoich klientów. Środki te muszą być przez Bank inwestowane, aby zapewnić właścicielom lokat/rachunków bankowych zwrot z powierzonego kapitału. Jednym ze sposobów inwestowania środków pieniężnych zgromadzonych przez Bank. Jest nabywanie przez Bank we własnym imieniu i na własny rachunek papierów wartościowych (w tym m.in. akcji oraz certyfikatów inwestycyjnych) oraz innych papierów udziałowych. Działalność ta ma na celu wyłącznie osiągnięcie zysku.

Przepisy o podatku VAT nie wskazują jednoznacznie sposobu traktowania dla celów podatku VAT działalności we wskazanym zakresie. W szczególności, przepisy nie wskazują jednoznacznie na sposób określenia podstawy opodatkowania dla celów podatku VAT, w przypadku transakcji obrotu papierami wartościowymi.

Powyższe kwestie nie zostały również jednoznacznie rozstrzygnięte przez prawodawstwo europejskie, w szczególności Dyrektywę VAT Rady UE.

Niemniej jednak, na podstawie tez przedstawianych w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, można wnioskować, iż w sytuacji gdy wynik realizowany w zakresie transakcji finansowych jest traktowany jako bezpośrednia, stała i konieczna konsekwencja działalności podatnika, nosi wówczas znamiona prowadzenia działalności gospodarczej i dlatego należy transakcje te uwzględnić w wartości obrotu, a tym samym w wartości podstawy opodatkowania VAT.

W tym miejscu Bank wskazał, iż również polskie sądy uznają, iż obrót papierami wartościowymi może zostać uznany za działalność gospodarczą, a w konsekwencji obrót wynikający z tej działalności powinien być uwzględniony w wartości podstawy opodatkowania.

W wyroku z dnia 12 stycznia 2000 r. Sąd Najwyższy (dalej: "SN") uznał, że "Sprzedaż akcji może mieć charakter usługi pośrednictwa finansowego w pojęciu ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym i tym samym może podlegać zwolnieniu od opłaty skarbowej na mocy art. 3 ust. 1 pkt 5 lit. a ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej." Podobne stanowisko zostało zaprezentowane przez SN w orzeczeniu z dnia 5 stycznia 2001 r.

Zdaniem Banku, nie będzie miało znaczenia, że powyższe orzeczenia zapadły na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym, gdyż w omawianym zakresie ustawa ta nie zawierała żadnych odrębności względem aktualnie obowiązującej ustawy o VAT.

W konsekwencji, zdaniem Banku, wskazane transakcje dotyczące operacji na papierach wartościowych realizowane przez Bank w ramach prowadzenia działalności gospodarczej powinny zostać uwzględnione w rozliczeniach podatku VAT.

Niemniej jednak, kwestią wymagającą dalszego rozstrzygnięcia pozostaje sposób określenia podstawy opodatkowania w odniesieniu do tego rodzaju transakcji.

Zgodnie z regulacją art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży, obejmująca całość świadczenia należnego od nabywcy, pomniejszonego o kwotę należnego podatku.

W przypadku, gdy Bank nabywa akcje, udziały lub inne papiery wartościowe na własny rachunek w celu ich dalszej odsprzedaży, wynagrodzeniem Banku jest zysk zrealizowany na danej transakcji sprzedaży, czyli dodatnia różnica pomiędzy wartości zbycia papierów, a ich wartością zakupu.

Tym samym, zysk na poszczególnych transakcjach z zakresu obrotu papierami wartościowymi, zakupionymi w celach handlowych, a nie w celu wykonywania praw właścicielskich, stanowi łączną kwotę wynagrodzenia Banku i jednocześnie podstawę opodatkowania VAT z tytułu niniejszych transakcji w zakresie obrotu papierami wartościowymi.

W związku z powyższym, w ocenie Banku, w przypadku transakcji nabywania i zbywania przez Bank papierów wartościowych, podstawą opodatkowania ustalaną dla potrzeb podatku VAT jest zysk z poszczególnych transakcji sprzedaży papierów wartościowych zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

Ponadto, ze względu na specyfikę rynku papierów wartościowych, w niektórych sytuacjach Bank dokonuje transakcji, przy których wartość sprzedaży danych papierów jest niższa lub równa ich wartości nabycia. Tym samym, w odniesieniu do tych transakcji, Bank nie osiągnie zysku (poniesie stratę lub wynik zerowy) i w konsekwencji nie otrzyma wynagrodzenia za wykonaną usługę, które to wynagrodzenie stanowiłoby podstawę opodatkowania VAT. Tym samym, ujemny wynik osiągnięty przez Bank na realizacji takich transakcji nie będzie uwzględniany przy ustalaniu podstawy opodatkowania VAT.

Podobne stanowisko w powyższym zakresie prezentują również organy podatkowe. W postanowieniu z dnia 22 grudnia 2006 r. (sygn. akt 1471/NUR2/443-371/06/JP) Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie stwierdził, iż " w przypadku świadczenia usługi pośrednictwa finansowego w zakresie nabywania i zbywania dłużnych papierów wartościowych podstawą opodatkowania (obrotem) w podatku od towarów i usług będzie zysk osiągnięty na sprzedaży poszczególnych dłużnych papierów wartościowych rozumiany jako nadwyżka ceny sprzedaży dłużnych papierów wartościowych ponad cenę ich zakupu."

Również Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie w postanowieniu z dnia 6 sierpnia 2006 r. (sygn. akt 1472/RPP1/443-169/07/JLE) uznał, że "w przypadku świadczenia usług pośrednictwa finansowego w zakresie nabywania i zbywania dłużnych papierów wartościowych, podstawą opodatkowania (obrotem) w podatku od towarów i usług będą suma odsetek, dyskonto oraz zysk ze sprzedaży dłużnych papierów wartościowych, rozumiany jako dodatnia różnica między ceną zbycia a ceną zakupu dłużnego papieru wartościowego".

Zdaniem Banku pomimo, że powyższe interpretacje dotyczą zbywania dłużnych papierów wartościowych, to rozwiązania zaproponowane przez organy podatkowe mogą by wartościowych innych niż dłużne.

W zakresie ustalania podstawy opodatkowania przy nabywaniu i zbywaniu papierów wartościowych, zdaniem Banku, niewątpliwie istotną wskazówką jest również orzecznictwo ETS.

W orzeczeniu w sprawie C-38/96 ETS stwierdził, że podstawą opodatkowania w przypadku świadczenia usług w rozumieniu artykułu 11 (A) (1) (a) VI Dyrektywy stanowi zapłata faktycznie otrzymana za wyświadczoną usługę:

" (...) Podstawą opodatkowania świadczenia usług w rozumieniu art. 11 część A pkt 1 lit. a) VI dyrektywy jest wynagrodzenie faktycznie otrzymane w zamian za świadczoną usługę. W przypadku automatów do gry, które wypłacają wygraną jako określony prawem procent wrzuconych stawek - wynagrodzenie faktycznie otrzymane przez usługodawcę umożliwiającego korzystanie z automatów do gry stanowi wyłącznie ta część stawki, którą może on zatrzymać dla siebie. Przepis ten należy zatem interpretować w taki sposób, aby podstawa opodatkowania nie obejmowała tej części całkowitej kwoty wrzuconych stawek, która jest wypłacana jako wygrana osobom grającym".

Podobnie w orzeczeniu C-172/96 Trybunał uznał, że artykułu 11 (A) (1) (a) VI Dyrektywy należy interpretować w taki sposób, aby w transakcjach wymiany dewiz, za które nie zostały naliczone żadne opłaty ani prowizje w odniesieniu do określonych transakcji, podstawę opodatkowania stanowił ogólny wynik transakcji usługodawcy w danym okresie.

Powyższe spostrzeżenia, zdaniem Banku należy rozumieć w taki sposób, iż obrotem i w konsekwencji podstawą opodatkowania VAT jest zysk rozumiany jako dodatnia różnica wynikająca z transakcji. W przypadku transakcji będącej przedmiotem zapytania podstawą opodatkowania ustalaną dla potrzeb podatku VAT jest zysk z poszczególnych transakcji sprzedaży papierów wartościowych zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

Bank również wskazał, iż także polskie sądy, kierując się wykładnią dokonaną przez ETS uznają, iż podstawą opodatkowania w przypadku świadczenia usług pośrednictwa finansowego (jaką zbywanie uprzednio nabytych w celach handlowych papierów wartościowych jest niewątpliwie), jest dodatni wynik tych transakcji (zysk).

Analogiczne stanowisko w powyższym zakresie przedstawił również Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, działając z upoważnienia Ministra Finansów, w interpretacji indywidualnej z dnia 4 czerwca 2009 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o VAT, czynnościami opodatkowanymi podatkiem od towarów i usług jest m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT przez dostawę, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, przy czym w myśl art. 2 pkt 6 ustawy przez towary rozumie się rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Natomiast przez świadczenie usług, rozumie się w myśl art. 8 ust. 1 ustawy każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemąjącej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 ustawy o VAT (...).

W myśl art. 29 ust. 1 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W ocenie tut. organu powyższy przepis dotyczy również usług pośrednictwa finansowego w zakresie nabywania i zbywania dłużnych papierów wartościowych. Wskazać należy, że decydujące znaczenie w sprawie ma charakter przedmiotowych usług kwalifikowanych jako usługi pośrednictwa finansowego, które niewątpliwie stanowią formę finansowania.

Ze złożonego wniosku wynika, iż ramach prowadzonej działalności, Bank dokonuje m.in. transakcji kupna i sprzedaży akcji oraz innych papierów wartościowych we własnym imieniu i na własny rachunek. Wynagrodzeniem Banku z tytułu realizacji niniejszych transakcji i w konsekwencji podstawą opodatkowania ustaloną na potrzeby podatku VAT jest zysk osiągnięty z przeprowadzenia poszczególnych transakcji sprzedaży przedmiotowych papierów (rozumiany jako dodatnia różnica między wartością sprzedaży danych papierów a ich wartością w cenie zakupu) zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

W ocenie Banku, w przypadku transakcji nabywania i zbywania przez Bank papierów wartościowych, podstawą opodatkowania ustalaną dla potrzeb podatku VAT jest zysk z poszczególnych transakcji sprzedaży papierów wartościowych zrealizowany w danym okresie rozliczeniowym.

Ponadto, ze względu na specyfikę rynku papierów wartościowych, w niektórych sytuacjach Bank dokonuje transakcji, przy których wartość sprzedaży danych papierów jest niższa lub równa ich wartości nabycia. Tym samym, w odniesieniu do tych transakcji, Bank nie osiągnie zysku (poniesie stratę lub wynik zerowy) i w konsekwencji nie otrzyma wynagrodzenia za wykonaną usługę, które to wynagrodzenie stanowiłoby podstawę opodatkowania VAT. Tym samym, ujemny wynik osiągnięty przez Bank na realizacji takich transakcji nie będzie uwzględniany przy ustalaniu podstawy opodatkowania VAT.

W ocenie Banku, usługi będące przedmiotem zapytania (tekst jedn.: transakcje kupna i sprzedaży akcji oraz innych papierów wartościowych dokonywane przez Bank we własnym imieniu i na własny Rachunek) powinny być klasyfikowane według PKWiU z 1997 r. w grupowaniu PKWiU 65.23.10-00.00 - Usługi pośrednictwa finansowego, gdzie indziej niesklasyfikowane.

Mając na uwadze przepisy oraz przedstawiony stan faktyczny stwierdzić należy, iż w przypadku świadczenia usług pośrednictwa finansowego w zakresie nabywania i zbywania papierów wartościowych w imieniu własnym i na własny rachunek podstawą opodatkowania (obrotem), o której mowa w art. 29 ust. 1 ustawy o VAT będą: suma odsetek, dyskonto oraz zysk osiągnięty na sprzedaży poszczególnych papierów wartościowych, rozumiany jako nadwyżka ceny sprzedaży papierów wartościowych ponad cenę ich zakupu.

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Ponadto Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach informuje, że w zakresie uznania czy w przypadku papierów udziałowych w innych jednostkach, które są nabywane i utrzymywane przez Bank nie w celach handlowych, lecz w celu wykonywania praw właścicielskich z nich wynikających (np. akcje i udziały w jednostkach zależnych, współzależnych, stowarzyszonych i udziały mniejszościowe klasyfikowane jako aktywa trwałe) obrót z tytułu ich sprzedaży nie powinien być uwzględniany dla celów rozliczeń podatku VAT zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.