IBPP2/443-570/09/ICz - Opodatkowanie podatkiem VAT nabycia wierzytelności.

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz § 2 i § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 z późn. zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działając w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy, przedstawione we wniosku z dnia 14 lipca 2009 r. (data wpływu 20 lipca 2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie powstania obowiązku podatkowego z tytułu nabycia wierzytelności, określenia podstawy opodatkowania oraz stawki podatku - jest nieprawidłowe.

W dniu 20 lipca 2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie powstania obowiązku podatkowego z tytuł nabycia wierzytelności, określenia podstawy opodatkowania oraz stawki podatku.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą i w związku z tą działalnością dokonał zakupu wierzytelności na podstawie umowy z dnia 9 maja 2006 r. zawartej z V.-A. za cenę 100.000,-zł, a w umowie tej jako cesjonariusz nie zobowiązał się do windykacji tej wierzytelności wobec cedenta i nie wystawił cedentowi żadnej faktury z tytułu prowizji, za wykonanie usługi faktoringu. W związku z ww. czynnością złożył w Urzędzie Skarbowym deklarację p.c.c.-3 w której wykazał tę czynność jako opodatkowaną podatkiem od czynności cywilnoprawnych, albowiem nie chciał uszczuplać należnych Skarbowi Państwa należności podatkowych. Ponieważ spotkał się z opinią, z której wynika, że płacąc podatek od czynności cywilnoprawnych popełnił błąd i działając pod wpływem błędu co do właściwej interpretacji prawa podatkowego zapłacił podatek, mimo, że czynność nie powinna być opodatkowana jako dokonana pomiędzy podatnikami podatku VAT w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. To wnioskiem z dnia 16 kwietnia 2009 r. wystąpił o zwrot p.c.c. i złożył korekty deklaracji p.c.c.-3, i p.c.c.-1. Naczelnik Urzędu Skarbowego poinformował Wnioskodawcę zawiadomieniem z dnia 13 maja 2009 r., że złożone korekty są prawidłowe i nie budzą wątpliwości. W świetle dokonanego zwrotu podatku p.c.c. przez organ podatkowy wyjaśnienia i interpretacji wymaga kwestia czy nabycie wierzytelności na podstawie umowy z dnia 9 maja 2006 r. zawartej z V.-A. za cenę 100.000,-zł, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a jeżeli tak to według jakiej stawki, od jakiej podstawy oraz kiedy powstaje obowiązek podatkowy podatku VAT. Jako kupujący wierzytelności ww. nie zobowiązał się do ich ściągnięcia wobec zbywcy, ani też nie wykonał na ich rzecz usług factoringu, albowiem nie obciążył ich wynagrodzeniem za usługę faktoringową. Usługa faktoringu oprócz aspektu finansowego obejmuje analizę wypłacalności odbiorcy i administrowanie wierzytelnościami. W zależności od formy usługi zapewnia ograniczenie ryzyka wystąpienia złych długów. Umowa ww. nie miała na celu ściąganie długów na rzecz zbywcy bo - w ocenie Wnioskodawcy - takich usług nie zobowiązał się świadczyć, uważa więc, że nabył wierzytelności w ramach usługi pośrednictwa finansowego niebędącego ściąganiem długów ani faktoringiem. Ponadto - w ocenie Wnioskodawcy - pomiędzy Wnioskodawcą a sprzedającym wierzytelności nie powstały powiązania o charakterze ciągłym i stałym jakie występują pomiędzy faktorem a faktorantem.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

W świetle dokonanego zwrotu podatku p.c.c. przez organ podatkowy wyjaśnienia i intrepretacji wymaga kwestia czy nabycie wierzytelności na podstawie umowy z dnia 9 maja 2006 r. zawartej z V.-A. za cenę 100.000,-zł, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a jeżeli tak to według jakiej stawki, od jakiej podstawy oraz kiedy powstaje obowiązek podatkowy podatku VAT.

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarta umowa sprzedaży wierzytelności stanowiła usługę pośrednictwa finansowego zwolnioną z podatku VAT albowiem w myśl art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku Nr 4 do ustawy. W pozycji Nr 3 pkt 5 przedmiotowego załącznika określono jako zwolnione usługi pośrednictwa finansowego, z wyłączeniem: 5. usług ściągania długów oraz factoringu. Zakup wierzytelności dokonany - w ocenie Wnioskodawcy - w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą na podstawie umowy z dnia 9 maja 2006 r. zawartej z V.-A. ca cenę 100.000,-zł, w celu ich odzyskania we własnym zakresie lub w celu dalszej sprzedaży, mieści się w zakresie usług pośrednictwa finansowego i nie jest usługą ściągnięcia długu czy też faktoringu, albowiem jako nabywca nie zobowiązał się do podejmowania działań windykacyjnych oraz nie świadczył usług faktoringu na rzecz sprzedającego, a zatem - w ocenie Wnioskodawcy - nie miał jako podatnik od tej umowy obowiązku naliczenia i odprowadzenia podatku VAT. Powyższe stanowisko, zdaniem Wnioskodawcy, znajduje potwierdzenie w wyroku WSA z dnia 29 kwietnia, opublikowanym w Rzeczpospolitej z dnia 28 maja 2009 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) - zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (art. 7 ust. 1 ustawy).

Natomiast na mocy art. 8 ust. 1 pkt 1 tej ustawy przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej. Umowa cesji wierzytelności wypełnia znamiona określone w art. 8 ust. 1 pkt 1 ustawy, polega bowiem na przeniesieniu prawa do wartości niematerialnych i prawnych, w związku z tym stanowi świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT.

Z punktu widzenia nabywcy wierzytelności do świadczenia usług dochodzi już w momencie samego nabycia tej wierzytelności, obojętnie czy nabycie zostało dokonane w celu windykacji tej wierzytelności przez samego nabywcę, czy też w celu dalszej jej odsprzedaży. Usługą jest nabycie wierzytelności danego podmiotu w celu jej wykorzystania do operacji prawno-gospodarczych. W konsekwencji fakt zakupu wierzytelności w celu odsprzedaży lub wyegzekwowania, czy też dalszej odsprzedaży, należy zakwalifikować jako usługę na rzecz sprzedawcy wierzytelności własnej. Sprzedawca taki jest w opisanej sytuacji usługobiorcą, on bowiem jest odbiorcą świadczenia ze strony nabywcy wierzytelności. Celem nabycia cudzej wierzytelności nie musi być jej odsprzedaż, ale także inne jej wykorzystanie dla celów prawno-gospodarczych przez nabywcę. Sposób wykorzystania nabytej wierzytelności może decydować o charakterze usługi, nie zaś o istocie czynności prawnej, jaką jest nabycie cudzej wierzytelności.

Zakup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub w celu dalszej ich sprzedaży mieści się niewątpliwie w zakresie usług pośrednictwa finansowego - sklasyfikowanych według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług w sekcji J ex (65-67). W tak ujmowanej usłudze mieści się cywilnoprawna instytucja przelewu wierzytelności (cesji) polegająca na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności (cedentem), a jej nabywcą (cesjonariuszem). W takim przypadku nabywca wierzytelności świadczy na rzecz jej zbywcy usługę pośrednictwa finansowego, której celem jest uwolnienie sprzedawcy wierzytelności od ciężaru jej egzekwowania.

Usługi pośrednictwa finansowego, co do zasady, korzystają ze zwolnienia od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, w związku z poz. 3 załącznika nr 4 do tej ustawy (sekcja J ex 65-67). Oznaczenie ex uprawnia do stosowania zwolnień w zakresie ściśle określonym w ustawie, z wyłączeniem usług wymienionych w punktach 1-9 tejże pozycji 3 ww. załącznika. W katalogu usług, w odniesieniu do których nie stosuje się zwolnienia od podatku wymieniono m.in. usługi ściągania długów oraz factoringu (pkt 5), przy czym nie wskazano symbolu PKWiU identyfikującego usługi zawierające się w tej kategorii.

Powyższe wyłączenie usług ściągania długów i factoringu ze zwolnienia od podatku VAT zgodne jest z przepisem art. 13B (1) (d) Szóstej Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (77/388/EWG) (Dz. U. UE L . Nr 145, s. 1 z późn. zm.), obowiązującej do dnia 31 grudnia 2006 r., oraz art. 135 (1) (d) Dyrektywy Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L . Nr 347 poz. 1 z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2007 r.

Trybunał Sprawiedliwości w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 r., definiując faktoring, o którym mowa w ww. przepisie Szóstej Dyrektywy podkreślił, iż działalność gospodarcza, w ramach której podmiot gospodarczy nabywa wierzytelności, przejmując ryzyko niewywiązania się dłużnika z zobowiązania i w zamian wystawia swojemu klientowi faktury z tytułu prowizji, stanowi odzyskiwanie długów w rozumieniu art. 13B (d) (3) tej dyrektywy i dlatego działalność ta wyłączona jest ze zwolnienia określonego w tym przepisie.

Usługi ściągania długów i factoringu nie zostały zdefiniowane w polskich przepisach prawa i należą do tzw. umów nienazwanych. Co do zasady factoring polega na tym, że faktor trudniący się zawodowo tego typu działalnością nabywa wierzytelności przysługujące przedsiębiorcy (faktorantowi) z tytułu dokonania sprzedaży lub wykonania usług w zamian za określona kwotę, odpowiadającą wartości nominalnej wierzytelności pomniejszonej o dyskonto uwzględniające wynagrodzenie faktora.

W pojęciu usług ściągania długów i factoringu mieści się zatem m.in. skup wierzytelności w celu ich windykacji we własnym zakresie lub odsprzedaży. Usługa tego typu, polegająca na "wyręczeniu" klienta z czynności zmierzających do odzyskania długu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług bez możliwości skorzystania ze zwolnienia.

W tym miejscu należy wskazać, iż ustawa o VAT nie uzależnia opodatkowania usług faktoringu od rodzaju umowy zawartej pomiędzy stronami, co oznacza, że każdy typ faktoringu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Faktoring na gruncie ustawy winien być traktowany analogicznie jak cesja wierzytelności. Istota rozróżnienia usług (obrotu wierzytelnościami czy faktoringu) sprowadza się do zapisów umów łączących strony przelewu wierzytelności, analizy ich treści oraz czynności faktycznych wynikających z tych umów, w każdym przypadku, gdy celem działania usługodawcy jest przejęcie wierzytelności (długu) innego podmiotu w celu wyegzekwowania (ściągnięcia długu) - usługę tę należy opodatkować także wówczas, gdy środkiem tego celu jest nabycie cudzej wierzytelności (z ryzykiem lub bez ryzyka wypłacalności dłużnika), która to czynność mieści się w pojęciu pośrednictwa finansowego.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, Wnioskodawca prowadzi działalność gospodarczą i w związku z tą działalnością dokonał zakupu wierzytelności na podstawie umowy z dnia 9 maja 2006 r. zawartej z V.-A. ca cenę 100.000,-zł, a w umowie tej jako cesjonariusz nie zobowiązał się do windykacji tej wierzytelności wobec cedenta i nie wystawił cedentowi żadnej faktury z tytułu prowizji, za wykonanie usługi faktoringu.

W ocenie Wnioskodawcy wymaga interpretacji kwestia czy nabycie wskazanej wierzytelności na podstawie umowy z dnia 9 maja 2006 r. zawartej z V.-.A. za cenę 100.000,-zł, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a jeżeli tak to według jakiej stawki, od jakiej podstawy oraz kiedy powstaje obowiązek podatkowy podatku VAT. Jako kupujący wierzytelności ww. nie zobowiązał się do ich ściągnięcia wobec zbywcy, ani też nie wykonał na ich rzecz usług factoringu, albowiem nie obciążył ich wynagrodzeniem za usługę faktoringową. Usługa faktoringu oprócz aspektu finansowego obejmuje analizę wypłacalności odbiorcy i administrowanie wierzytelnościami. W zależności od formy usługi zapewnia ograniczenie ryzyka wystąpienia złych długów. Umowy ww. nie miały na celu ściąganie długów na rzecz zbywców bo - w ocenie Wnioskodawcy - takich usług nie zobowiązał się świadczyć, uważa więc, że nabył wierzytelności w ramach usługi pośrednictwa finansowego nie będącego ściąganiem długów ani faktoringiem. Ponadto - w ocenie Wnioskodawcy - pomiędzy Wnioskodawcą a sprzedającymi wierzytelności nie powstały powiązania o charakterze ciągłym i stałym jakie występują pomiędzy faktorem a faktorantem.

Transakcja zawierana pomiędzy cedentem a cesjonariuszem polega na przelewie wierzytelności z cedenta na cesjonariusza, który przejmuje wierzytelność w celu jej realizacji we własnym imieniu. Niewątpliwie tego typu transakcja powoduje "uwolnienie" przedsiębiorcy (cedenta) od ciężaru egzekwowania wierzytelności i stanowi czynność odzyskiwania długów wyłączoną ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. Koncepcja odzyskiwania długów nie zależy bowiem od sposobu, w jaki odzyskiwanie to się odbywa. Pojęcie odzyskiwania długów dotyczy jasno sprecyzowanych transakcji finansowych mających na celu uzyskanie zapłaty wierzytelności pieniężnej. W świetle powyższego przedmiotowe czynności nie korzystają ze zwolnienia od podatku.

Tym samym należy stwierdzić, że usługi wymienione w pkt 5 załącznika nr 4 pod poz. 3, tj. ściągania długów oraz usługi faktoringu w każdej postaci łącznie z usługami nabywania wierzytelności innych podmiotów, niemające charakteru usług faktoringu, lecz realizowane w celu ściągnięcia (windykacji) długów, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według podstawowej stawki 22%, na mocy art. 41 ust. 1 ustawy o VAT. Zatem usługi polegające na nabywaniu wierzytelności na własny rachunek na gruncie ustawy o VAT podlegają opodatkowaniu podstawową stawką VAT 22%. Nie ma w tym przypadku znaczenia fakt, że zawarte umowy nie miały na celu ściągania długów na rzecz zbywców.

Kwestia ustalenia podstawy opodatkowania uregulowana została w dziale VI cyt. ustawy o VAT. Zgodnie z art. 29 ust. 1 tej ustawy, podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4 i 5. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należną) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.

W związku z powyższym podstawą opodatkowania czynności polegającej na nabyciu wierzytelności za cenę niższą od jej wartości nominalnej jest dyskonto - czyli różnica pomiędzy wartością nominalną wierzytelności, a wartością którą Wnioskodawca zapłacił wierzycielowi pierwotnemu, pomniejszona o kwotę należnego podatku.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem ust. 2-21, art. 14 ust. 6, art. 20 i art. 21 ust. 1. Jeżeli dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 19 ust. 4 cyt. ustawy). Zgodnie z ust. 5 tego artykułu, przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do faktur za częściowe wykonanie usługi.

Stosownie do zapisu art. 106 ust. 1 ustawy o VAT, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16.

Na podstawie zaś przepisu § 13 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 95, poz. 798 z późn. zm.), fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi, z zastrzeżeniem § 14 i 15.

Za moment wykonania usługi należy uznać moment zaspokojenia wierzyciela pierwotnego (cedenta), tj. chwilę zdjęcia z niego ciężaru egzekucji i ryzyka niewypłacalności dłużnika, tożsamy z chwilą zapłaty na rzecz cedenta umówionej ceny wierzytelności. W tym bowiem momencie cedent otrzymuje od cesjonariusza świadczenie stanowiące istotę usługi. Ponieważ usługa winna zostać udokumentowana fakturą, obowiązek podatkowy z jej tytułu powstanie z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 7. dnia licząc od ww. dnia wykonania usługi.

Mając powyższe na względzie stanowisko Wnioskodawcy w zakresie przedstawionego stanu faktycznego należało uznać za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto należy zauważyć, iż Wnioskodawca argumentując swoje stanowisko przytoczył wyrok Sądu Administracyjnego. Wskazać należy, iż zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.) orzeczenia sądowe są wydawane w konkretnych sprawach i dotyczą wyłącznie tych spraw, w których zapadły. Zauważyć należy, że zgodnie z art. 120 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa. Powyższa zasada jest częściowym powieleniem zapisu art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 78, poz. 483), zgodnie z którym organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. Natomiast w myśl art. 87 ust. 1 Konstytucji RP źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Zgodnie z przepisem § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016) skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.